Jump to content

Search the Community

Showing results for tags 'milo manara'.

  • Search By Tags

    Type tags separated by commas.
  • Search By Author

Content Type


Forums

  • ΓΝΩΡΙΜΙΑ - ΝΕΑ - ΒΟΗΘΕΙΑ
    • ΓΝΩΡΙΜΙΑ - ΒΟΗΘΕΙΑ
    • ΝΕΑ
  • ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
    • ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ
    • ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ
  • ΧΑΛΑΡΩΜΑ
    • ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
    • ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ
    • ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Διάφορα
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Ντόναλντ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Super Μίκυ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Κόμιξ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Μίκυ Μάους
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Μπλα μπλα
  • VINTAGE's Συζήτηση
  • VIDEO GAMES's Γεν. Συζήτηση για Video Games

Blogs

  • Valt's blog
  • Dr Paingiver's blog
  • GCF about comics
  • Vet in madness
  • Θέμα ελεύθερο
  • Film
  • Comics, Drugs and Brocc 'n' roll
  • I don't know karate, but i know ka-razy!
  • Γερμανίκεια
  • ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΠΡΑΜΑΤΑ ή Η ΑΧΡΗΣΤΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
  • ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΠΡΑΜΑΤΑ ή Η ΑΧΡΗΣΤΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
  • Κομικσόκοσμος
  • The Unstable Geek
  • Σκόρπιες Σκέψεις
  • Dhampyr Diaries
  • Περί ανέμων και υδάτων

Find results in...

Find results that contain...


Date Created

  • Start

    End


Last Updated

  • Start

    End


Filter by number of...

