Μετάβαση στο περιεχόμενο

Αναζήτηση στην Κοινότητα

Εμφάνιση αποτελεσμάτων για ετικέτες 'πάνος ζάχαρης'.

  • Αναζήτηση ανά ετικέτες

    Πληκτρολογήστε ετικέτες χωρισμένες με κόμματα.
  • Αναζήτηση ανά συγγραφέα

Τύπος περιεχομένου


Ενότητες

  • ΓΝΩΡΙΜΙΑ - ΝΕΑ - ΒΟΗΘΕΙΑ
    • ΓΝΩΡΙΜΙΑ - ΒΟΗΘΕΙΑ
    • ΝΕΑ
  • ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ
    • ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ
    • ΤΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ
  • ΧΑΛΑΡΩΜΑ
    • ΓΕΝΙΚΗ ΣΥΖΗΤΗΣΗ
    • ΑΝΑΓΝΩΣΤΗΡΙΟ
    • ΤΟ ΠΑΖΑΡΙ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Διάφορα
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Ντόναλντ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Super Μίκυ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Κόμιξ
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Μίκυ Μάους
  • ΝΤΙΣΝΕΥ's Μπλα μπλα
  • VINTAGE's Συζήτηση
  • VIDEO GAMES's Γεν. Συζήτηση για Video Games

Blogs

  • Valt's blog
  • Dr Paingiver's blog
  • GCF about comics
  • Vet in madness
  • Θέμα ελεύθερο
  • Film
  • Comics, Drugs and Brocc 'n' roll
  • I don't know karate, but i know ka-razy!
  • Γερμανίκεια
  • ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΠΡΑΜΑΤΑ ή Η ΑΧΡΗΣΤΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
  • ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΠΡΑΜΑΤΑ ή Η ΑΧΡΗΣΤΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΑ ΤΗΣ ΗΜΕΡΑΣ
  • Κομικσόκοσμος
  • The Unstable Geek
  • Σκόρπιες Σκέψεις
  • Dhampyr Diaries
  • Περί ανέμων και υδάτων

Βρείτε αποτελέσματα σε ...

Βρείτε αποτελέσματα που ...


Ημερομηνία Δημιουργίας

  • Αρχή

    Τέλος


Τελευταία ενημέρωση

  • Αρχή

    Τέλος


Φιλτράρετε με αριθμό ...

Εγγραφή

  • Αρχή

    Τέλος


Ομάδα


Member Title


MSN


Website URL


Yahoo


Skype


Πόλη


Επάγγελμα


Ενδιαφέροντα

  1. "Ladies and Gentlemen... Στην μία γωνία, έχουμε τον Θανάση Καραμπάλιο. Από τη Σκιά του Ολύμπου, ο Λαρισαίος γίγαντας κατηφορίζει στην Αθήνα για να μας παρουσιάσει τη δουλειά του. Στην απέναντι γωνία, ο έταιρος τίμιος γίγαντας, ο ήρωας του Φαλήρου, ο Πάνος ο Ζάχαρης, φέρνει τα εργατάκια του και όχι μόνο. Μια μάχη με δυο νικητές. Θα μιλήσουν για τα βιβλία τους αλλά και για τα βιβλία του άλλου εκατέρωθεν. Θα υπογράψουν και τα βιβλία σας Τι άλλο θετε δλδ; Οκ, μπορεί να υπάρχουν και εκπλήξεις αλλά ας κρατήσουμε και τπτ κρυφό..." και το αντίστοιχο link για το event. Συζήτηση για την εκδήλωση μπορεί να γίνει ΕΔΩ.
  2. Σπούδασε Ιστορία κι Αρχαιολογία στη Φιλοσοφική σχολή της Αθήνας, ενώ το πενάκι της ζωγραφικής το κρατά στο χέρι από τότε που θυμάται τον εαυτό του. Άρα, οι σπουδές σκίτσου στη σχολή Ορνεράκη ήταν μονόδρομος. Σε καμία εποχή δεν είναι εύκολο πράγμα να είσαι γελοιογράφος. Ο Πάνος Ζάχαρης, που εδώ και μια δεκαπενταετία υπάρχει δυναμικά στο χώρο της πολιτικής γελοιογραφίας, είναι μια ξεχωριστή περίπτωση ανθρώπου. Ευαίσθητος, ευφυής, ξέρει να χωράει στις δωρικές του γραμμές το κυρίαρχο επιστέγασμα της επικαιρότητας, πάντα με τη βεβαιότητα ότι και ο ίδιος είναι αναπόσπαστο κομμάτι ενός κόσμου που δεν σταματά να αγωνίζεται για το «μεγάλο, το ωραίο, το συγκλονιστικό». Παράλληλα, η σειρά κόμικ στριπ «Scary Tales» και το «The Working Dead» έχουν βραβευτεί στο πλαίσιο των Ελληνικών Βραβείων Κόμικς το 2017, το 2018, το 2019 και το 2020. «Καλλιεργημένος είναι αυτός που ξέρει πώς να ακούει τις χίλιες και μία φωνές του φυσικού κόσμου, του οποίου είμαστε μέρη», έλεγε ο Εδουάρδο Γκαλεάνο το 2008, σε μια από τις σπάνιες συνεντεύξεις του. Εκείνος ο άνθρωπος που στην ιλιγγιώδη συνθήκη της ζωής κρατά ακέραιη τη φωνή, ακέραια και τα χέρια του. Πάνο, σε ευχαριστώ. Πάνο, όταν κάπου στις αρχές του 2000 άρχισες να σπουδάζεις ιστορία στη Φιλοσοφική, πόσο κατασταλαγμένος ένιωθες για το δρόμο ή τους δρόμους που σου ταίριαζαν; Τι γνωρίζουν τελικά για την πρώτη ενηλικίωση τα δεκαοκτάχρονα παιδιά, διαχρονικά, στην Ελλάδα; Επέλεξα να σπουδάσω στο ιστορικό-αρχαιολογικό χωρίς να έχω την παραμικρή επιθυμία να γίνω εκπαιδευτικός ή να ασχοληθώ με την έρευνα. Απλά η Ιστορία μου φάνηκε το πιο ενδιαφέρον αντικείμενο σπουδών εκείνη τη δεδομένη στιγμή. Ήξερα καλά και τι μου ταίριαζε και τι ήθελα να κάνω κι αυτό ήταν το να γίνω σκιτσογράφος. Φοβόμουν πολύ ωστόσο πως δεν θα τα κατάφερνα κι αναζητούσα πιο «ρεαλιστικές» επαγγελματικές εναλλακτικές, απωθώντας παράλληλα την σκέψη να ζήσω κάνοντας επάγγελμα αυτό που αγαπώ. Μου πήρε λίγα χρόνια να πάρω απόφαση πως αν δεν το πάλευα να γίνω σκιτσογράφος θα κουβαλούσα ένα μεγάλο βάρος ακόμα κι αν – λέμε τώρα – επέλεγα ένα πιο προσοδοφόρο ή σίγουρο επάγγελμα. Δεν έχω ιδέα πώς νιώθουν οι σημερινοί δεκαοχτάρηδες. Μάλλον κανείς δεν έχει ιδέα εκτός από τους ίδιους, κι ας μιλάμε όλοι για αυτούς. Αυτό που ξέρω σίγουρα είναι πως στα σαράντα μου πρέπει να συμβάλλω να έχουν μπροστά τους ανοιχτούς όλους τους δρόμους και τα μονοπάτια για να βαδίζουν εκεί που επιθυμούν. Σχεδίαζες από μικρός; Θυμάσαι κάτι να σε είχε συγκλονίσει πολύ όσο ήσουν παιδί, που να ήθελες να το αποτυπώσεις στο χαρτί, είτε μέσω της εικόνας είτε μέσω του λόγου; Ζωγράφιζα ασταμάτητα. Στην πραγματικότητα δεν άφησα ποτέ από τα χέρια μου τον μαρκαδόρο που έπιασα σαν παιδί. Με μάγευαν κυρίως τα ζώα και η μυθολογία, αλλά γενικά προσπαθούσα να σχεδιάζω οτιδήποτε έπεφτε στην αντίληψή μου. Πάντα το να σχεδιάζω ήταν ο βασικός τρόπος που επέλεγα να επικοινωνήσω. Μια προσπάθεια να μεταφράζω κάθε ερέθισμα στη γλώσσα μου. Ο Κώστας Μητρόπουλος έχει πει ότι η γελοιογραφία είναι μια εύκολη δουλειά. Το δύσκολο είναι να βρεις έναν τρόπο να γράψεις το αστείο. Ποιο είναι το δικό σου σχόλιο. Με κάθε σεβασμό προς τον τεράστιο Μητρόπουλο, έχω διαφορετική αντίληψη για τη γελοιογραφία. Για μένα προέχει το πολιτικό σχόλιο, όχι η προσπάθεια να κάνω χιούμορ. Βασανίζομαι για να διατυπώσω την άποψή μου για ένα γεγονός ή μια κατάσταση όσο το δυνατόν πιο συμπυκνωμένα κι εύστοχα. Αν προκύψει το αστείο, καλώς. Έχω κάνει εκατοντάδες σκίτσα ωστόσο τα οποία γεννούν άλλα συναισθήματα. Δεν ξέρω αν είναι εύκολη δουλειά. Είναι απλώς αυτό που κάνω και είναι μια δουλειά που σου δίνει την ευκαιρία να εκφραστείς, να μιλήσεις για όσα σε απασχολούν πριν σχολάσεις και το αποτέλεσμα της σε ανταμείβει σε πολλά επίπεδα. Δε θα τολμούσα ποτέ όμως να την χαρακτηρίσω δύσκολη ή σκληρή. Θα ήταν θράσος απέναντι στους ανθρώπους που πραγματικά δουλεύουν σκληρά. Συναντάς συχνά ανθρώπους με χιούμορ; Συναναστρέφομαι αισιόδοξους ανθρώπους που αγωνίζονται κι αγαπούν τη ζωή. Αυτή η αγάπη για τη ζωή, αυτή η σιγουριά ότι τα πράγματα θα αλλάξουν δίνει χώρο στο να αφεθείς, να τσαλακωθείς και να αυτοσαρκαστείς. Κι αυτό για μένα είναι το χιούμορ. Άρα… ναι! Πότε είσαι φουλ από ιδέες και πότε το τοπίο μοιάζει άνυδρο; Δεν έχω προλάβει να δουλέψω σε συνθήκες «κανονικότητας», αφού ξεκίνησα να εργάζομαι στις αρχές της κρίσης, το ’08. Αυτό είναι ευχή και κατάρα. Κατάρα γιατί δεν πρόλαβα τα καλά χρόνια του Τύπου, ευχή γιατί οι ακραίες συνθήκες δίνουν την ευκαιρία στη γελοιογραφία να γίνει πιο πολιτική και να σκάψει βαθύτερα. Δεν χρειάζεται να αναζητήσεις μια περίεργη δήλωση ενός υπουργού π.χ. για να τραβήξεις από τα μαλλιά μια ιδέα, όπως μπορεί να συνέβαινε το 2000. Δεκαπέντε χρόνια σκιτσάρω σε συνθήκες χαμού, σε όλα τα επίπεδα, κι όσο και να με πονάει ως εργαζόμενο, ως σκιτσογράφο με αναγκάζει να αναμετρηθώ με τα Μεγάλα και με τον τρόπο αυτό να εξαντλώ τα όρια της συγκεκριμένης τέχνης. Το αν αυτό συμβαίνει πάντα με επιτυχία ή όχι είναι άλλο θέμα. Πόσος χρόνος χρειάστηκε για να ολοκληρώσεις το Working Dead; Ποιος είναι ο τρόπος που έχεις βρει ότι σου πάει όσον αφορά στη δημιουργία; Η έμπνευση με τι έχει να κάνει; Άραγε με τον χρόνο που προηγείται της ιδέας; Το Working Dead το ξεκίνησα το 2016 και παρότι μετά την έκδοση του 3ου τόμου φέτος έχω σταματήσει να δουλεύω νέα επεισόδια, δεν αισθάνομαι ότι το έχω ολοκληρώσει. Ασχολούμαι με μια άλλη σειρά τώρα, το Fear Future, αλλά το Working είναι σε μια γωνία και περιμένει να επανέλθει με κάποιον τρόπο. Συνήθως οι ιδέες που αφορούν στα κόμιξ μου ωριμάζουν αρκετό καιρό ως προς την κεντρική ιδέα. Η ιδέα του Working Dead π.χ., μιας σειράς δηλαδή με αυτοτελείς ιστοριούλες με επίκεντρο την πάλη των «πάνω» και των «κάτω» ανά τους αιώνες, με βασάνιζε τρία χρόνια πριν τραβήξω την πρώτη μολυβιά. Περιμένω να νιώσω έτοιμος, να ξέρω πως θα ξεκινήσω κάτι που θα με γεμίζει και θα μπορώ να το φέρω σε πέρας. Όταν συμβαίνει αυτό, δουλεύω πολύ εντατικά και η μια ιδέα γεννάει την επόμενη. Όσο για την έμπνευση, η πρώτη ύλη είναι αυτό που ζω ο ίδιος καθημερινά. Το καταπίνω, το μεταβολίζω και δημιουργώ κάτι δικό μου, που νιώθω πως αξίζει να το μοιραστώ. Ποιοι άνθρωποι σε έχουν καθορίσει; Ποιαν/ποιον θα ήθελες (που ίσως δε ζει) να συμπεριλάβεις σε μια γελοιογραφία σου ή σε ένα μεγαλύτερο έργο σου, με την ιντριγκαδόρικη παράλληλα σκέψη ότι θα σε διαβάσει, θα αντιδράσει, ίσως και να σου απαντήσει (μακάρι) με χιούμορ; Έχω μεγαλώσει κάτω από τη σκιά γιγάντων και δεν αναφέρομαι μόνο σε σκιτσογράφους. Στα σαράντα μου, απομακρύνομαι αναζητώντας τον δικό μου ήλιο, αλλά οι ρίζες μου παραμένουν εκεί. Με καθόρισαν τα ιερά τέρατα της Γελοιογραφίας και κυρίως ο Στάθης και ο Ιωάννου. Σκιτσογράφοι όπως ο Quino και ο Uderzo, αλλά και συγγραφείς όπως ο Γκαλεάνο, ο Στάινμπεκ, ο Τζακ Λόντον. Και βέβαια ο Μαρξ, ο Ένγκελς και ο Λένιν που επηρέασαν καθοριστικά και τον τρόπο που σκέφτομαι, αλλά και το πώς αντιλαμβάνομαι τη θέση μου και τον ρόλο μου στην κοινωνία. Κατά καιρούς, έχω σκιτσάρει πολλούς ανθρώπους η ζωή των οποίων έφυγε από τα χέρια τους κι έγινε κληρονομιά της τάξης τους και της ανθρωπότητας. Θα ήθελα να μάθω π.χ. την άποψη ενός εκ των 200 της Καισαριανής για το πώς αποτύπωσα τις τελευταίες του στιγμές. Δεν πρόκειται, άρα θα συνεχίσω να φοβάμαι πως υπήρξα ασεβής, όταν κοιτάω το συγκεκριμένο σκίτσο. Τι σε κάνει ευτυχισμένο και σε βοηθά να παραμένεις αισιόδοξος; Ευτυχισμένο με κάνουν οι δικοί μου άνθρωποι. Η οικογένεια, οι φίλοι και οι σύντροφοί μου. Και το να βλέπω καινούρια πράγματα. Χρησιμοποιώ επίτηδες το ρήμα «βλέπω» αντί του «μαθαίνω», αν και στο μυαλό μου σχεδόν ταυτίζονται, γιατί πράγματι με γεμίζει χαρά να ταξιδεύω, να κοιτάω μέρη κι ανθρώπους, να παρατηρώ εμμονικά. Η δουλειά μου δεν αρκεί για να με κάνει ευτυχισμένο, αλλά με γεμίζει πολύ. Αισιόδοξο με κάνει η πίστη ότι όλα μπορούν να ανατραπούν εν ριπή οφθαλμού, κατά τη διάρκεια του δικού μας διαλείμματος από την ανυπαρξία. Αυτή τη στιγμή που μιλάμε, το 112 στέλνει μηνύματα για εκκένωση περιοχών λόγω ανεξέλεγκτων πυρκαγιών. Άλλο ένα καλοκαίρι όπου η καταστροφή συμβαίνει χωρίς να έχει προηγηθεί σχεδιασμός για την αποτροπή της. Είχες γράψει στο facebook τον Αύγουστο του 2021, «το πλάνο είναι να καούν μόνο δέντρα, ζώα, σπίτια και αυτοκίνητα». Τόσο ισχνή είναι η οργή πια; Η οργή είναι μεγάλη, ίσως όμως οι αντοχές μας στη μαυρίλα να είναι μεγαλύτερες. Νομίζω πως όμως υπάρχει συσσώρευση θυμού, ο οποίος αργά ή γρήγορα θα μετασχηματιστεί σε κάτι απόλυτο, δημιουργικό, επαναστατικό. Προσπαθώ να μην απελπίζομαι κι αυτό το κάνω στρέφοντας το βλέμμα στους ανθρώπους που παλεύουν να σώσουν το σπίτι του διπλανού, να δώσουν λίγο νερό και κουράγιο στα θύματα της καταστροφής. Κι όπως λένε οι αγαπημένοι Κοινοί Θνητοί, «φίλε, δεν είμαστε λίγοι». Θέλω να μοιραστώ μαζί σου κάτι. Ένα κορίτσι 15-16 χρόνων που σε ακολουθεί στο facebook, άρχισε κάποια στιγμή να γεμίζει το τετράδιό της με φράσεις που μοιάζουν συνώνυμες της μεγάλης φράσης «χρέος στη ζωή». «Το γράφει ο Ζάχαρης συχνά. Ένας τύπος που καταλαβαίνω τη γλώσσα του. Κι έχει για μένα μεγάλη σημασία αυτό», μου είπε. Αυτό ακριβώς είναι η ανταμοιβή που έλεγα πριν. Το να διαπιστώνω δηλαδή πως τα όσα σκέφτομαι αφήνουν κάτι στους ανθρώπους με τους οποίους τα μοιράζομαι. Όσο για τη συγκεκριμένη φράση, όντως λειτουργεί ως οδηγός στη ζωή μου. Νιώθω πως οφείλω κάπως να ανταποδώσω στην Ζωή το ότι υπάρχω και μάλιστα σε συνθήκες που μου επιτρέπουν να αγωνίζομαι και να παρεμβαίνω. Θέλω να εκμεταλλευτώ στο έπακρο το ότι είμαι εδώ και να εξαντλήσω τα περιθώρια να αφήσω πίσω μου κάτι καλύτερο. Στις πρόσφατες εκλογές ήσουν υποψήφιος βουλευτής με το ΚΚΕ, ενώ κατεβαίνεις ως υποψήφιος περιφερειακός σύμβουλος με την Λαϊκή Συσπείρωση και τον Γιάννη Πρωτούλη στην Αττική. Δεν σε δυσκολεύει στη σχέση σου με τους αναγνώστες το να ταυτίζεσαι με ένα Κόμμα; Δεν σου αρκεί να παρεμβαίνεις ως σκιτσογράφος; Για μένα είναι αυτονόητο το να αγωνίζομαι με όποιον τρόπο μπορώ. Τόσο με τη δουλειά μου όσο και με την συνδικαλιστική και την πολιτική μου δράση. Αν δεν το έκανα θα ένιωθα ασυνεπής ή και υποκριτής: Δεν μπορώ να κάνω σκίτσα που να μιλούν π.χ. για τη φτώχεια και να μην είμαι στο δρόμο να την αντιπαλεύω. Έτσι βλέπω και την υποψηφιότητα μου με το Κ.Κ.Ε. ή τη Λαϊκή Συσπείρωση, ως μια εξαιρετικά τιμητική ιδιότητα συνέχεια της καθημερινής μου δραστηριότητας, εντελώς αναπόσπαστη από όλα τα υπόλοιπα. Ποτέ δεν έκρυψα την κομματική μου ταυτότητα. Δεν το έχω παίξει γενικά αριστερός, προοδευτικός ή – ακόμα χειρότερα – δήθεν αντικειμενικός για να είμαι πιο αποδεκτός. Νομίζω πως αυτό έχει εκτιμηθεί ακόμα κι από ανθρώπους που υποστηρίζουν άλλους χώρους και σε καμία περίπτωση δεν με έχει δυσκολέψει. Και το σχετικό link...
  3. Indian

    THE WORKING DEAD...AND...

