Κόμικ: Η Εποχή της Παρακμής [ Τσιώρου Βίκυ, Ελευθεροτυπία,12/3/1996 ]

[Bonadrug]

Της ΒΙΚΗΣ ΤΣΙΩΡΟΥ

 

Πού βρίσκεται σήμερα, ύστερα από 100 χρόνια ζωής, το κόμικ; Υπάρχει μέλλον γι' αυτό; Αυτά τα ερωτήματα κάνουν τους σεναριογράφους της 9ης αυτής τέχνης - όπως συνηθίζεται να τη θεωρούν - να ξύνουν το κεφάλι τους και τους σκιτσογράφους να τρίζουν τις πέννες τους, πάνω στο λευκό χαρτί. Οι απόψεις διίστανται.

Η αλήθεια είναι πως το κόμικ έχει αλλάξει πολύ εδώ και κάμποσο καιρό. Η επoχή της αθωότητάς του έχει περάσει ανεπιστρεπτί, γεγονός ωστόσο που δεν εμποδίζει τους σύγχρονους δεξιοτέχνες του είδους να δανείζονται, ακόμη και σήμερα, στοιχεία από τα παλιά άλμπουμ, εξασφαλίζoντας έτσι και ένα μέρος από τη φρεσκάδα τους. Σήμερα υπάρχουν οι «ρεαλιστές», οι «πλακατζήδες», οι «ξεχωριστοί» και το «νέο αίμα». Μήπως όμως ήταν καλύτερα παλιά;

Σίγουρα, η σε ένα βαθμό έκλειψη εκείνου του παλιού απερίγραπτου μύθου, του ήρωα, είναι σήμερα αισθητή: Ούτε Σούπερμαν, ούτε Mπάτμαν, που ο αμερικανικός κινηματογράφος ανακαλύπτει με μεγάλη του χαρά για μια ακόμη φορά, ούτε Σπιρού και Tεν Τεν. Τότε ο δημιουργός υποχωρούσε μπροστά στον ήρωα του και συχνά η δόξα έφτανε με μεγάλη καθυστέρηση. Έκτοτε το ύψος, η ατμόσφαιρα και τα είδη απελευθερώθηκαν και ο δημιουργός αποφάσισε να πάρει εκδίκηση, συνεπαρμένος από την αίσθηση μιας πρωτόγνωρης ελευθερίας που του χάρισε η αδιαφορία των λογοκριτών, που άρχισαν να ασχολούνται μόνο με το νέο μέσο που εμφανίστηκε, την τηλεόραση.

 

Έχοντας κατηγορηθεί για ενίσχυση της νεανικής εγκληματικότητας, το κόμικ της ηρωικής εποχής ζούσε κάτω από αυστηρή επιτήρηση. Καμιά φορά βλέπαμε κάποιον φρουρό να πέφτει καρφωμένος από το βέλος του εχθρού, αλλά αυτό συνέβαινε σε κάποια μακρινή εποχή και με ξεπερασμένα όπλα. Κανένας δεν έπεσε νεκρός από όπλο του Τεν Τεν. Τα περίστρoφa χρησίμευαν μόνο ως απειλή και ελάχιστες φορές τραυμάτιζαν. Αντίθετα, πολύ συχνά πιαν6ντουσαν στα χέρια και οι μπουνιές και οι κλωτσιές έπεφταν σύννεφο, αφήνοντας στα πρόσωπα κάποιες μικρές αμυχές, όπως στα παλιά καλά γούεστερν. Συγκρινόμενο με τον Αμερικανό ξάδερφο του, σαφώς πιο βίαιο. Το γαλλοβελγικό κόμικ ήταν πολύ πιο «μαλακό», συχνά ηθικοπλαστικό, κάτι που σήμερα δεν περνάει με τίποτα.

Για καιρό η γυναικεία παρουσία απουσίαζε εντελώς από τα κόμικ. Οι πιτσιρικάδες ενδιαφέρονταν μόνο για την περιπέτεια, ωστόσο. οι λογοκριτές, ανησυχώντας για όλα αυτά τα αμιγώς αρσενικά ζευγάρια ηρώων, δέχτηκαν και κάποια γυναικεία πρόσωπα εκτός από τις συνήθεις καρικατούρες, μέγαιρες κλπ. Μετά τον Μάη του'68 ακολούθησε: μια οργιώδης περίοδος, που αργότερα εξισορροπίστηκε από την επαναβεβαίωση της θέσης, πως το σημαντικότερο σε ένα κόμικ είναι το καλό σενάριο.