Joined

  • Start

    End


Group


Member Title


MSN


Website URL


Yahoo


Skype


City


Profession


Interests

  1. "Angela & Luciana Giussani "Το 1962 η Angela και η Lucianna Giussani, δυο ομορφες,καλλιεργημενες,πνευματώδεις κ ανησυχες κυριες της μιλανέζικης αστικής τάξης είχαν το θάρρος να ξεκινήσουν την εκδοτικη τους δραστηριοτητα μη δισταζοντας να βρεθουν αντιμετωπες με κατηγορίες και κρίτικες,δικαστήρια και κατασχεσεις προκειμένου να συνεχίσουν τη "μεγάλη περιπέτεια τους" τον Diabolik. Ευφυεστατες δημιουργικά δεν επινόησαν ¨απλως" εναν χαρακτηρα που πέρασε στη συλλογικη μνημη των Ιταλών,αλλα και εναν αποκλειστικά δικό τους τρόπο δημιουργίας κομικς. Το γεγονος πως ακομα και εως τις μερες μας ο Βασιλιάς του Τρόμου αποτελεί εναν μύθο τοσο για τους αναγνωστες οσο και για τους επαγγελματίες του χωρου,οφείλεται κατα ενα μεγαλο μερος στις βασεις που εκεινες έβαλαν,κατι περισσοτερο απο μισο αιωνα πριν." (Σημείωμα στον κολλοφονα της εκδοσης) Εδω επειτα απο αρκετες δεκαετιες που ειχαμε να δουμε Diavolik στα Ελληνικα (Βλεπε DIABOLIK το 1970 ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ και ΔΙΑΒΟΛΙΚ στα 1983 απο τον ΑΡΗ ΓΚΡΙΤΖΑΛΗ) https://www.greekcomics.gr/forums/index.php?/topic/6434-diabolik/ https://www.greekcomics.gr/forums/index.php?/topic/6432-διαβολικ/ επανερχονται τα Ιταλικα Fumetto (ή αλλιως "φουμέτια"οπως επικρατησαν να χαρακτηριζονται στον Ελλαδικο χωρο αυτες οι εκδοσεις.) Βλεπουμε μια ανθολογια ιστοριων απο πασιγνωστους Ιταλους δημιουργους. Ορισμενους τους ξερουμε με την ενασχοληση τους και στα Ντισνεικα κομικ (π.χ. Cavazzano, Ziche) αλλα ολοι ανεξεραιτως ειναι κορυφαιοi. H εκδοση στην Ιταλια εγινε με αφορμη τα 55 χρονια υπαρξης του Diavolik.. Η συνολικη αισθηση που αποπνεει η εκδοση ειναι στα γνωστα στανταρ που μας εχει μαθει η Jemma press. To σχεδιο παροτι ασπρομαυρο αναδυκνειται και δεν κουραζει στην αναγνωση. Η προελευση της εκδοσης ειναι απο τον κορυφαιο Ιταλικο εκδοτικο Mondatori που πρωτοκυκλοφορησε στην γειτονικη μας χωρα στις 31.10.2017 (Diabolik. Fuori dagli schemi).Βεβαια εδω κυκλοφορησε με μαλακο εξωφυλλο εν αντιθεση με το σκληροδετο Ιταλικο.. Προτεινεται για τους μυημενους-να θυμηθουν τον ηρωα της νιοτης τους-και στους νεοτερους -για να μαθουν και αυτοι.. Υ.Γ.Αφησε να ενοηθει ο υπεθυνος της εκδοτικης οτι αναλογως την αποδοχη και τις πωλησεις που θα κανει η κυκλοφορια θα εχει και συνεχεια..Οποτε σπευσατε.. Υ.Γ.2 Μαζι με το καταπληκτικο εξωφυλλο και τον προλογο του Milo Manara δινοταν και ποστερ μαζι με την αγορα του τιτλου σε περιορισμενα κομματια. (To poster δια χειρος Milo Manara)
  2. «Ένας φορτηγατζής δεν κρεμάει στο φορτηγό έργα του Rauschenberg ή του Jasper Johns, κρεμάει ένα ωραίο pin-up. Στα pin-ups μου οφείλω το ότι μπορώ ακόμα να ψυχαγωγώ, να είμαι κοντά στους ανθρώπους: στρατιώτες, φορτηγατζήδες, κρατούμενους…» Ο Maurilio Manara, γνωστός ως Milo Manara, είναι Ιταλός δημιουργός κόμικς και εικονογράφος. Αποτελεί έναν από τους πιο αναγνωρίσιμους Ευρωπαίους καλλιτέχνες και ίσως τον διασημότερο ερωτικό σχεδιαστή παγκοσμίως. Ο Manara γεννήθηκε το 1945 στο Luson, μια μικρή, γερμανόφωνη κωμόπολη της Βόρειας Ιταλίας, το τέταρτο από έξι παιδιά. Ήδη από μικρή ηλικία είχε δείξει την αγάπη του για την τέχνη: παιδί ακόμα, το έσκασε από το σπίτι για να παρακολουθήσει μια έκθεση του Giorgio di Chirico, ενώ στην εφηβεία του αναλάμβανε με τ’ αδέλφια του διακοσμήσεις επί πληρωμή. Τελειώνοντας ένα ιδιωτικό καλλιτεχνικό σχολείο, μετακόμισε στη Βερόνα. Εκεί υπήρξε βοηθός του Ισπανού γλύπτη Miguel Ortiz Berrocal, ενώ παράλληλα σπούδαζε αρχιτεκτονική στη Βενετία, χωρίς ποτέ να πάρει πτυχίο. Κάπου εκεί, τη δεκαετία του 1960 δηλαδή, ο Manara ήρθε για πρώτη φορά σε επαφή με τα κόμικς, χάρη στη Γαλλίδα σύζυγο του Berrocal. Έτσι, θα μάθει ονόματα όπως ο Hugo Pratt, ο Sergio Toppi, ο Dino Battaglia και ο Guido Crepax. Όπως έχει πει ο ίδιος, ιδιαίτερα η ανάγνωση του προκλητικού για την εποχή του Barbarella του Jean-Claude Forest ήταν πραγματικό σημείο καμπής, καθώς αποφάσισε τι ήθελε να κάνει στη ζωή του. Ο Manara έκανε την εμφάνισή του στον χώρο των κόμικς το 1969, σχεδιάζοντας για το Genius, μια σειρά στο στυλ του δημοφιλούς Diabolik. Λίγο αργότερα, συνεργάστηκε με τον Fransisco Rubino για το αρκετά επιτυχημένο Jolanda de Almaviva (1971-1973) και δούλεψε για το παιδικό περιοδικό Corriere dei Ragazzi. Σε σενάριο του Silverio Pisu σχεδίασε δύο κόμικς, το Alessio, Il Borghese Rivoluzionario (1977) και το πιο γνωστό Lo Scimmiotto (1976-1977). Η φήμη του Manara όλο και μεγάλωνε, ξεπερνώντας τα σύνορα της Ιταλίας. Αρχικά, συστήνεται στο γαλλικό κοινό μέσω κάποιων ιστορικών κόμικς για την Larousse. Το 1978 δημιουργεί έναν από τους σημαντικότερους χαρακτήρες του, τον Giuseppe Bergman, ο οποίος κάνει για πρώτη φορά την εμφάνισή του στο βελγικό περιοδικό (À Suivre), ένα από τα πλέον πρωτοποριακά ευρωπαϊκά έντυπα της εποχής. Κεντρικό ρόλο στο κόμικ αυτό παίζει και ο HP, ένας ξεκάθαρος φόρος τιμής στον Hugo Pratt, με τον οποίο ήδη είχε επαφές. Ο Bergman θα εμφανιστεί συνολικά σε έξι άλμπουμ, το τελευταίο εκ των οποίων το 2004. Μεταξύ 1981 και 1982 δημοσιεύεται στο Pilot, το λυρικό western Quatre Doigts – L’Homme de Papier. Στη συνέχεια, δημιούργησε ένα από τα γνωστότερα έργα του, το Il Gioco. Πρόκειται για μια εύθυμη ερωτική ιστορία, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1983 μέσα από τις σελίδες του περιοδικού Playmen. Γνώρισε τεράστια επιτυχία σε Ιταλία και Γαλλία και μπορούμε να πούμε ότι καθιέρωσε τον Manara στο ευρωπαϊκό στερέωμα. Το 1983, κυκλοφόρησε επίσης η πρώτη κοινοπραξία του Manara με τον μέντορά του Hugo Pratt. Το Tutto Ricominciò con un'Estate Indiana βραβεύτηκε ως το καλύτερο ξένο άλμπουμ στο Φεστιβάλ της Ανγκουλέμ και σήμερα συγκαταλέγεται στα κορυφαία έργα και των δύο δημιουργών. Το 1986 ήρθε το Il Profumo dell’Invisibile, ένα ερωτικό κόμικ εμπνευσμένο από το κλασικό The Invisible Man του H.G. Wells. Λίγα χρόνια πριν, είχε γνωριστεί με τον Federico Fellini και έφτιαξαν ένα πολύ ενδιαφέρον δίδυμο. Το πρώτο τους κόμικ, Viaggio a Tulum (1986), κυκλοφόρησε αρχικά ως εικονογραφημένη ιστορία και στη συνέχεια ως κανονικό κόμικ, ενώ μερικά χρόνια αργότερα ακολούθησε το Il Viaggio di G. Mastorna, detto Fernet (1992). Αξίζει να σημειωθεί ότι και για τα δύο αυτά έργα, ο Manara δούλεψε πάνω σε storyboards του μεγάλου σκηνοθέτη. Μεταξύ 1991 και 1994, ο Manara ξανασχεδιάζει σενάριο του Hugo Pratt και έτσι γεννιέται το El Gaucho. Γενικά, κατά τη δεκαετία του 1990, επικεντρώθηκε στα ερωτικά κόμικς (Il Gioco 2 και 3, Il Gioco di Kamasutra, κ.ά.). Ακόμα και αυτά που δεν θεωρούνται αμιγώς ερωτικά, όπως τα Gulliveriana (1996) ή το L'Âne d'Or (1999) έχουν σημαντικές δόσεις αισθησιασμού. Μάλιστα, το 1992 συνεργάζεται με έναν ακόμη σπουδαίο σκηνοθέτη, τον Pedro Almodóvar, για το άλμπουμ Le Feu aux Entrailles. Από το 2000 περίπου κι έπειτα, ο Manara αραιώνει αρκετά τις δουλειές του, αλλά συνεχίζει με αξιόλογα κόμικς. Το 2003 κάνει την είσοδό του στην αμερικανική σκηνή, συνεργαζόμενος με τον Neil Gaiman για μια εκ των ιστοριών της ανθολογίας The Sandman: Endless Nights, ενώ τον επόμενο χρόνο δημουργεί, μαζί με τον Alejandro Jodorowsky, τη σειρά Borgia (2004-2010). Το 2006, ολοκληρώνει το Quarantasei, όπου πρωταγωνιστής και συνδημιουργός είναι ο διάσημος μοτοσικλετιστής Valentino Rossi. Σε σενάριο του Vincenzo Cerami, συνσεναριογράφο του πολυβραβευμένου La Vita è Bella, ο Manara σχεδίασε το Les Yeux de Pandora (2007). Το 2010, συνεργεί με έναν από τους ιστορικότερους δημιουργούς της Marvel, τον Chris Claremont, για το X-Women, ενώ το 2013 ξεκίνησε να κάνει variants για τεύχη της ίδιας εταιρείας (Spider-Woman, Guardians of the Galaxy κ.ά.). Το πιο πρόσφατο κόμικ του είναι το Le Caravage (2015-…), μια σειρά για τη ζωή του μεγάλου μπαρόκ ζωγράφου Caravaggio. Εκτός αυτής της πλουσιότατης βιβλιογραφίας, ο Milo Manara έχει προσφέρει και πολλά εντυπωσιακά portofolio και «περίπου κόμικς». Δύο από τα πιο γνωστά είναι το Bolero (1999), όπου εξιστορεί την ανθρώπινη ιστορία μέσα από παρέλαση χαρακτήρων, από τον άνθρωπο των σπηλαίων, μέχρι το σήμερα, και ο πρώτος τόμος του Aphrodite (1999-2000), μια εικονογράφηση έργων του ερωτικού ποιητή Pierre Louÿs. Η υπογραφή του Manara έχει μπει και σε πληθώρα άλλων αντικειμένων, από τράπουλες ταρώ, μέχρι ταμπακέρες. Έχει σχεδιάσει τις αφίσες των ταινιών Intervista και La Voce della Luna του Fellini καθώς κι ένα από τα κράνη του Valentino Rossi. Μέχρι και σειρά κρασιών, ονόματι Vini da Maestro, ξεκίνησε το 2015, με δικές του ετικέτες προφανώς.
  3. Και ναι φίλε @ Mandrake , ήρθε η ώρα να κάνω την παρουσίαση που σου χρωστάω τόσους μήνες( όπως βλέπεις δε το αμέλησα) ΓΙΑΤΙ ΝΑ ΑΓΟΡΑΣΩ ΤΗΝ ΑΥΤΟΒΙΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ ΜΑΝΑΡΑ ΚΙ ΟΧΙ ΚΑΠΟΙΟ ΚΟΜΙΚ ΤΟΥ; Εύλογο ερώτημα. Αρχικά, πρόκειται για μία εκπληκτική έκδοση των εκδόσεων ΚΨΜ(οι οποίες επαναδραστηριοποιούνται μετά το τελευταίο τους άλμπουμ το 2019), που πραγματεύεται τον βίο και την πολιτεία του -πασίγνωστου- Ιταλού δημιουργού κόμικς Μίλο Μανάρα. Ο δημιουργός, δε χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις, καθώς στην Ελλάδα, έχουμε δει το μεγαλύτερο κομμάτι του έργου του. Ή μήπως όχι; Πράγματι, έχουν εκδοθεί πάμπολλες δουλειές του, όμως σχεδόν(για να μην πω αποκλειστικά- με εξαίρεση το Σιμμοτό) τα ερωτικά του έργα. Ο Μανάρα, είναι δημιουργός με τεράστια εργογραφία, πολύ πριν καταπιαστεί με τα ερωτικά κόμικς( αν και πάντα τον γοήτευε το άλλο φύλο στα κόμικς). Μέσα σε 220 σελιδούλες μαθαίνουμε πάμπολλα πράγματα για δημιουργούς, εκδότες, ή κι εκδόσεις εκείνης της εποχής, όχι όμως από κάποιον ιστορικό που επιχείρησε να συντάξει ένα κείμενο και συνεπώς να πρέπει να καταφύγει σε δευτερογενείς πηγές, οι οποίες όπως είναι λογικό θα έχουν λάθη. Όχι, εδώ μας μιλάει ο ίδιος ο Μανάρα που τα έζησε, με αποτέλεσμα αυτό το βιβλίο να αποτελεί μία τεράστια πρωτογενή πηγή, από την οποία αντλούμε απίστευτες πληροφορίες! Επιπλέον, έτσι διασώθηκε ένα τεράστιο μέρος της ιστορίας των ιταλικών κόμικς της δεκαετίας του '60. Αυτά είναι τα αίτια που καθιστούν αυτό το βιβλίο τέτοιο "ευαγγέλιο" κι όχι απλώς μια μελέτη που εκδίδει ένας x Κάσσης λόγου χάρη. ΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ(ΑΦΗΓΗΜΑΤΙΚΟΙ ΤΡΟΠΟΙ): Έχουμε το μοντέλο του ομοδιηγητικού αφηγητή, δηλαδή αυτού που αφηγείται τις δικές του ιστορίες- περιπέτειες και μας αποκαλύπτει τις σκέψεις και τα συναισθήματά του. Όπως καταλαβαίνετε, ο τριτοπρόσωπος κι ο ομοδιηγητικός αφηγητής, δύσκολα συνδυάζονται- και θα τολμήσω να πω ότι αυτή η ένωση παρατηρείται μόνο σε αυτοβιογραφίες. Κανονικά, υπάρχουν και τα τρία μοντέλα αφηγητών. Αυτό του πρωτοπρόσωπου αφηγητή, το οποίο χρησιμοποιείται συχνότερα. Σε αυτό, ο αφηγητής αφηγείται αυτά που αισθάνεται, τις σκέψεις του και διηγείται τα γεγονότα από τη δική του οπτική γωνία. Είναι ομοδιηγητικός και γίνεται παρατεταμένη χρήση του α' προσώπου( εγώ). Υπάρχει επιπλέον το δεύτερο αρκετά πιο ασυνήθιστο και σίγουρα πολύ πιο "βαρύ". Σε αυτό, ο αφηγητής, μιλάει στον ίδιο του τον εαυτό. Παραδείγματα: "Η ασχήμια σου δεν έχει όρια. Άχρηστε" Κάπως έτσι μιλάω στον καθρέφτη κάθε μέρα. "Άθλιε δεν έπρεπε να τον σκοτώσεις" αυτό σκέφτομαι κάθε φορά και μετανοιώνω για το αίμα που κύλησε εξ' αιτίας μου. Όπως βλέπετε, συνδυάζεται με τα άλλα δύο είδη και είναι πιο βαρύ. Υπάρχει και το τρίτο. Εκεί ο αφηγητής είναι παντογνώστης. Δηλαδή, γνωρίζει τις πράξεις και τις σκέψεις όλων των ηρώων και μπορεί να δει από τη δική του οπτική γωνία. Αυτό το μοντέλο, χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο στη λογοτεχνία. Υπάρχει επίσης η εστίαση. Η εστίαση είναι ο τρόπος με τον οποίο βλέπει ο αφηγητής τους ήρωες του (χονδρικά- χονδρικά). Εδώ έχουμε τη λεγόμενη εσωτερική εστίαση. Τι είναι αυτό; Το εξηγεί πάρα πολύ ωραία εδώ: Η αφήγηση είναι γραμμική, δηλαδή ο αφηγητής- Μανάρα παραθέτει τα γεγονότα με τη σειρά που αυτά συνέβησαν σε πραγματικό χρόνο( έτσι άλλωστε, πρέπει να γίνεται σε μια μελέτη/αυτοβιογραφία). Επίσης, βλέπουμε ότι ο Μανάρα, χρησιμοποιεί με φειδώ τα επίθετα/μετοχές, τα οποία "αποδυναμώνουν" μια μελέτη(ενώ αντίθετα ευεργετούν ένα λογοτεχνικό). Αυτό τον καθιστά, εκτός από μάστορα του σκίτσου, μάστορα. στον χειρισμό του λόγου. Η ΠΟΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΕΚΔΟΣΗΣ Η έκδοση είναι αρκετά απλή, δίχως πολλές περιττές φιοριτούρες, μας παρουσιάζει το έργο, χωρίς ορθογραφικά- τυπογραφικά λάθη, με πολύ καλή ποιότητα χαρτιού κι εξαιρετικής υφής βιβλιοδεσία. Πραγματικά πιο ανθεκτικό βιβλίο- με μαλακό εξώφυλλο- δεν έχω ξαναδεί! Στο εσωτερικό, περιλαμβάνονται πολλές σελίδες από διάφορα έργα του Μανάρα. Άλλες φορές έγχρωμα, άλλες ασπρόμαυρα. Οπότε στο πινακάκι δε ξέρω τι να βάλω( κάποιο μέλος της Δ.Ο. να με βοηθήσει παρακαλώ). Γενικά, τα 25 ευρώ, χτυπάνε κάπως άσχημα στο μάτι- στην αρχή- αλλά πρόκειται περί εξαιρετικού εντύπου που αξίζει οπωσδήποτε να το έχετε στη βιβλιοθήκη σας! ΚΑΠΟΙΕΣ ΕΣΩΤΕΡΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ Ορισμένες ενδεικτικές σελίδες που στο βιβλίο υπάρχουν ως παραδείγματα. Απολαύστε *υπεύθυνα* το οφθαλμόλουτρο: Υ.Γ. Εδώ η καταχώρησή του στο Ελληνικό Κέντρο ISBN! Ουφ, πολύ χαρούμενος που (επιτέλους) ολοκλήρωσα την δεύτερή μου παρουσίαση! Θα ήθελα να ακούσω και τις δικές σας απόψεις.