    Την έχουμε γνωρίσει μέσα από την ιστοσελίδα του Socomic, το Καρέ-Καρέ της Εφ.Συν. και το 2018 κυκλοφόρησε σε αυτόνομη έντυπη μορφή. Το 2019, λοιπόν, ήρθε η ώρα να πάρουμε στα χέρια μας, την δεύτερη έκδοση της σειράς “The working Dead”, η οποία έχει τον παραλλαγμένο τίτλο: “The working dead...and…”. Ο ταλαντούχος Πάνος Ζάχαρης συνεχίζει στους ίδιους ρυθμούς να σατιρίζει τις μεγάλες κοινωνικές αδικίες, που μάστιζαν τον κόσμο μας, μέσα στους αιώνες, και δυστυχώς δεν έχουν εξαλειφθεί ακόμα και στις ημέρες που διανύουμε. Αυτό που είναι πρωτοπόρο στο στυλ του είναι ότι υπάρχει έντονα το κωμικό στοιχείο, αλλά πραγματεύεται ένα τόσο σοβαρό ζήτημα. Τα στριπάκια κι εδώ είναι πολύ εύστοχα κι αφήνουν περιθώριο για προβληματισμό και σκέψη. Στην πλειοψηφία τους κυμαίνονται στα ίδια επίπεδα, τα οποία είναι υψηλά, ενώ ελάχιστα ήταν εκείνα που δεν μου έκαναν κλικ. Το σχέδιο είναι λεπτομερές και χαρακτηριστικό του δημιουργού (με τα μεγάλα μάτια και τις μύτες των πρωταγωνιστών). Τα καρέ, αν και είχαν μεγάλο μέγεθος, ήταν παραφορτωμένα και σε συνάρτηση με την πελώρια γραμματοσειρά, έκαναν την ανάγνωση (τουλάχιστον στην αρχή) κάπως δύσκολη. Αυτό, βέβαια, δεν πρέπει να σταθεί αφορμή να μην αγοράσετε αυτή την δουλειά. Η έκδοση βρίσκεται στα ίδια επίπεδα με το άτυπο πρώτο μέρος του 2018. Έχει μεγάλο μέγεθος, γερή ράχη και το χαρτί είναι πολυτελές και γυαλιστερό. Την επιμέλεια την έχει κάνει η Όλγα Παπακώστα, ενώ το κόμικ είναι αφιερωμένο στον εκλιπόντα Γιάννη Ιωάννου, που έφυγε από κοντά μας τον Μάιο του 2019. Ιδρυτής της σειράς φέρεται να είναι ο Άρης Μαραγκόπουλος. Στα έξτρα υπάρχει ένα πολύ σύντομο βιογραφικό του δημιουργού, ενώ μετά το πέρας του κόμικ, θα βρούμε μερικές σελίδες (9 για την ακρίβεια) που περιέχουν σημειώσεις, οι οποίες περιγράφουν με λόγια και ιστορική ακρίβεια, μερικά στριπάκια που ο Πάνος περιγράφει με χιούμορ. Αυτές τις σκέψεις τις έχει επιμεληθεί η Στέλα Μπράτιμου. Πιο κάτω παρατίθενται μερικά στριπάκια που υπάρχουν στο βιβλίο, αλιευμένα από το Socomic.
  4. Η Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων φιλοτεχνεί μια «Ωδή στη Γάτα» και μας προσφέρει για το 2023 ένα πρωτότυπο ημερολόγιο με 12 χνουδωτά σκίτσα. Το εξώφυλλο του ημερολογίου με σκίτσο του Σπύρου Δερβενιώτη Οι πρόγονοί τους εμφανίστηκαν στον πλανήτη πριν από περίπου 11 εκατομμύρια χρόνια και άρχισαν να εξαπλώνονται όταν οι άνθρωποι από νομάδες μετατράπηκαν σε καλλιεργητές γης. Οι πρώτοι αγρότες τις κουβαλούσαν μαζί τους όταν μετανάστευαν. Σπύρος Δερβενιώτης Αργότερα, μέσω της ναυσιπλοΐας «κατέκτησαν» κάθε γωνιά του κόσμου. Στην αρχαία Αίγυπτο και τη Μεσοποταμία λατρεύτηκαν ως ιερές, για τους Ρωμαίους ήταν η ενσάρκωση της ανεξαρτησίας, ενώ για την ιαπωνική κουλτούρα συνιστούν τόσο σύμβολα καλοτυχίας όσο και αναπαραστάσεις δαιμόνων. Κωνσταντίνος Ρουγγέρης Σε όλες τις περιόδους της ιστορίας, οι γάτες κατάφεραν να συντροφεύσουν τους ανθρώπους, μα και να τους διχάσουν ανάμεσα σε μαγικές δοξασίες και δεισιδαιμονίες. Ποτέ κανείς όμως δεν φαίνεται να έμεινε αδιάφορος από το πέρασμα της γάτας στον πλανήτη… Σίγουρα όχι οι ζωγράφοι, οι οποίοι στο διάβα των χιλιετιών τής έχουν προσδώσει μια περίοπτη θέση στην ιστορία της τέχνης. Και οπωσδήποτε όχι οι κομιξάδες της σύγχρονης εποχής οι οποίοι, στο πρόσωπο δημοφιλέστατων καρτουνίστικων χαρακτήρων (από την Krazy Kat και τον Φέλιξ μέχρι τον Γκάρφιλντ και τον Μπλάκσαντ) έχουν αποδώσει τις δέουσες τιμές στο αιλουροειδές γένος. Ιάκωβος Βάης Αλήτισσες και αρχόντισσες συνάμα, οι γάτες κατέχουν πρωταγωνιστικό ρόλο στα σκίτσα και τα στριπάκια των ανά την οικουμένη σκιτσογράφων. Για τη Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων, ένα σκιτσογραφικό αφιέρωμα στα τριχωτά μας φιλαράκια ήταν μονόδρομος: «Δεν ξέρουμε για τον “καλύτερο φίλο του ανθρώπου”, ξέρουμε όμως σίγουρα τον καλύτερο φίλο του γελοιογράφου», διακηρύσσουν. Μαρία Τζαμπούρα «Άνθρωποι που περνάνε πολλές ώρες στο σπίτι κατά μόνας και που έχουν μια εγγενή αλλεργία στις προσταγές, δεν θα μπορούσαν να σκεφτούν ιδανικότερη χρονιά από μια χρονιά γεμάτη με γάτες! Γάτες καλοκαιρινές, γάτες χειμωνιάτικες. Γάτες σε ραστώνη, σε χειμερία νάρκη και σε οίστρο. Γάτες κουλουριασμένες πάνω μας τα Χριστούγεννα ή στα κεραμίδια την άνοιξη». Πάνος Μαραγκός Έτσι, 12 μέλη της Λέσχης έπιασαν τα πενάκια τους και έφτιαξαν 12 σκίτσα για ισάριθμους μήνες, ώστε να μας συντροφεύουν το 2023 σε ένα πρωτότυπο επιτραπέζιο ημερολόγιο. Περιλαμβάνει σκίτσα των: Κωνσταντίνου Ρουγγέρη, Ιάκωβου Βάη, Τάσου Αναστασίου, Παναγιώτη Μήλα, Πάνου Μαραγκού, Παναγιώτη Μητσομπόνου, Μαρίας Τζαμπούρα, Πάνου Ζάχαρη, Βασίλη Παπαγεωργίου, Πέτρου Ζερβού, Σπύρου Δερβενιώτη, Drani. 📌 Θα το βρείτε στα βιβλιοπωλεία και στο e-shop των σκιτσογράφων: www.cartoonbee.com Κεντρική διάθεση: cartoonbee, Κριεζή 58, Παλλήνη τηλ.: 6944595150 info@cartoonbee.com Και το σχετικό link...
  5. albert

    SCARY TALES

    Το άλμπουμ που κρατάτε στα χεριά σας είναι μια ανθολογία της σειράς στριπ Scary Tales του Πάνου Ζάχαρη, που δημοσιεύεται στο "Καρέ-Καρέ" της Εφημερίδας των Συντακτών κάθε Σάββατο. Κάποιες από τις ιστορίες που περιλαμβάνονται σε αυτή την έκδοση μπορεί να σας κάνουν να γελάσετε, αλλά και κάποιες είναι πολύ πιθανό να φέρουν δάκρυα στα μάτια σας. Είναι ακόμα πιθανότερο δε, αυτά τα δάκρυα να μην είναι μόνο λύπης, αλλά και οργής. «Οι κόσμοι που πλάθει ο Πάνος Ζάχαρης, γειτνιάζοντες με αυτούς της άλλης περιβόητης και βραβευμένης σειράς του υπό τον τίτλο «The Working Dead», δεν αποτελούν παρωδίες του περιεχομένου των πηγών τους, αλλά των παρερμηνευμένων νοημάτων τους από όσους θεωρούν τα παραμύθια ιερά κι ανέγγιχτα κείμενα». (Γιάννης Κουκουλάς, από την εισαγωγή του) Ευχαριστούμε τον @nikos99 για τη διάθεση του τεύχους
  6. nikolas12

    FEAR FUTURE

    Σύνοψη από την εκδοτική: Ένα καινούργιο, δυστοπικό αλλά ταυτοχρόνως χιουμοριστικό άλμπουμ με το μοναδικό ύφος του δημιουργού του «The Working Dead» και του «Scary Tales»! «Εμείς κι Αυτοί, οι Πολλοί και οι Λίγοι κι ένα ψηλό τοίχος που μας χωρίζει. Α, κι ένας θανατηφόρος ιός που καταφέρνει να μαυρίσει λίγο περισσότερο ένα απολύτως μαύρο κοντινό μέλλον». Σχολιασμός της έκδοσης: Τα στριπς του Πάνου Ζάχαρη από το The Working Dead μέχρι και σήμερα έχουν κερδίσει πολύ κόσμο στα social media και νομίζω αυτή η συλλογή θα κάνει ακόμα περισσότερους να ψαχτούν. Με αφορμή λοιπόν τα τελευταία χρόνια και όσα ζήσαμε σε όλα τα επίπεδα με την πανδημία, τα εργασιακά και τις αλλαγές στη ζωή μας σε κοινωνικό και πολιτικό επίπεδο, ο Πάνος Ζάχαρης φτιάχνει μερικά φανταστικά στριπς όπου οραματίζεται μια δυστοπική κοινωνία όπου όλα αυτά παρουσιάζονται σε ακόμα πιο υπερβολικό βαθμό. Διαλυμένα νοσοκομεία, αστυνομοκρατία, τρόμος, όλα αυτά έγραψε και σχεδίασε στη διάρκεια της τηλεργασίας του ο Πάνος και πραγματικά είναι ένα πάρα πολύ καλό άλμπουμ που σας το προτείνω οπωσδήποτε. Καλό διάβασμα σε όλους
  7. Indian

    THE WORKING DEAD

    Από την απαρχή του χρόνου και την εμφάνιση των πρώτων ανθρώπων επάνω στην Γη η εργασία ήταν καθημερινό φαινόμενο. Όταν η εργασία ξεκίνησε να γίνεται επί πληρωμή,τότε εμφανίζονται αδικίες. Κάποιες τέτοιες καταστάσεις προσπαθεί να περιγράψει με χιουμοριστικό τρόπο ο Πάνος Ζάχαρης,δημιουργώντας ένα διαδικτυακό κόμικ με τίτλο The Working Dead,το οποίο εμφανίστηκε στην γνωστή σελίδα του socomic και αρίθμησε 73 αυτοτελή επεισόδια. Το 2018 λοιπόν,ήρθε η ώρα η προσπάθειά του αυτή να περάσει και στο χαρτί,σε συνεργασία με την εκδοτική ΤΟΠΟΣ και στα πλαίσια του 13ου ComicDom Con. Πρόκειται για μία καλαίσθητη έκδοση που έχει γυαλιστερό χαρτί και στιβαρό δέσιμο. Το μεγάλο μέγεθος βοηθάει να αναδειχτεί τόσο το σενάριο,όσο και το σχεδιαστικό κομμάτι. Η δομή του αποτελείται από μονοσέλιδα στριπάκια,τα οποία μας μεταφέρουν σε διάφορες στιγμές του παρελθόντος (αλλά και του παρόντος) και περιγράφουν με γελοιογραφικό και ειρωνικό τρόπο ιστορικές σκηνές εκμετάλλευσης του ανθρώπου από άνθρωπο. Στην πλειοψηφία τους,τα στριπάκια είναι εύστοχα κι εκτός από γέλιο,προσφέρονται και για προβληματισμό. Στο τέλος του άλμπουμ,ο δημιουργός παραθέτει αρκετές σελίδες (8 για την ακρίβεια),τις οποίες επιμελήθηκε η Στέλλα Μπράτιμου,με πολλές πληροφορίες για τα γεγονότα τα οποία τον ενέπνευσαν να δημιουργήσει μερικά από τα στριπ. Ούτε το σχέδιο δεν υστέρησε σε ομορφιά. Είναι κεφάτο,πλούσιο και μου έκαναν εντύπωση τα μεγάλα σώματα των χαρακτήρων (με τα ακόμα μεγαλύτερα κεφάλια τους) σε σχέση με το background. Ήθελα μερικές σελίδες για να το συνηθίσω,αλλά γενικά δεν είχα κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Η μοναδική μου ένσταση είναι στην γραμματοσειρά. Είναι πέραν του δέοντος μεγάλη και σε συνδυασμό με το bold, χαλούσε την αισθητική. Στις γενικές πληροφορίες αναφέρεται ότι ο ιδρυτής της σειράς είναι ο Άρης Μαραγκόπουλος και την γενική επιμέλεια είχε η Όλγα Παπακώστα. Επίσης να πούμε ότι το The Working Dead απέσπασε το βραβείο καλύτερου διαδικτυακού κόμικ το 2018. Αντιγραφή από το οπισθόφυλλο.
  8. Μια συλλογή σαρκαστικών στριπ του Πάνου Ζάχαρη για τα χρόνια της πανδημίας που ζήσαμε και για τα χρόνια των «πανδημιών» που έρχονται. Γυρίστε τον χρόνο δυόμισι χρόνια πίσω και θυμηθείτε. Ακόμα και στον χειρότερο εφιάλτη σας θα μπορούσατε να είχατε προβλέψει, να είχατε καν σκεφτεί ως πιθανότητα αυτό που ακολούθησε; Να γιατί η επιστημονική φαντασία είναι συναρπαστική. Γιατί προειδοποιεί όχι μόνο για τα μελλούμενα αλλά μιλά για το παρόν, εξηγεί το σήμερα. Μια τέτοια μορφή δυστοπικής «επιστημονικής φαντασίας» γίνεται το όχημα του Πάνου Ζάχαρη για να περιηγηθεί στο τώρα και να το περιγράψει αποκαλύπτοντας πτυχές του που η συνήθεια μας έκανε να τις θεωρήσουμε φυσιολογικές και αναπόφευκτες. Στο «Fear Future» (εκδόσεις Jemma Press) ο Ζάχαρης τοποθετεί την πλοκή σε κάποιο κοντινό μέλλον (εξ ου και το «Near Future» του εξωφύλλου στο οποίο ένα «ματωμένο» γκράφιτι έχει αντικαταστήσει το «N» με «F») με μια πανδημία εν εξελίξει. Τείχη χωρίζουν τους πλούσιους, τους επιχειρηματίες και τους κρατικούς αξιωματούχους από τους εργάτες, τους άνεργους και τους φτωχούς. Κι ένα ολοκληρωτικό καθεστώς που χειραγωγεί τόσο τα ΜΜΕ όσο και τους διαπλεκόμενους επιστήμονες ισχυρίζεται ότι ελέγχει πλήρως την κατάσταση, ότι διαχειρίζεται αποτελεσματικά την πανδημία, ότι όλα βαίνουν καλώς. Και αυτό είναι αλήθεια αλλά μόνο για τους εντός των τειχών. Οι υπόλοιποι πεινούν, φοβούνται, αρρωσταίνουν, πεθαίνουν. Αλλά όχι οn camera. Σε μια τέτοια ζοφερή πραγματικότητα όπου οι άνθρωποι πεθαίνουν αβοήθητοι σαν τα ποντίκια και η κυβέρνηση ενδιαφέρεται μόνο για τη δημόσια εικόνα της (σας θυμίζει κάτι αυτό;) υπάρχει θέση για χιούμορ; Ο Πάνος Ζάχαρης έχει την απίστευτη ικανότητα να πλάθει μαύρες κωμωδίες, χιουμοριστικές και σαρκαστικές ιστορίες ακόμα και μέσα σε τέτοιες τραγωδίες. «Όπως πάντα ο Πάνος γράφει και σχεδιάζει με ευφυΐα και ευαισθησία. Συνοψίζει το συλλογικό βίωμα και ξεδιαλέγει τα στοιχεία της “μικρής” επικαιρότητας που θα επηρεάσουν τη “μεγάλη” επικαιρότητα, ένα ταλέντο που έχει καλλιεργήσει και ακονίσει στη διάρκεια της πορείας του στην πολιτική γελοιογραφία. Μέσα από οικείους χαρακτήρες, στρογγυλεμένο σχέδιο, θερμή χρωματική παλέτα και φυσικά μέσω του χιούμορ, βάζει τον αναγνώστη σε μια ατμόσφαιρα ασφαλή ώστε να μπορεί να τον φέρει αντιμέτωπο με σκληρές και επώδυνες αλήθειες. Καταφέρνει να κάνει τον αναγνώστη να σκάει στα γέλια ενώ ταυτόχρονα νιώθει ένα σφίξιμο στο στομάχι», όπως εύστοχα επισημαίνει η Αλέξια Οθωναίου στο προλογικό της σημείωμα Με παρόμοιες τεχνικές και μεθόδους έχει δημιουργήσει ο Ζάχαρης και τα προηγούμενα έργα του: στο «The Working Dead» και στη συνέχειά του, «The Working Dead… and…» καταγράφει φανταστικά στιγμιότυπα που θα μπορούσαν να είναι πέρα για πέρα αληθινά από τη διαχρονική και παγκόσμια καταπίεση των λαϊκών στρωμάτων και της εργατικής τάξης, ενώ στο «Scary Tales» που διαβάζετε κάθε Σάββατο στην πρώτη σελίδα του «Καρέ Καρέ» μεταφέρει γνωστά παραμύθια και χαρακτήρες από τη λαϊκή κουλτούρα στη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα. Αυτό το επιτυγχάνει όπως και στο «Fear Future» με πανέξυπνους αναχρονισμούς που πάντα παραπέμπουν στην τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα και έχοντας βαθιά κατασταλαγμένη τη δική του πολιτική άποψη για τα πράγματα, όντας ενεργά ταγμένος στο πλευρό των πρωταγωνιστών του, των άκληρων, αυτών που αγωνίζονται καθημερινά για το ψωμί τους και – στην περίπτωση του «Fear Future» – για την υγεία τους. Στο πλαίσιο αυτών των αναχρονισμών, πολλά από τα πρόσωπα και τις καταστάσεις που αντιμετωπίζει ο αναγνώστης στο «Fear Future» αν και ανήκουν σε μια άλλη, όχι και τόσο ανοίκεια συνθήκη φέρνουν στον νου το παρόν. Δεν είναι τυχαίο που ο frontman του επιστημονικού προσωπικού, σε αγαστή συνεργασία με τους εντολείς του, έχει μια προφανή ομοιότητα με τον Σωτήρη Τσιόδρα, ούτε είναι τυχαίο ότι η δεξίωση των επιφανών προσώπων, κυβερνητικών αξιωματούχων και βιομηχάνων, λαμβάνει χώρα σε έναν κήπο σαν του Μαξίμου. Για αυτά θέλει να μιλήσει ο Ζάχαρης και το κάνει τόσο έξυπνα που ολοκληρώνοντας την ανάγνωση του βιβλίου του έχεις τη βεβαιότητα ότι τελικά το βιβλίο δεν αναφέρεται σε αυτό το «future» του τίτλου αλλά σε ένα διαρκές και οδυνηρό «εδώ». Και όπως αναφέρει η Αλέξια Οθωναίου: «Κάποιος βέβαια μπορεί να αναρωτηθεί γιατί να θελήσει, όταν ακόμα η μνήμη ενός τραύματος είναι τόσο νωπή, να υποβάλει τον εαυτό του στην ανάγνωση ενός κόμικς που πραγματεύεται το τραύμα που βίωσε και που πολύ πιθανό να θέλει να ξεχάσει. Κατ' αρχάς το "Fear Future" με τον τρόπο του είναι διασκεδαστικό. Αλλά κυρίως, διαβάζοντάς το κατακλύζεσαι από την ανακουφιστική αίσθηση ότι δεν είσαι τρελός. Μέσα στον παραλογισμό που ζήσαμε όλοι τα δύο χρόνια της πανδημίας είμαι βέβαιη πως πολλοί από εμάς ένιωσαν παρανοϊκοί. Όχι λόγω της δυστοπίας της συνθήκης της πανδημίας, αλλά εξαιτίας της διαχείρισής της από το σύστημα. Ο Ζάχαρης με αιχμηρό χιούμορ καταφέρνει να συνοψίσει όλες αυτές τις αντιφάσεις, τους παραλογισμούς, τα καταφανή ψέματα και την ανικανότητα διαχείρισης της πανδημίας από το τρανό μέτωπο της λογικής». Και το σχετικό link...
  9. Η πολιτική γελοιογραφία κατά βάση… ενοχλεί. Από την ακραία περίπτωση της δολοφονικής επίθεσης στα γραφεία του διεθνούς φήμης περιοδικού Charlie Hebdo, μέχρι φυλακίσεις, μηνύσεις και απειλές σε σκιτσογράφους-γελοιογράφους. Στην Τουρκία, σύμφωνα με τουρκικά Μέσα Ενημέρωσης, ένας σκιτσογράφος τέθηκε υπό κράτηση το 2018 επειδή τα σκίτσα του θεωρήθηκαν πως «εξυβρίζουν» τον Τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Βέβαια για να μην πάμε πολύ μακριά, στην Ελλάδα ο σκιτσογράφος Γιώργος Μικάλεφ, όπως έχει καταγγείλει δέχθηκε απειλές κατά της ζωής του για αντιφασιστικό σκίτσο, την ίδια στιγμή που το Facebook «κατέβασε» το εν λόγω σκίτσο από το χρονολόγιό του. Γεγονός είναι λοιπόν ότι η σάτιρα είναι ένα «όπλο» όπως μας αναφέρει ο Πάνος Ζάχαρης. Ένα όπλο το οποίο μπορεί να προκαλέσει «τριβές» στην εξουσία, είτε αυτή είναι πολιτική, είτε είναι οικονομική, είτε θρησκευτική. Ο Πάνος Ζάχαρης εργάζεται από το 2008 μέχρι σήμερα ως γελοιογράφος στην εφημερίδα «Το Ποντίκι» και παράλληλα συνεργάζεται με την «Εφημερίδα των Συντακτών». Μέσω των σκίτσων του καταπιάνεται με θέματα της καθημερινότητας όπως η «σχέση των κάτω με τους πάνω», των εργατών και των εργοδοτών. Έχει εκδώσει επίσης και βιβλία με τα σκίτσα του: Αρνητικοί Συσχετισμοί, The Working Dead, Scary Tales. Τον τελευταίο χρόνο ετοιμάζει «κάτι, πολύ αργά και κοπιαστικά», όπως ομολόγησε σε συνέντευξη που μας παραχώρησε. Πόσο σε έχει επηρεάσει το γεγονός ότι, επί της ουσίας, διανύουμε τον 6ο μήνα σε καραντίνα; Δεν ξέρω κατά πόσο είναι «επί της ουσίας» το lockdown. Είναι μια μεγάλη συζήτηση. Για το κατά πόσο δηλαδή, τα μέτρα που έχουν ληφθεί συνιστούν όντως ένα κλείσιμο, γιατί την ίδια ώρα που εμείς μιλάμε εδώ με μάσκες και αποστάσεις, στο μετρό και στα εργοστάσια γίνεται της κακομοίρας. Είναι λίγο σχετικό το «lockdown». Επαγγελματικά είμαι από τους τυχερούς που δεν έχω σταματήσει να δουλεύω, εργάζομαι κανονικά. Βέβαια είμαι σε καθεστώς τηλεργασίας, το οποίο για το δικό μας τον κλάδο, τα ΜΜΕ, είναι αρκετά δύσκολο, γιατί ένα βασικό κομμάτι της δουλειάς μου είναι και η αλληλεπίδραση με τους συναδέλφους, η συζήτηση, η σύσκεψη στην εφημερίδα. Όλα αυτά με έχουν επηρεάσει πάρα πολύ. Σε προσωπικό επίπεδο, είμαι από τους τυχερούς που δεν έχω σοβαρό κρούσμα στον κοντινό μου περίγυρο. Με μια έννοια δεν πολυθέλω να γκρινιάζω γιατί καταλαβαίνω ότι πολλοί άνθρωποι περνάνε πολύ πιο δύσκολα από εμένα. Μου έχει ανατρέψει ωστόσο πάρα πολύ τη ζωή. Είμαι κλεισμένος σε ένα σπίτι, γεγονός που ψυχολογικά και συναισθηματικά με έχει επηρεάσει σημαντικά. Έχει αντίκτυπο και στη δουλειά μου. Κάνω μια δουλειά η οποία βασίζεται στην παρατήρηση, στο τι συμβαίνει στην κοινωνία. Προσωπικά, βασίζομαι και στη ζωντανή επαφή. Συνολικά η δουλειά σου πόσο έχει επηρεαστεί από την πανδημία του κορονοϊού και την αναστολή δραστηριοτήτων; Η δουλειά μου έχει επηρεαστεί εν μέρει γιατί δουλεύω σε εφημερίδα, δεν είμαι ελεύθερος επαγγελματίας ούτε στηρίζομαι, όπως στηρίζονται οι καλλιτέχνες, σε παραστάσεις ή συναυλίες, ή οι ζωγράφοι στις εκθέσεις τους, οπότε αν το δούμε καθαρά εισοδηματικά δεν έχω επηρεαστεί ιδιαίτερα. Με έχει επηρεάσει όμως επειδή έχουν πάψει να γίνονται τα φεστιβάλ comics, γιατί ασχολούμαι και με το comic, οι παρουσιάσεις βιβλίων, η δουλειά μου παρουσιάζεται σε εκθέσεις, οπότε με αυτήν την έννοια έχει αντίκτυπο. Ωστόσο σε σχέση με το τι συμβαίνει με τους καλλιτέχνες, με όσους δηλαδή δεν έχουν αυτήν τη σταθερή εργασιακή σχέση, είμαι σε αρκετά καλύτερη κατάσταση. Πώς κρίνεις τη στάση της κυβέρνησης απέναντι στον πολιτισμό; Νομίζω ότι και στον πολιτισμό δεν συμβαίνει κάτι διαφορετικό απ’ ό,τι συμβαίνει σε κάθε επίπεδο, δηλαδή η κυβέρνηση εξ’ αρχής έκανε επιλογές οι οποίες φάνηκαν καθαρά. Δηλαδή, στήριξε με πάρα πολύ χρήμα τα ΜΜΕ, όχι τους εργαζόμενους, τους ιδιοκτήτες, τους καναλάρχες, στήριξε τους επιχειρηματικούς ομίλους και από κει και πέρα προσπαθεί με μια επιδοματική πολιτική, που είναι στα όρια του χαρτζιλικιού πολλές φορές, ίσα ίσα να συντηρηθούν κάποιοι άνθρωποι, εργαζόμενοι δηλαδή κ.λ.π. Στο χώρο του πολιτισμού αυτό είναι ακόμα πιο έντονο με την έννοια ότι πάρα πολύς κόσμος επί της ουσίας έμεινε με μηδενικό εισόδημα, δεν πληρούσε τα κριτήρια τα οποία έβαλε και φοβάμαι ότι καταστράφηκε κόσμος. Ωστόσο δεν με εκπλήσσει, γιατί από την αρχή της πανδημίας έγινε σαφές το πώς θα το πάνε. Από την άλλη νομίζω είναι σημαντικό ότι στο χώρο του πολιτισμού αναπτύχθηκαν αντιστάσεις. Και σε επίπεδο κινήματος οι άνθρωποι προσπάθησαν με κάθε τρόπο, αλλά και σε επίπεδο καλλιτεχνικής δημιουργίας σε ένα μικρότερο βαθμό, να γίνουν κάποια πράγματα έστω και εν μέσω πανδημίας. Το οποίο είναι ελπιδοφόρο. Για ποιο λόγο θεωρείς ότι η κυβέρνηση δεν συνομιλεί με τους καλλιτέχνες; Εδώ αρνείται να συνομιλήσει με τους γιατρούς. Τον υπουργό Υγείας τον «κυνηγάει» η Ομοσπονδία Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών Ελλάδας να μιλήσουν εδώ και μήνες. Θα μιλήσει με τους καλλιτέχνες; Ή θα μιλήσει με τους εργάτες των εργοστασίων ή με τους φοιτητές; Συνομιλεί με τους επιχειρηματίες ή τους καναλάρχες, και όλη της η πολιτική στοχεύει στο πώς θα ελαχιστοποιηθούν οι ζημιές αυτών, όχι των εργαζομένων. Μπορεί η πανδημία να «δώσει κίνητρο» για νέες δημιουργίες; Θεωρητικά οι πιο ακραίες περίοδοι, ο ζόφος, η μαυρίλα, πυροδοτεί δημιουργία. Το έχουμε δει. Γιατί όταν οι καταστάσεις είναι πιο ακραίες, αυτό μπορεί να αποτελέσει πηγή έμπνευσης για έναν δημιουργό. Αυτό βέβαια είναι κάτι γενικό που θα ήθελα να συμβεί. Από την άλλη πλευρά, όλη αυτή η πίεση η οποία ασκείται σε όλους μας, πολλές φορές μπορεί να πνίξει την καλλιτεχνική δημιουργία. Θα περίμενα για παράδειγμα περισσότερα πολιτικά τραγούδια αυτήν την περίοδο. Το ίδιο περίμενα και την περίοδο της πρώτης κρίσης, από το 2008 έως και το 2019, αλλά και πιο μετά, και δεν έγινε κάτι τέτοιο. Δεν είμαι σίγουρος ότι θα συμβεί. Ενώ υπάρχουν οι προϋποθέσεις, γιατί η τέχνη μπορεί να δώσει διέξοδο και να βοηθήσει έναν κόσμο να ξεπεράσει μια κατάσταση πιεστική, από την άλλη δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και οι δημιουργοί βιώνουν πίεση και δυσκολεύονται. Πρέπει να ζήσουν μέσα στην καθημερινότητα τους, δεν είναι εύκολο. Πόσο «ενοχλεί» το πολιτικό σκίτσο την εξουσία; Γενικά η πολιτική γελοιογραφία, η σάτιρα, εξ’ ορισμού είναι ένα όπλο των κάτω απέναντι στους πάνω. Το ανάποδο δεν είναι σάτιρα, είναι χαβαλές ή κάτι άλλο τέλος πάντων. Οπότε με αυτήν την έννοια, όσο οξύνεται η σχέση των πάνω με των κάτω, θα πρέπει και η σάτιρα να εναρμονίζεται με αυτήν την όξυνση. Είναι αναμενόμενο να υπάρχει και δημιουργία η οποία να είναι οξύτερη και αμεσότερη και όταν περνάει τόσος καιρός με τέτοια κατάσταση, πέφτουν οι μάσκες και τα πράγματα είναι πιο ξεκάθαρα, οπότε προφανώς γίνονται και σκίτσα που ενοχλούν και γενικότερα υπάρχει παραγωγική σατιρική που προσεγγίζει πιο πολύ την ουσία των θεμάτων. Τώρα, το να ενοχλεί ένας σκιτσογράφος με τη δουλειά του, όχι μόνο την πολιτική εξουσία αλλά και την οικονομική, τη θρησκευτική, γενικά την εξουσία, κατά τη γνώμη μου είναι μια απόδειξη ότι κάνει καλά τη δουλειά του. Παράσημα είναι όλα αυτά. Βέβαια αυτές τις τελευταίες μέρες υπάρχει το παράδειγμα του Γιώργου Μικάλεφ, τον οποίο τον τραβολογάνε κάθε λίγο και λιγάκι στη ΓΑΔΑ μετά από μηνύσεις κάτι απόστρατων για βλάσφημα, και καλά, σκίτσα. Αυτό μπορεί να φαίνεται όντως σαν παράσημο για το παλικάρι, και είναι, αλλά το να στοχοποιείσαι, το να σε τραβολογάνε στην αστυνομία δεν είναι απλή ιστορία. Είναι μια μορφή βάρβαρης λογοκρισίας και χρειάζεται να είσαι και εσύ συνειδητοποιημένος και κατασταλαγμένος και σίγουρος γι’ αυτό που κάνεις, για να μην πτοηθείς. Με τι ασχολείσαι περισσότερο, όσον αφορά στις γελοιογραφίες σου, κατά την περίοδο της πανδημίας του κορονοϊού; Υπάρχει εδώ και ένα χρόνο ένα και μόνο θέμα, ο κορονοϊός. Στην αρχή γελάγαμε με τον κόσμο που στόκαρε αντισηπτικά και μακαρόνια. Αυτό δεν μπορεί να είναι το αντικείμενο της σάτιρας. Εγώ προσπάθησα, και ακόμα προσπαθώ, να πιάσω τις πλευρές αυτές της πανδημίας που αφορούν τους πολλούς. Είτε αφορά το κλείσιμο στο σπίτι, είτε είναι τα εργασιακά, είτε η οικονομική κατάσταση, είτε η καταστολή και ο αυταρχισμός που μέσα στην καραντίνα οξύνθηκαν. Προσπάθησα να ασχοληθώ με τέτοια θέματα. Και βέβαια με τον τρόπο με τον οποίο η κυβέρνηση και η εξουσία χειρίστηκε την πανδημία. Οπότε προσπάθησα σε μια περίοδο μονοθεματική να σκάψω όσο μπορώ και να κοιτάξω και λίγο πίσω από το «Τσιόδρας-Χαρδαλιάς» κάθε μέρα, τα «συμπολίτες μου» του πρωθυπουργού κ.λ.π. Νομίζω ότι είναι δύσκολο όταν έχεις ένα κεντρικό θέμα να ξεφεύγεις και λίγο από αυτό που φαίνεται και να καταπιάνεσαι και με τις προεκτάσεις του. Και το σχετικό link...