Με την εισβολή της τηλεόρασης ως προσιτό μέσο διασκέδασης, νέα πάθη ευαισθητοποιούν το κοινό, που δεν έχουν καμία σχέση με αυτά της παλιάς εποχής, τότε που περίμενε υπομονετικά πότε θα βγει το περιοδικό με τη συνέχεια κάποιας περιπετειώδους σειράς με τους αγαπημένους παραδειγματικούς του ήρωες.

Η παρακμή του έντυπου κόμικ (περιοδικά όπως Ρίlote, Metal Ηυrlant, Tintin εξαφανίστηκαν) εμποδίζει την ανάδειξη νέων ταλέντων και οι εκδότες αλλάζουν στρατηγική. Άλλοτε το περιοδικό Τεν Τεν απευθυνόταν σε όλο τον κόσμο και πρώτα πρώτα στα παιδιά. Για το διαφοροποιημένο τώρα κοινό, οι εκδότες πολλαπλασίασαν τις εναλλακτικές λύσεις. Υπάρχουν πολλές εκδόσεις για κάθε πορτοφόλι Ο Αλμπέν Μισέλ καλύπτει το κόμικ για ενήλικες, με το χιουμοριστικό σκίτσο των Kaμπί και Βολίνσκι και άλλοι απευθύνονται στους αισθητικά απαιτητικούς, προσφέροντας συλλογές με προκλητικές ακουαρέλλες του Μανάρα...

Η μαζική εισβολή του ιαπωνικoύ κόμικ, των mangas έχει επηρεάσει κατά πολύ το τοπίο. Πολλοί εκδοτικοί οίκοι κόμικ, μπροστά στη μεγάλη ζήτηση αυτού του νέου είδους από το νεανικό κοινό, εκδίδουν όλο και περισσότερα ιαπωνικά κόμικ. Κάθε επεισόδιο πουλάει από 50-100 χιλιάδες αντίτυπα. Συνήθως τα mangas, που κυκλοφορούν σε πολυσέλιδα άλμπουμ, δεν διακρίνονται ούτε για το σκίτσο, ούτε και για το σενάριο. Οι εκδότες, ωστόσο, επενδύουν πολλά σε αυτό. Εξάλλου όπως λέει ο εκπρόσωπος του μεγάλου εκδοτικού οίκου Καστερμάν: «Δcν πρέπει να ξεχνάμε ποτέ πως το κόμικ είναι μια αντικouλτούρα".

 

 

Η ΚΑΤΑΓΩΓΗ ΤΩΝ ΚΟΜΙΚΣ

 

Ορισμένοι, προκειμένου να αποδώσουν μια ευγενική καταγωγή στο κόμικ, προσπάθησαν να συνδέσουν τη γέννηση του κόμικ με την εμφάνιση σχεδίων στις προϊστορικές σπηλιές του Λεσκό, Ωστόσο, μόνο δύο απόψεις σήμερα φαίνεται να έχουν επικρατήσει πάνω σε αυτό το θέμα.

Η πρώτη θεωρεί δημιουργό του κόμικ τον Aμερικaνό Richard Outcault (1863-1928). Πράγματι, μια μέρα του Οκτώβρη του 1896, ο σκιτσογράφος αυτός μεταφέρει σε μια σειρά τετραγώνων τις ιστορίες του Yellow Κid, ενός φαλακρού πιτσιρικά με μεγάλα αυτιά και ντυμένου με ένα κατακίτρινο νυχτικό, Η δημοτικότητα αυτού του μικρού ήρωα μέσα σε μικρό χρονικό διάστημα μεγαλώνει τόσο, ώστε γίνεται το μήλον της Εριδος ανάμεσα σε δυο μεγάλες εφημερίδες, τη New York World... του Tζότζεφ. Πoύλιτζερ, στην οποία γεννήθηκε ο ήρωας και τη Νew York Joumal, του περίφημου Γουίλιαμ Ρόντολφ Χιρστ, στην οποία εκτυλίχθηκαν οι περιπέτειές του, Μετά από δύο χρόνια, όλες οι αμερικανικές εφημερίδες προσφέρουν ανελλιπώς στους αναγνώστες τους σειρές κόμικ.

