Search the Community

Το μυστήριο της γέννησης, η δημιουργία, επιστημονική φαντασία, sex και πάνω απ'όλα DRUUNA. Τι άλλο να πεις πιο απλά???!!! Ομαδοποίηση Druuna

Η Νίκη Τζούδα, η θρυλική συνεκδόκτρια της Βαβέλ, αυτοβιογραφείται Μια από τις σπάνιες και σίγουρα πιο εξομολογητικές συνεντεύξεις της αθόρυβης κυρίας που δημιούργησε το πιο ανοιχτόμυαλο περιοδικό των ΄80s • Μεγάλωσα στην Αθήνα, αλλά θεωρώ το μισό εαυτό μου Ιταλό. Αισθάνομαι ότι τα χρόνια που έφυγα για σπουδές στην Ιταλία –σπούδασα Αρχιτεκτονική– πήρα ανάσα και βρέθηκα σε ένα περιβάλλον άκρως δημιουργικό. Είδα και έμαθα πράγματα που δεν γνώριζα εδώ πέρα ως παιδί. Εκεί κόλλησα και τη μανία με τα κόμικς. • Αυτή η μανία μεταφράστηκε στην ανάγκη δημιουργίας ενός περιοδικού εικόνας, όχι τόσο κόμικς. Και η Βαβέλ δεν είναι καθαρά ένα περιοδικό κόμικς, δεν μας ενδιέφερε μια ανθολογία, γι' αυτό υπήρξε «και όχι μόνο» από την πρώτη στιγμή. Τη φτιάξαμε το 1981 με τον Γιώργο τον Σιούνα, και το ύφος της οφείλεται περισσότερο σε αυτόν, παρά σε μένα. Τον περασμένο Φεβρουάριο έγινε 25 χρονών. Ξεκίνησε σαν μια τρέλα και εξακολουθεί να είναι μια τρέλα, απ' την οποία δεν μπορούμε εύκολα να ξεκολλήσουμε. • Νομίζω πως η Βαβέλ επηρέασε πάρα πολύ σημαντικά τα περιοδικά στη συνέχεια, κάνοντας κατ' αρχήν μια τομή. Όταν βγήκαμε εμείς, ήταν ελάχιστα τα περιοδικά που κυκλοφορούσαν. Το πιο σημαντικό που έφερε στον τομέα της μορφής είναι τα γραφιστικά, με την είσοδο του Σταύρου Κούλα στο περιοδικό, το 1985. Ακόμα δίνουμε ιδιαίτερη σημασία στον γραφιστικό τομέα. Με λύπη μου βλέπω ότι είναι ελάχιστοι αυτοί που επιμελούνται γραφιστικά το περιοδικό τους – βλέπεις μια πληθώρα περιοδικών, και είναι όλα ίδια. Αντί να δώσουν χώρο σε δημιουργικούς ανθρώπους, θεωρούν το computer την εύκολη λύση, ξεχνώντας ότι είναι απλά ένα μέσο, ένα συμπυκνωμένο ατελιέ. Νομίζουν ότι ο καθένας μπορεί να στήσει ένα περιοδικό, κάτι που δεν είναι αλήθεια, γι' αυτό δεν υπάρχουν περιοδικά με προσωπικότητα στην Ελλάδα. Όποιο έντυπο κι αν ξεφυλλίσεις είναι το ίδιο και το αυτό, μόνο απ' τον τίτλο αναγνωρίζονται. Και είναι κρίμα, γιατί υπάρχουν πολλοί άξιοι άνθρωποι στο χώρο. • Η Βαβέλ υπήρξε –και είναι ακόμα– φυτώριο απ' όπου βγήκαν δημοσιογράφοι, εικαστικοί, εικονογράφοι, άνθρωποι της διαφήμισης. Το φεστιβάλ μας ξεκίνησε με την ίδια συνταγή που έγινε και το περιοδικό, απλώς εκεί έγινε πιο έντονα αυτό που θέλαμε εμείς –πρώτο πληθυντικό, επειδή είναι μια συλλογική δουλειά. Ξεκίνησε απ' την ανάγκη να παρουσιάσουμε κάθε πεδίο νεανικής δημιουργικότητας. Ο στόχος ήταν αυτός – με αφορμή τα κόμικς, που είναι ένα πολύ δυνατό επικοινωνιακό μέσο. Και είχε και έχει τεράστια επιτυχία. Είναι πάντα πίσω η Ελλάδα. Σε όλα. Είναι μια άκρως συντηρητική χώρα, όσο κι αν δίνει την εικόνα της «προχωρημένης». Δεν υπάρχει δημόσιος χώρος. Το φεστιβάλ (το οποίο ξεκίνησε ως 7ήμερο, αλλά τώρα πια διαρκεί 4 ημέρες) είναι μια μεγάλη δημιουργική