  10. Η Κοκκινοσκουφίτσα, ο Κοντορεβιθούλης, τα Τρία Γουρουνάκια, ο Παπουτσωμένος Γάτος και άλλα φανταστικά πλάσματα των παραδοσιακών παραμυθιών δίνουν στον Πάνο Ζάχαρη την αφορμή για μια μοναδική παρωδιακή προσαρμογή στη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα που δεν μοιάζει καθόλου με παραμύθι. Τι θα γινόταν αν ο Αλαντίν από τις «Χίλιες και μία Νύχτες», έμπλεος αγαθών προθέσεων και αφέλειας, ζητούσε από το τζίνι του λυχναριού να πραγματοποιήσει μία και μοναδική ευχή: να επιστρέψει η Ευρώπη στις ιδρυτικές της αξίες; Κατά τον Πάνο Ζάχαρη, ακόμα και το παντοδύναμο τζίνι θα ένιωθε ανίκανο να πραγματοποιήσει την ευχή. Θα έβγαζε απογοητευμένο το γυαλιστερό και κοφτερό σπαθί από το θηκάρι και θα το έμπηγε με δύναμη στα σπλάχνα του, αυτοκτονώντας μπρος στο ανέφικτο της ικανοποίησης της επιθυμίας του αφέντη του. Και πώς θα υποδεχόταν σήμερα η ανθρωποφάγα κακιά μάγισσα από το «Χάνσελ και Γκρέτελ» των Αδερφών Γκριμ τα δύο αθώα και εγκαταλειμμένα παιδάκια; Θα προσπαθούσε να τα προσελκύσει με λιχουδιές και γλυκίσματα; Όχι! Θα είχε βάλει προ καιρού το σπίτι της στο AirBnb! Τα παραμύθια ανανεώνουν την αξία τους και παραμένουν επίκαιρα γιατί δεν είναι στατικές αφηγήσεις, ούτε έχουν προκαθορισμένα, παγιωμένα, σταθερά και άκαμπτα μηνύματα. Προσαρμόζονται έτσι κι αλλιώς στην εκάστοτε εποχή, στον λόγο του αφηγητή τους, στις συνθήκες και μεταδίδονται από γενιά σε γενιά εντός νέων συμφραζομένων. Δεν είναι ιερά κείμενα ούτε τοτέμ, αλλά δυνητικά ευμετάβλητες ιστορίες που διατηρούν το ενδιαφέρον των αναγνωστών και ακροατών τους από την ποικιλία του εκφερόμενου λόγου και των εύπλαστων νοημάτων. Εντάξει, ο Πάνος Ζάχαρης μπορεί λίγο να το παράκανε, αλλά οι εκδοχές των κλασικών παραμυθιών που φιλοτεχνεί εδώ και χρόνια στην πρώτη σελίδα του Καρέ Καρέ είναι απολαυστικές. Και βαθύτατα πολιτικές καθώς αυτός είναι ο πρωταρχικός στόχος του: να μιλήσει για τη σύγχρονη πολιτική πραγματικότητα με χιούμορ. Γι’ αυτό και το παράκανε. Και καλά έκανε! Η επιδίωξη του Πάνου να μιλήσει για τα τρέχοντα προβλήματα που απασχολούν τον σύγχρονο άνθρωπο, στην Ελλάδα και την Ευρώπη, εντέλει στον κόσμο όλο, επιτυγχάνεται στον υπερθετικό βαθμό με το όχημα της παρωδίας, την οποία και αξιοποιεί με δεξιοτεχνικό τρόπο χωρίς να λοιδορεί ή να χλευάζει τα πρωτότυπα κείμενα. Χλευάζοντας ωστόσο τους «κακούς» των παραμυθιών, που δεν είναι κατ’ ανάγκη οι ίδιοι με τους κακούς των πρωτοτύπων. Αλλά και οι «καλοί» δεν είναι σίγουρα τόσο καλοί όσο τα κείμενα-πηγές τούς παρουσιάζουν. Να, ο Κοντορεβιθούλης για παράδειγμα, ήταν ένας επινοητικός πιτσιρικάς που σκέφτηκε να αφήνει πίσω του ψίχουλα για να βρει μαζί με τα αδέρφια του τον δρόμο της επιστροφής όταν εγκαταλείφθηκαν όλοι μαζί στο άγριο και αφιλόξενο δάσος. Ο άλλος Κοντορεβιθούλης όμως, αυτός του Ζάχαρη, τα θαλάσσωσε. Χάθηκαν στη μέση του πουθενά. Καθώς τα ψίχουλα δεν ήταν αρκετά. Η δικαιολογία είναι αναμενόμενη: «…Τα ψίχουλα δεν ήταν το ιδανικό, αλλά ήταν προτιμότερο από το τίποτα!» τους λέει. Και ολοκληρώνει, φέρνοντας στον νου τις δικαιολογίες αυτών που θα έσκιζαν τα μνημόνια σε μια νύχτα: «Ήταν αυτό που μπόρεσα να κάνω μέσα στο υπάρχον ασφυκτικό δημοσιονομικό πλαίσιο…». Όπως ακριβώς και ο αηδιαστικός βάτραχος με το στέμμα που τον κρατά στα χέρια της η άτυχη πριγκίπισσα. Αυτή πασχίζει να πειστεί ότι πρόκειται για μαγεμένο πρίγκιπα κι αυτός εκμεταλλεύεται την αδυναμία της και τη θέλησή της να πιστέψει. Για να κάμψει τις αντιστάσεις της τής δηλώνει ότι αρκεί ένα φιλί για να μεταμορφωθεί σε πρίγκιπα «με έναν νόμο και ένα άρθρο»! Αυτού του τύπου οι παρωδίες παραμυθιών είναι που κρατούν πάντα αμείωτο το ενδιαφέρον του αναγνώστη, καθώς αν και ξέρει ότι θα εκπλαγεί από τον συνδυασμό φαινομενικά αταίριαστων θεμάτων, δεν μπορεί να φανταστεί ποτέ ποιος θα είναι ο συνδυασμός. Η Κοκκινοσκουφίτσα που συναντά τον μοχθηρό Κακό Λύκο στις πετρελαιοπηγές, λίγο νωρίτερα τον είχε βρει νεκρό, καμένο στο δάσος. Ο Σκορπιός με τη σβάστικα ετοιμάζεται να τσιμπήσει τον αφελή βάτραχο. Ο Πινόκιο καίει τη μύτη του για να ζεσταθεί. Οι αδερφές της Σταχτοπούτας κατακρίνουν τον πρίγκιπα που τη διάλεξε, γιατί επιβράβευσε τη μετριότητα αντί να επιλέξει την αριστεία. Κι ο Αλή Μπαμπά με τους Σαράντα Αντικρατιστές μπροστά στη σπηλιά, αντί για «Άνοιξε Σουσάμι» φωνάζει «Άνοιξε Δημόσιο» για να αρχίσει το πλιάτσικο. Αυτήν την ανοικείωση του θεατή-αναγνώστη ως προς το ουσιαστικό θέμα κάθε μικρής ιστορίας σε σχέση με το περιτύλιγμα εντός του οποίου «σερβίρεται» ξέρει να προκαλεί πολύ καλά ο Πάνος. Κάτι παρόμοιο επιτυγχάνει και στην άλλη του σταθερή σειρά με τον τίτλο «The Working Dead» (λογοπαίγνιο με βάση τη σειρά τρόμου με ζόμπι «The Walking Dead», δημοσιεύεται στην ηλεκτρονική πλατφόρμα socomic.gr και έχουν κυκλοφορήσει δύο τόμοι από τις εκδόσεις Τόπος). Εκεί παρακολουθεί την ταξική ανισότητα στα βάθη της ιστορίας και στα πέρατα της Γης, καταγράφοντας τους εργατικούς αγώνες από τη μια και τη σθεναρή αντίσταση των αφεντικών από την άλλη. Όμως, είτε τοποθετεί την ιστορία του στην αρχαία Αίγυπτο είτε στις βαμβακοφυτείες του ρατσιστικού αμερικανικού Νότου είτε στα χρόνια του Κολόμβου είτε στην εποχή των μνημονίων, θέλει να μιλήσει για το σήμερα και να παρακινήσει τους αναγνώστες να ξεσηκωθούν ώστε να πάψουν να αποτελούν υποψήφιους «working dead». Το ίδιο «σήμερα» τον απασχολεί και στο «Scary Tales» από την πρώτη ιστορία του εδώ, στο Καρέ Καρέ, μέχρι τώρα και πιστεύω για πολλά χρόνια ακόμα, καθώς η διαχρονική βαρβαρότητα (και γελοιότητα) της εξουσίας δεν φαίνεται να αλλάζει εύκολα. Τα παραμύθια μπορεί να μην τα αφηγούνται πια οι γιαγιάδες δίπλα στο τζάκι στα τρομαγμένα εγγονάκια τους και οι δράκοι δεν αποτελούν φόβητρο για φτωχούς χωρικούς, ούτε εξολοθρεύονται από αλτρουιστές ιππότες. Οι κακοί των παραμυθιών δεν παραμονεύουν στις σκιές, ούτε μεταμφιέζονται για να κατασπαράξουν τα θύματά τους. Φορούν ακριβά κοστούμια και στήνουν οικονομικές συμφωνίες σε ολόφωτα κτίρια, ερήμην των θυμάτων τους. Αυτό δεν απαλλάσσει, αλίμονο, τα «θύματα» από τις ευθύνες τους. Ο Πάνος έχει έναν λόγο και για αυτά τα θύματα. Και όπως ξεκίνησε αυτή η παρουσίαση με τον Αλαντίν ας κλείσει κιόλας, καθώς τα λόγια που του λέει το τζίνι ακούγονται σαν μια υπόμνηση του Ζάχαρη προς όλους μας. «Θέλω ψωμί, παιδεία και ελευθερία» είναι η καλών προθέσεων και εκ του ασφαλούς ευχή του Αλαντίν. Κι η αυστηρή απάντηση που του δίνει το τζίνι: «Τράβα να αγωνιστείς ρε μαλάκα, γαμώ την ανάθεσή μου μέσα»! Και το σχετικό link...
  11. Πριν από δεκαπέντε χρόνια βγήκαν στο φως οι περιβόητες φωτογραφίες από τα βασανιστήρια των Αμερικανών στρατιωτών με θύματα Ιρακινούς κρατούμενους στη φυλακή του Αμπού Γκράιμπ στη Βαγδάτη. Πώς αντιμετώπισαν τότε οι γελοιογράφοι τη χυδαιότητα του αμερικανικού στρατού και πώς το έγκλημα δεν έχει ξεχαστεί μέχρι σήμερα; Το εξαιρετικό «The Working Dead…End» του συνεργάτη μας Πάνου Ζάχαρη, που παρουσιάσαμε την περασμένη εβδομάδα, μας έδωσε την αφορμή να θυμηθούμε τη φρίκη των βασανιστηρίων του Αμπού Γκράιμπ. Σε ένα ολοσέλιδο επεισόδιό του, ο Ζάχαρης παρουσιάζει τη Λίντι Ίνγκλαντ, Αμερικανίδα στρατιωτίνα στις φυλακές της ιρακινής πρωτεύουσας το 2004, να σέρνει έναν αναίσθητο κρατούμενο με λουρί και να χαμογελά με χαιρεκακία βλέποντας άλλους κρατούμενους, γυμνούς και με σακούλες στα κεφάλια. Σκοπός του Ζάχαρη είναι να καυτηριάσει με σαρκαστικό χιούμορ την απάθεια των Αμερικανών τηλεθεατών που δεν ένιωσαν συγκλονισμένοι από την απανθρωπιά και το μίσος απέναντι σε ανυπεράσπιστους ανθρώπους, αλλά ενοχλήθηκαν από το τσιγάρο στο στόμα της βασανίστριας. Για να περάσει το μήνυμά του ωστόσο, επανέφερε εσκεμμένα στη μνήμη των αναγνωστών αυτές τις σοκαριστικές σκηνές. Απόσπασμα από το κόμικς του Πάνου Ζάχαρη Οι ίδιες σκηνές είχαν χρησιμοποιηθεί κατ’ επανάληψη σε γελοιογραφίες της εποχής, ειδικότερα τον Απρίλιο του 2004, όταν και έγιναν γνωστές παγκοσμίως οι φωτογραφίες των βασανισμών. Σε ειδικό κεφάλαιο με τίτλο «Abu Ghraib Prison» η ετήσια ανθολογία «The Best Political Cartoons of the Year 2005», με γελοιογραφίες της προηγούμενης χρονιάς, σε επιμέλεια των Daryl Cagle και Brian Fairrington (εκδόσεις Que), παρουσιάζει μια επιλογή από δεκάδες τέτοιες περιπτώσεις. Σε ορισμένες από αυτές αρνητική πρωταγωνίστρια είναι η Λίντι Ίνγκλαντ, που για τις αποτρόπαιες πράξεις της αποτάχθηκε από τον αμερικανικό στρατό και καταδικάστηκε σε τριετή φυλάκιση. Εξέτισε τη μισή ποινή της και έκτοτε δεν χάνει ευκαιρία να δηλώνει ότι δεν έχει μετανιώσει για όσα έκανε καθώς, όπως λέει, τα έκανε για τη χώρα της εν καιρώ πολέμου. Robert Ariail Σε γελοιογραφία τού Robert Ariail, η Ίνγκλαντ σέρνει με το λουρί το άγαλμα του θείου Σαμ, τον οποίο έχει αποκαθηλώσει από το βάθρο των υποτιθέμενων ηθικών αξιών που πρεσβεύει, ενώ σε άλλη γελοιογραφία του Jeff Koterba οι πράξεις της παραλληλίζονται με τις τρομοκρατικές ενέργειες του ISIS, που οι Αμερικανοί τις χαρακτηρίζουν διαβολικές, ενώ για τις δικές της αρκέστηκαν στον χαρακτηρισμό «βλακώδεις». Στην πολιτική ηγεσία στοχεύει η γελοιογραφία του Mark Streeter, που παρουσιάζει την Ίνγκλαντ να προσφέρει στον τότε υπουργό Αμυνας των ΗΠΑ, Ντόναλντ Ράμσφελντ, το λουρί με το οποίο σέρνει τους κρατούμενους, και σε παρόμοιο κλίμα ο John Sherffius καταλογίζει ευθύνες στη στρατονομία, τη διανόηση, τη στρατιωτική ηγεσία, το Πεντάγωνο, τον Ράμσφελντ και εντέλει στον ίδιο τον τότε πρόεδρο, Τζορτζ Μπους, που βρίσκεται στην άλλη άκρη του λουριού στο οποίο είναι δεμένος ο άτυχος Ιρακινός. Jim Morin Αν, όμως, το πρόσωπο στο οποίο συμπυκνώθηκε γελοιογραφικά η αμερικανική κτηνωδία ήταν αυτό της Ίνγκλαντ, η εικόνα που κυριάρχησε και έγινε σύμβολο των διαμαρτυριών ενάντια στα βασανιστήρια ήταν αυτή ενός ανώνυμου Ιρακινού με κουκούλα στο κεφάλι, μια βρόμικη και σκισμένη κουβέρτα για μόνο ένδυμα και ηλεκτροφόρα καλώδια στα χέρια. Michael Ramirez Ο Steve Breen τοποθετεί τη σιλουέτα του Ιρακινού στο (τραυματισμένο) μάτι του θείου Σαμ, ο Jim Morin βάζει τον ίδιο τον θείο Σαμ, με το καπέλο να του καλύπτει το πρόσωπο, στην ίδια θέση, ο Mike Thompson ειρωνεύεται τις επιλεκτικές ευαισθησίες των Αμερικανών που λεκτικά καταδικάζουν τα βασανιστήρια αλλά επιτρέπουν στην Κου Κλουξ Κλαν να διαπράττει ρατσιστικά εγκλήματα, ο Michael Ramirez τοποθετεί στη θέση του ταπεινωμένου Ιρακινού την αμερικανική αξιοπιστία, ο Steve Benson επιλέγει τον Ράμσφελντ στην ίδια πόζα να δηλώνει υποκριτικά: «Αισθάνομαι τον πόνο σας», και ο Paul Conrad βάζει τον ίδιο τον Τζορτζ Μπους να ποζάρει στη στάση του κρατούμενου για να τον «ξεσκεπάσει». Steve Breen Στο έργο του Steve Greenberg η εικόνα του θύματος γίνεται αστέρι στην αμερικανική σημαία με τη ρητορική ερώτηση: «Τι απέγιναν οι αξίες που μεταδίδουμε στον κόσμο;», ενώ ο David Catrow παρομοιάζει τον Ιρακινό με τη βελόνα της «ηθικής πυξίδας» των ΗΠΑ που έχουν πλήρως απολέσει τον μπούσουλα και πορεύονται με μόνο κριτήριο την άνευ όρων και ορίων επίδειξη ισχύος. Πιο σκληρό είναι το σκίτσο χωρίς λόγια του Dennis Draughon που δημιουργεί ένα γελοιογραφικό κολάζ από την περιβόητη φωτογραφία του Nick Ut με τα καμένα παιδιά από τις αμερικανικές ναπάλμ στο Βιετνάμ του 1972 και τον Ιρακινό κρατούμενο να τρέχει μαζί τους ως ακόμη ένα θύμα της στρατιωτικής βίας. Dennis Draughon Με τον τίτλο «Rumsfailed», ο John Sherffius σκιτσάρει τον Ντόναλντ Ράμσφελντ να ατενίζει βλοσυρός τον Ιρακινό και ένα φέρετρο, τυλιγμένο με την αστερόεσσα που αντανακλώνται στα γυαλιά του, ενώ ο Rob Rogers τοποθετεί και αυτός τον Τζορτζ Μπους στο «βάθρο» του κρατούμενου να συλλογίζεται ότι το βρομερό και αυτοσχέδιο ρούχο του δεν τον κάνει να αισθάνεται όπως με το σκηνοθετημένο τζάκετ που φορούσε όταν φωτογραφιζόταν να πετά με τα μαχητικά αεροπλάνα για να εμψυχώσει τους Αμερικανούς πιλότους. Ακόμη ένα φέρετρο με την αμερικανική σημαία να μπαίνει στο αεροπλάνο για να μεταφερθεί στις ΗΠΑ δίπλα στην εικόνα του «εσταυρωμένου» Ιρακινού σκιτσάρει ο Bruce Beattie και αναρωτιέται, ρωτώντας παράλληλα και τους αναγνώστες του: «Για ποια από τις δύο εικόνες θα έπρεπε να ανησυχεί περισσότερο η κυβέρνηση του Μπους;». Fernando Botero Στην ωμότητα και τη βαρβαρότητα που επέδειξαν οι Αμερικανοί στρατιώτες στο Ιράκ δεν αντέδρασαν με τα έργα τους μόνο οι πολιτικοί γελοιογράφοι αλλά και μια σειρά εικαστικοί καλλιτέχνες που δημιούργησαν έργα εμπνευσμένα από τις φρικαλεότητες του Αμπού Γκράιμπ για να τις καταγγείλουν. Πιο γνωστός από αυτούς είναι αναμφίβολα ο Κολομβιανός Φερνάντο Μποτέρο, ένας καλλιτέχνης που, έτσι κι αλλιώς, με την τεχνοτροπία του, τις παραμορφωμένες φιγούρες των προσώπων των πινάκων του και των γλυπτών του και τα συνήθη θέματά του προσεγγίζει συχνά το γελοιογραφικό στιλ. Ο Μποτέρο, το 2004 και το 2005, συγκλονισμένος και βαθύτατα ενοχλημένος από τις εικόνες των βασανιστηρίων, φιλοτέχνησε περισσότερους από 50 πίνακες βασισμένους στις φωτογραφίες από την ιρακινή φυλακή, τους εξέθεσε σε διάφορες χώρες και τους περιέλαβε στο βιβλίο του με τίτλο «Abu Ghraib». Μπορεί σε αυτούς να μην πρωταγωνιστεί η Λίντι Ίνγκλαντ και οι εγκληματίες συνάδελφοί της, αλλά παρουσιάζονται δεκάδες άλλοι Αμερικανοί βασανιστές να ξυλοκοπούν, να φτύνουν, να βασανίζουν, να κρεμούν τους Ιρακινούς, να ουρούν πάνω τους, να τους βιάζουν, να τους απειλούν με σκυλιά και με εικονικές εκτελέσεις, να τους δολοφονούν. Η συγκεκριμένη σειρά έργων του Μποτέρο είναι μία από τις ελάχιστες που δεν έχει ούτε κατ’ ελάχιστον χιουμοριστικές αιχμές και διαστάσεις. Αποτελείται από πίνακες σκληρούς και σχέδια τραχιά, που φαίνεται πως υλοποιήθηκαν υπό καθεστώς οργής απέναντι στην αμερικανική βαναυσότητα. Το ίδιο συμβαίνει και με τις γελοιογραφίες για το Αμπού Γκράιμπ. Δεν προκαλούν «γέλιο» και δεν είναι φτιαγμένες για κάτι τέτοιο. Προκαλούν οργή και υπενθυμίζουν το έγκλημα ώστε οι αμέτρητοι «Ίνγκλαντ» του αμερικανικού στρατού να μην το επαναλάβουν. Και το σχετικό link...
  12. Από τότε που υπήρξε καταμερισμός της εργασίας και ταξική διάρθρωση της κοινωνίας, «της Γης οι κολασμένοι» έγιναν η κινητήρια δύναμη της Ιστορίας. Σ’ αυτούς (ξανα)στρέφει το βλέμμα του ο Πάνος Ζάχαρης στον δεύτερο τόμο της βραβευμένης και ιδιαίτερα δημοφιλούς σειράς «The Working Dead». Σε μια εποχή που το «απολιτίκ» έφτασε να θεωρείται lifestyle και οποιαδήποτε ερμηνεία της Ιστορίας και των κοινωνικών διεργασιών με ταξικά κριτήρια κατηγορείται ως παρωχημένη, κάποιοι επιμένουν να εξακολουθούν να χαλάνε τη σούπα της υποτιθέμενης ταξικής συμφιλίωσης και να επιστρέφουν σε όρους και περιστατικά που μπορεί να λησμόνησε η γραμμένη από τους νικητές Ιστορία αλλά δεν κατόρθωσε ακόμη να σβήσει από τον ιστορικό χάρτη. Ένας από αυτούς είναι ο γελοιογράφος και δημιουργός κόμικς Πάνος Ζάχαρης που σε πείσμα των καιρών της αφασίας και της απάθειας επιλέγει σταθερά εδώ και χρόνια να φιλοτεχνεί έργα βαθύτατα πολιτικά. Και να τα δημοσιεύει σε διάφορα ηλεκτρονικά και έντυπα μέσα, να βραβεύεται γι' αυτά, να έχει χιλιάδες αναγνώστες και followers κόντρα στις Σειρήνες της στρογγύλευσης και της λείανσης των αιχμών, που θεωρούνται πολιτικά ορθές πρακτικές από όσους προωθούν την ταξική ειρήνη για να εκμηδενίσουν τις αντιδράσεις απέναντι στη γυαλιστερή νεοφιλελεύθερη βιτρίνα. Ο Ζάχαρης με τις γελοιογραφίες του στην εφημερίδα «Ποντίκι», με τις πολιτικές παρωδίες κλασικών παραμυθιών της σειράς «Scary Tales» στην πρώτη σελίδα του «Καρέ Καρέ» και με τη σειρά «The Working Dead» στην ηλεκτρονική πλατφόρμα socomic.gr εκτοξεύει ασταμάτητα μικρά και μεγάλα πετραδάκια στη βιτρίνα, επιλέγοντας να το κάνει με χιούμορ, χωρίς να χαρίζεται ούτε στους «νικητές» ούτε και στους «ηττημένους». Η επιλογή του να το πράττει χρησιμοποιώντας παραδείγματα και συγκεκριμένα περιστατικά της Ιστορίας δεν είναι τυχαία καθώς ο ίδιος αφενός έχει σπουδάσει στο Ιστορικό Αρχαιολογικό Τμήμα και αφετέρου δεν αρνείται ποτέ την πολιτική του ένταξη στην κομμουνιστική Αριστερά. Τέτοια δραματοποιημένα παραδείγματα από στιγμές της Ιστορίας, από την προϊστορία μέχρι σήμερα, που αποδεικνύουν τη διαχρονική καταπίεση της εργατικής τάξης, περιελάμβανε ο πρώτος τόμος της σειράς «The Working Dead» (2018) και στο ίδιο μοτίβο συνεχίζεται και ο δεύτερος με τον ελαφρώς τροποποιημένο τίτλο-λογοπαίγνιο «The Working Dead…and». Τα παραδείγματα, όμως, δεν μένουν στο επίπεδο της απλής καταγραφής και της στατικότητας της ερμηνείας τους στο πλαίσιο του δικού τους ιστορικού και χωροχρονικού πλαισίου αλλά λειτουργούν όλα ως αλληγορίες και παραβολές για τη σύγχρονη διεθνή πολιτική κατάσταση. Έτσι, η κριτική του απέναντι στις ρατσιστικές συμπεριφορές προς τους γηγενείς Αμερικανούς στις αρχές του εικοστού αιώνα γίνεται μια -καλλιτεχνική αδεία- μεταφορά για τον σύγχρονο ρατσισμό που εδραιώνεται στη βάση της διαφορετικότητας, οι νέες «επαγγελματικές προκλήσεις» που αναζητά ένας σκλάβος στις πυραμίδες της Αιγύπτου γίνονται καμπανάκι για τους εργαζόμενους των 300 ευρώ που νιώθουν ικανοποίηση όταν βρουν νέα δουλειά με 310 ευρώ, ενώ η απόπειρα ενός μελλοθάνατου στο Κολοσσαίο της Αρχαίας Ρώμης να μεταπείσει τους υπόλοιπους να μην το σκάσουν για να μην τους συλλάβουν και τους ρίξουν στα λιοντάρια μετατρέπεται σε μακάβρια και «ενοχλητική» αλλά αναγκαία υπενθύμιση της μαρξιστικής αλήθειας σύμφωνα με την οποία «οι προλετάριοι με την επανάσταση δεν έχουν να χάσουν παρά μόνο τις αλυσίδες τους». Αυτό το συνεχές χρονικό μπρος-πίσω και γεωγραφικό πέρα-δώθε του Ζάχαρη στην ανθρώπινη Ιστορία, από τα βάθη της αρχαιότητας μέχρι τις τελευταίες ημέρες, από το Βυζάντιο μέχρι τον Αμαζόνιο κι από τη Σταύρωση του Ιησού στην Ιουδαία μέχρι τη χούντα των Απριλιανών το 1967 μπορεί να «ζαλίζει» τον αναγνώστη αλλά του επαναλαμβάνει αδιάκοπα, έμμεσα και υποσυνείδητα, αυτό που είναι και το «μήνυμα» του συνόλου των ιστοριών: οι τάξεις δεν συμφιλιώθηκαν ποτέ και πουθενά και δεν πρόκειται ποτέ να συμβεί κάτι τέτοιο. Και πάνω σ’ αυτό όλες οι ιστορίες, όποτε κι αν τοποθετούνται χρονικά και όπου και αν εκτυλίσσονται γεωγραφικά, αποκτούν τη διαχρονική τους διάσταση και την επικαιρότητά τους. Γιατί ο Ζάχαρης έχει την ικανότητα να αναφέρεται σε φαινομενικά άσχετα περιστατικά αλλά με την τελευταία ατάκα του να κλείνει το μάτι στον Έλληνα αναγνώστη και να τον σκουντάει ελαφρά στον ώμο λέγοντάς του «Έϊ, σε σένα μιλάω, κουνήσου»! Το «The Working Dead…and» κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Τόπος και είναι αφιερωμένο στη μνήμη του Γιάννη Ιωάννου που πέθανε τον Μάη του 2019. Συνοδεύεται από ένα εξαιρετικό πολυσέλιδο παράρτημα επιλογικών σημειώσεων και διευκρινίσεων των ιστοριών, που υπογράφει η Στέλλα Μπράτιμου. Και το σχετικό link...