  4. Τα γηρατειά της πάντα όμορφης πρωταγωνίστριας του Milo Manara παρουσιάζονται στο «Sandman: Endless Nights» του Neil Gaiman. Δίνουν και παίρνουν στα μέσα μαζικής ενημέρωσης, στα ηλεκτρονικά κοινωνικά δίκτυα, στην ειδησεογραφία, στην καθημερινότητά μας οι ειδήσεις γύρω από την τεχνητή νοημοσύνη και τις εφαρμογές της στην καλλιτεχνική δημιουργία. Πρόκειται κατά κανόνα για ενθουσιώδεις αλλά ρηχότατες διατυπώσεις που αποθεώνουν την τεχνολογική πρόοδο ωσάν αυτή να αποτελεί προϊόν παρθενογένεσης και να μη χειραγωγείται/κατευθύνεται από συγκεκριμένα συμφέροντα τα οποία αποσκοπούν στη διαιώνιση και ενίσχυση της θέσης εξουσίας τους. Λίγες είναι οι αντιδράσεις, οι περισσότερες προερχόμενες από τον καλλιτεχνικό χώρο, αλλά κι αυτές συχνά μπερδεμένες, αντιφατικές, αμυντικές. Δεν λέω, κάποιες από τις εφαρμογές είναι ελκυστικές, ιντριγκάρουν, σε προκαλούν να μπεις στον πειρασμό και να παραδοθείς στα κατορθώματα των μηχανών. Όπως για παράδειγμα η εφαρμογή που σε καλεί να ανεβάσεις μια φωτογραφία σου και να παρακολουθήσεις πώς θα φαίνεται ο εαυτός σου με το πέρασμα του χρόνου μέχρι τα βαθιά γηρατειά σου. Θαυμάζεις τα επιτεύγματα της επιστήμης και ζηλεύεις τον απρόσωπο «κάποιον» που σκέφτηκε να σχεδιάσει και να θέσει σε λειτουργία κάτι τόσο καινοτόμο. Και παντελώς άχρηστο και εφιαλτικό συνάμα. Αδύνατον άλλωστε να αποδειχτεί αν δεν περάσουν μερικές δεκαετίες. Τότε καταλαβαίνεις ότι στην τέχνη αυτές οι hi tech κουτοπόνηρες εφαρμογές και οι εξυπνακίστικοι νεωτερισμοί δεν έχουν θέση. Το πώς γερνάει ο άνθρωπος και πώς μεταμορφώνεται το κορμί του είναι ακόμα, ευτυχώς, απρόβλεπτο. Είναι συνάρτηση του ψυχικού του κόσμου και των συνθηκών εντός των οποίων θα περάσει τα επόμενα χρόνια της ζωής του. Όπως τα γηρατειά της πάντα όμορφης πρωταγωνίστριας του Milo Manara στο «Sandman: Endless Nights» του Neil Gaiman (κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Anubis). Αντί του βιολογικού ντετερμινισμού που χαμογελά χαιρέκακα για τα προδιαγεγραμμένα κακοφορμισμένα γεράματά μας, προτιμώ την ιστορικοποιημένη ερμηνεία της γήρανσης εντός του κοινωνικού πλαισίου. Και αυτή δυσοίωνη είναι, αλλά όχι αμετάκλητα. H ομορφιά, κρυμμένη βαθιά μέσα μας και πάντα έτοιμη να απελευθερωθεί στις συλλογικές μας αξιώσεις, θα επιβιώνει πάντα. Και το σχετικό link...
  5. Τα στοιχεία που δημιούργησαν τον διάσημο σκιτσογράφο Μίλο Μανάρα. Εικόνα που σχεδίασε ο Μίλο Μανάρα προς τιμήν του νοσηλευτικού προσωπικού την περίοδο της πανδημίας. Γαλλία, 1968. Tα «ενήλικα» κόμικς είναι παντού. Οι λαοφιλείς ήρωες της γαλλοβελγικής σχολής, ο Αστερίξ και ο Τεντέν, βλέπουν μια γερή δόση Αμερικής να έρχεται σαν καταιγίδα από τη Δύση και να κερδίζει μεγάλο κομμάτι του κοινού τους. Το Φεστιβάλ του Μόντερεϊ, την περασμένη χρονιά, έχει δει τον Τζίμι Χέντριξ να βάζει φωτιά στην κιθάρα του επί σκηνής, το Βιετνάμ έχει δεχθεί περισσότερες αμερικανικές βόμβες ακόμη και από όσες είχε δεχθεί η Ευρώπη στον Β΄ Παγκόσμιο, και το νέο όραμα των νέων της Αμερικής για ειρήνη ποτισμένη με άφθονη ψυχεδέλεια έχει φτάσει στους δρόμους του Παρισιού. Μέσα σε αυτό το γόνιμο, εκρηκτικό κλίμα, τα γαλλικά κόμικς βιώνουν μια αναγέννηση και εμφανίζονται περιοδικά ανθολογίας όπως το Metal Hurlant, το L’ echo des Savanes ή το A Suivre, που έμελλε να γίνουν θρυλικά. Είναι η απαρχή της μεγάλης ακμής του ευρωπαϊκού κόμικς (που θα κορυφωθεί τη δεκαετία του ’80) και αντιπροσωπεύεται από Γάλλους δημιουργούς όπως ο Μέμπιους (κατά κόσμο Ζαν Ζιρό) και ο Φιλίπ Ντρουιγιέ, ο δεξιοτέχνης Άγγλος Ντον Λόρενς και ο Ενκι Μπιλάλ, Γιουγκοσλάβος που ζούσε στο Παρίσι. Όλοι τους σκιτσάρουν υποβλητικούς κόσμους επιστημονικής φαντασίας με γενναίες δόσεις σεξ, βίας, και ένα σχέδιο τόσο εικαστικό, τόσο πρωτοποριακό, που δεν είχαν ξαναδεί ποτέ οι αναγνώστες, και στις δύο όχθες του Ατλαντικού. Σύντομα θα εμφανιστούν και άλλα υποείδη, όπως το δράμα εποχής, με τη μεγάλη του έρευνα πάνω στα ιστορικά δεδομένα (μέγας εκπρόσωπός του ο Ούγκο Πρατ και ο παγκοσμίως διάσημος ήρωάς του, ο ναυτικός Κόρτο Μαλτέζε), και το γουέστερν, με δημοφιλείς ήρωες όπως ο καουμπόι «Μπλούμπερι», σχεδιασμένος από τον Ζαν Ζιρό. Και μετά θα έρθουν τα ερωτικά κόμικς, που ονομάστηκαν «Eurotica» και έγιναν γνωστά κυρίως από δύο Ιταλούς, τον Γκουίντο Κρέπαξ και τον Μίλο Μανάρα. Σήμερα θα μιλήσουμε εδώ για τον τελευταίο, και αφορμή στέκεται μια πληθωρική, απολαυστική αυτοβιογραφία του, η οποία κυκλοφόρησε πρόσφατα. Παίρνοντας στα χέρια μας την «Αυτοπροσωπογραφία» του μεγάλου Ιταλού σκιτσογράφου (εκδόσεις ΚΨΜ, 2022), ξέρουμε αμέσως πως μας περιμένει μια αναγνωστική εμπειρία τόσο πλούσια όσο και η ίδια η ζωή που περιγράφει. Η έκδοση είναι γενναιόδωρη, σαν το περιεχόμενό της. Διαθέτει χοντρό ιλουστρασιόν χαρτί στο εξώφυλλο και βαριές σελίδες με χαρτί «γραφής» στο σώμα της, ενώ η εικονογράφηση (που, σε μεγάλο βαθμό, αντλείται από το ιδιωτικό αρχείο του ίδιου του συγγραφέα) είναι παραπάνω από απλόχερα σκορπισμένη σε όλες τις (κάτι παραπάνω από διακόσιες) σελίδες του περιεχομένου. Είναι και η ροή του κειμένου έτσι δομημένη – σε μικρά, ευανάγνωστα, αυτοτελή κεφάλαια – που, σε συνδυασμό με τον πλούτο των εικόνων, κάνουν την έκδοση να διαβάζεται αδιάκοπα και ξεκούραστα. Όσο για τη μετάφραση του Χρήστου Σιάφκα, είναι αόρατη, άρα επιτυχημένη: ξεχνάμε πως διαβάζουμε ένα κείμενο που έχει γραφτεί στα ιταλικά. Ο «τέταρτος τοίχος» ποτέ δεν πέφτει, και μπαίνουμε για τα καλά μέσα στη ζωή του Μίλο Μανάρα. Τη ζούμε δίπλα του, σε μικρά επεισόδια, ιστορίες απίστευτες και συναρπαστικές, ανέκδοτα περιστατικά μιας ζωής που μοιάζει η ίδια να αποτελεί υλικό για μια μεγάλη ιστορία κόμικς. Ο κόσμος ερωτισμού και φαντασίας του Μίλο Μανάρα και του «δασκάλου» Ούγκο Πρατ, σε ένα διόραμα του 2017. Εικονογράφηση για το εξώφυλλο του "Giuseppe Bergman Integrale" (Ολόκληρος ο Τζουζέπε Μπέργκμαν). Καθεδρικοί από βράχους Κάτι που μας γίνεται φανερό από την αρχή της ανάγνωσης είναι η συγγραφική ευκολία του Μανάρα. Στα πρώτα κεφάλαια των απομνημονευμάτων του, μιλώντας για τον τόπο καταγωγής του, τους Δολομίτες, εξαπολύει, περιγράφοντάς τους, ένα φραστικό πυροτέχνημα, σαν επίδειξη δύναμης: «Καθεδρικοί ναοί λαξευμένοι σε φωτεινούς βράχους, που πάνω τους άνθησαν αρχαίοι μύθοι και εποποιίες φανταστικών λαών και πλασμάτων» θα γράψει εντυπωσιακά. Μιλάει, με έντονες μνήμες γεμάτες αγάπη, για δύο πυλώνες της παιδικής του ηλικίας: τα βιβλία και τις γυναίκες. Τα βιβλία που βρίσκονταν σε αφθονία στο σπίτι του (και που μέσα τους θαύμαζε εικονογραφήσεις από μεγάλους τεχνίτες του Μεσοπολέμου όπως ο Ουκρανό-Ιταλός Βσέβολοντ Νικουλίνι) και η γυναικεία παρουσία. «Ήμασταν ισότιμοι και αριθμητικά: τρεις γιοι και τρεις κόρες, ο μπαμπάς και η μαμά. Τέσσερις με τέσσερις», θα πει, προσθέτοντας: «Αλλά πέραν τούτου, η ανδροκρατία ήταν κάτι εντελώς ξένο για εμάς. Εργάζονταν και οι δύο γονείς μου και νομίζω πως η μητέρα μου έβγαζε κάτι παραπάνω από τον πατέρα. Τα δικαιώματα και τα καθήκοντα ήταν μοιρασμένα». Εικόνες και λόγια μέσα σε βιβλία και γυναίκες, ισχυρές γυναίκες: η μαγιά για το δημιουργικό μέλλον του Μίλο Μανάρα – εκεί όπου πρωταγωνιστούν πανίσχυρες ηρωίδες από μελάνι – βρισκόταν όλη εκεί, κάτω από τους Δολομίτες. Εκτός όμως από δεινό λυρισμό η γραφή του χρωματίζεται συχνά και με ένα χιουμοριστικό αυτοσαρκασμό: στο κεφάλαιο με τον τίτλο «Πώς να μη γίνεις αρχιτέκτονας» (όπου μας διηγείται την απόπειρά του να σπουδάσει αρχιτεκτονική στη διάσημη Ακαδημία Καλών Τεχνών της Βενετίας), αναφέρει απολαυστικά τα εξής: «Στην αρχή νόμιζα πως όλοι οι αρχιτέκτονες είναι σαν τον Λε Κορμπιζιέ. Ότι εργάζονται για να δημιουργήσουν τις πόλεις του μέλλοντος ή σχεδιάζουν μοναδικά κτίρια. Γρήγορα κατάλαβα πως περνούσαν τις μέρες τους σε συμβούλια με διάφορες οικοδομικές επιτροπές και πως ήταν χωμένοι ως τον λαιμό στη γραφειοκρατία. Σίγουρα, αυτή δεν ήταν δουλειά για μένα». Πράγματι, η ανάγκη του για ελευθερία είναι ένα ακόμη στοιχείο που χαρακτηρίζει τις μνήμες του. H ίδια ελευθερία που αναζήτησε μέσα στις ευρωπαϊκές περιηγήσεις του στο αυτοκινούμενο όχημά του (το πρώτο πράγμα που απέκτησε με τις πρώτες του ικανοποιητικές αμοιβές ως σκιτσογράφος) και που τον είχε μάλιστα φτάσει μέχρι και την Ελλάδα, στις ακτές της Χαλκιδικής. Η ελευθερία του να δουλεύει ως αφεντικό του εαυτού του, διαλέγοντας τα ωράριά του, τον χώρο εργασίας του, τις συνεργασίες του, αλλά και η ελευθερία με την οποία μπόλιασε τους δύο κύριους χαρακτήρες του μετέπειτα έργου του – τη Μέλι και τον Τζουζέπε Μπέργκμαν, δύο χαρακτήρες που μέσα τους είδε τον ίδιο του τον εαυτό. Ο Μίλο Μανάρα στο στούντιό του το 2021. Γύρω του βιβλία για την τέχνη, μπροστά του ακουαρέλες και ένα από τα χαρακτηριστικά σκίτσα του εν εξελίξει. Η ελεύθερη Μέλι Γράφοντας για τη Μέλι (την ηρωίδα της ιστορίας του «Άρωμα του Αόρατου» που εξέδωσε στην Ελλάδα η «Βαβέλ» το 1987), αναφέρει χαρακτηριστικά: «H ελευθερία είναι η μεγαλύτερη αρετή της. Είναι ελεύθερη από προκαταλήψεις, δεν έχει αναστολές. Ζει ελεύθερη τη σεξουαλικότητά της. Είναι υποκείμενο, και όχι αντικείμενο» θα μας πει, συνεχίζοντας με δύο φράσεις που ερμηνεύουν οικουμενικά το στοιχείο του ερωτισμού στο έργο του: «Για μένα, ο ερωτισμός πρέπει να αποτελεί ουσιαστικά μια επεξεργασία του σεξ από πολιτισμική σκοπιά, για να αποκτήσει έτσι θετική αξία. Να γίνει συνείδηση». Και όμως, συχνά νιώθουμε πως δεν είναι ο ίδιος, αλλά δύο άλλοι άντρες που διεκδικούν ρόλο πρωταγωνιστή σε αυτήν την αυτοβιογραφία. Δύο κολοσσοί της μεταπολεμικής καλλιτεχνικής Ιταλίας, που έγιναν γι’ αυτόν μέντορες και φίλοι ζωής: ο Ούγκο Πρατ και ο Φεντερίκο Φελίνι. Οι ιστορίες που διαβάζουμε σε σχέση με τον θρυλικό Βενετσιάνο συγγραφέα και σκιτσογράφο (που τον αποκαλούσε πάντοτε «δάσκαλο») είναι συγκλονιστικές, ενώ η περιγραφή του Φελίνι γίνεται με όρους σχεδόν θρησκευτικούς. Ήταν άλλωστε γι’ αυτόν «μια αφηρημένη οντότητα, σχεδόν σαν μια θεότητα που, πότε πότε από εκεί ψηλά, χάριζε σε εμάς τους κοινούς θνητούς αριστουργήματα», όπως χαρακτηριστικά σημειώνει. Αλλά οι Ούγκο Πρατ και Φεντερίκο Φελίνι δεν ήταν οι μόνοι σπουδαίοι που βρέθηκαν στο διάβα του. Δούλεψε (μεταξύ άλλων) και με τον Αλεχάντρο Χοδορόφσκι, τον Αντριάνο Τσελεντάνο, τον Λικ Μπεσόν, τον Νιλ Γκέιμαν, τον Νικόλα Πιοβάνι. Ο Μίλο Μανάρα υπήρξε κάποιος που γνώρισε τους πιο σημαντικούς ανθρώπους, που κέρδισε διακρίσεις. Κάποιος που, όπως λέμε, «έκανε τα πάντα». Και όμως δεν έδωσε ποτέ δεκάρα για τίποτε από όλα αυτά, γιατί αυτό που τον ένοιαζε στ’ αλήθεια ήταν να ζωγραφίζει και να λέει ιστορίες. Λάβαρο που σχεδίασε ο Μίλο Μανάρα για τους περίφημους ιππικούς αγώνες στη Σιένα, 2019. «Ναι, είδα και γνώρισα τον πλούτο των πραγματικά πλουσίων», θα γράψει στο τελευταίο κεφάλαιο της έκδοσης, συνεχίζοντας: «Δεν μου κάνει πια ούτε κρύο ούτε ζέστη. Δεν με εντυπωσιάζει, ιδιαίτερα αυτός των νεόπλουτων». Και θα κλείσει ηχηρά, με μία φράση που δεν φιγουράρει τυχαία στο οπισθόφυλλο της έκδοσης: «Αν ο πιο πλούσιος άνθρωπος στον κόσμο μού έλεγε “θα σου προσφέρω όλα τα αγαθά μου με αντάλλαγμα τη δυνατότητά σου να σχεδιάζεις” θα του απαντούσα αρνητικά. Θα του έλεγα “κράτα εσύ τα πλούτη σου, γιατί η ζωή μου είναι το σχέδιο”». Στη φωτογραφία που συνοδεύει το τελευταίο αυτό κεφάλαιο, ο μεγάλος σκιτσογράφος βρίσκεται στο εργαστήριό του λίγο έξω από τη Βερόνα, στο Βένετο της βόρειας Ιταλίας. Γύρω του βρίσκονται βιβλία για την τέχνη, μπροστά του ακουαρέλες και ένα από τα χαρακτηριστικά σκίτσα του εν εξελίξει. Είναι σήμερα 77 ετών και μοιάζει να θέλει να συνεχίσει να σχεδιάζει. «Το μέλλον μου παραμένει ακόμη μια άσπρη σελίδα», θα πει ο ίδιος. Και το σχετικό link...
  6. Όνομα-θρύλος στον χώρο των κόμικς ο Μίλο Μανάρα. Ακόμα και για όσους δεν είναι ακραιφνείς οπαδοί αυτής της τέχνης, της επονομαζόμενης και 9ης, το όνομά του είναι πασίγνωστο έστω και μόνο για «Το κουμπί της» (αυθεντικός τίτλος: «Il gioco»), το ερωτικό αριστούργημα που έχει στοιχειώσει τις φαντασιώσεις γενεών – παρ’ όλο που ο ίδιος κάποιες φορές νιώθει απογοήτευση όταν αυτή η πλευρά του έργου του επισκιάζει τις άλλες. Επιστήθιος φίλος και συνεργάτης του Ούγκο Πρατ, δημιουργού του Κόρτο Μαλτέζε, φίλος του Φεντερίκο Φελίνι με τον οποίο συνδημιούργησαν δύο κόμικς, συνεργάτης του Αλεχάντρο Γιοντορόφσκι, ακάματος δημιουργός, ο Μίλο Μανάρα δεν σταματά μέχρι σήμερα να εργάζεται, να κάνει σχέδια, να ονειρεύεται. Με αφορμή την αυτοβιογραφία του με τον εύλογο τίτλο «Αυτοπροσωπογραφία» (Εκδόσεις ΚΨΜ) μας ανοίγει την καρδιά του σε μια συζήτηση σπάνιας ειλικρίνειας. ● Υποθέτω πως γνωρίζετε ότι είστε εξαιρετικά δημοφιλής στην Ελλάδα. Μα κι εγώ αγαπώ την Ελλάδα πάρα πολύ! Ολόκληρη τη δεκαετία του ’70 περνούσα εκεί σχεδόν τέσσερις μήνες κάθε καλοκαίρι. Φόρτωνα γυναίκα και παιδιά σε ένα αυτοκινούμενο τροχόσπιτο που είχα τότε και γυρνούσαμε τη χώρα ολόκληρη σταματώντας σε διάφορα σημεία. Εξακολουθώ να έρχομαι τακτικά για διακοπές μέχρι σήμερα. Κι είναι κρίμα που ο φόρτος εργασίας δεν μου επιτρέπει να είμαι εκεί μαζί σας τώρα. ● Στη Χαλκιδική δεν ήσασταν όταν διαπιστώσατε πως έπρεπε να σκιτσάρετε το Hôtel des Invalides, αλλά δεν είχατε ιδέα πώς μοιάζει; Ακριβώς! (γέλια) Δούλευα τότε πάνω στην «Ιστορία της Γαλλίας σε Κόμικς» για τον ιστορικό εκδοτικό οίκο Λαρούς και η τελευταία εικόνα που έπρεπε να σκιτσάρω ήταν τα Μέγαρο των Απομάχων (Hôtel des Invalides), όπου είναι θαμμένος ο Ναπολέων. Όμως δεν το είχα δει ποτέ, δεν είχα καμία εικόνα και βρισκόμασταν σε μια ερημιά στη Χαλκιδική – ούτε διαδίκτυο τότε, ούτε κινητά όπως καταλαβαίνετε. Ευτυχώς κοντά μας παραθέριζε ένα ζευγάρι ηλικιωμένων Γάλλων που είχε την καλοσύνη μόλις επέστρεψε στο Παρίσι να μου στείλει στο μοναδικό καφενείο της περιοχής μια καρτ ποστάλ με μια υπέροχη φωτογραφία του κτιρίου… ● Αγάπησα πολύ το βιβλίο σας. Αν θα μπορούσα να επιλέξω μια φράση, είναι αυτή που νομίζω πως είναι και το κέντρο όσων έχετε κάνει: «Η δουλειά μου είχε πάντα δύο πρόσωπα. Ένα εξομολογητικό και ένα επαγγελματικό. Εργάστηκα πάντα σε αυτά τα δύο μέτωπα εκ παραλλήλου». Ναι, έτσι ακριβώς είναι. Υπάρχουν οι ιστορίες που ήταν καθαρά δικές μου, σε δικό μου σενάριο, και ήταν πολύ προσωπικές. Όπως υπήρξαν και αυτές που τις έκανα κατά παραγγελία, ως εκτέλεση μιας επαγγελματικής δέσμευσης, συχνά πάνω σε ιστορίες άλλων. Όχι ότι υποτιμώ τις δεύτερες, πολλές από αυτές είναι σχεδόν εξίσου δικά μου «παιδιά». Πάντα υπάρχει χώρος να μπει η δική σου δημιουργικότητα και η παραγγελία να γίνει δική σου. Άλλωστε, όπως λέω, κι ο Καραβάτζιο έκανε πίνακες κατά παραγγελίαν. ● Έχετε συνεργαστεί με ανθρώπους που για όλους εμάς βρίσκονται στη σφαίρα του μύθου: τον Ούγκο Πρατ, τον Φελίνι, τον Γιοντορόφσκι. Πείτε μας κάτι για τον καθένα τους. Με τον Ούγκο Πρατ υπήρξαμε στενοί φίλοι, αχώριστοι, και τον θεωρώ δάσκαλό μου. Με επηρέασε σε όλα: αισθητικά, τεχνικά, στον τρόπο δουλειάς μου. Ήταν υπέροχα όσα κάναμε μαζί και λυπάμαι τόσο για όσα σχέδια δεν προλάβαμε να ολοκληρώσουμε. Κάναμε το «Εl Gaucho», όπου ο Πρατ έγραφε το σενάριο κι εγώ έκανα τα σκίτσα. Ποτέ δεν πραγματοποιήσαμε τον δεύτερο τόμο του, τη συνέχεια της ιστορίας, παρ’ όλο που το θέλαμε πολύ. Σε αυτόν τον δεύτερο τόμο θα εμφανιζόταν και ο κεντρικός ήρωας που, ενώ χάρισε το όνομα στον τόμο, παραμένει απών. Επίσης ποτέ δεν κάναμε τον «Μονομάχο» που συζητούσαμε πολλά πολλά χρόνια πριν από την ταινία του Ρίντλεϊ Σκοτ. Θα ήταν η ιστορία δύο αντρών, ενός Άγγλου και ενός Ιρλανδού, που αιχμαλωτίζονται από τους Ρωμαίους και υποχρεώνονται να εκπαιδευτούν ως μονομάχοι και εκεί γεννιέται η φιλία τους. Εικονογράφηση του Μανάρα για την πρώτη δημοσίευση του σεναρίου του Φελίνι από το «Ταξίδι στην Τουλούμ», 1986 ● Ο Ούγκο Πρατ άλλωστε ήταν αυτός που σας συμβούλεψε να αρχίσετε να δουλεύετε πάνω σε δικά σας σενάρια. Ακριβώς. Εκείνος με παρακίνησε να κάνω το έπος του Τζουζέπε Μπέργκμαν επηρεάζοντας δραστικά και το στιλ μου με τις συμβουλές του. Και πίσω από τους ήρωες βρισκόμασταν εμείς οι δύο. Ο Τζουζέπε Μπέργκμαν ήταν το άλτερ έγκο μου και ο HP εκείνου – είναι τα αρχικά του ονόματός του, Hugo Pratt. Ο Φελίνι είναι μια διαφορετική ιστορία. Ενώ τον έζησα, παραμένει θρύλος για μένα, όπως και για σας. Παρ’ όλη τη φιλία μας, πάντα ένιωθα δέος απέναντί του. Δεν μου ήταν εύκολο να σηκώσω το ακουστικό, να σχηματίσω τον αριθμό και να τον πάρω τηλέφωνο. Κάναμε μαζί δύο κόμικς, δύο «ταξίδια» (viaggio= ταξίδι): το «Viaggio a Tulum» και το «Il viaggio di G. Mastorna detto Fernet». Και στις δύο περιπτώσεις επρόκειτο για σενάριά του που προορίζονταν να γίνουν ταινίες, αλλά δεν έγιναν ποτέ. Με τον Γιοντορόφσκι συνεργαστήκαμε άψογα, είναι πολύ περισσότερα από ένας άψογος σεναρίστας. Πρόκειται αληθινά για μια πολύπλευρη προσωπικότητα. Δεν περιορίζεται σε μία τέχνη. Αλλά δεν μπορώ να πω κατηγορηματικά ότι γίναμε φίλοι. ● Αναπόφευκτη ερώτηση: έχετε κάνει πολλά διαφορετικά πράγματα, άλλα τα γνώριζα κι άλλα τα ανακάλυψα από το βιβλίο. Όμως αν ρωτήσουμε κάποιον στην Ελλάδα – και αλλού φαντάζομαι – ποιος είναι ο Μίλο Μανάρα, θα απαντήσει: ο δημιουργός τού «Το κουμπί της» ή της Μελένιας. Πάντως σίγουρα θα γνωρίζει τα ερωτικά έργα σας. Αυτό σας ενοχλεί; Η αλήθεια είναι πως μερικές φορές ναι (γέλια). Όταν έχεις κάνει τόσες ιστορίες, έχεις δημιουργήσει τόσους χαρακτήρες και έχεις επενδύσει όλη σου τη φαντασία, μερικές φορές το βρίσκεις άδικο να επικεντρώνονται όλοι στο κομμάτι του ερωτισμού, που δεν είναι παρά ένα μικρό μέρος του έργου μου. Από την άλλη, αν οι άνθρωποι θέλουν να με θυμούνται για τις γυναικείες μορφές που δημιούργησα, ας το κάνουν! Τουλάχιστον θα με θυμούνται για κάτι! Γιατί όχι, αν αυτές οι γυναίκες έδωσαν χαρά στους αναγνώστες; Σελίδα του «HP e Giuseppe Bergman», 1978 ● Κάτι άλλο που με εντυπωσίασε στο βιβλίο είναι η εμμονή σας στην ακρίβεια. Το κόμικς προφανώς και είναι προϊόν μιας δημιουργικής φαντασίας, όμως τα σχέδια πρέπει να είναι σωστά στην κάθε τους λεπτομέρεια. Αυτό δεν είναι αυτονόητο για όλους. Αυτό ήταν ένα μάθημα που πήρα από αρκετά νωρίς, από όταν έκανα την «Ιστορία της Γαλλίας σε Κόμικς»: όλα, τα ρούχα, τα κτίρια, οι στολές, έπρεπε να είναι όπως ήταν στην πραγματικότητα. Κι ο Πρατ στο σενάριο του «Εl Gaucho» μου σκιτσάριζε λεπτομέρειες στολών, ακόμα και τις ιδιομορφίες στο κεφάλι ενός είδους αργεντίνικου αλόγου. Όμως η δική μου τάση ως μαθητή της Αναγέννησης, η οποία επηρεάστηκε από τις δικές σας αξίες της κλασικής ελληνικής αρχαιότητας, είναι να σχεδιάζω τα πράγματα καλύτερα, ομορφότερα από ότι είναι στην πραγματικότητα. ● Γι’ αυτό δίσταζε ο Φελίνι να σας αφήσει να ζωγραφίσετε το πρόσωπό του; Επειδή φοβόταν πως θα τον εμφανίσετε πιο όμορφο από ότι στην πραγματικότητα; Ναι, αλήθεια είναι! (γέλια) Δίσταζε, ανησυχούσε μήπως κυκλοφορήσει η φήμη πως εκείνος προέβαλε την απαίτηση να τον σκιτσάρω έτσι! Τελικώς όμως τον έπεισα και μου επέτρεψε να τον απεικονίσω στο κόμικς. ● Δεν ξέρω αν θα συμφωνούσαν όλοι μαζί μου λόγω του ερωτισμού στο έργο σας, αλλά σας θεωρώ και μοραλιστή. Στο μισό τουλάχιστον του βιβλίου σας μιλάτε για τους φίλους σας και τη σπουδαιότητά τους στη ζωή σας, τους συνεργάτες σας – ονομαστικά και αναλυτικά – και φυσικά τη γυναίκα σας Λουίζα, με την οποία είστε μαζί πάνω από πενήντα χρόνια. Δεν έχετε άδικο, είναι σωστή παρατήρηση. Αλλά δεν θα μπορούσε να έχω γράψει αυτό το βιβλίο διαφορετικά: ξέρω πολύ καλά πως δεν θα είχα φτάσει ποτέ ως εδώ χωρίς τους φίλους μου, ιδιαίτερα χωρίς τον Πρατ. Το ίδιο και οι συνεργάτες: έπαιξαν βασικό ρόλο στην εξέλιξή μου. Κι είναι περιττό να πω πόσο πολύτιμη υπήρξε η γυναίκα μου με την υποστήριξη και την κατανόησή της – και ιδιαίτερα στο ξεκίνημά μου. Όσο για τον ερωτισμό, πιστεύω πως είναι κάτι εντελώς φυσικό που όλοι θα έπρεπε να το χαίρονται ελεύθερα και ακομπλεξάριστα, χωρίς φραγμούς. Η θρησκεία, η εκκλησία είναι που έχει συνδέσει την έννοια του ερωτισμού με αυτήν της αμαρτίας. Κι αυτό δημιουργεί ένα σωρό συμπλέγματα, αυτή η σύνδεση του έρωτα με την αμαρτία. ● Ο Ζορζ Μπατάιγ πάντως έλεγε πως ο ερωτισμός εντοπίζεται στο απαγορευμένο. Εφόσον το λέει ο Μπατάιγ, ο απόλυτος ειδικός στα ζητήματα ερωτισμού, σίγουρα δεν μπορώ να διαφωνήσω. Τον έχω άλλωστε μελετήσει πολύ κι έχω επηρεαστεί από αυτόν. Εικονογράφηση για το εξώφυλλο της «Γκιουλιβεριάνα», 2013 ● Παραμένετε ενεργός και εξακολουθείτε να εργάζεστε. Αυτό που δεν υπάρχει στο βιβλίο είναι το μέλλον. Υπάρχουν σχέδια, ή και όνειρα, για το άμεσο ή το πιο μακρινό μέλλον; Πάντα υπάρχουν! Δεν σταματώ ποτέ να δουλεύω. Και τώρα που μιλάμε με βρίσκετε στο σχεδιαστήριό μου. Θα σας εμπιστευτώ λοιπόν το πρότζεκτ πάνω στο οποίο εργάζομαι αυτή τη στιγμή. Πρόκειται για το έργο ενός πολύ μεγάλου δασκάλου, του Ουμπέρτο Έκο. Είναι «Το Όνομα του Ρόδου» σε κόμικς. Όπως καταλαβαίνετε είναι κάτι τεράστιο που μου απορροφά όλη μου την ενέργεια αλλά και όλο μου τον χρόνο. Αυτός είναι ο λόγος που δεν μπορώ φέτος να έρθω στην Ελλάδα, όχι μόνο για διακοπές όπως πολύ θα ήθελα, αλλά ούτε καν για την παρουσίαση του βιβλίου μου. Ελπίζω όμως ότι του χρόνου θα μπορέσω να αναπληρώσω το κενό. Επίσης ακολουθεί μια συνεργασία μου με έναν άλλο πολύ μεγάλο καλλιτέχνη. Όμως αυτή παραμένει σχέδιο – αν και προχωρημένο – και προτιμώ να μη μιλώ για τα σχέδιά μου μέχρι να πάρουν μπρος για τα καλά. Το έχω για κακό, όσες φορές το έκανα τελικώς δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ. 📌 Η αυτοβιογραφία του Μίλο Μανάρα με τίτλο «Αυτοπροσωπογραφία» κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΚΨΜ. Και το σχετικό link...
  7. Τελικά, το πενάκι του αρχιτέκτονα αντί να σχεδιάζει κτίρια, προτίμησε να σχεδιάζει ζωές, ιστορίες σύγχρονες και παλιές, φανταστικές και πραγματικές και μερικές από τις ωραιότερες ερωτικές φαντασιώσεις που πέρασαν στο συλλογικό ασυνείδητο σαν μια σαρκική ποίηση. Δεν είναι τυχαίο ότι στις μνήμες του κυριαρχούν η αστείρευτη ιταλική παράδοση των γραμμάτων και της τέχνης και στην ζωή του ο Φεντερίκο Φελίνι, ο Παζολίνι και ο επίσης τεράστιος σκιτσογράφος Ούγκο Πρατ! Αυτές τις μέρες κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις ΚΨΜ η αυτοβιογραφία του Μίλο Μανάρα, όπου λέξεις και σκίτσα συνθέτουν μια φανταστική ζωή και η τέχνη αποτελεί τον βασικό πυρήνα της ύπαρξης. Είναι εντυπωσιακό το γεγονός ότι πίσω από την ευθύγραμμη διήγηση της ζωής του, τα παιδικά του χρόνια, την οικογένειά του, το περιβάλλον, τους τόπους που μεγάλωσε, το σχολειό, τους φίλους, τον περίγυρο, τις γνωριμίες και τα ταξίδια, υποφώσκει το όραμα της ζωής αυτής του καλλιτέχνη που του ζεσταίνει τα όνειρα, την τρέλα και φωτίζει σταθερά τη μοίρα του. Μια μοίρα όπου ο κόσμος έπαιρνε το μαγικό σχήμα του μέσα από το πενάκι του Μίλο Μανάρα, έτσι που η ζωή σε κάθε της εκδοχή αποκτούσε ένα σχέδιο διαφυγής και υπέρβασης. Διαβάζοντας κανείς για τις Σουηδέζες τουρίστριες που κατέφθαναν στην τουριστική περιοχή της λίμνης Γκάρνα ενεργοποιώντας τις εκρηκτικές ορμές των νεαρών αγοριών, αυτό το ασυγκράτητο κύμα πάθους που παρέσυρε το κοινωνικό ηθικό τείχος άμυνας, που γούσταρε άμεσα τον έρωτά δίχως καμία συμβατική-ρομαντική διαμεσολάβηση, στην πιο ζωώδη και αθώα ταυτόχρονα εκδοχή του, αντιλαμβάνεται τις γραμμές των γυναικείων κορμιών του που πάλλονται ολοζώντανες ανάμεσα σε έναν φανταστικό και πραγματικό κόσμο. Σε ένα μεταίχμιο ζωής όπου τα σχήματα σαρκώνονται μέσα σε υποσχετικά περιγράμματα! Στο βιβλίο, ο κορυφαίος αυτός σκιτσογράφος αφηγείται τον κόσμο του με τον τρόπο που θα διηγείτο μια ιστορία σε έναν φίλο του σ’ ένα ταξίδι… Η διήγηση είναι συγκλονιστική – κυρίως, καθώς αφορά σε έναν μεγάλο καλλιτέχνη της εποχής μας – όπου ακόμα και το πιο ασήμαντο συμβάν στον ψυχισμό του αποκτά διαστάσεις τέχνης. Έξαλλου, η τέχνη είναι να βλέπεις εκεί που δεν πέφτει το φως. Πίσω από τον άνθρωπο την ψυχή, πίσω από την σάρκα την απόλαυση, πίσω από ένα τοπίο την αρμονία, πίσω από την ζωή την ομορφιά και την ασχήμια. Πρόκειται για μιαν έκδοση που το δίχως άλλο αφορά άμεσα όλους τους κολλημένους με τα κόμικς όσο και το ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, καθώς ο κόσμος του Μανάρα παραμένει πάντα ζωντανός σε όλους όσους είχαν την τύχη να απολαύσουν έστω και ένα σκίτσο του. Ο Μίλο Μανάρα όπως και να ‘χει, έδωσε χρώμα, φως και πνεύμα στις πιο απόκρυφες ερωτικές μας φαντασιώσεις δίχως περικοπές, χάρισε στον έρωτα την κτηνώδη δύναμη της σαρκικής ομορφιάς, την αδυσώπητη σαγήνη. Έτσι, δικαίως μπορεί να ενταχθεί μέσα σε μια κορυφαία εθνική καλλιτεχνική πινακοθήκη που βρίσκει τις ρίζες της στην οργιαστική ρωμαϊκή παράδοση, στην ιταλική Αναγέννηση που ανανέωσε τα αισθητικά πρότυπα επαναφέροντας στο προσκήνιο την ελληνική αρχαιότητα, ακόμα και στη σκοταδιστική περί σωμάτων εκκλησιαστική αντίληψη, συνεργαζόμενος με τις σημαντικότερες μορφές της σύγχρονης ιταλικής κουλτούρας, ακολουθώντας ωστόσο πιστά τα βήματα του «δικού» του, Ούγκο Πρατ, του μεγάλου του μέντορα, του ανθρώπου που άσκησε την καλλιτεχνική επιρροή του για να ξεχωρίσει ο νεαρός Μανάρα την επιβίωση από την τέχνη και την σιγουριά από την εμπνευσμένη περιπέτεια! Μίλο Μανάρα Αυτοπροσωπογραφία Μετάφραση: Χρήστος Σιάφκος Εκδόσεις: ΚΨΜ Σελ.: 220 Και το σχετικό link...
  8. Βγαλμένη από άλλη εποχή, η «Αυτοπροσωπογραφία» του Μίλο Μανάρα που μόλις κυκλοφόρησε φέρνει στο φως την Ιταλία του Παζολίνι και του Φελίνι, τους σπουδαίους κομίστες της εποχής και μια ζωή γεμάτη τέχνη και περιπέτεια. Ο αέρας ελευθερίας που διαπνέει τις ιστορίες του Απουλήιου, οι σκαμπρόζικες σκηνές του Δεκαημέρου, τα σκοτάδια του Καραβάτζο, τα αρώματα της Τοσκάνης, τα όνειρα του Φελίνι και το κράνος του Φερνάντο Ρόσι υπάρχουν αυτούσια στην αυτοβιογραφία του Μίλο Μανάρα με τον τίτλο Αυτοπροσωπογραφία που μόλις κυκλοφόρησε σε μετάφραση Χρήστου Σιάφκου από τις εκδόσεις ΚΨΜ. Όταν εκδόθηκε το βιβλίο στην Ιταλία όλοι ζητούσαν μια συνέντευξη από τον κορυφαίο κομίστα, ο οποίος επέλεξε τη χρονιά της έξαρσης της πανδημίας και του κινήματος του #metoo για να γράψει την αυτοβιογραφία του, ουσιαστικά για να εξηγήσει ολόκληρη την κοσμοθεωρία που κρύβεται πίσω από το πολύχρωμο σύμπαν των δημιουργών των κόμικς, οι οποίοι, σε αυτόν τον τόμο, παίρνουν δικαιωματικά μια θέση δίπλα στους μεγάλους καλλιτέχνες όχι με έπαρση, αλλά με την ακριβή ευθύτητα ενός δημιουργού που ξέρει πως το έργο του ‒ όχι μόνο το δικό του αλλά και τόσων διάσημων ομοτέχνων του στους οποίους αποτίει φόρο τιμής ‒ δεν εξαντλείται, όπως πολλοί νομίζουν, στην εικονογράφηση ερωτικών ή άλλων ανάλογων περιπετειών για τις οποίες τον έχουν κατηγορήσει, αλλά κρύβουν ένα καλλιτεχνικό όραμα, ακόμα και όταν φαίνεται εσκεμμένα ότι λοξοδρομούν. Εν προκειμένω, πρόκειται για το όραμα ενός ανήσυχου δημιουργού ο οποίος δεν επικαλείται επί ματαίω τη σπουδαία πολιτιστική παράδοση της χώρας του, κάνοντας αναφορές σε ονόματα όπως αυτό του αγαπημένου του Καραβάτζο ‒ άλλο αποσυνάγωγο πνεύμα κι αυτός! ‒, αλλά μπορεί, για παράδειγμα, να εξηγεί με ακρίβεια τις επιρροές του κιαροσκούρο στο αεροπλάνο που ζωγράφισε στο κόμικ που εμπνεύστηκε από τα δημιουργικά όνειρα του Φελίνι, και ας μην εκδόθηκε ποτέ, την ακρίβεια του φωτός στα πλάνα που συζητούσαν μαζί επί ώρες ή τη βαθιά συναίσθηση των μεγάλων γεγονότων που είχε όταν έφτιαχνε την εικονογραφημένη Ιστορία της Γαλλίας για τη Larousse. Δεν είναι τυχαίο ότι αποφάσισε να ξαναστήσει ένα κόμικ από την αρχή μόνο και μόνο επειδή έδειχνε εσφαλμένα τον Λουδοβίκο IH να φτάνει στις Τουιλερί το 1814 με την αμαξά κλειστή και όχι ανοιχτή, όπως είχε συμβεί στην πραγματικότητα! Αυτά τον γέμιζαν χαρά και όχι απογοήτευση. Με κύριους συνομιλητές και συνεργάτες τον Ούγκο Πρατ, τον περίφημο δημιουργό του Κόρτο Μαλτέζε, και τον Φελίνι, ο οποίος παρεμπιπτόντως είχε υπάρξει δεινός σκιτσογράφος, ο Μανάρα βρέθηκε να στοχάζεται από νωρίς πάνω στους κεντρικούς άξονες της εικονοποιητικής δημιουργίας και των αρχών που διαμόρφωσαν την παράδοση του κόμικ στο οποίο αφοσιώθηκε αποκλειστικά, αρνούμενος να γίνει αρχιτέκτονας. Επίτηδες