γιορτή, κάτι που έλειπε απ' την Αθήνα. Δεν υπάρχουν χώροι όπου οι νέοι μπορούν να εκφραστούν. Το φεστιβάλ δίνει αυτή την ευκαιρία, να έρθουν με τις παρέες τους και να πάρουν παράλληλα και «τροφή», ουσιαστική ψυχαγωγία. • Κάποιοι, ξέρεις, σχεδόν επιδιώκουν να στραγγαλίσουν ό,τι δημιουργικό υπάρχει απ' την πλευρά των νέων, δεν είναι ότι απλά αδιαφορούν. Ξέρεις σε πόσα φεστιβάλ έχουν περάσει οι υπεύθυνοι της διοργάνωσης τη νύχτα τους στο αυτόφωρο; Κι αυτό, σε μια περιοχή που είναι τριγύρω γεμάτη μπαρ και εστιατόρια. • Δεν νομίζω ότι ενδιαφέρεται ο Δήμος –με τον οποίο συνεργαζόμαστε– για το φεστιβάλ. Ενδιαφέρονται περισσότερο για τα στημένα πράγματα, αυτά που θεωρούν mainstream. Έχω την εντύπωση πως, ό,τι έχει πάει μπροστά σε αυτή τη χώρα, έχει πάει μόνο από την τρέλα (μόνο ως τρέλα μπορώ να το χαρακτηρίσω) κάποιων ανθρώπων. Δεν παύουμε να ελπίζουμε σε καλύτερες μέρες, αλλά με στενοχωρεί που έχουν αρχίσει να λείπουν πολλά πράγματα από το φεστιβάλ, για οικονομικούς λόγους. Πριν από λίγο ακύρωσα μία από τις μεγαλύτερες εκθέσεις που είχαμε ανακοινώσει –του Φρανσουά Σουίτεν–, γιατί δεν μας φτάνουν τα λεφτά. Περιοριστήκαμε στις 4 μέρες, δεν υπάρχουν πια τα παιδικά κι εφηβικά εργαστήρια, οι ημερίδες κι οι διαλέξεις, ο χορός, ο κινηματογράφος, ο τομέας των γραφιστικών. Μερικές φορές αισθάνομαι απόγνωση, γιατί δεν μπορούν να καταλάβουν ότι είναι από τα ελάχιστα πράγματα που έχει η πόλη για τους νέους. Το μόνο ίσως. Δεν αναφέρομαι μόνο στο Δήμο Αθηναίων, αλλά γενικότερα στους κρατούντες. Νομίζω πως η Βαβέλ επηρέασε πάρα πολύ σημαντικά τα περιοδικά στη συνέχεια, κάνοντας κατ' αρχήν μια τομή. Όταν βγήκαμε εμείς, ήταν ελάχιστα τα περιοδικά που κυκλοφορούσαν. Φωτο: Charlie Makkos/LIFO • Απ' την άλλη, το φεστιβάλ μάς έχει κάνει ψυχικά πλούσιους. Όχι μόνο από την επαφή μας με έναν απίστευτο αριθμό ανθρώπων ανά τον κόσμο –κάποιοι εκ των οποίων έχουν γίνει στενοί μας φίλοι–, αλλά περισσότερο από την επαφή μας με αυτό που έχει πολύ παλμό: από τους νέους. Είναι και το μόνο που μας κρατάει μέσα στις διάφορες –και, σε διαβεβαιώ, είναι πολλές– αντιξοότητες που αντιμετωπίζουμε. • Το φετινό φεστιβάλ περιέχει πολύ σημαντικά πράγματα. Κατ' αρχάς, μια έκθεση Τσέχων σουρεαλιστών. Είναι μια ομάδα που υπάρχει απ' το 1934 και έχει πολύ μεγάλο ενδιαφέρον. Θα εκτεθούν γύρω στα 130 έργα τους, και θα είναι μαζί μας και 3 από αυτούς, που θα κάνουν διάφορα «σουρεαλιστικά» happening στο χώρο του φεστιβάλ. Θα υπάρχει μια μεγάλη έκθεση του Όσκαρ Τσικού, ενός εκπληκτικού εικονογράφου που έχει βραβευτεί με Όσκαρ, έργα του Τζεφ Σμιθ κι αρκετών άλλων, ξένων κι Ελλήνων. Οι Έλληνες δουλεύουν πάνω στο θέμα του φεστιβάλ, που φέτος έχει τον ειρωνικό (λόγω εκλογών) τίτλο «Όνειρο Ίσως». Θα υπάρχει και μια μεγάλη έκθεση με τράπουλες ταρό εικονογραφημένες με μοντέρνο τρόπο, απ' τον χώρο των κόμικς. Επίσης, κάθε βράδυ συναυλίες και θέατρο δρόμου. • Τον Λούκο τον ήξερα και τον