  13. Ο σκιτσογράφος Πάνος Ζάχαρης μιλάει στο Gazzetta Weekend Journal για τη νέα του δουλειά, το «Working Dead... and...», η οποία τσακίζει κόκαλα. Το «The Working Dead» αποτελεί μια σειρά που ξεχωρίζει, αντανακλώντας εντυπωσιακά την εποχή που ζούμε, χρησιμοποιώντας το χθες. Το πρώτο ομώνυμο άλμπουμ πήρε δύο σερί βραβεία ως το καλύτερο διαδικτυακό κόμικ στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς και ο δρόμος για το τυπογραφείο ήταν προδιαγεγραμμένος. Ένα άλμπουμ-σφραγίδα των καιρών, το οποίο αγγίζει τόσο τις νεότερες γενιές, όσο και τις παλιότερες. Πλέον, κυκλοφορεί και η συνέχειά του! Ο Πάνος Ζάχαρης «κεντάει» με το πενάκι του, συνδυάζοντας αρμονικά την τεχνική με το χιούμορ, την αντίληψη με την ευφυΐα, την γνώση της ιστορίας με τη σημερινή κοινωνική πραγματικότητα. Οι ιστορίες του, πέραν από την εικόνα ενός τρομερά εμπνευσμένου ανθρώπου που σου δίνουν διαβάζοντάς τες, εντυπωσιάζουν και με το background τους. Οι «Working Dead» του κόμικ ζουν και πέφτουν θύματα εργασιακής εκμετάλλευσης και καταπίεσης σε διαφορετικές ιστορικές περιόδους, δείχνοντας με ανατριχιαστικό και συνάμα χιουμοριστικό τρόπο ότι η σχέση των «πάνω» με τους «κάτω» συνεχίζει να είναι προβληματική. Μολονότι το Working Dead ξεκίνησε ως μια σειρά που είχε στο επίκεντρο τις εργασιακές σχέσεις, το «Working Dead... and...» που κυκλοφόρησε πριν από λίγες μέρες από τις εκδόσεις Τόπος διευρύνει τη θεματολογία, αγγίζει ζητήματα όπως ο πόλεμος και η προσφυγιά, διατηρώντας αναλλοίωτο τον χαρακτήρα και την καυστικότητα της ιδέας. Ο Πάνος Ζάχαρης, ο οποίος εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος εδώ και περίπου 10 χρόνια, σχεδιάζει γι' αυτά που ζει. Δίνει στους ήρωές τους μια βαθιά πολιτική στάση, φροντίζοντας ωστόσο να μην χάσει την έμπνευση, να μην «απονευρώσει» το κόμικ του. Αισθάνεται κομμάτι της κοινωνίας και παίρνει τη δουλειά του πολύ στα σοβαρά. Και το αποτέλεσμα είναι μοναδικό. Συγκλονίζει, καταφέρνοντας παράλληλα να σου ζωγραφίσει ένα χαμόγελο. Με αφορμή τη νέα του δουλειά, ο Πάνος μιλάει στο Gazzetta Weekend Journal για την τέχνη του και τους «εργαζόμενους νεκρούς». Ποιο κόμικ σε σημάδεψε περισσότερο στην παιδική ηλικία και αποφάσισες ότι θέλεις να φτιάξεις το δικό σου; Oι επιρροές μου παραείναι κλασικές και μάλλον mainstream: Αστερίξ, Λούκι Λουκ, Μαφάλντα και Αρκάς (ο παλιός, ο ανορθόδοξος). Παράλληλα διάβαζα πολιτική γελοιογραφία πριν καλά καλά βρεθώ σε θέση να την καταλαβαίνω. Κυρίως Ιωάννου και Στάθη. Σαν παιδάκι δεν σκέφτηκα ποτέ να φτιάξω δικά μου κόμιξ, αλλά με ενθουσίαζε η ιδέα να «ζωγραφίζω και να κοροϊδεύω τους πολιτικούς». Άργησα να ασχοληθώ με τα κόμικς. Στην πραγματικότητα ακόμα τα ανακαλύπτω σαν αναγνώστης και σαν δημιουργός. Πρώτα έγινα «παραδοσιακός» πολιτικός γελοιογράφος και μετά διαπίστωσα ότι το κόμικ στριπ είναι ένα εξαιρετικό μέσο να εκφραστώ. Εκφράζεσαι καλύτερα με τα κείμενα ή τα σκίτσα; Ρίχνω συνειδητά βάρος στο σενάριο και τις λεζάντες. Αντιμετωπίζω το σχέδιο ως την γλώσσα, τον κώδικα μέσα από τον οποίο θα πω αυτό που θέλω. Ακόμα κι όταν κάνω σκίτσα χωρίς λόγια, η ιδέα είναι που θα με παιδέψει. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν απολαμβάνω να σχεδιάζω ή ότι δεν προσπαθώ να βελτιώνομαι σαν σχεδιαστής, ωστόσο πολύ δύσκολα θα έκανα π.χ. σκίτσα σε σενάριο άλλου. Το ανάποδο μου φαίνεται πολύ πιο πιθανό. Το Working Dead ήταν μια πολύ φρέσκια προσπάθεια, άμεσα συνδεδεμένο με την κοινωνία και την σημερινή εργασιακή πραγματικότητα. Είναι για σένα αυτός ο σκοπός της τέχνης σου; Να αφουγκράζεται την κοινωνία και να μιλάς για πράγματα που πραγματικά έχουν σημασία; Το Working Dead ξεκίνησε μετά από μια 10ετία δουλειάς στο Ποντίκι ως μια προσπάθεια να ξεφύγω από την εφήμερη επικαιρότητα της κλασικής πολιτικής γελοιογραφίας και ως μια ανάγκη μου να μιλήσω για το κεντρικό κατά τη γνώμη μου ζήτημα κάθε κοινωνίας διαχρονικά: Τη σχέση κεφαλαίου και εργασίας. Η πρόσφατη Κρίση νομίζω πως μας ανάγκασε όλους να γίνουμε πιο πολιτικοί, να στρέψουμε το βλέμμα από τις λεπτομέρειες στα πιο κεντρικά ζητήματα. Δεν σκιτσάρω για πλάκα, παρότι εκτιμώ αφάνταστα αυτούς που το κάνουν καλά. Δεν «αφουγκράζομαι την κοινωνία», είμαι κομμάτι της. Δουλεύω, αγχώνομαι, ζορίζομαι και θέλω να μιλήσω για όσα ζω, όχι για όσα παρατηρώ. Σκιτσάρω για να πω τη γνώμη μου για όσα συμβαίνουν γύρω μας με όσο το δυνατόν πιο ευχάριστο και εύληπτο τρόπο. Tι μεσολάβησε, στην ψυχή και το μυαλό του καλλιτέχνη, ανάμεσα στο Working Dead και το Working Dead... and...; Πώς αποφάσισες από το πεδίο της εργασίας που ποτέ δεν θα σταματήσει νομίζω να γεννά έμπνευση, να διευρύνεις τον σχολιασμό σου; Δεν υπάρχουν στεγανά ανάμεσα στο Working Dead και στο Working Dead…and… Στην ουσία η ίδια σειρά είναι, άσε που αρκετοί αναγνώστες μάλλον δεν ενδιαφέρονται για τη μετεξέλιξη του τίτλου και έχουν μείνει στον τίτλο Working Dead. Η αλλαγή του τίτλου απλώς σηματοδοτεί τη διεύρυνση της θεματολογίας που προέκυψε μάλλον αυθόρμητα. Καταπιάνομαι πέρα από την εργασιακή κανονικότητα και με στιγμές κορύφωσης της ταξικής πάλης τις οποίες θεωρώ απλώς φυσική συνέχεια αυτής της υποτιθέμενης κανονικότητας. Νομίζω πως το εξώφυλλο σε βάζει στο κλίμα για τα νέα επεισόδια. Μίλησε μου λίγο για αυτούς που βρίσκονται στη βάρκα και παίζουν κορώνα-γράμματα τη ζωή τους. Δεν είναι λίγα τα επεισόδια τα οποία έχουν ως θέμα την προσφυγιά, τη μετανάστευση και τον ξεριζωμό, έμμεσα ή άμεσα. Το άλμπουμ ωστόσο δεν έχει ένα κεντρικό θέμα πέρα από το ίδιο το περιεχόμενο της σειράς. Δεν είναι ένα άλμπουμ για την προσφυγιά, είναι ένα άλμπουμ για την σχέση των «πάνω» και των «κάτω» μέσα στην Ιστορία. Θέλησα απλώς να αφιερώσω το εξώφυλλο στους ξεριζωμένους γιατί θεωρώ την προσφυγιά το σημαντικότερο ως τώρα γεγονός του νεαρού ακόμα αιώνα που διανύουμε και παράλληλα ένα καταλυτικό φαινόμενο διαχρονικά. Άλλαξε τίποτα από τον καιρό που δούλευες το πρώτο άλμπουμ μέχρι το δεύτερο για τους working dead; Η ουσία των όσων ζούμε δεν άλλαξε ούτε στο ελάχιστο. Η Κρίση θεωρητικά έφυγε κι αυτό είναι μια αλλαγή. Έμειναν όμως οι συνέπειες της, οι νόμοι που πέρασαν, η ιδεολογική επίθεση που δεχόμαστε οι εργαζόμενοι όλα αυτά τα χρόνια. Αν κάτι άλλωστε επιδιώκω μέσω της σειράς, είναι να αναδείξω τη διαχρονικότητα του ταξικού μπρα ντε φερ ,τόσο σε εποχές ύφεσης, όσο και σε ανάπτυξης. Πιστεύεις πως η τέχνη μπορεί τελικά να διαμορφώσει συνειδήσεις; Η Τέχνη μπορεί να συμβάλει στη διαμόρφωση συνειδήσεων, δεν ξέρω όμως αν αυτή η συμβολή είναι καθοριστική. Τη θεωρώ περισσότερο ενισχυτική, επικουρική, χωρίς να υποτιμάω το ρόλο της. Ένας στίχος δεν ρίχνει καθεστώτα, οι άνθρωποι όμως που παλεύουν για την ανατροπή μπορεί να τραγουδάνε έναν στίχο τη στιγμή της εφόδου. Ένα σκίτσο μπορεί να γίνει προκήρυξη, εικονογραφημένο λαβαράκι. Μπορεί να φωτίσει πλευρές, να δώσει κουράγιο, να χαρίσει χαμόγελο. Η συνείδηση όμως διαμορφώνεται στη δουλειά και στον δρόμο. Όπως λένε οι Urban Pulse και οι Κοινοί Θνητοί, δύο εκπληκτικά χιπ χοπ συγκροτήματα «δεν είναι οι στίχοι κύμα, που θα σπάσουν το κρίμα, μα οι καρδιές που τους γράφουν έχουν φωτιάς τμήμα». Θα πρόσθετα και τις καρδιές που τους τραγουδάνε και τους ακούνε. Έχεις κλάψει ποτέ σχεδιάζοντας, λόγω του συμβάντος ή της περίστασης που γέννησε το σκίτσο; Είμαι γενικά πολύ ευσυγκίνητος. Φορτίζομαι πολύ συναισθηματικά όταν κάνω έρευνα για κάποια γελοιογραφία ή κάποιο κόμικ, όταν ανατρέχω σε κάθε είδους πηγές για να δουλέψω. Όσο όμως δουλεύω, αποστασιοποιούμαι σταδιακά. Μόλις κατασταλάξω στην ιδέα και κάνω το προσχέδιο, αφήνω στην άκρη τους συναισθηματισμούς και προσπαθώ να αναμετρηθώ με τα προβλήματα του σχεδίου. Επιτρέπω στον εαυτό μου να αισθανθεί ξανά, αφού τελειώσω. Θυμάμαι κάποιες περιπτώσεις που αυτό δεν λειτούργησε. Δάκρυσα όταν έφτιαχνα ένα επεισόδιο με τους 200 της Καισαριανής βλέποντας παράλληλα -για 3η ή 4η φορά- το Τελευταίο Σημείωμα του Βούλγαρη. Έκλαψα με το βίντεο της δολοφονίας του Ζακ Κωστόπουλου. Έκλαψα πολύ και ανεξέλεγκτα ακούγοντας τα ηχητικά ντοκουμέντα της δολοφονίας του Φύσσα. Το συγκεκριμένο ηχητικό δεν μπορώ να το ακούσω ξανά. Επειδή στην ουσία όλοι είμαστε Working Dead, πώς ισορροπείς τη δουλειά για ένα άλμπουμ με την καθημερινότητα; Υπάρχουν στιγμές που νιώθεις να αδειάζεις; Πώς το διαχειρίζεσαι; Αγαπώ πάρα πολύ τη δουλειά μου, κυρίως γιατί μπορώ να εκφράζομαι πολιτικά και συναισθηματικά μέσα από αυτή, χωρίς να περιμένω το διάλειμμα ή το σχόλασμα. Είναι κουραστική, αλλά δεν τολμώ να γκρινιάξω. Θα ήταν πρόκληση απέναντι σε ανθρώπους που κυριολεκτικά λιώνουν σε γραφεία, μαγαζιά και εργοστάσια. Η μεγαλύτερη δυσκολία που αντιμετωπίζω πέρα των όσων βιώνει ο κάθε εργαζόμενος, και που αντανακλάται και στην κοινωνική μου ζωή είναι το γεγονός ότι δουλεύω ακόμα και όταν θεωρητικά δε δουλεύω. Δεν έχω ωράριο. Με απασχολεί η επικαιρότητα και επεξεργάζομαι ιδέες μόνιμα με αποτέλεσμα να δυσκολεύομαι να αποφορτιστώ. Νομίζω πως συμβαίνει σε όλους όσοι έκαναν επάγγελμα το χόμπι τους και ίσως ακούγεται ωραίο, αλλά η περιβόητη φράση «βρες μια δουλειά που να σου αρέσει και δεν θα χρειαστεί να ξαναδουλέψεις ποτέ στη ζωή σου» είναι μια μεγαλειώδης μπαρούφα. Έχεις σπουδάσει ιστορία και τα σκίτσα σου έχουν συχνά αναφορές στο παρελθόν, σε πρόσωπα της ιστορίας, καταστάσεις κλπ. Ποια περίοδος σε εμπνέει περισσότερο και ποια προσωπικότητα; Κατά καιρούς ασχολούμαι εντονότερα με συγκεκριμένες περιόδους. Πολλές φορές σχεδόν εμμονικά. Διαβάζω, βλέπω ταινίες, ξαναδιαβάζω και ζαλίζω τους γύρω μου… Επειδή όμως θέλω να υπάρχει εναλλαγή στα στριπάκια μου, συνήθως αποθηκεύω ιδέες και τις ανασύρω αργότερα. Υπάρχουν ωστόσο περίοδοι που έχω μελετήσει περισσότερο και θεωρώ ενδιαφέρουσες και ιστορικά ελκυστικές, όπως ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος και ο Αποικισμός της Αμερικής. Στα σκίτσα μου αποφεύγω να εμφανίζω ξανά και ξανά τις ίδιες προσωπικότητες. Συνήθως μια φορά αρκεί και πάντα προσπαθώ να εντάσσω τον άνθρωπο στην εποχή του. Δεν ζωγραφίζω υπερήρωες. Αν έπρεπε να αναφέρω κάποιους που έχω σκιτσάρει με αγάπη και θαυμασμό θα έλεγα ενδεικτικά τον ηγέτη των Γερμανών χωρικών Τόμας Μίντσερ, τη Ρόζα Παρκς και τον Φιντέλ. Ποια ιστορία του Working Dead θα ταίριαζε περισσότερο στο ελληνικό ποδόσφαιρο; Να διευκρινίσω ότι είμαι καθαρόαιμος μπασκετικός, κατανοώ και υποκλίνομαι όμως στη δημοφιλία του ποδοσφαίρου και στη δύναμη της. Έχω κάνει δύο καθαρά ποδοσφαιρικά επεισοδιάκια. Στο ένα ο οπαδός ταυτίζεται με τον εργοδότη-ιδιοκτήτη της ομάδας, παρότι πεινάει και υποφέρει εξαιτίας του και στο άλλο Πράσινοι και Βένετοι αφήνουν στην άκρη τα οπαδικά και ξεκινούν τη στάση του Νίκα. Και τα δυο είναι στο πρώτο βιβλίο της σειράς και τα θεωρώ πολύ ταιριαστά στο ποδοσφαιρικό-οπαδικό μας σήμερα. Ανατριχιάζεις όταν ακούς ή βιώνεις ιστορίες που παραπέμπουν στα σκίτσα σου; Ανατριχιάζω όταν βλέπω ιστορίες που εκτυλίσσονται στο σήμερα αλλά τα σενάρια τους έχουν γραφτεί στις πιο σκοτεινές περιόδους της Ιστορίας. Απογοητεύομαι επίσης όταν διαπιστώνω πως η πραγματικότητα έχει περισσότερο χιούμορ και φαντασία από εμένα. Το μήνυμα της υπουργού Παιδείας για την 28η Οκτωβρίου είναι ένα εξαιρετικό σενάριο για κόμικ, που δεν χρειάζεται παρεμβάσεις. Ή για παράδειγμα πως είναι δυνατόν να σατιρίσεις τον Τραμπ, περισσότερο απ’ ότι ο ίδιος; Σε έχει βρίσει κανείς που να βρήκε τον εαυτό του στις ιστορίες σου; Πλέον τις αντιδράσεις τις βλέπεις κυρίως μέσω των social media. Έχω λάβει αρνητικές κριτικές, οριακά υβριστικές, κυρίως όσες φορές έχω επιχειρήσει να αποδημήσω κάποιον ελληνικό ή χριστιανικό «μύθο». Θυμάμαι ενδεικτικά μια ιστορία για την μετανάστευση των Ιωνικών φύλων και τον… αποπελασγισμό της -τότε- χώρας, και μια ιστορία για την άλωση της Άκρα από τους Σταυροφόρους που έλαβε σχόλια του τύπου «ναι, αλλά για τους ισλαμιστές δε λες τίποτα». Με έχουν πει ανιστόρητο ακροαριστερό χωρίς χιούμορ, προπαγανδιστή. Και βεβαίως αντισημίτη, όπως συμβαίνει με κάθε σκιτσογράφο που αποφασίσει να καυτηριάσει την πολιτική του Κράτους του Ισραήλ απέναντι στους Παλαιστίνιους. Γενικά όμως ξέρω σε ποιους αναγνώστες απευθύνομαι και νομίζω ότι όσοι έχουν επιλέξει να με παρακολουθούν ξέρουν καλά τι χρώμα έχουν τα «γυαλιά» μέσα από τα οποία διαβάζω την ιστορία, οπότε συνήθως η ζωντανή ή η ψηφιακή κουβέντα είναι σε πολύ καλό και ενθαρρυντικό για μένα κλίμα. Έχεις υποστεί λογοκρισία ή αυτολογοκρισία; Πώς ανταποκρίνεσαι αν σου συμβεί; Στα 10 χρόνια που εργάζομαι στο Ποντίκι δεν έχω υποστεί λογοκρισία. Μπορώ να πω πως δεν έχω καν δεχτεί παρατηρήσεις, πέρα από κάποιες επουσιώδεις αλλαγές σε φωτομοντάζ που κάνω και που έχουν «την υπογραφή» της εφημερίδας. Αυτό είναι κάτι το οποίο εκτιμώ πολύ, είναι οξυγόνο για έναν σκιτσογράφο. Το ίδιο ισχύει και για την Εφημερίδα των Συντακτών και το SoComic όπου δημοσιεύονται τα κόμικ μου. Αν μου συνέβαινε θα αντιδρούσα ανάλογα με το που θα στόχευε η λογοκρισία. Αν αφορούσε μια λεπτομέρεια ή κάτι που θα μπορούσε να προκαλέσει νομικό ζήτημα ενδεχομένως να το συζήταγα, αν όμως άγγιζε τον πυρήνα της ιδέας ή της άποψης μου θα υπήρχε σοβαρό πρόβλημα στη σχέση μου με το Μέσο. Έχω αυτολογοκριθεί πολλές φορές. Πάντα όταν ξεκινάω να δουλέψω προσπαθώ να βρω τρόπο να εκφράσω ανόθευτη την άποψη μου για ένα θέμα, χωρίς όμως να χτυπήσω κάποιον άνθρωπο ή κάποια ομάδα κάτω από τη ζώνη. Πολλές φορές φορές η αρχική σκέψη αλλάζει σε αυτή την κατεύθυνση. Ας πούμε της… διατύπωσης. Επίσης πάντα παίρνω υπόψη το κοινό όπου απευθύνομαι. Π.χ. το Working Dead θέλω να είναι -λέμε τώρα- κατάλληλο, και για πιο μικρές ηλικίες, όχι μόνο γιατί δημοσιεύεται σε site της Σοκοφρέτας ΙΟΝ, αλλά και γιατί έχω διαπιστώσει με χαρά πως πολλοί γονείς το διαβάζουν με τα πιτσιρίκια τους. Τα Social Media βοηθούν ή περιορίζουν τον καλλιτέχνη; Είμαι πολύ ενεργός χρήστης, κυρίως του facebook και οφείλω να παραδεχτώ ότι με έχει βοηθήσει τόσο στο να ενημερώνομαι γρήγορα όσο και στο να διαδίδω τη δουλειά μου και τη γενικότερη οπτική μου για τα πράγματα. Έχω δημιουργήσει σχέσεις, όχι μόνο μεταξύ δημιουργού και αναγνώστη, αλλά ακόμα και φιλίες στην «κανονική ζωή». Πολλές φορές νιώθω να ασφυκτιώ με την ατζέντα των social media. Όλοι ασχολούμαστε με ένα θέμα για 2 ή 3 μέρες αναμασώντας πολλές φορές τα ίδια επιχειρήματα και τίποτε άλλο δεν μπορεί να αναδειχτεί ακόμα κι αν είναι απείρως σοβαρότερο. Στη συνέχεια ως δια μαγείας ξεχνιέται. Δεν βγάζω τον εαυτό μου απ’ έξω από αυτή τη διαδικασία η οποία σαν δημιουργό όμως με δυσκολεύει αφού νιώθω πολλές φορές «υποχρεωμένος» να μιλήσω για το θέμα που παίζει, ακόμα κι αν στη δική μου ιεράρχηση δεν είναι το βασικό. Θα έχει συνέχεια το Working Dead; Ξεκίνησα τη σειρά το καλοκαίρι του 2016 με τέσσερα έτοιμα επεισόδια, δυο προσχέδια της κακιάς ώρας και ένα απίστευτο άγχος για πόσες βδομάδες μπορεί να συνεχιστεί το συγκεκριμένο κόνσεπτ. Πλέον είμαστε στα 170 περίπου επεισόδια και παρότι το άγχος αυτό παραμένει, η σκέψη να το σταματήσω με αγχώνει πολύ περισσότερο. Η συγκεκριμένη ιδέα, ένα εβδομαδιαίο ιστορικό πολιτικό στριπάκι, είναι πολύ κοντά σε αυτό που πάντα ήθελα να κάνω σαν σκιτσογράφος. Είναι απαιτητικό και χρονοβόρο, αλλά με έχει «ανταμείψει» σε πολλά διαφορετικά επίπεδα. Θα το συνεχίσω για όσο η ανταπόκριση είναι θετική και για όσο νιώθω πως έχω καινούρια πράγματα να πω, χωρίς να επαναλαμβάνομαι ή να κάνω εκπτώσεις στην ποιότητα της δουλειάς μου μόνο και μόνο για να το διατηρήσω ζωντανό. Διλήμματα Λούκι Λουκ ή Αστερίξ; Λούκι Λουκ, παραδόξως, διότι λατρεύω την αμερικάνικη ιστορία. V for Vendetta ή The Watchmen; V fot Vendetta. Marvel ή DC; Marvel. Λε Μπρον ή Τζορνταν; ΛεΜπρον. Μέσι ή Μαραντόνα; Μαραντόνα. Τo Working Dead...and... κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Τόπος. Και το σχετικό link...
  14. Έξι Έλληνες σκιτσογράφοι αποχαιρετούν το δάσκαλό τους Η πολιτική γελοιογραφία, για να είναι πραγματικά αιχμηρή και εύστοχη, απαιτεί πολλά χαρίσματα. Χιούμορ, ταλέντο, οξύνοια, αντικειμενικότητα, γνώση των ορίων, ήθος. Ο Γιάννης Ιωάννου, συνδύαζε όλα τα παραπάνω και πολλά χαρίσματα ακόμη, γεγονός που τον έκανε τον κατά γενική ομολογία κορυφαίο Έλληνα πολιτικό γελοιογράφο της μεταπολίτευσης. Μέσα από το 'Αντί', τον θρυλικό 'Τρίτο Δρόμο' και πληθώρα μέσων, από εφημερίδες μέχρι και το δικό του μπλογκ, η σατιρική ματιά του Γιάννη Ιωάννου υπήρξε πάντοτε εύστοχη και επίκαιρη. Μα κυρίως, ως καλλιτέχνης και ως άνθρωπος, ενέπνευσε πολλούς ακόμη σκιτσογράφους να ακολουθήσουν το δρόμο του και να μάθουν δίπλα του. Σήμερα, μέσα από το Oneman, ήρθε η ώρα κάποιοι από τους μαθητές αυτούς να αποχαιρετήσουν με τα δικά τους λόγια -ή και σκίτσα- τον Δάσκαλο, ο οποίος στις 9 του περασμένου Μαΐου έφυγε από κοντά μας σε ηλικία 75 ετών, αφήνοντας πίσω του ένα έργο διαχρονικό και παιδευτικό, το οποίο θα αποτελεί για πάντα σημείο αναφοράς. 