δεν χρησιμοποιεί την έκφραση graphic novel σε καμία από τις αφηγήσεις του στο βιβλίο, οι οποίες συνοδεύονται από πλούσια εικονογράφηση ‒ πώς αλλιώς; ‒, και μια φορά που την αναφέρει είναι για κακό, ίσως γιατί με το βιβλίο του επιδιώκει να αποκαταστήσει τη μεγάλη δόξα της παλιάς σχολής που δεν εικονογραφούσε ούτε έφτιαχνε απλώς σενάρια, παρά δημιουργούσε μεγαλόπνοες ιδέες τις οποίες άφηνε ανοιχτές στον αέρα της περιπέτειας. Απόδειξη η ίδια του η ζωή, από τότε που ο Ούγκο Πρατ τον απέτρεψε να δουλεύει με ωράριο σε γραφείο και εκείνος βάλθηκε να γυρίζει όλο τον κόσμο μαζί με τη γυναίκα του και το κάμπερ όχημά του, στο οποίο φόρτωσε τον εξοπλισμό του επισκεπτόμενος ακόμα και την Ελλάδα, όπου βρέθηκε να ζωγραφίζει μερικές από τις πιο γνωστές δημιουργίες του στους αμμόλοφους της Χαλκιδικής. Πέρασε επίσης από τα Μετέωρα για να δει, όπως λέει, τις πόλεις μέσα από τους βράχους και έφτασε μέχρι την Ινδία εμπνευσμένος από το Το άρωμα των Ινδιών του Πιερ-Πάολο Παζολίνι. Η ελευθερία ως η κεντρική αίσθηση που πρέπει να διαπνέει τα σκίτσα κάθε κομίστα, όπως αυτή που φυσούσε τα ατίθασα μαλλιά του Κόρτο Μαλτέζε του Πρατ και της δικής του ηρωίδας, της Μέλι, ήταν θέμα γενικότερης αισθητικής αλλά και προσωπικής και πολιτικής νοοτροπίας. Εξ ού και ότι, κατευθυνόμενος από το ίδιο ριζοσπαστικό κλίμα, δημιούργησε μαζί με τον Ούγκο Πρατ μια σειρά από κόμικς για τα άγνωστα μέρη της άγριας Δύσης, έχοντας ως σημείο αναφοράς τον Τζέιμς Φέμινορ Κούπερ, τον Ζέιν Γκρέι αλλά και τον Ναθάνιελ Χόθορν. Οι κοινές διεργασίες οδήγησαν στη δημιουργία του περίφημου Όλα ξανάρχισαν μ’ ένα ινδιάνικο καλοκαίρι, όπου φυσικά πρωταγωνιστές ήταν οι καλοί Ινδιάνοι και όχι οι «κακοί» καουμπόηδες. Το πρώτο, πανέμορφο και εντυπωσιακό στριπ αυτών των ιστοριών αποκάλυπτε ένα τοπίο άδειο από αμμόλοφους, γλάρους, με μια ήρεμη θάλασσα απ’ όπου ξεπρόβαλαν οι όμορφοι εκπρόσωποι της ινδιάνικης φυλής. Μάλιστα, τα συγκεκριμένα σχέδια έτυχε να τα δείξει ο Μανάρα στον αείμνηστο Πρατ σε μια γόνδολα στη Βενετία με οριστικό κριτή έναν γονδολιέρη(!) φίλο του Πρατ, ο οποίος αποφάνθηκε ότι είναι όμορφα και ότι μπορούν να εκδοθούν. Το κόμικ έγινε τελικά διεθνής επιτυχία και πήρε βραβείο στο Φεστιβάλ της Ανγκουλέμ, το οποίο, όπως λέει ο ίδιος ο Μανάρα, είχε τη γενναιοδωρία να του χαρίσει ο Πρατ. Γενικώς, από την τιμή που αποδίδει στα πρόσωπα που τον βοήθησαν έχει κανείς την αίσθηση ότι ο αυτοβιογραφούμενος κομίστας ήταν και είναι γεμάτος από αγάπη για την τέχνη και τη ζωή. Γι’ αυτό και στην εξιστόρησή του βάζει στο δεύτερο πλάνο τις απογοητεύσεις, αναλαμβάνοντας αποκλειστικά την ευθύνη των όποιων αστοχιών. Η αλήθεια είναι ότι δεν μετανιώνει ούτε καν για τα πρώτα, παράνομα ερωτικά κόμικς τσέπης, παρά μόνο για το γεγονός ότι δεν ήταν τόσο επαγγελματικά, αναγνωρίζοντας το κλίμα της εποχής που ήθελε τους πρώτους κομίστες να καταφεύγουν σε αυτήν τη λύση αν ήθελαν να είναι οικονομικά ανεξάρτητοι, και μάλιστα σε μια εποχή που ο ερωτισμός ήταν ουσιαστικά ένας τρόπος εκφραστικής αντίστασης στη γενικότερη συντήρηση που επέβαλαν η Εκκλησία και οι πολιτικοί. Φροντίζει δε να μας θυμίσει ότι όλες αυτές οι κινήσεις ήταν απολύτως πολιτικές, αντίστοιχες με αυτές που επηρέασαν τον Παζολίνι ή που έκαναν τον Μάρκες να εμπνευστεί την Ερεντίνα, ένα κορίτσι από το Μακόντο, και να τη βάλει να το σκάσει με μια ομάδα περαστικών σαλτιμπάγκων, μια ιστορία που ο ίδιος λέει ότι επηρέασε βαθιά. «Το Μακόντο είχε δώσει το όνομά του στο ιστορικό κέντρο του Μιλάνου που από τη δεκαετία του ’70 υπήρξε ένα από τα σημεία αναφοράς της αντικουλτούρας και της αμφισβήτησης», γράφει ο Μανάρα. Στο ίδιο ριζοσπαστικό κλίμα ξεκίνησε να στήνει τις ιστορίες του Τζουζέπε Μπέργκμαν για το ανήσυχο πνευματικά περιοδικό «À Suivre», τις οποίες λέει ότι απαγόρευσαν στη Νότια Αφρική του απαρτχάιντ τη δεκαετία του ’80. Στο ίδιο περιοδικό, στο τεύχος το αφιερωμένο στον Λένον λίγο μετά τον θάνατό του, φαντάστηκε τον τραγουδιστή των Beatles να συναντά τους εκπροσώπους διαφορετικών θρησκειών, όπως ο Ιησούς Χριστός, ο Βούδας και ο Μωάμεθ, «που τον παρουσίασα όπως έχει αποτυπωθεί στην ισλαμική εικονογραφία, δηλαδή μ’ ένα πέπλο μπροστά στο πρόσωπο. Το έκανα με ακρίβεια και με σεβασμό. Δεν πρόσβαλα τις ευαισθησίες κανενός», γράφει χαρακτηριστικά. Είναι η ίδια η εποχή που γνωρίζει τον Μοέμπιους (Ζαν Ζιρό), τον Αντρέα Πατσιέντσα ή τον Ζορζ Βολανσκί που ξέρουμε ότι δολοφονήθηκε στο «Charlie Hebdo». Ήταν τότε που συναντιούνταν όλοι μαζί και κουβέντιαζαν περί δημιουργίας μαζί με τον Ζακ Μπρελ, τον Πάολο Κόντε, τον Ντέιβιντ Ριοντίνο και τον Φραντσέσκο Γκουτσίνι. Αυτή η λίστα δεν έχει τέλος, αν αναλογιστεί κανείς με ποιους έχει συνευρεθεί αλλά και συνεργαστεί ο Μανάρα σε αυτήν τη ζωή: από τον Πέδρο Αλμοδόβαρ και τον Ρόμπερτ Όλτμαν μέχρι τον Λικ Μπεσόν και τον Ρομάν Πολάνσκι (για μια ταινία που δεν έγινε τελικά). Στις αυτοβιογραφικές αυτές εξιστορήσεις του ο Μανάρα θα «ζωγραφίσει» το φόντο της αφήγησης με πλάνα από τα ατελείωτα ταξίδια σε διαφορετικές πόλεις του ορίζοντα, με σχέδια που έπλεκε μαζί με τον μόνιμο συνταξιδιώτη του Ούγκο Πρατ, όπως εκείνα για τον Μπόρχες, όταν φαντάζονταν από κοινού τις πόλεις-βιβλιοθήκες, αλλά και με εξαίσια, γαργαντουικά δείπνα με αμέτρητα πιάτα και άφθονο κρασί που συνήθιζε να του παραθέτει ο πάντοτε γενναιόδωρος Φελίνι. Τίποτα λιγότερο δηλαδή από ένα συγκλονιστικό ταξίδι χωρίς τέλος ‒ μια λέξη που πάντοτε μισούσε ο Φελίνι ‒ με πρωταγωνιστές αληθινά πρόσωπα αλλά και τους δυο κεντρικούς ήρωες του, τους χαρακτήρες που ο ίδιος δημιούργησε, δηλαδή το θηλυκό alter ego του, τη Μέλι, και το αρσενικό, τον Τζουζέπε Μπέργκμαν, ως κεντρικούς εκφραστές της ελευθερίας και του ερωτισμού. Άλλωστε, το μυθιστορηματικό από το πραγματικό σε αυτήν τη βιογραφία με δυσκολία διαχωρίζονται και έχουν ως κοινό άξονα τον κόσμο του κόμικ. Μίλο Μανάρα, Αυτοπροσωπογραφία, Μτφρ.: Χρήστος Σιάφκος, Εκδόσεις ΚΨΜ, Σελ.: 224 Και το σχετικό link...
  9. Προδημοσίευση από την «Αυτοπροσωπογραφία» του ζωντανού θρύλου των κόμικς που κυκλοφορεί σε λίγες ημέρες από τις εκδόσεις ΚΨΜ. Έχει συνεργαστεί με τον Φεντερίκο Φελίνι και τον Ούγκο Πρατ, με τους οποίους τον συνέδεε βαθιά φιλία. Τα βιβλία του έχουν πουλήσει εκατομμύρια αντίτυπα. Έχει κινηθεί με επιδεξιότητα μεταξύ των πολιτικών κόμικς, της επιστημονικής φαντασίας, του μαγικού ρεαλισμού, της ιστορικής αφήγησης και του ερωτισμού με μια ιδιαίτερη προτίμηση στον τελευταίο. Ο Μίλο Μανάρα (γεν. 1945) είναι ένας ζωντανός θρύλος των ευρωπαϊκών κόμικς που πλησιάζει τα ογδόντα, παραμένοντας ακμαίος και δημιουργικός. Στην πολύ πλούσια αυτοβιογραφία του που κυκλοφορεί σε λίγες ημέρες από τις εκδόσεις ΚΨΜ με τίτλο «Αυτοπροσωπογραφία» (μετάφραση: Χρήστος Σιάφκος, 224 σελίδες) αφηγείται τις σημαντικότερες στιγμές μιας ονειρικής διαδρομής που από την ορεινή Βόρειο Ιταλία τον οδήγησε στην παγκόσμια καταξίωση, σε δεκάδες βραβεία και διακρίσεις και σε εμβληματικά έργα (στην Ελλάδα κυκλοφορούν πολλά από αυτά με σημαντικότερα ίσως το «Ινδιάνικο Καλοκαίρι», το «Ταξίδι στην Τουλούμ», τη σειρά με πρωταγωνιστή τον Τζουζέπε Μπέργκμαν, το «Σιμμιόττο» κ.ά.). Με αφορμή την «Αυτοπροσωπογραφία» και με ευχαριστίες στις εκδόσεις ΚΨΜ για την παραχώρηση της άδειας προδημοσίευσης, επιλέγουμε ορισμένα από τα σημεία αυτής της μοναδικής πορείας. Για την αρχή Όλα άρχισαν στα τοιχώματα μιας σπηλιάς. Το πρώτο επάγγελμα στον κόσμο για το οποίο διατηρούμε κάποια βεβαιότητα είναι του σκιτσογράφου, του σχεδιαστή. Θα μπορούσε να πει κανείς πως η φυλή μας ξεκίνησε τις δραστηριότητές της σχεδιάζοντας, με τον ίδιο τρόπο που τα μικρά παιδιά σχεδιάζουν για να γνωρίσουν τον εαυτό τους και τον κόσμο. Μετά, τα πιο πολλά τα παρατάνε. Κάποια ωστόσο συνεχίζουν, και για καλή μου τύχη είμαι κι εγώ ένα απ’ αυτά. Τα πρώτα διαβάσματα Οι μνήμες των καλοκαιριών εκείνης της εποχής συνδέονται με τα λιμανάκια και τους καλαμιώνες. Ο χειμώνας αντιθέτως είναι συνυφασμένος με το διάβασμα. Ήταν η κύρια απασχόλησή μου και το μεγάλο μου πάθος. Το σπίτι μας ήταν γεμάτο βιβλία. Έλειπαν όμως, και μου έλειπαν κι εμένα, τα κόμικς για παιδιά. Όπως όλες οι δασκάλες του καιρού εκείνου, η μητέρα μου τα απαγόρευε αφού θεωρούνταν αντιπαιδαγωγικά. Αντ’ αυτών ήμουν περικυκλωμένος από μυθιστορήματα, πολλά και κάθε είδους. Ο έρωτάς μου για την περιπέτεια ξεκίνησε μέσα από τα βιβλία (σίγουρα και μέσα από τα γρανάζια του ρολογιού). Πρώτα απ’ όλα υπήρχαν τα μυθιστορήματα του Σαλγκάρι. Και τα κλασικά του Ντίκενς και του Κίπλινγκ. Και βέβαια, εκτός από τη λογοτεχνία, είχαμε και την Enciclopedia dei ragazzi (Εγκυκλοπαίδεια των παιδιών) των εκδόσεων Mondadori. Ακόμα την έχω. Απαίτησα να δοθεί σ’ εμένα όταν με τ’ αδέλφια μου μοιραστήκαμε την κληρονομιά των γονιών μας. Εικονογράφηση για το φεστιβάλ «Collisioni» του Μπαρόλο, 2014 Και τα πρώτα κόμικς Τα πρώτα τεύχη κόμικς που έπεσαν στα χέρια μου, όταν ήμουν ήδη δέκα χρονών, αποτελούνταν από συρραμμένες σελίδες, περιλήψεις ουσιαστικά πολυδιαβασμένων μυθιστορημάτων, που δίνονταν δώρο με το γάλα μαγνησίας San Pellegrino. Θυμάμαι το «Il Capitan Fracassa» (Καπετάν Φρακάς), από το κλασικό έργο του Τεοφίλο Γκοτιέ (τότε μετέφεραν στα ιταλικά όλα τα ξένα ονόματα, π.χ. Τζούλιο Βερν, Ρομπέρτο Λουίτζι Στίβενσον, Μικέλε ντα Θερβάντες…). Εκείνο το τομίδιο ήταν σχεδιασμένο υπέροχα, ένας Θεός ξέρει από ποιον. Ίσως από τον Ρίνο Αλμπερταρέλι. Μάταια το έψαξα στην πορεία των χρόνων. Σιγά μην ανέφεραν εκείνους τους καιρούς τα ονόματα των σχεδιαστών κόμικς. Και αυτό το λέω για να γίνει αντιληπτό ότι δεν τους έδιναν την παραμικρή σημασία. Όπως κατάλαβα κι εγώ ο ίδιος χρόνια μετά, επρόκειτο για ένα επάγγελμα για το οποίο δεν μπορούσες να είσαι υπερήφανος. Η «αποτυχία» Έχω ζήσει ξανά και ξανά τη σκηνή στο μυαλό μου. Έμπαινες σ’ εκείνες τις γιγαντιαίες αίθουσες της Ακαδημίας Καλών Τεχνών. Επρόκειτο για ένα μεγαλειώδες μέγαρο του 16ου αιώνα, με πανύψηλα ταβάνια και εντυπωσιακούς χώρους. Στις αίθουσες υπήρχαν τα τεράστια μαύρα θρανία που χρησιμοποιούσαν τότε. Τόσο μαύρα που έμοιαζαν με γόνδολες. Πάνω σε κάθε θρανίο ήταν τοποθετημένο ένα πλαστικό βαζάκι μ’ ένα επίσης πλαστικό κυκλάμινο. Ένα πράγμα μίζερο και θλιβερό. Η εξέταση συνίστατο στο να σχεδιάσουμε αυτό το ταλαίπωρο πλαστικό κυκλάμινο. Εικόνα για τον κατάλογο Fellini Roma (Φελίνι Ρώμη), 2004 Πιστεύω ότι πρέπει να έφτιαξα κάτι α λα Πικάσο, για να το πούμε έτσι. Διότι εγώ ήμουν ο ψαγμένος, που ήξερε τι του γινόταν. Όλοι οι άλλοι ήσαν παιδάκια δεκατριών χρόνων κι εγώ δεκαοχτάρης. Είχα ήδη τελειώσει το Καλλιτεχνικό Λύκειο. Τι θα έπρεπε να αποδείξω! Θεωρούσα προσβλητικό να σχεδιάσω ένα πλαστικό κυκλάμινο. Κι έτσι απέδωσα εκείνο το πράγμα με μια τεχνοτροπία μεταξύ κυβισμού και άμορφης τέχνης. Το αποτέλεσμα: με έκοψαν. Με έκοψαν! Αδυνατώ να το πιστέψω ακόμα και τώρα. Για τον Μπεροκάλ και την έμπνευση Πέθανε στις αρχές του 2000. Το 1972 ωστόσο, αποφάσισαν στη Μάλαγα, τη γενέθλια πόλη του Πάμπλο Πικάσο, να αφιερώσουν στον ζωγράφο ένα μνημείο, και γι’ αυτό κάλεσαν τον Μπεροκάλ. Εκείνος, όντας αντιφασίστας, ζούσε και δούλευε αυτοεξόριστος μακριά από την Ισπανία. Όταν τον γνώρισα, έμενε σε μια μεγάλη βίλα του 16ου αιώνα στο χωριό μου, το Νεγκράρ, όπου είχε και το στούντιό του. Το πάρκο γύρω απ’ αυτήν ήταν τεράστιο κι οι επισκέπτες του σημαντικοί. Εκεί συνάντησα την Παλόμα Πικάσο, τον Ρομπέρτο Σεμπαστιάν Μάτα… και μια φορά, από μακριά, είδα στα μονοπάτια του πάρκου τον Σαλβαδόρ Νταλί. Το εσωτερικό της βίλας ήταν γεμάτο από έργα τέχνης, στους τοίχους οι πίνακες ήσαν πολλοί, ανάμεσά τους και κάποιες μεταξοτυπίες του Ούγκο Πρατ. Εικονογράφηση για το εξώφυλλο του «Giuseppe Bergman Integrale» (Ολόκληρος ο Τζουζέπε Μπέργκμαν), 2017. Αριστερά, ο Ούγκο Πρατ. Αναπαριστούσαν Άγγλους στρατιώτες που φορούσαν κόκκινες στολές και μπορούσαν να ανταγωνιστούν τους πίνακες των μεγάλων ζωγράφων. Ε, σ’ εκείνη τη βίλα συναντήθηκα με το μεγάλο Κόμικ. Η σύζυγος του Μιγκέλ Μπεροκάλ ήταν Γαλλίδα, και από το Παρίσι της έστελναν όλα τα νέα βιβλία, περιλαμβανομένων και κόμικς. Έτσι έπεσαν στα χέρια μου οι ιστορίες της Μπαρμπαρέλας, της ηρωίδας που δημιούργησε ο Ζαν Κλοντ Φορέστ, με πρότυπο την Μπριζίτ Μπαρντό. Κεραυνοβολήθηκα όπως ο Απόστολος Παύλος στην οδό προς τη Δαμασκό. Μέσα σε μια στιγμή κατάλαβα. Κατάλαβα τι ήταν εκείνο – ακριβώς εκείνο – που ήθελα να κάνω στη ζωή μου. Που έπρεπε να κάνω στη ζωή μου. Έτσι, εγκατέλειψα τα πάντα: την αρχιτεκτονική, τη γλυπτική, τη ζωγραφική… όλα. Κι άρχισα να σχεδιάζω σαν μανιακός. Να σχεδιάζω κόμικς. Για τον Ούγκο Πρατ Τώρα που το σκέφτομαι, εξακολουθώ και σήμερα να μην τον αποκαλώ «Ούγκο». Όπως όταν ζούσε… Ενώ κάναμε παρέα, κουβεντιάζαμε και πίναμε, δουλεύαμε και ταξιδεύαμε μαζί, δεν τον αποκάλεσα ποτέ με το μικρό του όνομα. Τον προσφωνούσα πάντα «Δάσκαλο». Για τον Φελίνι Με τον Φελίνι στη Βερόνα, 1990 Η αγάπη του Φελίνι για τα κόμικς ήταν τεράστια και ειλικρινής, χωρίς ίχνος υπεροψίας. Για αυτόν ήταν τιμή να γνωρίζει τους δημιουργούς μιας τέχνης που θεωρούσε πραγματική. Μεταξύ άλλων είχε συναντήσει τον Γουόλτ Ντίσνεϊ και τον Τσαρλς Σουλτς, δύο κολοσσούς. Εγώ τον σύστησα στον Μέμπιους και στον Ούγκο Πρατ. […] Ο Φεντερίκο Φελίνι είχε έντονα, βαθιά αισθήματα για μένα. Ήταν λες και προσωποποιούσα την αγάπη και τη συμπάθεια που είχε από πάντα για τους κομίστες. Λες και οι δυο μας ήμασταν από πάντα μαζί, από τα παιδικά μας χρόνια. Για τα πλούτη Αν ο πιο πλούσιος άνθρωπος στον κόσμο μού έλεγε «θα σου προσφέρω όλα τα αγαθά μου με αντάλλαγμα τη δυνατότητά σου να σχεδιάζεις», θα του απαντούσα αρνητικά. Θα του έλεγα: «Κράτα εσύ τα πλούτη σου, γιατί η ζωή μου είναι το σχέδιο. Δίχως αυτό δεν έχω ζωή». Και το σχετικό link...