 

Σύμφωνα με την άλλη άποψη, ο Ευρωπαίος Ρόντολφ Τέπφερ από τη Γενεύη, 70 χρόνια νωρiτερa από τον Αμερικανό συνάδελφό του, ανακάλυψε το κόμικ. Συγγραφέας, κριτικός τέχνης και παιδαγωγός, ο Τέπφερ (1799-1846) δημιούργησε τους «μύθους» του σε "στάμπες" γύρω στo 1827, με μοναδικό στόχο τη διασκέδαση των μαθητών και των οικείων του. Δύο από τα χειρόγραφά του πέφτουν στα χέρια του Γκαίτε και ο ενθουσιασμός του μεγάλου συγγραφέα και πρώτου κριτικού κόμικ, παρακίνησε τον Τέπφερ να δημοσιεύσει αυτές τις ιστορίες. Από το 1833 ώς το 1846, εφτά μεγάλου μεγέθους τόμοι δημοσιεύονται στη Γενεύη. Αφηγητής και σκιτσογράφος μεγάλης δεξιατεχνίας, ο Τέπφερ υπήρξε και ο πρώτος θεωρητικός ταυ κόμικ. Γρήγορα αντιλήφθηκε τις δυνατότητες αυτού του «μικτού ιδιώματος», για το οποίο έγραφε: "Τα σχέδια χωρίς το κείμενο δεν θα είχαν παρά μια ασαφή σημασία. Το κείμενο χωρίς τα σχέδια δεν θα έλεγε τίποτα. Αντίθετα, το σύνολο δημιουργεί ένα είδος μυθιστορήματος πολύ πρωτότυπου, καθώς δεν μοιάζει ούτε με μυθιστόρημα ούτε με τίποτε άλλο».

 

Σελίδα από την πρώτη δημιουργία του Rodolphe Tφpffer με τίτλο "HISTOIRE DE M. VIEUX BOIS"

 

 

 

Ελευθεροτυπία 12/3/1996

[alagt17]

Να ευχαριστήσουμε πρώτα απ' όλα τον συνήθη πλέον ύποπτο bonadrug για την παράθεση του άρθρου

Βέβαια το άρθρο έχει ενδιαφέροντα σημεία αλλά πάσχει σε δύο τομείς: ελλιπές λόγω ανεπαρκούς ανάπτυξης (πρόβλημα αριθμού λέξεων προφανώς) και λόγω του mainstream (να το πω δημοσιογραφικού; συμβατικού; δε βρίσκω άλλη λέξη) χαρακτήρα του. Μοιάζει κάπως με εργασία μέτριου μαθητή (έχω διαβάσει μπόλικες τέτοιες). Σε κάποια σημεία σχηματοποιεί υπερβολικά (η προσπάθεια για παράδειγμα διάκρισης BD και αμερικάνικου κόμικ με βάση τη βία είναι μάλλον αμφίβολη ακόμη και πριν το '68). Για τους προχωρημένους στο κόμικ (ναι και εγώ πλέον έχω προχωρήσει -στο BD κυρίως - μετά από εντατικά μαθήματα κυρίως από τους dimis, germanicus και ΧΙΙΙ) δε λέει και πολλά. Τους αρχάριους ίσως θα μπορούσε να τους κεντρίσει το ενδιαφέρον αν ήταν λίγο πιο ενθουσιώδες και όχι τόσο ψόφιο. Εδώ νομίζω ότι η συντάκτης χρειάζεται μερικά μαθήματα από την Γκρικομίξ...

[starsky]

βασικα το αρθρο και τα ερωτηματα του ειναι τελειως ακυρο ,μαλλον καπως θελαν να γεμισουν τις σελιδες και γραφαν οτι χαζομαρες τους κατεβαιναν,τα manga δε διακρινονται για σχεδιο η για σεναριο λεει(βαζει και ενα συνηθως για να μη τη κραξουν),μηπως καπνιζε τιποτα που δεν επρεπε οταν τα εγραφε αυτα?

Επεξεργασία Δεκεμβρίου 29, 2007 από starsky

[x for xepeta]

βασικα το αρθρο και τα ερωτηματα του ειναι τελειως ακυρο ,μαλλον καπως θελαν να γεμισουν τις σελιδες και γραφαν οτι χαζομαρες τους κατεβαιναν,τα manga δε διακρινονται για σχεδιο η για σεναριο λεει(βαζει και ενα συνηθως για να μη τη κραξουν),μηπως καπνιζε τιποτα που δεν επρεπε οταν τα εγραφε αυτα?

 

Έχω την ίδια γνώμη. Η αρθρογράφος απλά πετάει σκόρπια θέματα, χωρίς να λέει τίποτα. Έχω διαβάσει κείμενα που δε μου πρόσφεραν καμία νέα γνώση κι όμως έβλεπα το καλογραμμένο κείμενο και χαιρόμουν που θα το διαβάσει και άλλος κόσμος. Ε αυτό δεν είναι τέτοιο.