'Η αρχεία Ελλάδα', το τελευταίο σκίτσο του Γιάννη Ιωάννου στο μπλογκ του, το οποίο δημοσιεύθηκε και στην Εφημερίδα των Συντακτών Σπύρος Δερβενιώτης Προσπαθώ να θυμηθώ την πρώτη φορά που ήρθα σε επαφή με τη σάτιρα του Γιάννη Ιωάννου, και το μυαλό μου είναι κενό. Θυμάμαι πολύ καθαρά (παρ’ ότι παιδί) την πρώτη εντύπωση που μου έκανε η λιτή απέριττη γραμμή και η ιδιόλεκτος του ΚΥΡ. Θυμάμαι πολύ καθαρά (καθ’ ότι έφηβος) την πρώτη φορά που είδα σε δράση τον οδοστρωτήρα που ήταν ο Αρκάς, στον ‘Κόκκορα’. Αλλά δε θυμάμαι την πρώτη φορά που εκτέθηκα στη νευρώδη και διαβρωτική ματιά του Γιάννη, που επηρέασε τη δική μου προσέγγιση όσο όλοι οι υπόλοιποι Δάσκαλοι συνδυαστικά, και ίσως και λίγο παραπάνω. Προσπαθώντας να σκεφτώ γιατί συμβαίνει αυτό, κατέληξα σ’ ένα συμπέρασμα που θέλω να πιστεύω ότι βγάζει νόημα: Ο εγκέφαλός μου κατέγραψε το Γιάννη σα να ήταν Πάντα εκεί. Σαν η οξυδερκής ματιά του, η βίαιη εισβολή του στα άδυτα των μυαλών των Στιβαρών Ηγετών μας στην ησυχία του σπιτιού τους, αυτό το εμμονικά τεκμηριωμένο ξεγύμνωμα των πιο ιδιοτελών κινήτρων κάθε εξουσίας, αυτός ο διαρκής υποτιτλισμός της ζωής που ζήσαμε, να ήταν πάντα εκεί. Σαν, παρ΄ όλο που το έργο του συνιστούσε μια τομή στην ελληνική γελοιογραφία, ταυτόχρονα να έγινε το σημείο μηδέν, ένα event horizon που καμπύλωσε το σατιρικό χωροχρόνο, ενώνοντας το Πριν (την εποχή μιας γλυκιάς. ασφαλούς γελοιογραφίας) με το Μετά (τη Γιακωβίνικη αναίδεια που μας μεταλαμπάδευσαν από το Γαλλικό Μάη οι καλύτεροι εκπρόσωποι της Μεταπολιτευτικής γελοιογραφίας) σε ένα σώμα: την Ευγενή Αναίδεια που τόσους σύγχρονους και κατοπινούς συναδέλφους του καθόρισε. Είναι ένα συμπέρασμα που γλυκαίνει κάπως τη βαθιά θλίψη για την απώλεια ενός βαθιά ευγενικού ανθρώπου που ευτύχησα να γνωρίσω από κοντά. Γιατί σημαίνει ότι, όπως πάντα ήταν, έτσι πάντα και θα είναι εδώ. Μιχάλης Κουντούρης Ήταν λίγο μετά την Άλλη Επταετία όταν συστηθήκαμε με τον Κοσμά τον Ευρωπαίο και το Μεγάλο Αφεντικό. Τους ακολουθήσαμε με την Πρώτη στον Τρίτο Δρόμο, ένα δρόμο που μας οδήγησε στο πιο σημαντικό σταυροδρόμι της ελληνικής πολιτικής γελοιογραφίας μετά τη μεταπολίτευση. Πολιτικού σκίτσου και κόμικς γωνία. Εκεί γνωρίσαμε, θαυμάσαμε, εμπνευστήκαμε, επηρεαστήκαμε και αγαπήσαμε τον Γιάννη Ιωάννου. Εκεί, σ ’εκείνη τη γωνία, θέλω να αφήσω αυτό το σκίτσο στη μνήμη του. Να το αφήσω με μια βαθιά υπόκλιση, Όσο βαθύς είναι ο σεβασμός που αισθάνομαι, Όσο βαθιά είναι η θλίψη για το χαμό του. Μια υπόκλιση τόσο βαθιά που δεν θα αφήσει να φανεί το δάκρυ για το δάσκαλο που έφυγε, για το συνάδελφο που χάσαμε για το φίλο που θα μας λείψει. Ο τρίτος δρόμος ορφάνεψε… Πέτρος Ζερβός Τον Γιάννη Ιωάννου τον πρωτοείδα στα γραφεία του Σχολιαστή, μέσα δεκαετίας ’80. Ήταν ήδη γνωστός γελοιογράφος, εγώ στα πρώτα μου βήματα. Όμως δεν ανταλλάξαμε ποτέ κουβέντα! Εγώ πολύ ντροπαλός, αυτός από τη φύση του απόμακρος δούλευε απομονωμένος στο βάθος, σε κάποιο τραπέζι… Τον ξανασυνάντησα το 2006, στα πλαίσια των εκδηλώσεων Πάτρα, Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, όπου φιλοξενηθήκαμε Έλληνες και Ευρωπαίοι γελοιογράφοι για να φτιάξουμε επί τόπου έργα με θέμα το Καρναβάλι. Γνώρισα έναν διαφορετικό άνθρωπο! Ήταν κοινωνικός, φιλικός, εξωστρεφής και ένα βράδυ σε τραπέζι, όσοι ξέραμε τον κλειστό του χαρακτήρα, με έκπληξη τον είδαμε να χορεύει! Μου δόθηκε η ευκαιρία να γνωρίσω καλύτερα τον άνθρωπο Ιωάννου, όταν στήναμε τη Λέσχη Ελλήνων Γελοιογράφων στη σημερινή της μορφή. Εξαιρετικά ευφυής, με χιούμορ, ολιγόλογος, κάθε του κουβέντα μεστή και καθαρή. Κρεμόμασταν από το στόμα του γιατί πάντα είχε κάτι ουσιαστικό να πει και πάντα έδινε διέξοδο σε πολλές δυσκολίες που προέκυπταν. Ήταν ακέραιος άνθρωπος, με ήθος και πεντακάθαρο βλέμμα. Θυμάμαι, σε κάποιο βραδινό τραπέζι, με έκπληξη να απαξιώνει μπροστά σε άλλους συναδέλφους σκίτσα μου που με τα δικά του κριτήρια έβρισκε «χυδαία»! Αυτό δεν επηρέασε την εκτίμησή μου γι’ αυτόν, αντίθετα μ’ έκανε να σκεφτώ πάνω στη δουλειά μου και να μην κάνω το λάθος να μπερδεύω το χιούμορ με την εμπάθεια!... Ο Γιάννης Ιωάννου ήταν ανοιχτός σε νέους γελοιογράφους που εντάσσονταν στη Λέσχη αλλά και απρόθυμος να δεχτεί όσους δεν θεωρούσε άξιους! Δεν θα μιλήσω για το έργο του. Κατ’ εμέ είναι ο μεγαλύτερος Έλληνας γελοιογράφος μεταπολεμικά! Η δουλειά του είναι μια τοιχογραφία των τελευταίων δεκαετιών της χώρας. Ένας ιστορικός δεν θα κατανοήσει π.χ. την δεκαετία του ’80, που ήταν καθοριστική ακόμα και για το σήμερα, αν δεν μελετήσει τα αντίστοιχα βιβλία του Ιωάννου! Τα τελευταία χρόνια μια μικρή παρέα γελοιογράφων συναντιόμασταν και εκτός Λέσχης, συχνά με τον Γιάννη. Πάντα ένιωθα δέος και σεβασμό δίπλα του! Ο Γιάννης εξακολουθούσε να είναι για μένα απόμακρος, όχι πια από παραξενιά του χαρακτήρα του αλλά γιατί καταλάβαινα την βαθιά αξία του ως δημιουργού και ως ανθρώπου... Παναγιώτης Μητσομπόνος Αντί κειμένου, ο Παναγιώτης Μητσομπόνος προτίμησε να αποχαιρετίσει τον Γιάννη Ιωάννου με μια διαφορετική μεταξύ τους 'συνομιλία', η οποία δημοσιεύθηκε πρώτη φορά στην Εφημερίδα των Συντακτών το 2017 Πάνος Ζάχαρης Όταν καλείσαι να μιλήσεις για έναν Μεγάλο που έφυγε, φλερτάρεις μοιραία με την αυτοαναφορικότητα. Τον ήξερες; Σε ήξερε; Τι του είχες πει και τι σου απάντησε… Πόσο μάλλον όταν αυτός που έφυγε καθόρισε όχι απλώς τον τρόπο με τον οποίο δουλεύεις αλλά και την ίδια την επιλογή της δουλειάς σου, την επιλογή του –τρίτου;- δρόμου που επέλεξες να τραβήξεις στη ζωή σου. Το αποτύπωμα του Γιάννη Ιωάννου στην Ελληνική Γελοιογραφία, είναι γιγαντιαίο και βαθύ. Τόσο μεγάλο που όσο κι αν το θες είναι δύσκολο να βαδίσεις παράλληλα με αυτό γιατί νιώθεις πως καταλαμβάνει όλο το μονοπάτι που ο ίδιος άνοιξε λίγο πριν το ’80. Έτσι, προχωράς προσεκτικά, βρίσκοντας τα δικά σου μονοπατάκια, τις γελοιογραφικές παρακάμψεις που όμως συχνά, ενίοτε ασυναίσθητα καταλήγουν ξανά στα χνάρια του. Το παρήγορο είναι ότι σε αυτόν τον δρόμο έχεις καλή παρέα. Συναντάς πολλούς, όλους σχεδόν τους φίλους και τους συναδέλφους σου. Άλλους τους βλέπεις μπροστά να προπορεύονται σημαντικά, άλλους στο πλάι, άλλους να ξεκινούν τώρα να τον βαδίζουν. Χάσαμε τον Γιάννη Ιωάννου, αλλά δεν πρόκειται να χαθούμε στον δρόμο του που κάναμε δικό μας. Το σκίτσο της κεντρικής φωτογραφίας μάς το παραχώρησε ευγενικά ο κύριος Πάνος Μαραγκός, ο οποίος προτίμησε να αποχαιρετήσει τον φίλο του με ένα σχέδιο, το οποίο δημοσιεύτηκε αρχικά στην Εφημερίδα 'Έθνος'. Και το σχετικό link...
  15. Το The working dead δεν είναι ένα άγνωστο comic. Αντιθέτως πρόκειται για ένα απ’ τα πιο δημοφιλή ελληνικά webcomics των τελευταίων ετών. Το working dead εκδιδόταν τα δύο τελευταία χρόνια εβδομαδιαίως στο socomic.gr. Είχε μάλιστα βραβευτεί ως το καλύτερο διαδικτυακό comic στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικ του 2017 και του 2018. Φυσικά η επιτυχία του comic του Πάνου Ζάχαρη (Αρνητικοί συσχετισμοί, Scary Tales) δεν είναι τυχαία. Στις ιστορίες του Working dead βρίσκουμε μέσα από ένα πολύ όμορφο comic σχέδιο, ιστορίες που αποτυπώνουν με χιουμοριστικό τρόπο την εργασιακή καθημερινότητα (ή καλύτερα την εργασιακή ζούγκλα) του σύγχρονου καπιταλισμού, βιώματα αγνού παραλογισμού της κοινωνίας της εκμετάλλευσης, με τα οποία έχουμε έρθει όλοι αντιμέτωποι στον έναν ή στον άλλο βαθμό. Οι ιστορίες του The working dead, αφού μας έκαναν συντροφιά για 2 χρόνια μέσα απ’ τις οθόνες, τον τελευταίο καιρό τυπώθηκαν και σε comic τόμο απ’ τις εκδόσεις Τόπος, για να ολοκληρώσουν το ταξίδι τους τοποθετούμενες στις βιβλιοθήκες μας. Ένα απ’ τα πολλά ξεχωριστά στοιχεία του The working dead είναι ότι καταφέρνει να συνδυάσει την πολιτική γελοιογραφία (στην οποία υπάρχει μεγάλη παράδοση δεκαετιών στα έντυπα της χώρας) με τα χιουμοριστικά στριπάκια (τα οποία είναι η κυρίαρχη τάση στη σύγχρονη ελληνική comic σκηνή). Με αυτόν τον τρόπο ο Ζάχαρης κατάφερε να απευθυνθεί στο νεανικό κοινό, που διαβάζει διαδικτυακά στριπάκια, όπως τα Κουραφέλκυθρα ή το Comedics (χωρίς να έχει απαραίτητα συχνή επαφή με τα comics), αλλά και να προσεγγίσει παράλληλα ένα πολιτικά και κοινωνικά προβληματισμένο κοινό όλων των ηλικιών, το οποίο αναζητά απαντήσεις στα ερωτήματα που γεννά η σκληρή καθημερινότητα.Έτσι το working dead έγινε αποδεκτό από ένα ευρύ αναγνωστικό κοινό, το οποίο εκτίμησε την ποιότητα του σχεδίου και του χιούμορ του Ζάχαρη και παράλληλα πολλές φορές ενστερνίστηκε τα πολιτικά συμπεράσματα των ιστοριών του, διαδίδοντάς τες. Χαρακτηριστικότερο όλων είναι ότι τα στριπάκια του Working Dead τα χρησιμοποίησαν συχνά πολλά κομμάτια της Αριστεράς, τα οποία κατά τα άλλα δεν έχουν (ως επί το πλείστον) σοβαρή επαφή με την τέχνη των comics. Γι’ αυτό και τελικά οι ιστορίες του Working Dead εμφανίστηκαν πολλές φορές σε προκηρύξεις αριστερών συλλογικοτήτων, μπορεί να τις βρει κανείς σε ειδικό χώρο έκθεσης στο φεστιβάλ της ΚΝΕ (στο οποίο μπορούμε να δούμε και τον Ζάχαρη να κάνει ωραίες comic φασούλες με μαθητές), αλλά και στους διαδικτυακούς χώρους εργατικών συλλογικοτήτων, ακόμα και σε υλικά σωματείων ή φοιτητικών συλλόγων. Το Working Dead είναι μία απ’ τις ελάχιστες εξαιρέσεις, όπου ανάγκασαν μεγάλο κομμάτι του πολιτικού κόσμου που αμφισβητεί και συγκρούεται με την εργασιακή εκμετάλλευση και το καπιταλιστικό σύστημα, να ασχοληθεί με ένα comic όχι απλά πολιτικό, αλλά και ποιοτικά άρτιο και προσιτό στις νέες γενιές. Η έκδοση του comic σε χαρτί απ’ τις εκδόσεις Τόπος, δίνει την ευκαιρία στον προσεκτικό αναγνώστη να καταλάβει συνολικά το concept που ακολουθεί ο Ζάχαρης στις ιστορίες του, ξέχωρα απ’ τις επιμέρους αγαπημένες αυτοτελείς σελίδες του καθενός. Διαβάζοντάς κανείς ολοκληρωμένο το έργο βρίσκει μια εναλλακτική -ταξική- ματιά σε στιγμές της ιστορίας της ανθρωπότητας. Ο Ζάχαρης, ο οποίος έχει σπουδάσει ιστορία, καταφέρνει μέσα απ’ το working dead να συνδυάσει την ιστορική ματιά των «από κάτω» με μια καθαρά αντισυστημική πολιτική πρόταση, παίρνοντας θέση στην πάλη που επί αιώνες συντελείται μεταξύ του κόσμου της εργασίας και των εκμεταλλευτών τους. Στα στριπάκια αυτού του comic δεν θα βρούμε απλά μικρές ιστορίες, που γεννά η φαντασία του δημιουργού. Κάθε ιστορία είναι εμπνευσμένη από κάποια στιγμή της ιστορίας ή από τους κυρίαρχους μύθους. Οι περισσότερες ιστορίες που έχουν αναφορά στο παρελθόν, παραπέμπουν τον αναγνώστη άλλοτε στη φεουδαρχία, άλλοτε στην προϊστορία κι άλλοτε στο σύγχρονο καπιταλισμό. Οι διαφορετικές φάσεις της ιστορίας του ανθρώπου συνδέονται με κοινό νήμα την εκμετάλλευση και την καταπίεση του κόσμου της εργασίας, αλλά και με την (πικρή ενίοτε) διακωμώδηση του παραλογισμού που βρίσκεται στη ρίζα των εκμεταλλευτικών σχέσεων. Πολύ συχνά στα στριπάκια του working dead ανακαλύπτουμε κάποιο ιστορικό γεγονός που έχει ξετρυπώσει ο Ζάχαρης και το έχει αναδείξει μέσα στις ιστορίες του, ταξιδεύοντας μας στο παρελθόν μέσα από καταστάσεις που μας θυμίζουν το δύσκολο παρόν μας. Μάλιστα στο τέλος του τόμου μπορούμε να βρούμε και κάποια πολύ βοηθητικά μικρά σημειώματα του δημιουργού, στα οποία αφηγείται τα ιστορικά γεγονότα τα οποία κρύβονται πίσω από κάποιες απ’ τις ιστορίες του. Ανάμεσα σε αυτά βρίσκουμε γνωστές ή άγνωστες ιστορίες από την εποχή των σκλάβων της Αμερικής, απ’ την περίοδο των Ισπανών κατακτητών, απ’ τη Λατινική Αμερική και πολλές ακόμα. Είναι τραγική η συνειδητοποίηση ότι γεγονότα που εμάς μας προκαλούν σήμερα γέλιο, κάποτε συνέβησαν -με παρόμοιο τρόπο- στ’ αλήθεια. Κι ακόμα πιο τραγική είναι η συνειδητοποίηση ότι η ίδια εκμετάλλευση εξακολουθεί να υφίσταται μέχρι και σήμερα, κι αυτό συχνά φαίνεται φυσιολογικό. Πέρα απ’ τα στριπάκια με ιστορική αναφορά, οι σελίδες του working dead είναι γεμάτες και από ιστορίες εμπνευσμένες απ’ την εργασιακή καθημερινότητα, ιδιαίτερα της νεολαίας. Στις σελίδες του working dead διακωμωδείται μια πολύ κοντινή κατάσταση σε πολλούς νέους, που αποτελούν και το μεγαλύτερο κομμάτι του κοινού του, η εργασιακή πραγματικότητα σε πολυκαταστήματα, σε γραφεία και σε άλλους χώρους που εργάζεται η νεολαία. Η διεισδυτική ματιά του Ζάχαρη στην σκληρή πραγματικότητα του σύγχρονου καπιταλισμού είναι και το δυνατότερο σημείο του comic. Στα πολύ θετικά στοιχεία του working dead πρέπει να προσμετρήσουμε και το καλοδουλεμένο του σχέδιο, για το οποίο επίσης ξεχωρίζει το comic. Οι χαρακτήρες μοιάζουν με μινιατούρες κι αυτό βοηθά στη διακωμώδηση κάθε είδους θέματος. Επίσης το πολύχρωμο σχέδιο του comic δίνει μια χαρούμενη νότα σε κάθε ιστορία, που ενισχύει τον κωμικό χαρακτήρα ακόμα και των πιο σοβαρών ιστοριών. Είναι προφανές ότι πρόκειται για συνειδητή επιλογή του Ζάχαρη να αντιφάσκει το πολύχρωμο και καρτουνίστικο σκίτσο με την σκληρή πραγματικότητα των θεμάτων τα οποία πραγματεύεται. Επιπλέον, αξίζει να παρατηρηθεί ότι ο Ζάχαρης είναι πολιτικός γελοιογράφος (απ’ το 2008 εργάζεται στο Ποντίκι) κι αυτό το στυλ του χαρακτηρίζει και τα comic του, τα οποία φέρουν βασικά χαρακτηριστικά στοιχεία αυτού του είδους σκιτσαρίσματος, όπως την υπερβολή στην απεικόνιση. Η έκδοση του The working dead απ’ τις εκδόσεις Τόπος ολοκληρώνει πολύ όμορφα έναν κύκλο που κράτησε 2 χρόνια, με την εβδομαδιαία έκδοση των ιστοριών του Ζάχαρη απ’ τον Ιούλιο του 2016 έως τον Δεκέμβριο του 2017 στο socomic.gr. Όμως, το επιτυχημένο concept του working dead συνεχίζεται, μέσα απ’ την ανανεωμένη σειρά “The working dead… and…”, που κυκλοφορεί κάθε Σάββατο στο socomic.gr. smassingculture.gr
  16. ... ρωμαϊκές αρένες. Του Πάνου Ζάχαρη, μέσω του socomic.gr, φυσικά
  17. Ευκαιρίες να ακουστεί το όνομά σας στη Φλωρεντία του 17ου αιώνα, από το strip του Πάνου Ζάχαρη. Περισσότερα εδώ.
  18. Εργασιακή «κανονικότητα» ανά τους αιώνες, αλλά και στιγμιότυπα του προαιώνιου ταξικού El Clasico. Κάθε Σάββατο στις 11:00, στο SoComic.gr η ανανεωμένη σειρά του Πάνου Ζάχαρη.
  19. Ίδια είναι τα αφεντικά... Συντάκτης: Γιάννης Κουκουλάς Πόσο υπέφεραν οι δούλοι της αρχαίας εποχής; Πώς εκμεταλλεύονταν οι φεουδάρχες τους αγρότες; Τι σήμαινε η βιομηχανική επανάσταση για τους εργάτες; Πώς τα βγάζουν πέρα οι επισφαλώς εργαζόμενοι σήμερα; Από την αρχαία Αίγυπτο μέχρι τα σκλαβοπάζαρα και από την Πρωτομαγιά στο Σικάγο μέχρι τη σύγχρονη Αθήνα, ο Πάνος Ζάχαρης παρουσιάζει με πικρό χιούμορ τη διαχρονική εκμετάλλευση των ανθρώπων της εργασίας Οι οπαδοί του υποκριτικού καθωσπρεπισμού και της κακώς εννοούμενης πολιτικής ορθότητας λένε πως με μερικά πράγματα δεν μπορείς και δεν επιτρέπεται να αστειεύεσαι. Διαφωνώ. Ακόμα και την πιο τραγική στιγμή μπορεί να υπάρξει ένα έξυπνο αστείο, ένα ευφυολόγημα, μια φαρμακερή ατάκα που μετριάζει την οδύνη και ανοίγει μονοπάτια προς το «μετά» προσπερνώντας το «πριν». Τα πάντα, άλλωστε, κρίνονται από τις συνθήκες, από τις προθέσεις, από τον στόχο που έχει το αστείο, από το ποιους σατιρίζει, σε ποιους επιτίθεται, από την πολιτική, εν πολλοίς, θέση και οπτική αυτού που το εκστομίζει. Στο ερώτημα, λοιπόν, «μα είναι δυνατόν να κάνεις πλάκα με τους καταπιεσμένους και τους αδύναμους;» η απάντηση είναι «φυσικά»! Αν ο στόχος της πλάκας είναι να αρθούν οι αδικίες, να ανατραπεί το σκηνικό, να εξεγερθούν τα θύματα και να αλλάξει η ζωή τους (μας), η πλάκα δεν επιτρέπεται απλώς, επιβάλλεται. Γιατί μια τέτοια πλάκα δεν λοιδορεί τους αδύναμους (εντάξει, μπορεί να το κάνει λίγο, ως προτροπή ωστόσο να συνειδητοποιήσουν την ταξική και κοινωνική τους θέση και να επαναστατήσουν), αλλά ξεμπροστιάζει τους «ισχυρούς» και καταδεικνύει τη διαχρονική εκμετάλλευση της εργασίας από την οικονομική εξουσία (πάντα σε αγαστή συνεργασία με την πολιτική και τη θρησκευτική) όπου γης. Οι προθέσεις του Πάνου Ζάχαρη είναι προδήλως τέτοιες, κάτι που προκύπτει όχι μόνον από το «The Working Dead» (λογοπαίγνιο με τη σειρά κόμικς και τηλεοπτική επιτυχία «The Walking Dead») αλλά από το σύνολο του έργου του, συμπεριλαμβανομένης της σειράς «Scary Tales» που φιλοτεχνεί κάθε εβδομάδα στην πρώτη σελίδα τού Καρέ Καρέ. Στο «The Working Dead» (εκδόσεις Τόπος, δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στον διαδικτυακό τόπο www.socomic.gr), μονοσέλιδες ιστορίες που απλώνονται στα βάθη της Ιστορίας και σε όλα τα μήκη και πλάτη του πλανήτη, πρωταγωνιστές είναι οι εργαζόμενοι και κεντρικό θέμα η κατάστασή τους. Τα αφεντικά-εκμεταλλευτές σκιαγραφούνται με τα πιο μελανά χρώματα μαζί με το οικονομικό σύστημα που τους επιτρέπει να αυθαιρετούν και να οργιάζουν. Αλλά και τα θύματα δεν μένουν στο απυρόβλητο. Όπως, για παράδειγμα, στην καταπληκτική ιστορία από την Αλαμπάμα του 1850 με τους εργάτες της βαμβακοφυτείας που διαδηλώνουν όχι για να αμείβονται καλύτερα αλλά για να αμείβονται λιγότερο οι αγρότες της γειτονικής φυτείας. Ή στην ιστορία από ένα εργοστάσιο στον Άγιο Στέφανο Αττικής με το ξεπουλημένο και εργοδοτικό σωματείο να έχει πλημμυρίσει τους χώρους εργασίας με πανό που γράφουν «Ο πλούτος είναι μέσα μας», «Τα λεφτά δεν φέρνουν την ευτυχία», «Εμείς θα ζήσουμε κι ας είμαστε φτωχοί» κ.λπ. για να αποτρέψει τους εργαζόμενους από κάθε σκέψη ανυπακοής και διεκδίκησης. Είναι πράγματι εντυπωσιακός ο τρόπος που υπό τόσο διαφορετικές συνθήκες και σε τόσο απομακρυσμένους τόπους και τόσο μακρινούς χρόνους (Αλαμπάμα 1850, Μεσόγειος 20 π.Χ., Νότιο Μεξικό 1520 μ.Χ., Λουιζιάνα 1840 μ.Χ., Αθήνα 5ος αιώνας π.Χ., Πακιστάν 1990 μ.Χ., Κούβα 1810 μ.Χ.) τίποτε δεν φαίνεται να έχει αλλάξει εκτός από τις ενδυμασίες και τα κτίρια. Τα καθάρματα ήταν πάντα καθάρματα και η εκμετάλλευση καλά κρατούσε. Άλλαζε απλώς ρητορεία και λεξούλες. Στην απόδειξη περί τούτου συμβάλλει και το εντυπωσιακό παράρτημα που παραθέτει ο δημιουργός φωτίζοντας πολλές από τις ιστορίες του. Για μία από αυτές, που αναφέρεται στους Ισπανούς εισβολείς-κατακτητές στη Νότια Αμερική του 16ου αιώνα, ο Ζάχαρης επισημαίνει: «Όλες οι αποστολές κονκισταδόρων είχαν μαζί τους τη διακήρυξη “Requerimiento”, με την οποία ενημέρωναν τους ιθαγενείς (στα καστιλιάνικα προφανώς!) για την έλευση του Θείου Λόγου στην περιοχή τους και την υποχρέωσή τους να ασπαστούν τον καθολικισμό. Η εναλλακτική οριζόταν με σαφήνεια στην ίδια διακήρυξη: “Με τη βοήθεια του Θεού θα χρησιμοποιήσουμε βία, πολεμώντας σας με κάθε μέσο και θα σας υποτάξουμε στον ζυγό της Εκκλησίας και της Αυτού Μεγαλειότητας. Θα υποδουλώσουμε εσάς, τις συζύγους και τους γιους σας και θα σας πουλήσουμε ή θα απαλλαγούμε από εσάς σύμφωνα με τη βούληση του βασιλιά. Θα κατασχέσουμε τα υπάρχοντά σας και θα σας βλάψουμε όσο περισσότερο μπορούμε σαν ανυπάκουους και απείθαρχους υποτελείς”». Μπορεί το λεξιλόγιο να είναι λίγο διαφορετικό, αλλά σε τι διαφέρει το πνεύμα και η ουσία από τις απειλές των «θεσμών» προς τις απείθαρχες χώρες ή των εργοδοτών προς τους ανυπάκουους εργάτες; Σ’ αυτή την καταπληκτικά ακατανόητη διαχρονία της ανθρώπινης εκμετάλλευσης και, πιθανώς, της εθελοδουλίας ορισμένων στοχεύει ο Πάνος Ζάχαρης με ένα μοναδικό, σκληρό και πικρό χιούμορ και με τα πάντα ευφυή σκίτσα του που με λίγες γραμμές ανασυστήνουν με επιτυχία ολόκληρες εποχές. Εντάσσοντας σ’ αυτή τη μαύρη Ιστορία και την Ελλάδα της σύγχρονης εποχής. Με χρυσά γράμματα. Ή, καλύτερα, με τα μελανότερα των χρωμάτων. Πηγή