  10. Η κατά Μίλο Μανάρα εκδοχή του Κάμα Σούτρα ή κάτι τέτοιο, τέλος πάντων. Δόθηκε ως ένθετο με το περιοδικό MAX, τεύχος 111, 6ος/1999 (η πρωτότυπη έκδοση είναι του 1997, νομίζω). Εξαιρετική έκδοση, έγχρωμη και σε μεγάλο σχήμα, που αναδεικνύει απόλυτα το σχέδιο του Μανάρα. Δυστυχώς όμως, την ίδια στιγμή, εκθέτει ανεπανόρθωτα και το προσχηματικό σενάριο. Προτιμήστε το Σιμιόττο ή το Τζουζέπε Μπέργκμαν ή το Χάρτινο Άνθρωπο, τότε που ο Μανάρα είχε κάτι να πει και δεν αρκούταν στο να προσφέρει οφθαλμόλουτρο. Παραθέτω και το οπισθόφυλλο, αν και δεν είμαι σίγουρος ότι υπάρχει λόγος.
  11. Τύπος Άλμπουμ: Φλιπ Κόμικ Άλμπουμ Ιστορίες που περιέχονται στα Φαινόμενα Απατούν 1.Τόλος 2.John Lennon 3.Μπλε Περίοδος 4.Acherontia Atropos 5.Η τελευταία τραγική μέρα του Γκόρι Μπάου και της Καλλίγλουτης Σίστερ Παρουσίαση από Μανάρα Είναι αλήθεια ότι τα φαινόμενα απατούν; Ίσως είναι αλήθεια μόνο κατά το ήμισυ, μόνο φαινομενικά. Κατά τα φαινόμενα, τα φαινόμενα απατούν. Η απάτη των φαινομένων δεν είναι μια πραγματική απάτη. Είναι μια απάτη μόνο φαινομενική. Ή μήπως απατώμαι; Δεν μπορείς ποτέ να είσαι ήσυχος. Δεν μπορείς να είσαι σίγουρος για τίποτα. Τουλάχιστον φαινομενικά. Στην πραγματικότητα, ο Αϊνστάιν απέδειξε ότι η απάτη των φαινομένων είναι μια απάτη μόνο φαινομενική κι ότι, με βάση τις νέες γνώσεις μας, μπορούμε να φτάσουμε ακόμα και σ« βεβαιότητες. 0 δρόμος της γνώσης είναι, κατά τα φαινόμενα, μακρύς και δύσκολος, γιατί είναι φαινομενικά σπαρμένος με παγίδες: τις παγίδες της απάτης που είναι παγίδες μόνο φαινομενικές. Μόνο η αμφιβολία είναι καλός σύντροφος, γιατί η αμφιβολία δεν πέφτει εύκολα στη1 απάτη. Είναι αναγκαίο να συμφιλιωθούμε με την αμφιβολία, να ζήσουμε μαζί της καλά, χαρούμενα. Μόνο φαινομενικά, η αμφιβολία προκαλεί άγχος. Στην πραγματικότητα, η αμφιβολία είναι ήρεμη, διασκεδαστική, παιχνιδιάρα, χαρούμενη και γεμάτη αυτοπεποίθηση, φαινομενικά, τουλάχιστον. Όπως και να 'χει το πράγμα, εδώ υπάρχουν μερικές ιστορίες. Περιέχουν περισσότερες αμφιβολίες παρά βεβαιότητες, περισσότερα φαινόμενα παρά απάτες, περισσότερο έρωτα παρά άγχος. Τουλάχιστον κατά τα φαινόμενα, αν δεν απατώμαι. Το Ημερολόγιο της Σάντρα Φ. υποτίθεται ότι είναι η εικονογράφηση σελίδων από το ημερολόγιο μιας αναγνώστριας του Μανάρα...
  12. Ας μιλήσουμε για ημίθεους (ελλείψει θεών)... Ας μιλήσουμε για τους ευλογημένους των θεών (που ελλείπουν). ‌Ο Ραφαήλ δεν υπήρξε ποτέ ούτε Michelangelo ούτε Leonardo. Ήταν ένας απλός πλην φιλόδοξος επαρχιώτης από το Urbino που όμως κατάφερε – κατακτώντας με την τέχνη και την ακαταδάμαστη εργατικότητα του μητροπολιτικά κέντρα όπως η Ρώμη ή η Φλωρεντία – να γοητεύσει, όσο ποτέ κανείς άλλος, την εξουσία, να ταυτιστεί μαζί της και να την εκφράσει αισθητικά αλλά και ιδεολογικά. Παραμένοντας ο ιδιοφυέστερος και πιο ταλαντούχος ”κλέφτης” στην ιστορία της τέχνης απέσπασε από τον δάσκαλό του Perugino την αινιγματική γλυκύτητα των προσώπων, από τον Leonardo το μυστηριώδες sfumato των περιγραμμάτων και από τον Michelangelo την teribilità των υπερφυών σωμάτων. Ο ίδιος υπήρξε ο εγκυρότερος εισηγητής της αισθητικής του κλασικού κόσμου στην νεότερη εποχή αλλά έκτοτε και το σημείο αναφοράς κάθε Ακαδημίας και κάθε ακαδημαϊκού δασκάλου. Ο Ραφαήλ επαναπρότεινε το σώμα, αισθησιακό, ανθρώπινο αλλά με την αύρα της τελειότητας ως το εγκρατέστερο όπλο για την εκπόρθηση του Παραδείσου. Για την κατάκτηση της αθανασίας. Ο ίδιος μοίραζε, μέσα από τα έργα του, το κάλλος με την απλοχεριά ενός θεού και τοποθετώντας εκ νέου την Ψυχή στον ίδιο θρόνο με τον Έρωτα. Δηλαδή αδελφώνοντας τον παγανισμό με τον χριστιανισμό. Κανένας νεοπλατωνικός φιλόσοφος δεν τα κατάφερε καλύτερα, ούτε καν αυτός ο ίδιος ο Marcilio Ficino ή ο μαθητής του, ο Pico della Mirandola... ‌Όταν όλοι οι άλλοι πάλευαν τις ιδέες με κορμιά στερημένα, εκείνος αγκάλιαζε τα σώματα, χάιδευε τα τρυφερά στήθη των κοριτσιών και κέρδιζε και στα νοήματα και στην ομορφιά! Ένας Mozart της ζωγραφικής, ένας αγαπημένος των θεών, ο γενάρχης της σχολής της Ρώμης, η ενσάρκωση του μέτρου και της ισορροπίας, ο εισηγητής των λαμπρών, βενετσιάνικων χρωμάτων (που πάντως τα υιοθετεί από τον Sebastiano del Piombo). Ο καλλιτέχνης που επιλέγει σαν τον Θεό Πατέρα απλά κορίτσια του λαού για να τις καταστήσει Μαντόνες του! Όπως λ.χ. τη Φορναρίνα... Η τέχνη του, τέλος, εικονοποιεί ένα αρμονικό σύμπαν θεμελιωμένο στερεά τόσο στην αρχαία φιλοσοφία όσο και στο δόγμα της Chiesa Cattolica. Ίσως γι‘ αυτό διαδόθηκε σ’ όλη την Ευρώπη χάρη στις χαλκογραφίες που φιλοτέχνησε ο βοηθός του Marcantonio Raimondi και οι οποίες έφτασαν μέχρι το Άγιον Όρος, τα Επτάνησα και την Κρήτη επηρεάζοντας τη μεταβυζαντινή, ενετοκρητική σχολή της αγιογραφίας (Εμμανουήλ Τζάνες, Θεόδωρος Πουλάκης). Η παραμονή του στη Ρώμη υπήρξε ιδιαίτερα παραγωγική. Εκτός των άλλων φιλοτέχνησε τοιχογραφίες στη Villa Farnesina, στη Santa Maria della Pac και στη λότζια του Βατικανού σε συνεργασία με τον Giovanni da Undine και τον Perino del Vaga. Ο Ραφαήλ επιτυγχάνει τον απόλυτο συγκερασμό της pulchritudo (ομορφιά) και της similitudo (ομοιότητα), διατυπώνει τη σχεδόν αρχετυπική εικόνα της ευταξίας και του ωραίου. Οι νωπογραφίες του στις stanze, τα παπικά δώματα του Ιουλίου Β' della Rovere, στον τρίτο όροφο του Βατικανού που ολοκληρώνονται ανάμεσα στα 1509 και 1511, φέρουν μεν στοιχεία από τη μιχαηλαγγελική αίσθηση του μνημειώδους αλλά οι μορφές, παρά την ένταση τους, εμφανίζονται ισορροπημένες, φωτισμένες από ένα υπερκόσμιο μεγαλείο. Βρίσκονται ακριβώς πάνω από τα ”καταραμένα” διαμερίσματα του Πάπα Αλέξανδρου ΣΤ' Βοργία στον δεύτερο όροφο, το άγος των οποίων ήθελαν να εξορκίσουν τόσο ο Ιούλιος Β' όσο και ο ευνοούμενος του νεαρός από το Ουρμπίνο. Στο εικονογραφικό πρόγραμμα της Stanza della Segnatura για παράδειγμα παριστάμεθα έκθαμβοι εμπρός σ′ ένα μνημειώδες speculum doctrinale πλατωνοχριστιανικής έμπνευσης. (Universal History Archive via Getty Images) Σ’ ένα theatrum mundi. Στην τόσο εμπνευσμένα γεωμετρημένη ”Σχολή των Αθηνών” το στρογγυλό, κεντρικό κτίσμα με τον τρούλο παραπέμπει στα πρώτα σχέδια του Bramante για τον Άγιο Πέτρο, ενώ στο κέντρο της σύνθεσης ο Πλάτωνας-Ντα Βίντσι (ο δάσκαλος) και ο Αριστοτέλης-Μπραμάντε (ο φίλος) βαδίζουν δυναμικά προς τον θεατή σαν σε μιαν υπέργεια σκηνή ενός επίσης θαυμαστού θεάτρου. Ο ένας δείχνει τον ουρανό ο άλλος τη γη, μεταφυσική και φυσικός κόσμος σε μίαν έξοχη, διαλεκτική ενότητα. Γύρω τους το Πάνθεον των Ελλήνων φιλοσόφων και κάτω αριστερά μόνος και βυθισμένος σε μελαγχολικές σκέψεις ο σκοτεινός Ηράκλειτος-Μιχαήλ Άγγελος. Ο αντίπαλος! Ένα είδος οπτικής εγκυκλοπαίδειας της αρχαίας φιλοσοφίας της οποίας συνεχιστές είναι οι πρωτεργάτες της Αναγέννησης αυτή πού εκπροσωπούν τον homo universalis. Συμπάθειες και αντιπάθειες, καλλιτεχνικοί ανταγωνισμοί και bella maniera, ίντριγκες και συμφέροντα, φιλοσοφικές σχολές και ιδεολογικές διαμάχες μπορούν εδώ να συνυπάρχουν με τόσο ιδιοφυή και εντέλει καθαρτήριο τρόπο! Με τον Poussin και τον lngres να κατασκοπεύουν από το μέλλον γοητευμένοι αυτόν τον ευνοημένο της Φύσης και ευνοούμενο της εξουσίας. Η μαγεία αλλά και η τρομακτική δύναμη της ζωγραφισμένης εικόνας.... Και τότε και πάντα. Πρόκειται για την εντυπωσιακή ακουαρέλα του ανεξάντλητου εικονογράφου της ιστορίας Milo Manara ”Fornarina″ (από την σειρά έργων του από το 2002 ” Il pittore e la modella″) με διαστάσεις 70Χ50 εκ. Ο Μανάρα από το 1969 ασχολείται με την εικονογράφηση ιστορικών θεμάτων εμπνεόμενος κυρίως από την ιστορία της Αναγέννησης και του μπαρόκ. Και βέβαια από εκείνους τους δημιουργούς οι οποίοι συνδυάζουν ερωτισμό αλλά και ριζοσπαστική, καλλιτεχνική έκφραση όπως είναι ο Καραβάτζιο, ο Ραφαήλ, ο Πιρανέζι ή ο κύκλος των δημιουργών που κινούνται γύρω από τους Βοργίες. Οι αξεπέραστες ζωγραφικές του Μανάρα, σφιχταγκαλιασμένες με τα κείμενα, ερωτοτροπούν με πάθος ώστε να αναστήσουν μπροστά στα μάτια του, κακομαθημένου από την τηλεόραση και τον κινηματογράφο, θεατή όλον τον πολύχρωμο πλούτο αλλά και την υπόγεια γοητεία της ιστορίας. Μια ιστορία που εικονογραφείται σαν το διαρκές δράμα σωμάτων, επιθυμιών, εξάρσεων και πτώσεων. Συχνά σε αυτό του το ταξίδι τον συνοδεύουν δημιουργοί του επιπέδου ενός Federico Fellini, ενός Pedro Almodóvar, ενός Hugo Pratt. Με την συγκεκριμένη ακουαρέλα μεταφερόμαστε στο παπικό ανάκτορο όπου ανάμεσα σε γραμματείς και ερωμένες εικονίζεται να πρωταγωνιστεί η κόρη του φούρναρη, η Fornarina, δηλαδή η Margherita Luti, αλλιώς γνωστή και ως la Velata, η πεπλοφόρος. La Fornarina by Raffaello Έχω θαυμάσει το ημίγυμνο κορίτσι, μόνο του στο κέντρο της μεγάλης σάλας του Palazzo Barberini, να φυλάσσεται από δύο αγριωπούς φρουρούς, τουλάχιστον δύο φορές. Την κοίταζα όπως κοιτάζει κάνεις παλιά αγαπημένη που δεν έχει ξεπεράσει. Είναι η ημίγυμνη έμπνευση, η αγέρωχα αγέραστη σε πείσμα του χρόνου που καθοδηγεί τον ζωγράφο, κρατημένο σκόπιμα στο ημίφως. Όπως στη σκιά βρίσκεται κι ο Γκόγια στο περίφημο πορτρέτο της οικογένειας του Καρόλου Δ. Στο βάθος ο Πάπας Λέων Ι' των Μεδίκων στο θρόνο του ενώ στο πρώτο επίπεδο οι ανιψιοί του, ο καρδινάλιος Guilio di Guiliano de’ Medici, ο μετέπειτα καταστροφικός Πάπας Κλήμης Ζ' και ο καρδινάλιος Luigi de’ Rossi. Καμία ενδελεχής θεωρητική ανάλυση δεν θα μπορούσε να αποδώσει καλύτερα όχι το δέρμα αλλά το σώμα, όχι την πληροφορία αλλά την ατμόσφαιρα της ιστορίας... Τη γοητεία, το κύρος ή την παρακμή των μεγάλων στιγμών που κυοφορούν ανατροπές. Το δεύτερο έργο του Νίκου Ζήβα ονομάζεται ”Η άλλη Σχολή των Αθηνών” με διαστάσεις 47Χ34 εκ. και μεικτή τεχνική: (σχέδιο με μολύβι και κολλάζ σε ψηφιακά επεξεργασμένη εικόνα σε χαρτί) 2020. Ο Νίκος Ζήβας επιστρέφει στη Σχολή των Αθηνών της Stanza della Segnatura, αποστερημένης όμως από τα διάσημα πρόσωπα της, με τους κίονες και τις ορθομαρμαρώσεις, με τα δάπεδα και τις κόγχες των γλυπτών, ερημωμένες, χορταριαριασμένες. Πρόκειται μήπως για κάποιο πρωθύστερο πνεύμα ρομαντισμού και ρητορικής των ερειπίων όπως συμβαίνει λ.χ. με τον Robert Hubert και τον Piranesi, ή τάχα αυτή η ερήμωση αναφέρεται σε κάτι ουσιαστικότερο, σε κάτι πιο σύγχρονο; Μήπως αφορά στην στερημένη ουμανιστικών ιδεωδών και ίσως γι’ αυτό και μεγάλης τέχνης, εποχή μας; Νίκος Ζήβας Ως συνήθως η λύση των προβλημάτων βρίσκεται κάπου στο τέλος. Αν κοιτάξουμε το βάθος της συγκεκριμένης σύνθεσης θα δούμε να αχνοφαίνεται μία σύγχρονη μεγαλούπολη κι ένα αεροπλάνο να σκίζει τον αιθέρα. Δηλαδή βρισκόμαστε στο σήμερα με την τεχνολογία να κυριαρχεί και τις εφαρμογές της να έχουν καταλάβει τον πλανήτη. Για το καλό όμως ή για το κακό; Ποιός θα μπορούσε να απαντήσει με εγκυρότητα; Από τα βάθη του χρόνου η τέχνη, οι καλλιτέχνες μάς προειδοποιούν: Όσο καθιστούμε την καλλιτεχνική έκφραση μηχανική, αυτιστική και διακοσμητική, τόσο χάνουμε όχι μόνο πνευματικά αλλά και από πλευράς ποιότητας ζωής. Από πλευράς οράματος. Και χωρίς όραμα η ζωή καταντά καταδίκη. Χωρίς έρωτα και για τους ανθρώπους και για τα πράγματα που οι άνθρωποι έφτιαξαν, ισοδυναμεί με ειρκτή. Σαν αυτή που ζούμε τους τελευταίους μήνες έγκλειστοι και αποκλεισμένοι από όσα αγαπάμε και μας καθιστούν πιο ανθρώπινους. Μια αγκαλιά, ένας λόγος, ένα βλέμμα, ένα φιλί. Εσείς, φίλοι, τί λέτε; Η παρουσίαση του έργου του Milo Manara γίνεται με πρωτοβουλία της Zivasart Gallery κατόπιν της ευγενούς και φιλικής παραχώρησης αδείας προς αυτή από τον ίδιο και τον μάνατζερ του Claudio Curcio, διευθυντή της Comicon. Η Έκθεση ξεκινά το Σάββατο 19/12/2020 και η Zivasart Gallery (Zivasart Gallery | Facebook) παρουσιάζει την διαδικτυακή έκθεση μέσω του ακόλουθου συνδεσμου https://my.matterport.com/show/?m=HHgSnn2QGab Για να επισκεφθείτε τον Μίλο Μανάρα: https://www.facebook.com/milomanaraofficial - https://www.instagram.com/milomanara_official/?hl=it Και το σχετικό link...
  13. Αρχικά δεν το πίστευε. «Μα αλήθεια, το εξώφυλλό μου με τη Spider Woman πουλήθηκε σε δημοπρασία στις ΗΠΑ; Δεν το γνώριζα. Παρακολουθούσα τον (ποδηλατικό) Γύρο της Ιταλίας, ξέρετε, είμαι παθιασμένος… Σε τι τιμή; Περίπου 32.000 ευρώ; Μου φαίνεται δίκαιο. Μου είχαν δώσει πολύ λιγότερα», αποκάλυψε, συνομιλώντας τηλεφωνικώς με τον Αλεσάντρο Φουλόνι της Corriere della Sera ο Μίλο Μανάρα, ένας από τους πιο διάσημους σκιτσογράφους της Ιταλίας, πολύ γνωστός και στην Ελλάδα και αναμφίβολα ο πιο ερωτικός. Η όλη ιστορία ωστόσο, με πρωταγωνιστές τον κορυφαίο σχεδιαστή κόμικς και την άκρως αισθησιακή Γυναίκα-Αράχνη του, άρχισε το 2014. Τότε η Marvel, η γνωστή αμερικανική εκδοτική και κινηματογραφική εταιρεία των περιπετειών του Spiderman, του Captain America και πολλών άλλων υπερηρώων της Αμερικής, ζήτησε από τον Μανάρα να σχεδιάσει ένα «variant cover», ένα εναλλακτικό εξώφυλλο για συλλεκτικά τεύχη, με αφορμή την κυκλοφορία μιας νέας σειράς περιπετειών της Spider Woman. Και εννοείται ότι ο ιταλός δημιουργός, έχοντας μάλιστα κληθεί να συμμετάσχει ως «guest star» στο όλο εγχείρημα, τη σχεδίασε με τον δικό του μοναδικό τρόπο, απίστευτα αισθησιακή, «αν και δεν είχα την εντύπωση πως έκανα κάτι προκλητικό», ανέφερε ο ίδιος, εξηγώντας ότι συνθέτοντας το «μάλλον αγνό πλάνο», ήταν υποχρεωμένος να λάβει υπόψη του «τις ελαφρώς άγαρμπες κινήσεις μιας γυναίκας που ανεβαίνει στους τοίχους». Τελικά την απεικόνισε σε μια στάση «που χρησιμοποιείται συχνά για τον Spiderman, αλλά η πλάτη μιας γυναίκας είναι διαφορετική από την πλάτη ενός άνδρα. Vive la différence!», πρόσθεσε με νόημα ο Μανάρα και, παρατηρώντας την Γυναίκα-Αράχνη του, γίνεται εύκολα αντιληπτό τι εννοεί. Ωστόσο στις ΗΠΑ αρκετοί, απλοί αναγνώστες αλλά και κριτικοί, είχαν διαφορετική άποψη. Έκριναν ότι οι «καμπυλότητες» του σώματος της Τζέσικα Ντρου – Spider Woman, η οποία πρωτοεμφανίστηκε στο αμερικανικό αναγνωστικό κοινό τον Φεβρουάριο του 1977, ήταν «υπερβολικές», «ντροπιαστικές», «ενοχλητικές», θεώρησαν ότι η ιταλίδα Spider Woman έμοιαζε σκανδαλιστικά πολύ με την πρωταγωνίστρια του «Le déclic» («Το κουμπί της» στα ελληνικά), μια από τις πιο διάσημες ερωτικές ιστορίες του ιταλού μετρ του ερωτικού κόμικ. Μάλιστα η Marvel έφτασε να απολογηθεί στους αναγνώστες της, αλλά ο Μανάρα δεν της κρατάει κακία. «Αν μη τι άλλο, λυπάμαι που δεν με κάλεσαν ξανά. Είχα σκιτσάρει περί τα 15 εξώφυλλα για άλλους χαρακτήρες δίχως κανένα πρόβλημα. Εκτιμώ ιδιαίτερα το ποπ στοιχείο των υπερηρώων της Αμερικής και δεν με πείραζε να εμφανίζομαι σε εκείνον τον κόσμο», σημείωσε ο δημιουργός μερικών εκ των πιο αισθησιακών και φιλήδονων γυναικών στην ιστορία των κόμικς. O ιταλός δημιουργός Μίλο Μανάρα (Milo Manara/Facebook) Αλλά ο Μανάρα – ο οποίος έχει εικονογραφήσει και ιστορίες που έγραψε ο Φεντερίκο Φελίνι και έχει συνθέσει μια βιβλιογραφία, πάντα σε σκίτσα, του Καραβάτζο – κατά κάποιο τρόπο πήρε το αίμα του πίσω για αυτήν την «αγένεια». Έξι χρόνια αφότου απορρίφθηκε από τη Marvel, το ακατάλληλο για τα αμερικανικά χρηστά ήθη εξώφυλλο του κατέληξε, άγνωστο πώς ακριβώς, να δημοπρατηθεί πριν από μερικές ημέρες από τον οίκο δημοπρασιών Heritage Auctions, έναν από τους μεγαλύτερους των ΗΠΑ. Παρότι η αρχική τιμή είχε οριστεί στις 13.000 ευρώ, τελικά η προκλητική Τζέσικα Ντρου τού Μανάρα ώθησε κάποιον να δαπανήσει ποσό παραπάνω από διπλάσιο για να την αποκτήσει, φορώντας μάλιστα και τη στολή της. «Αυτή είναι η κατεξοχήν αμερικανική σεμνοτυφία η οποία καλύπτει τις ηρωίδες, παρότι παραμένουν ουσιαστικά γυμνές», σχολίασε σχετικά ο Μανάρα. Παραδέχτηκε ότι το γεγονός τον χαροποιεί ιδιαίτερα. «Με αποζημιώνει για τη διαμάχη», εξήγησε χαριτολογώντας. Σοβαρολογώντας ωστόσο, δεν παρέλειψε να υπογραμμίσει ότι στο αμερικανικό κόμικ ο ερωτισμός εγκαταλείφθηκε και αναδείχθηκε πλέον ιδιαίτερα η βία. Και το σχετικό link...