 

Πάντως η τελευταία παράγραφο έχει κάποιο ενδιαφέρον.

[starsky]

εχει ενδιαφερον το ποια ειναι η απαρχη των κομικ,ειναι λιγο δυσκολο να προσδιοριστει πιστευω,γιατι πρεπει να βρει κανεις οχι τι ετεινε προς το κομικ,αλλα τι αρχισε με τη παρουσια του να διαμορφωνει αυτη τη νεα τεχνη και οι αγιογραφιες ας πουμε(οχι ολες)εχουν ψειγματα απο σειριακη απεικονιση,εν ολιγης δε χρειαζεται το κομικ το κειμενο.

τωρα που το το ξαναβλεπω ισως να τα διαβασε καποια απο αυτα απο αλλου η συγγραφεας,τελος παντων οσο καλα και να ειναι καποια βιβλια γραφουν και πραγματα που μπορει να διαφωνει κανεις

(ο αλλος λεει οτι τα κομικ ειναι αντικουλτουρα,σε λιγο θα μας λενε και πως να τα σχεδιαζουμε...αν και κατι μου λεει οτι ηδη το κανουν.......)

Επεξεργασία Δεκεμβρίου 29, 2007 από starsky

[Konata_Izumi]

ημουν ετοιμος να εκφρασω την αντιθεση μου για το σχολιο στο αρθρο περι manga, αλλα βλεπω με προλαβατε.

 

 

Τα κομικς δεν εχουν παρακμασει, απλως εξελισσονται.

[starsky]

http://www.onemanga.com/

και για οποιον θελει να εχει μια πιο σφαιρικη αντιληψη των manga ας περασει μια βολτα απο αυτο το site ,εχει πολλα on line manga.

[zoo]

Ξεπερνώντας την πραγματικά φτωχή γραφή και την έλειψη γνώσης για το αντικείμενο, θα ήθελα να σταθώ στο γεγονός ότι αφοριστικά κείμενα σαν αυτό είναι η αιτία που η Ελλαδίτσα μας χρόνια τώρα πασχίζει - αλλά μετά βίας καταφέρνει - να βγει από την περίοδο του σκοταδισμού... Δεν είναι δυνατόν να θεωρούμε ότι το κόμικ ως τέχνη (και όχι αντικουλτούρα...) οδεύει την κατιούσα επειδή σταμάτησε να βγαίνει ο Τεν-Τεν και η κάθε σειρά που μας κράταγε συναισθηματικά δεμένους σε κάποιες προηγούμενες εποχές.

 

Ευτυχώς εδώ μέσα ξέρουμε πλέον τι κυκλοφορεί ανά τον κόσμο και, ειδικά στην BD σκηνή, βλέπουμε συνεχώς αξιολογότατους τίτλους που συνεχίζουν να ενισχύουν την ηθοπλασία όλων των ηλικιών. Η αμερικάνικη σκηνή, πλέον πολύ πιο απελευθερωμένη από τα φαντάσματα του λογοκριτικού παρελθόντος, μας δίνει πολύ αξιόλογους τίτλους. Τέλος, τα manga έφτασαν καθυστερημένα και εδώ εκπροσωπεύοντας μια άλλη κουλτούρα, έτσι κλείνοντας το τρίπτυχο των βασικών ρευμάτων κόμικ. Δεν μπορούμε να πούμε ότι είναι υποδεέστερης καλλιτεχνικής αξίας - άπλα ότι είναι για άλλα γούστα.

 

Δυστυχώς φοβάμαι ότι ακόμα και σήμερα, 10 χρόνια μετά, κάποιοι θα έβγαιναν και θα έγραφααν τα ίδια πράγματα. Ευτυχώς τώρα είμαστε περισσότεροι αυτοί που μπορούμε να τα αμφισβητήσουμε

Επεξεργασία Ιανουαρίου 2, 2008 από zoo

[Thor21]

Συμφωνώ απόλυτα με τον φίλο μου Zoo.

Κάποιοι πρέπει να πάρουν λίγο πιο σοβαρά το επάγγελμα τους.

Πρώτα μελετώ ένα θέμα και μετά αρθρογραφώ.Δεν πετάω 5 ασύνδετα στοιχεία και τελειώσαμε.Συγχύστηκα!!

Επεξεργασία Ιανουαρίου 2, 2008 από Thor21