  20. «Η σάτιρα δεν πρέπει να βουτιέται στη χλωρίνη» Ο Πάνος Ζάχαρης αποτελεί έναν από τους πλέον ταλαντούχους σκιτσογράφους της νέας γενιάς, που έχει σαν κανόνα πως στην πολιτική γελοιογραφία ο δημιουργός πρέπει να παίρνει θέση και να τοποθετείται με αιχμηρό τρόπο. Σε συνέντευξη που παραχώρησε στο ΤΡΡ, τονίζει πως ο καθένας εξυπηρετεί τα συμφέροντα της τάξης στην οποία ανήκει, αναφέρεται στην επιρροή των social media και εξηγεί τους λόγους για τους οποίους τα εύπεπτα θέματα συζήτησης ασκούν γοητεία σε μεγάλο μέρος του κοινού. Την ώρα που πολλοί κειμενογράφοι και σκιτσογράφοι νιώθουν την υποχρέωση να ακουμπήσουν τις πένες και τα πενάκια τους υπέρ πίστεως του μονόδρομου και του προσωπικού συμφέροντος, υπάρχουν μερικοί άνθρωποι που συνεχίζουν να δρουν με προσανατολισμό την αρχή πως η κριτική και ο έλεγχος θα πρέπει πάντα να στρέφεται κατά του ισχυρού. Συνέντευξη στους Ορέστη Βέλμαχο και Μηνά Κωνσταντίνου Ο Πάνος Ζάχαρης είναι από τους δεύτερους. Καθημερινά καταφέρνει με τα σκίτσα του να επικοινωνεί με ένα μεγάλος μέρος των αναγνωστών που τον συναντούν πολύ συχνά στη ροή των social media. Οι γελοιογραφίες του, πότε να χτυπούν στην σημερινή πραγματικότητα, και πότε να την παίρνουν και να τη μεταφέρουν σε ένα περίτεχνο ιστορικό χωροχρόνο, αφαιρώντας από σημαντικές ιστορικές περιόδους τη ναφθαλίνη και αποδομώντας το «φωτοστέφανο» που η κυρίαρχη αφήγηση έχει φροντίσει να τους φορέσει. Τι ρόλο παίζει η γελοιογραφία, και δη, η πολιτική σε μια εποχή που τα social media κατέχουν κεντρική θέση στη δημόσια σφαίρα; Ποιες οι διαφορές της σήμερα με τα προηγούμενα χρόνια; Με πόσες εκατοντάδες λέξεις μπορεί να ισούται μια γελοιογραφία και τι συμβαίνει όταν «ενοχλεί»; -Δηλώνεις γελοιογράφος, όχι σκιτσογράφος όπως άλλοι συνάδελφοι σου... Εντάξει, σκιτσογράφοι είμαστε όλοι... Εγώ ασχολούμαι περισσότερο με την πολιτική γελοιογραφία. Δεν είμαι εικονογράφος, μπορώ πιο εύκολα να σου πω τι δεν είμαι. Ασχολούμαι και με το κόμικ, οπότε το σκιτσογράφος τα καλύπτει, αλλά ως δημοσιογράφο αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου. -Με την πολιτική γελοιογραφία, μάλλον χρειάζεσαι να συμβαδίζεις με την επικαιρότητα… Η επικαιρότητα είναι το ψωμί μας, ή μάλλον καλύτερα, είναι η πρώτη ύλη, την οποία χρησιμοποιούμε για να φτιάξουμε αυτό που πουλάμε για να βγάλουμε το ψωμί μας. Βέβαια, όταν λέμε επικαιρότητα, υπάρχει μία συζήτηση για το τι είναι επικαιρότητα. Προσωπικά, μου αρέσει πολύ περισσότερο να ασχολούμαι περισσότερο με μια πιο διαχρονική επικαιρότητα, απ' ότι με τον τίτλο της σημερινής εφημερίδας. Η κρίση δεν είναι θέμα επικαιρότητας, σήμερα ήρθε και αύριο φεύγει... Η καπιταλιστική κρίση είναι κάτι είναι μεν επίκαιρο αλλά και πιο διαχρονικό. Γενικότερα, μου αρέσει να ασχολούμαι περισσότερο και με αυτά τα θέματα, σε ευρύτερο πλαίσιο. -Ήθελες μικρός να γίνεις γελοιογράφος; Σαν παιδί δεν έχω περάσει ποτέ από τη φάση του αστροναύτη. Πολύ μικρός ήθελα να γίνω καρδιοχειρουργός, διότι είμαι παιδί του '82 και είχα εντυπωσιαστεί από τον Μαγκντί Γιακούμπ και την επικαιρότητα, τότε που ο Αντρέας Παπανδρέου έπνεε τα λοίσθια, με τις μεταμοσχεύσεις... Αυτή τη δουλειά ήθελα να κάνω πολύ μικρός. Μεγαλώνοντας λιγάκι, ήθελα να γίνω δημοσιογράφος. Όταν έφτασε η ώρα να επιλέξω, θεωρητικά, τι θα παλέψω να γίνω, δευτέρα με τρίτη λυκείου, πανελλαδικές και τα λοιπά, δεν ήξερα καθόλου τι ήθελα να γίνω. Πάντα μου άρεσε όμως το σκίτσο, πάντα μου άρεσε, ζωγράφιζα. Και από αρκετά μικρή ηλικία, από το πανεπιστήμιο, άρχισα να ασχολούμαι με αυτό που λέμε «πολιτικό σκίτσο» ερασιτεχνικά. Και στην πορεία μου έκατσε. -Σκιτσάρεις ηλεκτρονικά ή μόνο με το χέρι; Όταν λες «ηλεκτρονικά», εσύ φαντάζεσαι ότι σκιτσάρω με τη μύτη ή με το πόδι; (γέλια) Όχι, χρησιμοποιώ μολύβια και μαρκαδόρους, και βάφω στον υπολογιστή, στο photoshop. Το οποίο γίνεται με το χέρι, όλα γίνονται με το χέρι. Απλά είναι τα παραδοσιακά μέσα (ακουαρέλες, τέμπερες, κλπ), αυτό που λέμε «στο χέρι», και τα ηλεκτρονικά μέσα, που είναι η επεξεργασία της εικόνας... Εγώ τα συνδυάζω και τα δύο. Γενικά, είμαι λίγο πρωτόγονος, γιατί πλέον αρκετοί δεν χρησιμοποιούν το χαρτί. Εμένα μου αρέσει να χρησιμοποιώ το χαρτί, ακόμα. Όμως το πως θα δουλέψεις κάθε φορά εξαρτάται από το τι σε βολεύει... -Συνεργάζεσαι εδώ και εννιά χρόνια με «το Ποντίκι»... Ναι, εδώ και εννιά χρόνια. Δεν συνεργάζομαι, δουλεύω κανονικά. Η λέξη «συνεργασία» γενικά δεν μ' αρέσει, γιατί κάπως καλύπτει, σα χαλάκι, την έννοια της εκμετάλλευσης. Όχι, δουλεύω, πουλάω εργατική δύναμη στο Ποντίκι εννιά χρόνια τώρα. Κάνω πολιτική γελοιογραφία, φτιάχνω αυτά τα memes που έχει η εφημερίδα, μαζί με τον Soloup. Επίσης συνεργάζομαι με την Εφημερίδα των Συντακτών τον τελευταίο χρόνο με το «Καρέ καρέ» με τη Σαββατιάτικη, και συνεργάζομαι με το Socomic, όπου κάνω μια σειρά κόμικς κάθε Σάββατο. -Μικρός τι διάβαζες; Ποιόν θαύμαζες; Καταρχήν διάβαζα από πολύ μικρός πολιτική γελοιογραφία, χάρις στους γονείς μου. Ακόμα και σε εποχές που δεν αντιλαμβανόμουν την επικαιρότητα, αυτό που αντιλαμβανόμουν είναι πως η πολιτική γελοιογραφία είναι ζωγραφιές που κοροϊδεύουν πολιτικούς. Μιλάμε για ηλικίες δημοτικού. Διάβαζα πάρα πολύ τα άλμπουμ του Στάθη, λίγο αργότερα του Ιωάννου και του Αρκά, τα κόμικ στριπ. Και οι τρεις με έχουν επηρεάσει διαφορετικά αλλά καθοριστικά. Ανακάλυψα τα κόμικς, τα όχι και τόσο mainstream, αρκετά μεγάλος, βασικά τώρα τα ανακαλύπτω. Διάβαζα επίσης πολύ Λούκι Λουκ, Αστερίξ, Μαφάλντα και Μίκυ Μάους. Και πολlλή Μυθολογία. Μου άρεσε το εικονογραφημένο βιβλίο πάρα πολύ, μου ασκούσε μεγάλη γοητεία. «Οι αυταπάτες για την Ευρώπη θα έπρεπε να έχουν καταρρεύσει» -Συμμετείχες στην έκθεση γελοιογραφίας «Sweet Europe», με την αρωγή του ευρωκοινοβουλίου, όπου προκάλεσε αντιδράσεις και κόπηκαν κάποια έργα. Η Ευρώπη των λαών χωράει την Ευρώπη των σκιτσογράφων; Καταρχήν, η συγκεκριμένη έκθεση έγινε πέρσι στο Σύνταγμα. Μιλάμε για 115 έργα, 30 γελοιογράφους Έλληνες, 20 Άγγλους... Μιλάμε για κάτι μεγάλο, για το οποίο υπήρξαν αντιδράσεις από τότε. Διάφοροι «κύκλοι» της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξέφρασαν μια δυσφορία για το περιεχόμενο της έκθεσης. Δεν ξέρω αν έχει να κάνει με το περιεχόμενο αμιγώς. Μάλλον πιστεύω ότι είναι ο συνδυασμός περιεχομένου και της δυνατότητας που μας δόθηκε, όντας τότε στο Σύνταγμα, να δουν και να μοιραστούν τη σκέψη μας πάρα πολλοί άνθρωποι. Εκατοντάδες χιλιάδες. Φέτος, ένα μικρό κομμάτι της έκθεσης θα πήγαινε στις Βρυξέλλες, ένα έργο του κάθε σκιτσογράφου, όπου κοπήκαν 12 από τα 28 έργα, σχεδόν τα μισά και με γελοίες δικαιολογίες, από τη μία εκ των πέντε Κοσμητόρων του ευρωπαϊκού κοινοβουλίου. Τώρα, Ευρώπη των λαών ή Ευρώπη των σκιτσογράφων... Νομίζω ότι η δυνατότητα να προβληματιστούμε για την Ευρώπη... αγγίζει λίγο τα όρια του «μη μιλάτε». Διότι τα έργα που κοπήκαν, δεν υπάρχει μια κλωστή να τα συνδέει. Υπάρχουν έργα που κόπηκαν, πολύ φιλοευρωπαϊκά. Και έχουν κοπεί και έργα πιο σκεπτικιστικά, αν και δεν μου αρέσει ο όρος. Νομίζω ότι το θέμα είναι να μην αμφισβητηθεί τίποτα από όλο αυτό το οικοδόμημα. Και αρνούνται να δουν τον εαυτό τους στον καθρέφτη. -Δείχνει κάτι για την Ευρωπαϊκή Ένωση αυτό. Περίμενες να φτάσουν σε αυτό το σημείο; Προσωπικά δεν περίμενα αυτό για να βγάλω τα συμπεράσματά μου. Θα πρέπει να είσαι πολύ αθώος. Σαφέστατα περίμενα, στα όρια της βεβαιότητας... -Το θεωρείς παράσημο λοιπόν; Μου το είπαν και φίλοι. Δεν ξέρω. Έχει καταντήσει λίγο αηδία αυτή η υποκρισία. Από ένα σημείο και μετά περνάς τη φάση «α, κάνω καλά τη δουλειά μου» στη φάση «ρε παιδιά, τι κάνουμε εδώ πέρα». Είναι ένα θέμα που προβλημάτισε και εμάς, τους σκιτσογράφους. Αναρωτηθήκαμε, τι κάνουμε απέναντι σε αυτή την κατάσταση; Έχει νόημα να το επιδιώξουμε ξανά, για παράδειγμα. Ξέρουμε τι είναι, οι αυταπάτες έχουν καταρρεύσει, κατά τη γνώμη μου. Ή θα έπρεπε να έχουν καταρρεύσει. Οπότε, η συζήτηση πάει ένα βηματάκι παραπέρα. -Σας αποθάρρυνε αυτό το γεγονός; Προσωπικά όχι, καθόλου. Το βλέπω σαν μια ευκαιρία για να ανοίξει ξανά ένας διάλογος, για το τι είναι το ευρωπαϊκό οικοδόμημα. Για μένα είναι ένα μεσαιωνικό κάστρο, περίκλειστο. Το θέμα είναι να αντιληφθούμε πως εμείς είμαστε οι δουλοπάροικοι έξω από το κάστρο, στις λάσπες. Να αντιληφθούμε τι είναι, ποιους εξυπηρετεί, ο αυταρχισμός, η μεταναστευτική πολιτική, η εργαλειακή χρησιμοποίηση του ναζισμού, όπως στην Ουκρανία. Όλο αυτό πλέον, νομίζω είναι αρκετά ορατό. Για όποιον έχει τα μάτια του ανοιχτά. «Πλέον είμαστε σε μια φάση που δεν απορούμε για τίποτα» -Γιατί πιστεύεις ο κόσμος δεν το βλέπει αυτό; Ή το βλέπει και συνεχίζει «κάνοντας τη δουλειά του»; Νομίζω πως μερικά πράγματα έχουν ριζώσει πάρα πολύ βαθιά. Και είναι πολύ βαθιές οι ρίζες αυτού που λένε «όραμα», «ευρωπαϊκό κεκτημένο» και τα λοιπά, για να ξεριζωθούν. Υπάρχει κι άλλη μια πλευρά, ότι αυτή τη στιγμή, δεν ξέρω εάν θα ζούσαμε όλα αυτά τη δεκαετία του '80, με την παρουσία της Σοβιετικής Ένωσης, για παράδειγμα. Θεωρώ πως το γεγονός πως δεν υπάρχει αντίπαλο δέος, αφού ένα πολύ κομμάτι των ενεργών εργαζομένων δεν έχει ζήσει καν αυτή την περίοδο, νομίζω ότι δυσκολεύει πολύ περισσότερο να βγουν συμπεράσματα και να φανεί μια προοπτική. Ειδικά τα τελευταία χρόνια μετράμε ήττες, κακά τα ψέματα. Ως εργαζόμενοι, ως άνθρωποι που παλεύουμε για να ζήσουμε, νομίζω πως μετράμε χαστούκια. Το ένα μετά το άλλο. Αυτό όσο να 'ναι επηρεάζει. Και εκφράζεται και με διάφορους τρόπους κατά καιρούς, και πλέον είμαστε σε μια φάση που δεν απορούμε για τίποτα. -Τι είναι η πολιτική γελοιογραφία για σένα; Υπάρχουν διαφορετικές προσεγγίσεις. Για μένα είναι εικονογραφημένο, συμπυκνωμένο άρθρο γνώμης. Αντί να αναλύσω, για παράδειγμα, κάποιο γεγονός ή κατάσταση γράφοντας τη σκέψη μου, προσπαθώ να τη συμπυκνώσω και να τη δώσω με μία εικόνα και μία λεζάντα ή παραπάνω. Κάπως έτσι την αντιλαμβάνομαι, γι' αυτό η ιδιότητα του δημοσιογράφου μου είναι εξαιρετικά οικεία. Το μυστικό είναι η συμπύκνωση των νοημάτων. Το οποίο γίνεται και με τον πολύ σύντομο λόγο, με τη λεζάντα ή την ατάκα, και με τη χρήση της εικόνας. Και το ζητούμενο είναι αφενός να αποτυπώσεις αυτό που έχεις στο κεφάλι σου και να μην παρερμηνευθεί, αφετέρου να είναι όσο πιο έξυπνα, νόστιμα... Χιουμοριστικά, όχι απαραίτητα. Ο όρος γελοιογραφία είναι προβληματικός. Δηλαδή, δεν χρειάζεται να είναι αστεία. Εάν είναι αστείο βοηθάει, σε κάποιες περιπτώσεις. Υπάρχουν όμως θέματα που δεν μπορείς να επιδιώξεις καν αυτό. -Θεωρείς αρκετά αιχμηρή τη γελοιογραφία στην Ελλάδα; Μιλώντας για τον εαυτό μου, δεν θεωρώ πως είμαι εκεί που πρέπει να είμαι, είναι πολύ δύσκολη ερώτηση... Καταρχήν, υπάρχει πληθώρα σάτιρας, πλάκας στα όρια της σάτιρας. Ένα κομμάτι της σάτιρας είναι και η πολιτική σάτιρα. Θεωρώ ότι χρειάζεται να είναι περισσότερη και αιχμηρότερη. Επίσης, ίσως θα πρέπει να ξεφεύγει από το απολύτως εφήμερο, και να αγγίζει λίγο περισσότερο τον πυρήνα των γεγονότων. Έτσι θα γίνει πιο αιχμηρή. Έχουν γίνει βήματα σε αυτή την κατεύθυνση. Παλιότερα έψαχνες να βρεις τη δήλωση ενός υπουργού, η οποίο να ήταν λίγο προβληματική για να τη σχολιάσεις... -Σήμερα δεν ξέρεις ποια να αφήσεις έξω... Με την ευκαιρία αυτή, πόση πλάκα να κάνουμε με τα ούφο και τον Υμηττό, τελικά; Δηλαδή, ωραία, το είδαμε, γελάσαμε, κοπανήσαμε το κεφάλι μας στον τοίχο, κάναμε τριάντα χιλιάδες memes, σαράντα πέντε χιλιάδες σχόλια, τουίς, ποστς... Και τι έγινε; Βοηθάει να μείνουμε σε αυτό; Πρέπει, κατά τη γνώμη μου, να σκάβουμε και λίγο βαθύτερα. Το φοβερό όμως είναι και η ταχύτητα με την οποία αλλάζει η επικαιρότητα. Πριν από είκοσι ημέρες ασχολούμασταν, και καλά κάναμε κατά τη γνώμη μου, με τις εκλογές της Γερμανίας. Σήμερα, τις έχουμε δει κάπου; Άλλαξε κάτι; Βγήκαν οι ναζί από τη βουλή; Ή η Καταλονία, κράτησε τέσσερις ημέρες; -Αναφέρεσαι κυρίως στον χώρο των social media... Και στα social media αλλά και στο τι κουβεντιάζουμε με την παρέα μας. -Λες δηλαδή ότι λείπει το βάθος στο σχόλιο… Αυτό το λέω και αυτοκριτικά, συμμετέχω κι εγώ σε αυτό... -Πιστεύεις πως έχουμε το δυναμικό των σκιτσογράφων που θα εμβαθύνουν; Όταν κάνεις σάτιρα, γελοιογραφία, παρεμβαίνεις και παίρνεις θέση. Προσωπικά κρίνω κάποιον από τη θέση που παίρνει. Είναι η από εδώ πλευρά και η από εκεί. Στην από 'δω πλευρά, τη δικιά μας, υπάρχουν πάρα πολλοί αξιόλογοι άνθρωποι που το παλεύουν καθημερινά. Δεν νομίζω πως έχουμε έλλειμμα πολύ αξιόλογων ανθρώπων, με πολύ υψηλό επίπεδο και μαχητική και ασυμβίβαστη στάση. -Ασκούνται πιέσεις στα συστημικά ΜΜΕ κατά της ελεύθερης έκφρασης; Υπάρχουν και στα συστημικά ΜΜΕ πολύ αξιόλογοι άνθρωποι, και η πάλη με τον εαυτό τους για τα όριά τους είναι συνεχής. Είναι πρόκληση. Κι εγώ σε συστημικό ΜΜΕ εργάζομαι. Έχω εργοδότη, κάνει επιλογές και προσπαθώ να αποτυπώνω την άποψή μου όσο καλύτερα μπορώ. Ο καθένας υπηρετεί τα συμφέροντα της τάξης του - Υπάρχουν τελικά όρια στη σάτιρα; Κάνουμε πλάκα με τον ρατσισμό ή το προσφυγικό και τους ανθρώπους που έχουν ανάγκη; Όχι, με τον πρόσφυγα πλάκα δεν κάνουμε. Τι πλάκα να κάνεις δηλαδή;. Είναι διαφορετικά θέματα. Ένας γελοιογράφος είναι καλό να καταπιάνεται με τα πάντα. Με τα μεγάλα και τα σοβαρά που έχουν επίπτωση στη ζωή όλων μας γιατί παίρνει θέση στον δημόσιο διάλογο. Το ζήτημα είναι το πώς θα προσεγγίσεις το θέμα. Έχω κάνει ας πούμε δεκάδες σκίτσα για τους πρόσφυγες, χωρίς να προσβάλω. Δεν θέλω να προσθέσω ακόμα ένα καρφί στο φέρετρο, είναι αλητεία αυτό. Το πώς προσεγγίζει ο καθένας ένα θέμα είναι η βάση για το σκίτσο που θα φτιάξει. - Άρα διαλέγεις πλευρά; Δεν είναι ότι διαλέγεις πλευρά, είσαι έτσι και αλλιώς σε μια πλευρά και η πλευρά που είσαι καθορίζεται σε πολύ μεγάλο βαθμό από τον τραπεζικό σου λογαριασμό, από την καθημερινότητα σου και τους ανθρώπους που διαλέγεις να έχεις κοντά σου. Δεδομένα ο καθένας ανήκει σε μια τάξη και υπηρετεί τα συμφέροντα της τάξης του. - Αυτό πάντως είναι κάτι που δεν φαίνεται να το έχει καταλάβει η κοινωνία Πολύ γενικός όρος η κοινωνία. Για παράδειγμα υπάρχει η ταύτιση του εργαζόμενου με τον εργοδότη… - Πάνω σε αυτό, να πούμε και για τη σειρά The Working Dead που παρουσιάζεις Είναι μια σειρά που τρέχει εδώ και περίπου ενάμιση χρόνο στο socomic.gr και στην ουσία είναι ταξιδάκια μπρος – πίσω στον χώρο και τον χρόνο, όπου αναδεικνύεται η σχέση εκμεταλλευτή – εκμεταλλευόμενου ανά τους αιώνες. Θέλω να δείξω μέσω αυτής της δουλειάς ότι πάντοτε υπήρχαν δύο τάξεις που βρισκόντουσαν σε κόντρα, αλλά και να φωτίσω το αύριο μέσω του χθες. Τη μια εβδομάδα θα κάνω ένα σκίτσο για την αρχαία Ελλάδα και τους δούλους που χτίζουν Παρθενώνες και την άλλη εβδομάδα σε μαγαζί στο Μπαγκλαντέζ με παιδάκια να φτιάχνουν παπούτσι και μπάλες και την άλλη εβδομάδα στη βιομηχανική επανάσταση. Προσπαθώ να δημιουργώ κάθε εβδομάδα κάτι που να δείχνει ότι είτε λέγεσαι σκλάβος είτε λέγεσαι δουλοπάροικος, έχεις απέναντι σου τον δουλοκτήτη, τον φεουδάρχη, τον καπιταλιστή. - Έχεις μετανιώσει ποτέ για κάποιο σκίτσο που έπαιξες πολύ επιθετικά ή δεν ήσουν όσο επιθετικός χρειαζόταν πάνω στο θέμα; Συγκεκριμένο σκίτσο δεν έχω στο μυαλό μου και δεν το έχω σκεφτεί ιδιαίτερα, ωστόσο δεν έχω μετανιώσει για κάποιο σκίτσο. Μπορώ να πω αυτοκριτικά ότι το πολύ πρώτο διάστημα της πρώτης κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, δεν έπαιξα αρκετά επιθετικά σεβόμενος τους πάρα πολλούς ψηφοφόρους του που ήταν χαρούμενοι, ακόμα και αν δεν έχω καμία σχέση ή συμπάθεια με τον ΣΥΡΙΖΑ. Θεωρώ ότι έπρεπε να έχω έρθει πιο γρήγορα σε κόντρα με το γενικότερο κλίμα της χαράς και της υποτιθέμενης ανάσας αξιοπρέπειας. - Ήσουν επιφυλακτικός για τους ψηφοφόρους ή περίμενες και εσύ μπας και γίνει κάτι καλύτερο για την κοινωνία; Όχι, σε καμία περίπτωση δεν πίστευα πως τα πράγματα θα βελτιωθούν με τον ΣΥΡΙΖΑ. Ήμουν από τα άτομα που έμοιαζαν θλιμμένα σε ένα κλίμα χαράς που επικρατούσε τότε. Δεν κακίζω βέβαια κανέναν άνθρωπο που περίμενε ότι τα πράγματα θα βελτιωθούν. Ξέρετε, όποιος μιλάει δημόσια μέσω της δουλειάς του, είναι πολύ άχαρο να κουνάει το δάκτυλο. Αν πιστέψεις πως είσαι παντογνώστης, έχεις χάσει τη μπάλα και γίνεσαι ο προφήτης του Αρκά που βρίζει τον κόσμο και κάνει σε όλους υποδείξεις. Δεν γίνεται έτσι δουλειά γιατί πρέπει να καταλαβαίνεις τον άλλο και να κουβεντιάζεις μαζί του, όχι να κουνάς το δάκτυλο και να υποδεικνύεις. Ίσως λοιπόν το πρώτο διάστημα του ΣΥΡΙΖΑ να είχα τη λογική «άστους ρε παιδί μου να χαρούν και κάτι». Η γοητεία του εύπεπτου τραβάει τον κόσμο - Είσαι ένας άνθρωπος που δουλεύει πολύ μέσω των social media. Πως βιώνεις τον δημόσιο διάλογο; Ναι η αλήθεια είναι πως οι περισσότεροι με ξέρουν από εκεί και ξέρουν τη δουλειά μου χωρίς να γνωρίζουν και που δουλεύω. Νομίζω πως δεν έχω επιλογή να μην ασχοληθώ με τον συγκεκριμένο χώρο, με την έννοια του ότι οι άνθρωποι που θα αγοράσουν μια εφημερίδα για να δουν τι θέλει να πει κάποιος, σήμερα είναι ελάχιστοι. Αυτό δημιουργεί πρόβλημα ως προς την επαγγελματική σου υπόσταση και την επιβίωση και είναι γενικά ένα πολύ περίεργο πράγμα. Η αλήθεια είναι πως τα social media σου δίνουν την ευκαιρία να γνωριστείς με κόσμο και να γνωρίσεις τις σκέψεις τους ή καλύτερα τις σκέψεις που θέλουν να προβάλουν. Μην ξεχνάμε πως μιλάμε για λογαριασμούς που από πίσω βρίσκονται άνθρωποι και ο καθένας μπορεί να βγαίνει προς τα έξω αυτό που θέλει να φαίνεται. Το να έχω επαφή και να παρακολουθώ τις εξελίξεις είναι κάτι που ακόμα με εξιτάρει. - Θα μπεις στη διαδικασία να ασχοληθείς με ένα θέμα που στην αρχή σου φαινόταν αδιάφορο, λόγω του ότι παίρνει διαστάσεις; Ναι η αλήθεια είναι ότι επηρεάζομαι από αυτό, όχι τόσο στα σκίτσα μου αλλά μπορώ να φτιάξω memes ή μπορεί να πετάξω μια εξυπνάδα πάνω σε ένα θέμα που είναι viral εκείνη την ώρα. Όντως μπαίνω στον πειρασμό να ασχοληθώ. Αυτό που προσπαθώ να κάνω είναι να μην επηρεάζομαι ως προς την ιεράρχηση των θεμάτων, χωρίς να το κάνω πάντα με επιτυχία. - Νιώθεις απογοήτευση για το ότι ο κόσμος δείχνει να μην καταλαβαίνει τι συμβαίνει γύρω του; Όπως κάθε χρήστης των social media έχω μια σκέψη που είναι απολύτως ισότιμη και απολύτως ισοβαρής με αυτή των υπολοίπων. Το να πω εγώ «φτάνει ρε μην ασχολείστε άλλο με το θέμα του Μητσοτάκη και τους εξωγήινους» είναι άσχημο πράγμα, πρέπει να καταλαβαίνει ο καθένας πως υπάρχουν τάσεις που διαμορφώνονται. Βέβαια οι τάσεις δεν διαμορφώνονται πάντα αυθόρμητα γιατί υπάρχουν και μηχανισμοί που επεμβαίνουν. Τα social media χρησιμοποιούνται σε πολύ μεγάλο βαθμό και από κόμματα και εταιρίες που έχουν συγκεκριμένες στοχεύσεις. Αυτό πρέπει να το κρίνεις και να το αξιολογήσεις. Δεν θα κουνήσω το δάκτυλο, απλά θα πω τη γνώμη μου όπως εγώ πιστεύω. Για παράδειγμα υπάρχει το θέμα του συνδικαλιστικού νόμου ή η επίσκεψη Τσίπρα στις ΗΠΑ και μια