  14. Μπορεί ένας super ήρωας με φανταχτερή στολή να σώσει την ανθρωπότητα από την πανδημία; Ακόμη και το πιο ευφάνταστο μυαλό κομίστα δύσκολα μπορεί να δώσει απάντηση. Ο «εχθρός» δεν είναι απλώς αόρατος, αλλά είναι πανταχού παρών και η απειλή του σκεπάζει όλο τον πλανήτη. Αυτή η συνθήκη όμως, φαίνεται ότι ανέδειξε κι έναν εντελώς πρωτόγνωρο ήρωα που δεν θυμίζει σε τίποτα τους υπεράνθρωπους της Marvel: τον τύπο «της διπλανής πόρτας». Κι αυτόν τον «έπιασε» μοναδικά ο περίφημος Μίλο Μανάρα. Στα μέσα Μαρτίου αναρτήθηκε το πρώτο σκίτσο του 74χρονου σχεδιαστή στα social media. Απεικόνιζε μια νοσηλεύτρια βγαλμένη λες από σπαγκέτι φιλμ, μπροστά από ένα θεόρατο σωματίδιο κορονοϊού. Το νεαρό κορίτσι έλεγε αποφασιστικά: Τώρα, οι δυο μας. Η συνέχεια είχε αρκετά ακόμα επαγγέλματα που στις μέρες μας είναι εκεί έξω, εργάζονται σκληρά και ρισκάρουν τη ζωή τους καθημερινά: ταμίες στα σουπερμάρκετ, γιατρούς, καθαρίστριες, αλλά και οδηγούς εταιρειών courier και όσους κάνουν delivery. Κι αν ήσουν λίγο εξοικειωμένος με το στυλ του δημιουργού, μπορούσες εύκολα να καταλάβεις ότι πίσω από αυτά τα σκίτσα βρίσκεται ο Ιταλός Μίλο Μανάρα. Για 50 χρόνια, ο σχεδιαστής έχει καθιερώσει το προσωπικό του ύφος μέσα σε έναν φιλήδονο αισθησιασμό, που συχνά δανείζεται στοιχεία από τη μυθοπλασία και τον μαγικό ρεαλισμό. Εμφανώς επηρεασμένος από τον φίλο του Ούγκο Πρατ – τον αλησμόνητο δημιουργό του Κόρτο Μαλτέζε – και βέβαια από τον «μάγο» του ιταλικού σινεμά, τον Φεντερίκο Φελίνι, ο Μανάρα φιλτράρει την πραγματικότητα και δημιουργεί εξιδανικευμένες εικόνες. «Για εμένα είναι σημαντικό το ονειρικό και το φανταστικό στοιχείο» είχε πει στο παρελθόν ο δημιουργός της πουριτανής Κλαούντια, της οποίας ο ερωτισμός ελέγχεται με ένα τηλεχειριστήριο στη θρυλική σειρά κόμικς «Το κουμπί της». Τι έκανε λοιπόν τον μετρ του ερωτικού σκίτσου να αφήσει τη θεματολογία του και να επικεντρωθεί σε καθημερινές γυναίκες; Απομονωμένος για εβδομάδες με τη σύζυγό του Λουίζα στο σπίτι τους στο Βένετο (περιφέρεια με πρωτεύουσα τη Βενετία), ο Μανάρα θα πει σε πρόσφατη συνέντευξή του στην «Washington Post». «Κρατούσα το μολύβι στο χέρι μου, αλλά δεν μπορούσα να σχεδιάσω. Ο φόβος επικρατούσε παντού. Και μέσα στο σπίτι. Είχα παραλύσει και το χειρότερο είναι ότι δεν μπορούσα να πιαστώ από κάτι που να με γαληνεύει». Ο δημιουργός, αν και απολαμβάνει την ασφάλεια μιας κατοικίας μέσα σε αμπελώνες, ανήκει λόγω ηλικίας στις λεγόμενες ευπαθείς ομάδες και ο αναγκαστικός εγκλεισμός δεν του είναι ευχάριστη συνθήκη. Είναι τύπος που αγαπά τα ταξίδια κι έχει επισκεφθεί πάρα πολλές φορές και τη χώρα μας. Η μόνη επαφή με τον έξω κόσμο είναι η κόρη του ζεύγους, η οποία φέρνει τα ψώνια, διατηρώντας την απαραίτητη απόσταση. «Τώρα είμαι υψηλού ρίσκου καθώς είμαι 74 ετών, αλλά δεν βιάζομαι να πιάσω τον ιό», εξομολογείται ο Μανάρα, ο οποίος ζει στον πιο σκληρά δοκιμαζόμενο τόπο από τότε που ξέσπασε η πανδημία στην Ευρώπη. «Κοντά σε εκείνους που απειλούνται περισσότερο, σκέφτηκα ποιοι είναι στ’ αλήθεια σήμερα απαραίτητοι. Προσπάθησα λοιπόν να αποτίσω φόρο τιμής σε αυτόν τον κόσμο. Νοσοκόμες, γιατροί, αλλά και οι ταμίες σουπερμάρκετ αν το καλοσκεφτούμε, είναι όλοι τους μαχητές στην πρώτη γραμμή. Υπάρχει ένα κοινό νήμα που τους συνδέει όλους: ανέλαβαν την προσωπική ευθύνη και πήραν το ρίσκο να παλέψουν έξω από το σπίτι. Ιδιαίτερα αυτοί που απειλούνται περισσότερο αλλά είναι και “αναλώσιμοι”, όπως για παράδειγμα οι καθαρίστριες. Γι’ αυτό τον λόγο είναι ''ήρωες'' κι έτσι ήθελα να τους απαθανατίσω», λέει ο Μανάρα. Παράδοξο ίσως, αλλά ο ζωγράφος που εξύμνησε το γυναικείο σώμα, ανάμεσα στα πολλά μηνύματα που δέχτηκε τον τελευταίο καιρό, μετέφερε με συγκίνηση ένα ευχαριστήριο από κάποιον εργαζόμενο σε νοσοκομείο. Αυτό φαίνεται να πάτησε το «κουμπί» του Μανάρα, που βρήκε νέο νόημα στον ηρωισμό της εποχής. «Φυσικά όλοι τους είναι γυναικείοι χαρακτήρες, καθώς η καριέρα μου ήταν κατ' εξοχήν αφιερωμένη στην αποθέωση της γυναικείας ομορφιάς. Σ' αυτή την περίπτωση ωστόσο, ένιωσα ότι ήρθε η ώρα να μιλήσω για αρετές, όπως το θάρρος, η ανιδιοτέλεια και ο αλτρουισμός. Και κατά κάποιο τρόπο, ήθελα να ξεπληρώσω το ''χρέος'' μου απέναντι σ' αυτό τον κόσμο». Σήμερα η ρουτίνα του καλλιτέχνη μοιράζεται σε δύο βασικές ενασχολήσεις: την ημέρα ζωγραφίζει στο γνώριμο ύφος έργα που διοχετεύονται στους λάτρεις των κόμικς σε όλο τον κόσμο, και το βράδυ – μερικές φορές ως τις 3.30 το ξημέρωμα – αφιερώνεται στους ήρωες του «λουκέτου». Η κόρη του ζει στο διπλανό σπίτι στο Βένετο μαζί με τον σύζυγό της, ο οποίος εργάζεται στην υπηρεσία πολιτικής προστασίας και βοηθά αστέγους. «Είναι αξιέπαινη δουλειά, αλλά αρκετά επικίνδυνη πλέον», λέει ο Μανάρα, ο οποίος επισημαίνει και μια άλλη, ευαίσθητη συνθήκη του εγκλεισμού: «Όλος ο κόσμος νιώθει αναγκαστικά περιορισμένος μέσα στα σπίτια του. Αλλά υπάρχει κίνδυνος σε ορισμένα διαμερίσματα της πόλης οι τριβές να αυξηθούν ανάμεσα σε όσους δεν συμβιώνουν αρμονικά, οδηγώντας σε έκρηξη ενδοοικογενειακής βίας. Η αναγκαστική συνύπαρξη μπορεί ακόμη να σπρώξει ευάλωτες γυναίκες στην αυτοκτονία», δήλωσε ο Μανάρα, ο οποίος στο παρελθόν είχε επικριθεί έντονα για σεξισμό. «Έχω κατηγορηθεί πολλές φορές από φεμινιστικές οργανώσεις. Από την αρχή της καριέρας μου, πάντα υπήρχαν φωνές που έλεγαν ότι δεν έχω το δικαίωμα να “φέρομαι” με τέτοιο τρόπο στις γυναίκες ή να τις απεικονίζω έτσι. Το μόνο που έχω να πω, είναι πως μόνο ένας άνδρας που αγαπά βαθιά τις γυναίκες μπορεί να τις βγάλει τόσο ηδονικές στο χαρτί» έχει απαντήσει. Μόνη εξαίρεση σε αυτή τη σειρά των «ανώνυμων» πορτρέτων της καραντίνας είναι ένα σχέδιο που του ζήτησε η ιταλική «La Repubblica». Σε αυτό ο καλλιτέχνης δείχνει τον μάγο του Χάμελιν να ξεπηδά από το γνωστό παραμύθι των αδελφών Γκριμ, προσπαθώντας να δελεάσει μία έφηβη να βγει έξω από το σπίτι της. «Παρότρυνα τους αναγνώστες να αντισταθούν στον πειρασμό να βγουν. Μια απλή βόλτα στην πόλη χωρίς προστασία μπορεί να έχει συνέπειες που πριν από τρεις μήνες δεν μπορούσαμε καν να διανοηθούμε!». Αν και απολαμβάνει τη διεθνή φήμη, ο Μανάρα αναγνωρίζει ότι αυτοί οι ήρωες μοιάζουν ίδιοι παντού. «Άνθρωποι από πολύ διαφορετικές χώρες έχουν εκτιμήσει αυτή την αλληλεγγύη στα δύσκολα», λέει και βάζει στη λίστα του μια σειρά από καινούργια επαγγέλματα: μια φαρμακοποιό, μια παραγωγό οπωροκηπευτικών, μια οδηγό ασθενοφόρου και άλλα πολλά. «Είναι μακρύς ο κατάλογος, αλλά θα αποτίσω φόρο τιμής σε όλους», υπόσχεται. Τους βάζω σε χαρτί για να τους θυμόμαστε όλους. Κι ελπίζω στο τέλος να μας οδηγήσουν σε έναν νέο κόσμο». Και το σχετικό link...
  15. Ποιοι είναι οι αόρατοι ήρωες των νέων σκίτσων του μεγάλου Ιταλού δημιουργού κόμικς; Με αφορμή την πανδημία του κορωνοϊού ο Ιταλός κομίστας Μίλο Μανάρα ζωγραφίζει νοσηλευτές, εργαζόμενους σε σούπερ μάρκετ, courier, καθαρίστριες. Η Ιταλία είναι από τις χώρες που έχει δοκιμαστεί περισσότερο από όλες τις άλλες από την πανδημία, με χιλιάδες κρούσματα και νεκρούς. Κάποιοι από εμάς δουλεύουμε από το σπίτι μας, πολλοί όμως εργαζόμενοι - σε όλο τον κόσμο - συνεχίζουν να σηκώνονται κάθε πρωί, να βγαίνουν έξω και να πηγαίνουν στη δουλειά τους. Οι νοσηλευτές και οι γιατροί, οι εργαζόμενοι σε σούπερ μάρκετ και ντελίβερι, οι courier και καθαρίστριες, τα σώματα ασφαλείας, είναι οι ήρωες των νέων σκίτσων του μεγάλου Ιταλού δημιουργού κόμικς. Είναι οι «αόρατοι» ήρωες της Ιταλίας, είναι οι «αόρατοι» ήρωες της Ελλάδας και κάθε χώρας που δοκιμάζεται. Ο Μίλο Μανάρα (Milo Manara, γεν. Λουσόν 12 Σεπτεμβρίου 1945), είναι Ιταλός δημιουργός κόμικς και ζωγράφος, παγκόσμια φημισμένος ιδιαίτερα για τον ερωτισμό των έργων του. Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους σκιτσογράφους των κόμικς. Ο Μανάρα σπούδασε αρχιτεκτονική και ζωγραφική. Άρχισε να δουλεύει πάνω στα ερωτικά κόμικς το 1969. Γρήγορα ξεχώρισε για το ρεαλιστικό του σχέδιο και για τις αισθησιακές γυναίκες των ιστοριών του. Στα περισσότερα έργα του κάνει ο ίδιος και το σενάριο και το σχέδιο, έχει συνεργαστεί όμως και με άλλους συγγραφείς όπως ο Ούγκο Πρατ. Στην Ελλάδα είναι αρκετά δημοφιλής και πολλά έργα του έχουν κυκλοφορήσει στα ελληνικά από εταιρίες όπως η Βαβέλ, οι Εκδόσεις Λιβάνη, αλλά και το περιοδικό 9 της Ελευθεροτυπίας. Ενδεικτικά άλμπουμ: Το κουμπί της, Το άρωμα του αόρατου, Μοιραίο ραντεβού, Γκιουλιβεριάνα, Candid Camera, Ινδιάνικο καλοκαίρι, Όνειρο, ίσως. ΠΗΓΗ
  16. Ο Ιταλός σκιτσογράφος κυκλοφόρησε τη δίτοµη βιογραφία του µεγάλου µαέστρου σε κόµικς µε τολµηρή διάθεση και προτείνοντας τη δική του εκδοχή για ότι θα µπορούσε π.χ. να έχει εµπνεύσει τον Καραβάτζο στην αποτύπωση της έκφρασης στον περίφηµο πίνακα «Έκσταση της Μαρίας Μαγδαληνής». Τι σχέση μπορεί να έχει ένας ζωγράφος του 16ου αιώνα µε έναν δηµιουργό κόµικς του 20ού και 21ου αιώνα; Τι σχέση µπορεί να έχει ο (Μικελάντζελο Μερίζι ντα) Καραβάτζο (1571-1610) δηλαδή µε τον 74χρονο σήµερα Μίλο Μανάρα; Πέρα από την αυτονόητη της ιταλικής τους καταγωγής, έχουν κι άλλα κοινά. Ότι, υπέρ του καλλιτεχνικού τους αποτελέσµατος, δεν δίστασαν να είναι όσο τολµηροί ήθελαν και ενάντιοι στα ταµπού της εποχής τους. Επίσης ότι υπέστησαν επικρίσεις και διώξεις. Η πρώτη εµπλοκή του «αλήτη» Καραβάτζο µε τον νόµο π.χ. ήταν όταν συνελήφθη και φυλακίστηκε µετά την καταγγελτική κριτική του έργου του από τον ζωγράφο Τζοβάνι Μπαλιόνε και έκτοτε είχε συνεχώς προβλήµατα µε τις Αρχές και τον νόµο λόγω του «παραβατικού» χαρακτήρα του που είχε αντανάκλαση και στο έργο του. Ο Μανάρα, πάλι, ακόµα υφίσταται... µπούλινγκ από τους «φρουρούς των ηθών» και τους «καθ’ έξιν πουριτανούς» όπως γράφει η γαλλική εφηµερίδα «Monde», που εξασκεί την ειρωνεία της απέναντι σε όσους σοκάρονται από τον Ιταλό σκιτσογράφο, καθώς παρουσιάζει την αναδροµική έκθεση του έργου του που διοργάνωσε το περίφηµο Διεθνές Φεστιβάλ Κόµικς της Ανγκουλέµ (24-27/1). Οι οµοιότητες δεν περιορίζονται όµως εδώ. Ο κατά Μίλο Μανάρα, Καραβάτζο την ώρα που ζωγραφίζει τον αριστουργηµατικό του πίνακα «Ο θάνατος της Παρθένου» Ένα χαρακτηριστικό και των δύο δηµιουργών είναι ότι για τις απεικονίσεις τους χρησιµοποιούσαν πάντα υπαρκτούς, καθηµερινούς ανθρώπους ως µοντέλα. Για τον µαέστρο του «κιαροσκούρο» (των φωτοσκιάσεων που ενίσχυαν τη δραµατικότητα των ζωγραφικών του συνθέσεων, δηλαδή) Καραβάτζο είναι γνωστό ότι ακόµα και στα καταγώγια όπου σύχναζε εντόπιζε ιδανικά µοντέλα για τους θρησκευτικής θεµατολογίας πίνακές του και ότι ως τέτοιο µοντέλο για την απόδοση της µορφής της Παναγίας τού χρησίµευσε κάποτε και µια πόρνη. Η έμπνευση Και ο Μανάρα όµως, γνωστός για τις πανέµορφες και υπερσεξουαλικές του ηρωίδες, έχει παραδεχτεί πως πολλές φορές τις εµπνεύστηκε από περαστικές που αιχµαλώτιζαν το βλέµµα του στον δρόµο. Και τελικά, µ’ αυτά και µ’ αυτά, δεν είναι τόσο παράδοξο που ο Μανάρα κυκλοφόρησε (από τις εκδόσεις Glenat) τη δίτοµη βιογραφία του Καραβάτζο σε κόµικς. Ο πρώτος τόµος είχε κυκλοφορήσει το 2015. Τον περασµένο ∆εκέµβριο κυκλοφόρησε και ο δεύτερος, και έτσι ολοκληρωµένο το έργο του παρουσιάστηκε στην Ανγκουλέµ. Και πέρα από το µεγάλο επίτευγµα αυτής της βιογραφίας σε σκίτσα, µια µαγική λεπτοµέρεια είναι η απόφαση του Μανάρα να µην παραθέτει όπου χρειάζεται φωτογραφίες των µεγάλων έργων του Καραβάτζο, αλλά να τα σκιτσάρει από την αρχή κρατώντας το πνεύµα της ζωγραφικής τους µεγαλοφυΐας, αλλά ταυτόχρονα εντάσσοντας το έργο στο ύφος της δικής του σχεδιαστικής τεχνοτροπίας. Να λοιπόν µια ακόµα απόδειξη ότι ο Ιταλός δηµιουργός κόµικς που ξεκίνησε σκιτσάροντας γυµνές καλλονές για φτηνά φανζίν και ύστερα κατά παραγγελία για περιοδικά είναι ένας µεγάλος καλλιτέχνης. Ο ίδιος ο Μανάρα, µελετώντας εξαντλητικά το έργο και την προσωπικότητα του Καραβάτζο, περιγράφει πια αυτή την ιδιαίτερη βιογραφία σε στριπ ως την καταγραφή «της ζωής ενός φίλου που έχω την εντύπωση ότι τον γνώρισα από κοντά. Οι πίνακές του είναι κορυφαίοι σε ό,τι αφορά στον ρεαλισµό όσο και στη φαντασία. Ήταν φυσικά εξαιρετικά προσεκτικός ως προς τον φωτισµό των σκηνών που ζωγράφιζε, µε τον τρόπο που ένας φωτογράφος εκµεταλλεύεται τα φώτα. Εάν ο Καραβάτζο ζούσε σήµερα, θα έκανε σινεµά». Αφήνοντας και ο ίδιος ελεύθερο τον εαυτό του στην προσέγγιση της ζωής αυτού του αινιγµατικού, οριακού ζωγράφου που πέθανε στα 38 του, ο Μανάρα έχει επιτρέψει στη φαντασία του να καλύψει τα κενά της ιστορικής πληροφορίας. Τολµά έτσι να προτείνει µια εκδοχή για ό,τι θα µπορούσε π.χ. να έχει εµπνεύσει τον Καραβάτζο στην αποτύπωση της έκφρασης στον περίφηµο πίνακα «Έκσταση της Μαρίας Μαγδαληνής» (1606). Με το κεφάλι ριγµένο προς τα πίσω και µισόκλειστα µάτια, η Μαγδαληνή βιώνει το συγκλονιστικό άγγιγµα της θεϊκής παρουσίας, κάτι που για τον Μανάρα δεν διαφέρει από τον γυναικείο οργασµό. Το ίδιο είχε άλλωστε υποστηρίξει ο περίφηµος ψυχαναλυτής Ζακ Λακάν για την «Έκσταση της Αγίας Τερέζας», το γλυπτό µαρµάρινο σύµπλεγµα του Μπερνίνι. Ως άλλος Λακάν, ο Μανάρα αποτυπώνει και ο ίδιος σε στριπ τη σκηνή της δηµιουργίας του έργου του Καραβάτζο, υποστηρίζοντας το «σενάριό» του. «Ο Καραβάτζο, που ζωγράφιζε έχοντας πάντα µπροστά του ένα ζωντανό µοντέλο, είτε είδε µε τα µάτια του τη Μαρία Μαγδαληνή εκστατική µπροστά στον Θεό, πράγµα απίθανο, είτε είδε κάτι… άλλο. Λίγη σηµασία έχει τελικά. Μια έκσταση παραµένει έκσταση» λέει ο Μανάρα. Οδεύοντας προς την όγδοη δεκαετία της ζωής του, προφανώς κινδυνεύει και πάλι να κατακεραυνωθεί από τους κύκλους των θρησκόληπτων και των συντηρητικών, παρότι η καθηµερινότητά του έχει αποκλείσει τις σαρκικές απολαύσεις και ο ίδιος, ένας άνθρωπος που ήταν πάντα «σχεδόν ντροπαλός», ζει στο κτήµα του, κάπου έξω από τη Βερόνα, φροντίζοντας τα ζώα και το αµπέλι του. Εξυπακούεται ότι η ζωή του δεν ήταν πάντοτε τόσο ήσυχη. Τα πρώτα σχέδια Ο ίδιος στα τέλη του 1960 θήτευσε στο πλευρό του Ισπανού γλύπτη Μιγκέλ Ορτίθ Μπεροκάλ (του πρώτου του «δασκάλου» πριν από τον Ούγκο Πρατ και τον Φελίνι) ως βοηθός του. Εκείνος τον µύησε στον κόσµο των κόµικς. Καταγοητευµένος ο Μανάρα εξασκήθηκε σε αυτόν κάνοντας τα πρώτα του σχέδια για ένα είδος φτηνών φανζίν της εποχής. Και ύστερα άρχισε να σκιτσάρει «ελευθεριάζουσες ιστορίες» µε καλλονές ηρωίδες, σουµπρέτες και νυµφίδια, κατά παραγγελία. Οι γυναίκες που σκιτσάρει είναι όλες σε αισθησιακές πόζες, πρόθυµες στην εξέλιξη κάθε ιστορίας να ανταποκριθούν και στις πιο ακραίες ερωτικές φαντασιώσεις. Αυτές όµως ο Μανάρα τις σκιτσάρει υπαινικτικά και πάντως ποτέ δεν αποτυπώνει ωµά τη σεξουαλική πράξη, διατηρώντας τις ιστορίες του στο πλαίσιο µιας αισθησιακής φαντασίωσης – αυτής που εξέθρεψε τον ερωτισµό πολλών γενεών εφήβων. Ο ίδιος εξοµολογείται: «Όταν ξεκίνησα τα κόµικς το 1968, “βίβλος” για όλους τους µαθητές της γενιάς µου ήταν “Ο µονοδιάστατος άνθρωπος” του Μαρκούζε. Εγώ είχα διαβάσει ένα άλλο βιβλίο του Μαρκούζε, το “Έρως και πολιτισµός”, στο οποίο θεωρητικοποιούσε το γεγονός ότι η σεξουαλικότητα δεν περιορίζεται στην αναπαραγωγή, αλλά είναι και ένας τρόπος κοινωνικής απελευθέρωσης. Αυτό µε επηρέασε πάρα πολύ». Το 1983 (και ενώ έχει προηγηθεί η τολµηρή σειρά «Ο Χ.Π. και ο Τζουζέπε Μπέργκµαν» µε ήρωα έναν νεαρό, αντίγραφο του Αλέν Ντελόν, ο οποίος µπλέκει σε ακραίες περιπέτειες) η επικεφαλής του ιταλικού ερωτικού περιοδικού «Playmen» του παραγγέλνει µια εικονογραφηµένη ιστορία σε συνέχειες. Και ο ίδιος εµπνέεται τη διάσηµη πια σειρά «Le declic» («Το κουµπί της»): Επηρεασµένος από την πένα του Πιραντέλο, «γεννά» ως ηρωίδα µια σεξουαλικά ψυχρή παντρεµένη γυναίκα η λίµπιντο της οποίας όµως γνωρίζει αναπάντεχες κορυφώσεις όταν ο εγκέφαλός της συνδέεται µε ένα ηλεκτρονικό κουτί που διαθέτει και τηλεχειριστήριο. Αυτό το τολµηρό σκιτσογραφηµένο «σχόλιο» πάνω στην αρσενική κυριαρχία και τα συντηρητικά ήθη είχε µια πολύ πεζή, πολύ αστεία πηγή έµπνευσης: «Το τηλεχειριστήριο του γκαράζ µου» αποκαλύπτει ο Μίλο Μανάρα. Ναι, καµιά φορά οι κορυφαίες εκφράσεις στην καλλιτεχνική πορεία ενός δηµιουργού µπορεί να συλλαµβάνονται έξω από ένα γκαράζ ή, όπως συνέβη στην περίπτωση του Καραβάτζο, σε ένα νοσοκοµείο απόρων και στα πιο κακόφηµα στέκια της Ρώµης και της Γένοβας... Και το σχετικό link...
  17. Ο σχεδιαστής που πήρε τον ερωτισμό και τον έκανε ποπ κουλτούρα Αν η εφηβεία σου έτυχε να πέσει πάνω στο αβέβαιο ξεκίνημα του εικοστού πρώτου αιώνα, τότε σίγουρα έχεις διαβάσει κόμικ. Μάλλον Αστερίξ και Λούκυ Λουκ, ίσως Σκρουτζ - Ντόναλντ και λοιπά παπιά, μπορεί Μάρβελ - DC και υπερήρωες, πιθανώς και ευρωπαϊκά κουλτουριάρικα (δόξα και τιμή, Τζον Μπλάκσαντ!). Αλλά εμάς δεν μας απασχολούν τα ίσως και τα μπορεί. Μας απασχολεί το σίγουρα. Και ΣΙΓΟΥΡΑ έχεις περάσει τα καλοκαιρινά σου μεσημέρια διαβάζοντας κρυφά και ένοχα (ή φανερά και άνετα) τη Φωτεινή. Τι εννοείς ποια Φωτεινή; ΜΙΑ είναι η Φωτεινή! Η Φωτεινή που λες, ήτανε σταυροδρόμι. Ή που θα την ξεπερνούσες όταν θα 'βλεπες πρώτη φορά τη Μαλένα, ή που θα σου άνοιγε την πόρτα για τα καλά σ' έναν κόσμο "απαγορευμένο για καθώς πρέπει ανθρώπους". Αν λοιπόν μπήκες ποτέ σ' αυτό τον κόσμο, γνωρίζεις κι αναγνωρίζει μονάχα έναν βασιλιά... Τον βασιλιά με το πιο προβοκατόρικα (α)κατάλληλο επώνυμο γι' αυτό το θρόνο: Μίλο Μανάρα. Θρύλος. Με ρεαλιστικό σκίτσο, με πολλές προσεγμένες λεπτομέρειες (που ίσως δεν τις προσέχεις καν, αλλά υπάρχουν!), με ψηλαφητή ατμόσφαιρα, αλλά το πιο σημαντικό: με τον έρωτα πάντα στο κέντρο. Κι όπου έρωτας, η γυναίκα. Η γυναίκα με το σώμα - πειρασμό, το αγνό πρόσωπό, τα πεινασμένα μάτια και το αθώο χαμόγελο. Μπορεί κι ανάποδα. Όπως και να 'χει, η γυμνή γυναίκα! Τι τον κάνει αυτό; Τον κάνει "πορνογράφο" για τον πρόχειρο αναγνώστη... Αλλά μπορεί και να 'ναι πορνογράφος - η εικόνα του είναι ερεθιστική, δεν είναι; Όμως αν είναι πορνογράφος, είναι όσο κι ο Τομ Ρόμπινς, ο Ναμπόκοβ, ο Όσκαρ Ουάιλντ κι ο Μπουκόβσκι. Όσο ο Μπερτολούτσι, ο Μπουνιουέλ κι ο Παζολίνι. Κι αν είναι έτσι το λοιπόν, τιμή του και καμάρι του! Ο τολμηρός παραμυθάς με την καλύτερη παρέα Την ώρα ωστόσο που κάποιοι κοιτούσαν στα συννεφάκια και τα καρέ του Μίλο και βλέπανε τσόντες, εκείνος πρόσφερε διασκεδαστικά μαθήματα ιστορίας, παραμυθιών, κοινωνιολογίας και σεξ. Με "Βοργίες" γεμάτους μεσαιωνική διαφθορά, και με "Καραβάτζιο" γεμάτο πάθος για την τέχνη, και με τη "Γκιουλιβεριάνα" ν' αναστατώνει (και ν' αναστατώνεται απ') τη Λιλιπούτη. Με την πρώτη μεγάλη του επιτυχία "Το Κουμπί της" και με συμμετοχή του στον τελευταίο "Sandman". Κι αυτά είναι μόνο λίγα, απ' τα πολλά. Έχει εμπιστοσύνη στο δικό του μυαλό, το δικό του μάτι και χέρι, όμως ο Ιταλός είχε συχνά και την εκτίμηση σπουδαίας παρέας: ο Φελίνι, ο Ούγκο Πρατ, ο Αλμοδοβάρ, ο Νιλ Γκέινμαν, κι ο Γιοντορόβσκι πρόσφεραν χρώμα, σχέδιο, λέξεις ή σκέψεις στις δουλειές του. Κι ίσως το "δείξε μου το φίλο σου" δεν είναι πια και κάνα αξίωμα, όμως όταν διαλέγει να μπουκάρει στις δουλειές σου όλο αυτό το τσούρμο της τέχνης, ε, δεν μπορεί να 'ναι και τυχαίο έτσι; Ως κι ο τεράστιος "γιατρός" του motoGP, ο Βαλεντίνο Ρόσι, πρώτα έγινε ο ίδιος κόμικ, κι έπειτα πρόσφερε το κράνος του, για να τρέχει στις πίστες μόνιμα μ' ένα κορίτσι του Μίλο να τον προστατεύει! Και ο Θεός δημιούργησε τη γυναίκα (κι ο Μανάρα την αγάπησε!) Το πιο σημαντικό ωστόσο: Αν υπήρξε ποτέ σχεδιαστής που αγάπησε τη γυναίκα, αυτός είναι ο Μανάρα. Αγάπησε το σώμα της με την παθιασμένη ορμή του 4ου αμαρτήματος (που τελικά ποιος ξέρει για ποιο λόγο το μετράμε γι' αμάρτημα;). Aγάπησε την ίδια και την έκανε πρωταγωνίστρια στις ιστορίες του, όταν όλοι οι υπόλοιποι χρησιμοποιούσαν άντρες. Αγάπησε τα θέλω της και της χάρισε την πιο μεγάλη ελευθερία που ακόμα σήμερα ο κόσμος αρνείται να της δώσει: Η γυναίκα του Μίλο είναι μια χαρούμενη, μα πάνω απ' όλα μια ζωντανή γυναίκα. Κι είναι χαρούμενη και ζωντανή γιατί μπορεί να ερωτεύεται (με ψυχή και με σάρκα), ανερυθρίαστα. Ή τέλος πάντων, μάλλον κοκκινίζει, όμως στα σίγουρα δεν κοκκινίζει από ντροπή... Y.Γ. Κι ο τίτλος πάει στο Αλκαζάρα, μάγκες... Και το σχετικό link...
  18. Ένα άρθρο που κάνει ανασκόπηση του Ελληνικού ερωτικού τύπου και των προτιμήσεων των Ελλήνων αναγνωστών, από την εποχή του "Χτυποκάρδι" μέχρι και του Penthouse, με αρκετές αναφορές και στα κόμικς της εποχής, και με το μεγαλύτερο μέρος της εικονογράφησης, διανθισμένη με σελίδες από κόμίκς. Σε αρχείο cbr και σκανάρισμα HD. Erotika Biblia - Penthouse A (09-1990) (GCF).cbr
  19. Το "Μέρα Οργής 2: Το Τέλος" αποτελεί το β' μέρος του δεύτερου κατά σειρά άλμπουμ που κυκλοφόρησε ο Milo Manara σχετικά με τις περιπέτειες του Τζιουζέπε Μπέργκμαν. Εκδόθηκε τον Μάιο του 1990 από την Βαβέλ ενώ το α' μέρος, τιτλοφορημένο "Μέρα Οργής" εκδόθηκε δύο χρόνια νωρίτερα, το 1988 ομοίως από τη Βαβέλ. Το "Jour de colere" έκανε την πρώτη εμφάνιση του τον Ιανουάριο του 1983 στην Γαλλία στις σελίδες του περιοδικού "A Suivre" της Casterman, για το οποίο ο Manara δημιούργησε εξ' αρχής την σειρά περιπετειών του Μπέργκμαν. Προκάτοχος του "Μέρα Οργής" είναι το "H.P. και Τζιουζέπε Μπέργκμαν" που είδαμε στα εγχώρια το 1986, ενώ η συνέχεια υπό τον τίτλο "Όνειρο Ίσως" ήρθε στα Ελληνικά το 1993. Τα "Ξαναβλέποντας τα αστέρια" ( Revoir les etoiles) ολοκλήρωσε την σειρά το 1998 στην Γαλλία ως αυτόνομο άλμπουμ (εκτός A Suivre), μέχρι να συνεχιστεί από την Humanoids με ένα ακόμα άλμπουμ το 2004 ονόματι "Η οδύσσεια του Τζιουζέπε Μπέργκμαν" (βλέπε δεύτερο ποστ). Την επιμέλεια αναλαμβάνει ο Βασίλης Νικάκης, ενώ η μετάφραση είναι του Ε. Νικολάου και το lettering της Παυλίνας Καλλίδου. Η σύνθεση εξωφύλλου γίνεται από τον Σταύρο Κούλα που έχει κάνει και το Άρωμα του Αόρατου. Λίστα κυκλοφορίας των έργων του Μανάρα στα Ελληνικά
  20. Το "Άρωμα του Αόρατου" είναι ένα ακόμα άλμπουμ ερωτικού περιεχομένου σε σενάριο και σχέδιο του Milo Manara που μας προσέφερε η Βαβέλ την δεκαετία του '80. Κυκλοφόρησε αρχικά υπό τον τίτλο "Le parfum de l'invisible" τον Νοέμβριο του 1986 στην Γαλλία, ενώ στην χώρα μας το είδαμε τον Μάιο του 1987. Έχει εκδοθεί και συνέχεια υπό τον τίτλο "Le parfum de l'invisible 2" το 1995 το οποίο είδαμε στην Ελλάδα από το περιοδικό Free το 2004 αλλά και συγκεντρωμένο σε ένα άλμπουμ στη σειρά "Manara - Κλασικά έργα" της Espresso το 2007. Η ιστορία περιστρέφεται γύρω από έναν επιστήμονα της φυσικής που δημιουργεί μια αλοιφή βασισμένη στην τεχνολογία των οπτικών ινών που τον κάνει αόρατο, κάτι που εκμεταλλεύεται για να πλησιάσει την Μπεατρίς, μια σταρ του χορού και παθολογικό του κόλλημα. Εν τω μεταξύ μπλέκει σε διαφόρων ειδών ερωτικές περιπτύξεις με γυναίκες που ιντριγκάρονται από την ιδέα του αόρατου οργάνου του. Ασπρόμαυρο στις 68 σελίδες μαζί με τα εξώφυλλα χωρίς εξτραδάκια, η μετάφραση έγινε από τον Σ. Γεωργίου, το Lettering από τον Ηλία Σάλαρη και η σύνθεση εξωφύλλου από τον Σταύρο Κούλα. Ευχαριστώ τους germanicous και Dr. Paingiver για τις έξτρα πληροφορίες και τον εμπλουτισμό της παρουσίασης
  21. Η σέξι ιστορία της τέχνης με το ερεθισμένο βλέμμα του Μίλο Μανάρα Οι σπουδαιότεροι ζωγράφοι όλων των εποχών και τα μοντέλα που τους ενέπνευσαν μέσα από την ματιά του Ιταλού κομίστα O Μίλο Μανάρα, ο Ιταλός μετρ του ερωτικού κόμικ τροφοδότησε τις ερωτικές φαντασιώσεις αρκετών γενεών με τις χυμώδεις υπερδραστήριες σεξουαλικά ηρωίδες του. Στις παρακάτω εικονογραφήσεις του από το βιβλίο του Model, ο κορυφαίος σκιτσογράφος μας παρουσιάζει μέσα από το γνώριμο ερωτικό πρίσμα που καθορίζει το έργο του σπουδαίους καλλιτέχνες και τα μοντέλα τους καλύπτοντας μία μεγάλη περίοδο της Ιστορίας της Τέχνης από την αρχαιότητα ως σήμερα. Το βιβλίο εξετάζει τη σχέση μεταξύ των καλλιτεχνών και των μοντέλων τους και αποτίει φόρο τιμής στις γυναίκες που ενέπνευσαν πολλά από τα σπουδαία έργα που αγαπάμε σήμερα. Προϊστορικός καλλιτέχνης Επισυνάπτω μόνο μια εικόνα, τις υπόλοιπες (κάποιες ιδιαίτερα τολμηρές) μπορείτε να τις δείτε στην πηγή.
  22. "Ου γαρ μόνο έρχεται το γήρας" λέει το ρητό. Τη δεκαετία που διανύουμε ο Manara μπορεί να μην απέκτησε καμμιά γεροντίστικη αρρώστια (χτύπα ξύλο), αλλά αυτό που απώλεσε ήταν σίγουρα η έμπνευση που τον διακατείχε κοντά μια 20ετία. Έτσι "αναγκάζεται" να σκιτσάρει μέτριες και αδιάφορες ιστορίες όπως η συγκεκριμένη, όπου τρία ξέκωλα που βγάζουν το ψωμί τους (το παντεσπάνι τους μάλλον) επιδεικνύοντας τις καμπύλες τους σε streaming web sites, ουσιαστικά κάνουν το ίδιο και για τους αναγνώστες με πρόσχημα ένα ανούσιο σενάριο. Το άλμπουμ αυτό κυκλοφόρησε ως συνοδευτικό του περιοδικού ΚΛΙΚ τον Μάρτιο του 2002. Η έκδοση της Free Magazine εδώ.
  23. Έξι ημίγυμνες κοπελιές, οι X-girles, θα κληθούν να αποσοβήσουν ένα φανταστικό πόλεμο μεταξύ Κίνας και Ινδίας! Με όπλα τα μισάνοιχτα ηδυπαθή στοματάκια τους, τις κοντές φουστίτσες να ανεμίζουν στο αέρινο λίκνισμά τους και τα κορμάκια, ή όποια άλλη υποψία ρούχων, κολλημένα στα γυμνασμένα τους σώματα, θα κατατροπώσουν τελικά έναν πολύ καλά οργανωμένο και οπλισμένο εχθρό. Σημειωτέον θα βγουν εντελώς αλώβητες , χωρίς αμυχή (αν εξαιρέσουμε το νυχάκι της Έμμα που έσπασε… @@@@ το!). Οφθαλμο-λάγνοι όλου του κόσμου ενωθείτε! Όμως σας προειδοποιώ… δεν θα δείτε ούτε την άκρη από το εσώρουχο καμιάς από τις προαναφερόμενες καλλίπυγες κορασιές, παρά τα ακροβατικά τους! Ο κύριος Manara έκανε αυτό που ήξερε, σχεδίασε με τον καλύτερο τρόπο τις «γυναίκες του» που σκιτσάρει δεκαετίες τώρα. Όμως δεν συνάδουν, δεν ταιριάζουν με το ύφος της ιστορίας, φαντάζουν παράταιρες και ξένες. Δεν χωρούν στα καρέ, ασφυκτιούν. Για το αποτέλεσμα όμως ο μόνος που δεν φταίει είναι σίγουρα αυτός. Μεγαλεπήβολο το σενάριο αλλά απαιτούσε έκταση μεγαλύτερη των 45 σελίδων για να αναπτυχθεί προκειμένου να γίνει και πιο κατανοητό. .... vaios
×
×
  • Create New...

Important Information

By using this site, you agree to our Terms of Use.