κουβέντα για επέκταση συνεργασίας που φέρνει μπροστά το θέμα της βάσης στη Σούδα και δεν βλέπω να γίνεται δημόσιος διάλογος για αυτά τα ζητήματα. Μετά θα αναρωτιόμαστε τι έγινε και πως μπλεχτήκαμε. - Είναι δηλαδή η γοητεία του εύπεπτου θέματος που τραβάει τον κόσμο; Ναι και σε αυτό συμμετέχουμε όλοι. - Ως καλλιτέχνης που έχεις απήχηση στον κόσμο, νιώθεις ευθύνη όταν σκιτσάρεις; Καθόλου. Αρχικά είναι η δουλειά και αυτό που κάνω για να ζω και είμαι τυχερός που μπορώ να ζω ακόμα από μια δουλειά που μου επιτρέπει να κοινωνώ τη σκέψη μου και τους προβληματισμούς μου, είναι μεγάλη υπόθεση αυτό. Από εκεί και πέρα θεωρώ πολύ λάθος το να μετράμε τα like και αν ο άλλος έχει 20 ή 300. Τα social media είναι ένα γιγαντιαίο καφενείο, που μπορείς να συναντήσεις τα πάντα. Προφανώς και χαίρομαι πολύ όταν έχει απήχηση η δουλειά μου και χαίρομαι και με κάποιες σχέσεις που διαμορφώνονται. Έχω έρθει σε επαφή με πολλούς ανθρώπους που πρώτα τους γνώρισα διαδικτυακά, όπως για παράδειγμα εσάς και αυτό είναι μια ωραία διαδικασία. Το να μπαίνουμε όμως στη διαδικασία του να μετράμε πόσες χιλιάδες φίλους έχει ο καθένας ή πόση απήχηση έχουν τα σχόλια σου, οδηγεί στο να φουσκώνεις το «Εγώ» σου και να κοιτάς τη σκιά σου λέγοντας «πω πω πόσο ψηλός είμαι». - Δύσκολο θέμα η ποινική δίωξη της γελοιογραφίας Υπάρχει η λογική των δύο μέτρων και δύο σταθμών στη γελοιογραφία; Για παράδειγμα το γαλλικό περιοδικό Charlie Hebdo, μετά την επίθεση που δέχτηκε έχει δημοσιεύσει πολλά χυδαία σκίτσα εις βάρος κοινωνικών ομάδων. Μπαίνουν όρια στο τι θα σκιτσάρει και θα δημοσιεύσει ο καθένας; Θεωρώ πως η σάτιρα επιβάλλεται να μη βουτιέται στη χλωρίνη και πρέπει να είναι αιχμηρή. Από εκεί και πέρα, διαφωνώ στη λογική του να προκαλείς για να προκαλέσεις. Δηλαδή να φτιάξω κάτι απλά και μόνο για να ξεσηκώσω αντιδράσεις και σχόλια. Είμαι κατά του να χτυπάς κοινωνικές ομάδες χωρίς ουσιαστικά να έχεις λόγο να το κάνεις. Ή το να στοχεύεις σε φύλο, σεξουαλικότητα και θρησκευτικές πεποιθήσεις ως θρησκευτικές πεποιθήσεις και όχι ως πρακτικές. Για παράδειγμα τον σταυροφόρο θα τον αντιμετωπίσεις ως στρατιώτη και όχι ως πιστό. Δεν θα πω σε κάποιον πως είναι Ταλιμπάν επειδή κάνει τον σταυρό του και δεν με ενοχλεί καθόλου. Θα πω ότι είσαι Ταλιμπάν όταν κατέβεις για παράδειγμα στο Χυτήριο. Εκεί όμως δεν θίγεις την πίστη, θίγεις την πρακτική. - Δεν είναι δυσδιάκριτο αυτό το όριο; Στην πραγματικότητα όχι. Δηλαδή το Ισλάμ είναι θρησκεία μίσους επειδή κάποιοι το συνδέουν με το «Ισλαμικό Κράτος» που δεν έχει καμία σχέση με θρησκευτική οργάνωση; Ούτε για παράδειγμα θα κάνω παντιέρα το ότι είμαι άθεος και θα γυρνάω να λέω στους άλλους πως είναι βλάκες και καθυστερημένοι. Θέλει μια προσοχή το όλο θέμα, χωρίς βέβαια να κάνεις εκπτώσεις στον λόγο και τα πιστεύω σου, χωρίς χλωρίνες και ευνουχισμούς. Ενδεικτικό παράδειγμα ο Σόιμπλε που είναι ανάπηρος. Ε και; Κάποιος άλλος είναι χοντρός και κάποιος άλλος κοντός. Το να θίξεις κάποιον γιατί έχει αυταρχική συμπεριφορά είναι λογικό, το να τον θίξεις για θέματα υγείας ή εξωτερικής εμφάνισης είναι πρόβλημα. - Αυτό πάντως είναι κάτι που βλέπουμε να συμβαίνει από πολλά ΜΜΕ Παιδιά το εύκολο ασκεί γοητεία. Είναι πολύ εύκολο να πεις ότι ο Σόιμπλε είναι ένας κομπλεξικός σακάτης ή και να το σκιτσάρεις. Υπάρχει κάτι πιο εύκολο και απλό; «Χαχα ο Σόιμπλε είναι σακάτης». Ωραία και τι κατάλαβες δηλαδή με αυτή τη διαπίστωση; - Θεωρείς πως κάνεις την ίδια δουλειά με τα άτομα που στρέφονται σε αυτού του είδους την κριτική; Σαφώς κάνουμε την ίδια δουλειά αλλά αυτό δεν λέει κάτι. Και δύο βουλευτές κάνουν την ίδια δουλειά και ο ένας μπορεί να είναι της Χρυσής Αυγής. Και δύο δικηγόροι κάνουν την ίδια δουλειά και ο ένας μπορεί να υπερασπίζεται αφιλοκερδώς κάποιον συνδικαλιστή που διώκεται άδικα, ενώ ο άλλος να υπερασπίζεται τον χρυσαυγίτη. - Μήπως η κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε οφείλεται και σε αυτό το εύπεπτο που λέμε, που τα κάνει όλα πιο απλά. Ναι, χτυπάει στο πίσω μέρος του μυαλού μας. Είναι η επιθεωρησιακή λογική η οποία είναι και πολύ δημοφιλής. Το να πιάσει ένας άνθρωπος το χιούμορ των Monty Pythons δεν είναι και το πιο απλό πράγμα του κόσμου, πιο εύκολα η ελληνική κοινωνία θα καταλάβει και θα γελάσει με τον Σεφερλή. - Έχεις ζηλέψει ποτέ κάποιο σκίτσο συναδέλφου σου; Πάρα πολλά. Ζηλεύω πολύ συχνά σκίτσα συναδέλφων όπως ο Τάσος Αναστασίου που είμαστε και πολύ φίλοι ή σκίτσα του Μιχάλη του Κουντούρη της «Εφημερίδας των Συντακτών». Νομίζω πως δεν υπάρχει σχεδόν κανένας συνάδελφος νεότερος ή πιο παλιός, του οποίου να μην έχω ζηλέψει σκίτσα. Είναι μια καθημερινή διαδικασία το να λες «αυτό γιατί δεν το σκέφτηκα εγώ και το σκέφτηκε κάποιος άλλος;». - Τι είναι αυτό που θα σου κάνει το «κλικ» για να εμπνευστείς και να δημιουργήσεις ένα σκίτσο; Είναι μια αυτόματη διαδικασία, δεν μπορώ να το καθορίσω ακριβώς. Καταλήγω μάλλον αυτόματα σε αυτό για το οποίο νιώθω την ανάγκη να τοποθετηθώ. Καταλήγω σε αυτό για το οποίο θέλω εγώ να μιλήσω. - Κάνεις σκίτσα κατά παραγγελία; Κατά παραγγελία έχω κάνει εικονογραφήσεις και πορτραίτα, αλλά ως προς την πολιτική γελοιογραφία δεν μπορώ να δημιουργήσω κατά παραγγελία. Το να έρθει ο αρχισυντάκτης μου και να μου πει κάνε το τάδε σκίτσο δεν είναι πολιτική γελοιογραφία. Το σκίτσο είναι ένα σατυρικό άρθρο γνώμης, αν βγάλεις τη γνώμη πάει τελείωσε. - Ποια η γνώμη σου για το αν μπορεί να διωχθεί ποινικά ένας καλλιτέχνης λόγω μιας γελοιογραφίας; Αυθόρμητα θα έλεγα όχι. Από την άλλη, υπάρχει και ένας αντιρατσιστικός νόμος για τα σκίτσα που προτρέπουν να σφάξουμε τους μαύρους και τους ομοφυλόφιλους. Γενικά είναι δύσκολα ζητήματα αυτά, το «Μακελειό» ως μέσο ενημέρωσης πρέπει να διωχθεί; Μάλλον πρέπει να διωχθεί αλλά ξαναλέω είναι πολύ δύσκολο και λεπτό ζήτημα. Από την άλλη δεν ξέρεις τι δρόμο θα ανοίξει μια τέτοια απόφαση και πως θα χρησιμοποιηθεί εργαλιακά γιατί πάντα είναι επικίνδυνο το πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένας τέτοιος νόμος στο μέλλον. Ας πούμε υπάρχει ο τρομονόμος και όπως βλέπουμε και στο παράδειγμα της Ηριάννας, μπορεί να χρησιμοποιηθεί κατά το δοκούν. Δυσκολεύομαι να τοποθετηθώ. Από τη μια έχεις τη ναζιστική ιδεολογία που πρέπει να την χτυπάς κάτω σαν χταπόδι κυρίως από την κοινωνία, αλλά δεν ξέρω αν αυτό γίνεται και σε ζητήματα άποψης. Είναι άλλο πράγμα η άποψη και άλλο πράγμα η προτροπή σε βία αν και η άποψη του ναζί προτρέπει κατά κανόνα σε βία. - Είπες στην αρχή ότι η ΕΕ είναι ένα κάστρο και εμείς βρισκόμαστε γύρω στις λάσπες. Τι σχόλιο – σκίτσο θα χαρακτήριζε τη σημερινή Ελλάδα; Η σημερινή Ελλάδα είναι ένα από τα πυργάκια. Είναι πολύ εύκολο και βολικό να θεωρούμε την Ελλάδα χώρα υπό κατοχή, αλλά δεν είναι. Συμμετέχει στην ΕΕ, το ΝΑΤΟ και έχει εκλεγμένη κυβέρνηση. Προφανώς δεν είναι η ισχυρότερη χώρα για να θέσει την ατζέντα αλλά συστρατεύεται συνειδητά μαζί τους ως κράτος. Είναι αστείο να μην έχουμε αντιληφθεί τον ρόλο του δικού μας κράτους στο προσφυγικό. Θεωρούμε ότι το μόνο πρόβλημα είναι οι Ουγγαρίες, οι Λετονίες κλπ και εμείς είμαστε οι αθώοι προοδευτικοί που προσπαθούν να δώσουν λύση. Δεν είναι έτσι, δεν έχει ασκηθεί από μέρους μας βέτο στο θέμα του προσφυγικού και γενικότερα έχουμε παρεξηγήσει την έννοια του κράτους. Το ελληνικό κράτος δεν φέρνει νόμους ψηφισμένους από κοινοβουλευτικές πλειοψηφίες που εξοντώνουν τους εργαζόμενους; Με αυτή την έννοια, οι Έλληνες είναι μαζί με τους υπόλοιπους εργαζόμενους στις λάσπες και προσπαθούν να επιβιώσουν και επιχειρηματίες με τους κυβερνώντες βρίσκονται στο παλάτι Πηγή
  21. «Προτιμώ να είμαι έντιμα υποκειμενικός» Από την εφημερίδα «Ποντίκι» Συντάκτης: Γιάννης Κουκουλάς Μάχιμος πολιτικός γελοιογράφος και παραγωγικός δημιουργός κόμικς, ο Πάνος Ζάχαρης, συνεργάτης του «Καρέ Καρέ» εδώ και μερικούς μήνες, με τα έργα του δεν μασάει τα λόγια του. Παίρνει σαφή και ξεκάθαρη θέση απέναντι στα πράγματα, εξηγεί γιατί δεν επιδιώκει να είναι αντικειμενικός και τοποθετεί τον εαυτό του στο δίπολο «εμείς κι αυτοί» ●Μπαίνω κατευθείαν στο ψητό: αν και είσαι πολύ νέος στην ηλικία, τα τελευταία χρόνια η ποιότητα της δουλειάς σου, η παραγωγικότητά σου, η δημοφιλία των έργων σου και οι αναδημοσιεύσεις τους έχουν απογειωθεί. Πόσα χρωστάς στον ΣΥΡΙΖΑ γι’ αυτό; Δουλεύω ως γελοιογράφος από το 2008, όμως νομίζω πως η κρίση και ιδιαίτερα η περίοδος από την πρώτη κυβέρνηση συνεργασίας Σαμαρά-Βενιζέλου μέχρι και σήμερα συνέπεσε με μια ωρίμανση της δουλειάς μου και με μια συνειδητή προσπάθεια να είμαι πιο εξωστρεφής και δραστήριος. Αυτό ενδεχομένως να διεύρυνε την απήχηση των σκίτσων μου. Ευγνωμονώ τον ΣΥΡΙΖΑ για την ταχύτητα και τον θεαματικό τρόπο με τον οποίο αποκαλύφθηκε. Για τον ελάχιστο χρόνο κατά τον οποίο ορισμένοι ίσως φαντάζαμε μίζεροι και γκρινιάρηδες, θλιμμένοι στη γιορτή τους. ● Μέχρι πρότινος, η ιστορία της ελληνικής πολιτικής γελοιογραφίας ήταν «γραμμένη» από αριστερούς δημιουργούς που ύψωναν το καλλιτεχνικό τους ανάστημα απέναντι στη δεξιά εξουσία. Εσύ και οι γελοιογράφοι της γενιάς σου, όπως ο Γιάννης Αντωνόπουλος, η Αλέξια Οθωναίου κ.ά., καλείστε για πρώτη φορά να αντιμετωπίσετε την «πρώτη φορά Αριστερά». Νιώθεις ότι συμμετέχεις σε μια αλλαγή παραδείγματος ή η εξουσία είναι πάντα φτιαγμένη από τα ίδια υλικά; Δεν νιώθω ότι βιώνουμε κάποια ιδιαίτερη τομή. Ο εμβληματικός «Τρίτος Δρόμος» του Ιωάννου, λόγου χάρη, δημιουργήθηκε σε μια περίοδο όπου η σοσιαλδημοκρατία κυριαρχούσε και ήταν κάθε άλλο παρά φιλικός προς την εξουσία. Η περίοδος αυτή έχει βέβαια ιδιαίτερα χαρακτηριστικά εξαιτίας της ρητορικής του ΣΥΡΙΖΑ και της πορείας του προς την εξουσία. Νομίζω όμως ότι μετά το πρώτο διάστημα που ενδεχομένως να δημιούργησε αιφνιδιασμό και αμηχανία σε ορισμένους από εμάς, παγιώνεται στην αντίληψή μας ως μια «κανονική» κυβέρνηση με όλα εκείνα τα χαρακτηριστικά που οι γελοιογράφοι λατρεύουμε να μισούμε. ● Ποιους Ελληνες γελοιογράφους της παλαιότερης γενιάς παρακολουθούσες; Ποιοι νιώθεις πως σε επηρέασαν, σε τι θα ήθελες να τους μοιάσεις και σε τι να διαφοροποιηθείς; Παρακολουθούσα από πάρα πολύ μικρός τους περισσότερους Ελληνες γελοιογράφους και μάλιστα με φανατισμό, οπότε θεωρώ ότι έχω επηρεαστεί από πάρα πολλούς αν και όχι στον ίδιο βαθμό. Καθοριστική επίδραση σε κάθε επίπεδο είχε η δουλειά του Στάθη και του Γιάννη Ιωάννου, των οποίων το αποτύπωμα στη δουλειά μου είναι, νομίζω, βαθύ και ευδιάκριτο. Παράλληλα τα σκίτσα μου επικοινωνούν και με τη δουλειά νεότερων εξαιρετικών συναδέλφων. Οι Ελληνες γελοιογράφοι είναι βαθιά πολιτικοί. Δίνουν προτεραιότητα στο τι θέλουν να πουν και στο πώς θα παρέμβουν στην επικαιρότητα, χωρίς να κυνηγούν απαραίτητα το «αστείο», κι αυτός είναι ένας δρόμος που κι εγώ λατρεύω να βαδίζω. Επιδιώκω ωστόσο, όπως και πολλοί νεότεροι σκιτσογράφοι, να αλληλεπιδρώ περισσότερο απ’ ό,τι συνέβαινε παλιά με τους αναγνώστες, να επικοινωνώ σε μια ισότιμη βάση και να δημιουργώ σκίτσα που δεν θα μένουν μονάχα στις σελίδες της εφημερίδας. Από την εφημερίδα «Το Ποντίκι» ● Σε πολιτικά κρίσιμες στιγμές των τελευταίων ετών, πήρες σαφή και ξεκάθαρη θέση. Δεν θα ήταν πιο ωφέλιμο για την καριέρα σου να αφήνεις το έργο να μιλά αντί για σένα; Επιδιώκω να μιλάω κυρίως μέσα από τη δουλειά μου και να εκθέτω τη σκέψη μου μέσω αυτής. Κάποιες φορές νιώθω πως δεν αρκεί αυτό, χρειάζεται να μιλάς καθαρά και να εκτίθεσαι. Δεν πάω για Πρόεδρος της Δημοκρατίας για να το παίξω αντικειμενικός. Προτιμώ να είμαι έντιμα υποκειμενικός ανεξαρτήτως κόστους. ● Δημιουργείς παράλληλα κόμικς και γελοιογραφίες σε διαφορετικά έντυπα και δικτυακούς τόπους. Ωστόσο παραμένεις πάντα βαθύτατα πολιτικός με έργα που αναφέρονται στην τρέχουσα πολιτική πραγματικότητα. Πόσο δύσκολο και περιοριστικό είναι κάτι τέτοιο; Παραφράζοντας τον Τζορτζ Μπεστ, κάποια περίοδο σταμάτησα να κάνω πολιτικά σκίτσα και ήταν το χειρότερο εικοσάλεπτο της ζωής μου. Επιδιώκω συνειδητά να είμαι όσο πιο πολιτικός γίνεται, αφού αντιμετωπίζω τη δουλειά μου όχι ως εκτόνωση ή χαλάρωση αλλά ως συμβολή στη συζήτηση που γίνεται για όλα όσα μας απασχολούν. Δεν μου φαίνεται δύσκολο ή εύκολο, μου είναι απλώς φυσιολογικό και αυτονόητο. Από τη σειρά Working Dead που δημοσιεύεται στην πλατφόρμα socomic.gr, με την υποστήριξη της ΙΟΝ ● Στην πλατφόρμα socomic.gr δημιουργείς τη σειρά «Working Dead» με βασικό της θέμα τον κόσμο της εργασίας από την προϊστορία, την αρχαιότητα, τη φεουδαρχία, τα χρόνια του ρατσισμού μέχρι τις μέρες μας. Εχουν αλλάξει πολλά πράγματα από τότε και κατά πόσο σήμερα οδεύουμε προς τα πίσω; Πάντα υπήρχαν εκμεταλλευτές και εκμεταλλευόμενοι. Δουλοκτήτες και δούλοι, φεουδάρχες και δουλοπάροικοι, καπιταλιστές κι εργάτες. Αλλάζουν πολλά: από τις φορεσιές και τα πρόσωπα, μέχρι τον τρόπο παραγωγής, τη μορφή της εκμετάλλευσης και την ένταση της καταπίεσης. Αυτό που δεν αλλάζει είναι η ύπαρξη του διαχρονικού δίπολου «εμείς κι αυτοί» που είναι και ο βασικός λόγος για τον οποίο ξεκίνησε και συνεχίζει αυτή η σειρά. ● Εσύ ως γελοιογράφος και δημιουργός κόμικς νιώθεις μέρος της διαχρονικής τάξης των working dead ή παρακολουθείς τα πράγματα αποστασιοποιημένος, απ' έξω, ως παρατηρητής; Σε καμία περίπτωση δεν είμαι παρατηρητής. Είμαι σε κάθε καρεδάκι του «Working Dead», παρέα με τους δικούς μου ανθρώπους: τους φίλους, την οικογένεια, τους συναδέλφους μου. Τη μια πεθαίνουμε όλοι μαζί κάτω από τη σκιά των πυραμίδων, την άλλη πνιγόμαστε στο σάπιο δουλεμπορικό που βυθίζεται ή στο τηλεφωνικό κέντρο στην Καλλιθέα. Και μετά ξαναγεννιόμαστε για να δουλέψουμε και να ξαναπεθάνουμε. ● Ως ενεργό μέλος της Λέσχης Ελλήνων Γελοιογράφων, βρέθηκες πρόσφατα στο επίκεντρο μιας πρωτόγνωρης, συντονισμένης και δριμείας επίθεσης από συγκεκριμένους αρθρογράφους και έντυπα. Τι πιστεύεις ότι τους εξόργισε; Το περιεχόμενο της σατιρικής κριτικής σας στην Ευρωπαϊκή Ενωση ή το «θράσος» να πιάνετε στα πενάκια σας την «Ιερή αγελάδα» που λέγεται Ευρώπη; Μεγάλο παράσημο οι αντιδράσεις αυτές… Αυτό που ενόχλησε κατά τη γνώμη μου είναι το ότι μιλήσαμε για την Ευρώπη κριτικά και μάλιστα σε έναν χώρο που διασφάλιζε πως θα μας «ακούσουν» πάρα πολλοί Ελληνες και ξένοι εργαζόμενοι θα συνομιλήσουν μαζί μας και θα προβληματιστούν, όπως και συνέβη. ● Στη σειρά «Scary Tales» που δημοσιεύεις στην «Εφ.Συν.» χρησιμοποιείς χαρακτήρες από κλασικά παραμύθια για να σχολιάσεις την ελληνική πολιτική σκηνή. Ποιος από τους πολιτικούς είναι ο μεγαλύτερος Πινόκιο; Η κακιά Μάγισσα; Η Σταχτοπούτα; Το Ασχημόπαπο; Ο Κακός Λύκος; Δεν θα ήθελα να παραλληλίσω την κυβέρνηση ή τη Ν.Δ. με κακούς των παραμυθιών ή π.χ. με τον ψεύτη Πινόκιο. Ο Πινόκιο είναι αφελής, εκείνοι όχι. Μάλλον ο ρόλος τους είναι εκείνος του ξεβράκωτου βασιλιά. Μπορώ με βεβαιότητα να πω πως η Ωραία Κοιμωμένη είμαστε όλοι εμείς οι εργαζόμενοι. Σταχτοπούτες οι γυναίκες εργαζόμενες που είναι σε ακόμη πιο μειονεκτική θέση από εμάς τους άντρες. Ασχημόπαπα είναι τα προσφυγάκια, όχι βέβαια γιατί είναι άσχημα, το αντίθετο: είναι διαφορετικά και βιώνουν τον χλευασμό, την απομόνωση και το μίσος από μια μερίδα (υπ)ανθρώπων. Ομως θα μεγαλουργήσουν, διότι άνθρωποι που γεννιούνται μέσα στη φωτιά κι επιβιώνουν είναι φτιαγμένοι από σπάνιο υλικό. ● Θα προτιμούσες μια γενναία πολιτική στροφή προς τα συμφέροντα του λαού και τον Πάνο Ζάχαρη άνεργο; Ή πενήντα χρόνια ακόμη ΠΑΣΟΚ, Ν.Δ. και ΣΥΡΙΖΑ και τον Πάνο Ζάχαρη να μεγαλουργεί; Το κατά πόσο μπορεί να μεγαλουργήσει κάποιος σε συνθήκες φτώχειας και ανασφάλειας είναι σχετικό… Πόσο μάλλον για πενήντα ακόμη χρόνια… Σαφώς θα προτιμούσα να πάρουμε πραγματικά τις τύχες στα χέρια μας και να συμβάλω σε αυτό και με τη δουλειά μου. Θα σκότωνα για να φτιάχνω κάποια στιγμή σκίτσα όμορφα και αισιόδοξα. Ποιος είναι Ο Πάνος Ζάχαρης γεννήθηκε το 1982 και σπούδασε στο Τμήμα Ιστορίας της Φιλοσοφικής Σχολής της Αθήνας και στη Σχολή Ορνεράκη. Εργάζεται ως πολιτικός γελοιογράφος στο «Ποντίκι» και δημιουργεί κόμικς για την ηλεκτρονική πλατφόρμα socomic.gr. Εδώ και μερικούς μήνες συνεργάζεται με το «Καρέ Καρέ» της «Εφ.Συν.», στην πρώτη σελίδα του οποίου σκαρώνει τρομακτικά πολιτικά παραμύθια με τη σειρά «Scary Tales». Πηγή
  22. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ "Αρνητικοί Συσχετισμοί" 2 Δεκεμβρίου στις 20:00 Oι εκδόσεις Τόπος παρουσιάζουν το λεύκωμα του γελοιογράφου Πάνου Ζάχαρη "Αρνητικοί Συσχετισμοί" που περιλαμβάνει επιλεγμένα σκίτσα που έγιναν για το ΠΟΝΤΙΚΙ και το ηλεκτρονικό περιοδικό Ατέχνως την περίοδο 2013-2016. Σκίτσα εφημερίδας, εφήμερα, καταδικασμένα να ζήσουν όσο κρατά μια γρήγορη ματιά: μισό λεπτό… Μισό λεπτό τότε, τι θέλουν σ’ ένα βιβλίο; Να γλιτώσουν από τον χρόνο, να μαζέψουν σκόνη βιβλιοθήκης, να καλογεράσουν, να θυμίσουν. Να διασώσουν όσο μπορούν μνήμες από γεγονότα χτεσινά που όμως θολώνουν και μοιάζουν ήδη μακρινά εξαιτίας του συμπυκνωμένου πολιτικού χρόνου. Σκίτσα που γεννήθηκαν από την επικαιρότητα και παλεύουν μήπως και καταφέρουν να την ξεπεράσουν, όμορφα τακτοποιημένα σε ένα βιβλίο. Για το βιβλίο θα μιλήσουν ο σκιτσογράφος Τάσος Αναστασίου, ο δημοσιογράφος Άρης Μαλανδράκης και ο Πάνος Ζάχαρης. Polis Art Cafe: Αίθριο Αρσάκειου Μεγάρου, Πεσματζόγλου 5, Αθήνα Facebook event
  23. Αντιγράφω το δελτίο τύπου από το comicdom: Η εφημερίδα «Το Ποντίκι», σας προσκαλεί στην παρουσίαση του λευκώματος «Βάζουμε Λόγια», με τις σατιρικές παρεμβάσεις των Soloup και Πάνου Ζάχαρη σε φωτογραφίες με πρωταγωνιστές της επικαιρότητας των τεσσάρων τελευταίων χρόνων. Το άλμπουμ θα παρουσιάσουν οι: Λάκης Λαζόπουλος Γιώργος Παπαδάκης Πόπη Τσαπανίδου Στον χώρο θα παρουσιαστούν έργα της Σχολής Ορνεράκη από την έκθεση «Ελλάδα και Κρίση». Η εκδήλωση θα γίνει στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, την Δευτέρα 16 Δεκεμβρίου 2013 και ώρα 7:00 μ.μ. ...
×
×
  • Δημιουργία νέου...

Σημαντικές πληροφορίες

Χρησιμοποιώντας αυτή τη σελίδα, αποδέχεστε τις Όρους χρήσης μας.