εκτιμούσα απ' τη δουλειά του. Μου δόθηκε η ευκαιρία να τον γνωρίσω όταν ήρθε στο φεστιβάλ. Τον ενδιέφερε ο κόσμος και η οπτική που είχε το φεστιβάλ μας, και μου ζήτησε να συμμετάσχω στο Φεστιβάλ Αθηνών. Ομολογώ ότι ήμουν λίγο δύσπιστη για τον θεσμικό ρόλο που ήθελε να μου δώσει, αλλά είναι ένας δημιουργικός άνθρωπος και με συμπαρέσυρε. Και δεν μετανιώνω γι' αυτό. Είχε επιτυχία το Φεστιβάλ Αθηνών, γιατί ανοίχτηκε και σε ένα άλλο κοινό. Ήταν σημαντικό το άνοιγμα που έγινε σε άλλους χώρους εκτός του Ηρώδειου, και η ανταπόκριση ήταν φοβερή. Τουλάχιστον, στο κτήριο της Πειραιώς 260 και στο Σχολείο, ας ήταν μεγαλύτεροι οι χώροι. Και, φαντάσου, όλο αυτό άρχισε να στήνεται από τον περασμένο Φεβρουάριο, είχαμε ελάχιστο χρόνο. Με το Φεστιβάλ Αθηνών αποδείχτηκε ότι υπάρχει κοινό που διψάει για διαφορετικά πράγματα. Αυτό δεν φαίνεται μόνο από το sold out των παραστάσεων, ήταν η πρώτη φορά που συζητούσε ο κόσμος για το Φεστιβάλ Αθηνών τόσο πλατιά. • Μου αρέσουν οι μικρές οάσεις στην Αθήνα. Δεν παύει όμως να είναι μια άγρια μητρόπολη. Με τα κακά της μόνο. Σκέφτομαι καμιά φορά ότι η Ελλάδα υπήρξε ένας ευλογημένος τόπος, κυριολεκτικά, και έχει καταλήξει σε αυτό το πράγμα που είναι σήμερα. Και φταίμε όλοι γι' αυτό που είναι. Η έλλειψη καλλιέργειας και η διάθεσή μας φαίνεται στην πλατεία Ομονοίας, δες πώς την έκαναν. Γενικότερα, οι άνθρωποι αυτής της πόλης αγαπάνε εξαιρετικά το τσιμέντο. Και οι μικρές πόλεις είναι επίσης αντίγραφα της Αθήνας. Τα πάντα είναι δήθεν. Ακόμα και οι άνθρωποι είναι δήθεν. • Υπάρχει μια δημιουργική σκηνή στην Αθήνα που φτιάχνει καινούργια πράγματα, που φτιάχνει μουσική, αλλά δεν την αφήνουν να φανεί. Την πνίγουν τη δημιουργικότητα, οι νέοι είναι υπό διωγμόν. Και όχι μόνο οι νέοι. Αν είσαι ηλικιωμένος ή ανήμπορος, δεν μπορείς να κυκλοφορήσεις στην πόλη. Δεν υπάρχουν ούτε γούρνες να πιουν τα ζώα νερό. Υπήρχαν στο Πεδίο του Άρεως βρυσούλες που έσταζαν σε γούρνες και μπορούσαν να πιουν νερό τα πουλιά και τα σκυλιά. Προχθές που πήγα το σκύλο μου βόλτα είδα ότι τις έκλεισαν κι αυτές... Το άρθρο δημοσιεύθηκε στην έντυπη LiFO το 2006 Πηγή

Δίνω δρόμο περιοδικά κυρίως, αλλά και μερικά ακόμα για να κάνω χώρο. Εκτός από αυτά που θα βάλω έχω και ένα υπόγειο στο πατρικό που πρέπει να έχει σχεδόν όλα τα Βαβέλ, Παρά Πέντε και Μικρό. Θα μπαίνουν σιγά-σιγά όσο θα κάνω ξεσκαρτάρισμα τι θέλω και τι όχι. Περιοδικά FANTASY HEROES - Όλα. Και θα ήθελα να τα δώσω πακέτο και τα 33 τεύχη. Aλλιώς θα προτιμούσα να δώσω ενότητες μαζί, πχ μη μου κόψει κάτι κάποια σειρά στη μέση και μου μείνει η υπολοιπη αμανάτι. Κατάσταση 9 (αν υπάρχει ατέλεια θα το δω όταν κάποιος ενδιαφερθεί ξανά, δε μου φάνηκε να υπάρχει πάντως κάτι. 50 ευρώ όλα μαζί, 2 ευρώ το τεύχος σε αντίθετη περίπτωση. Παρά Πέντε (νέα περίοδος) - Τεύχη 1-5. Κατάσταση 9 εκτός από το #3 που έχει ένα σκίσιμο (εκ γενετής) στο οπισθόφυλλο. 2 ευρώ εκτός από το #3 που κάνει 1. Αν τα πάρει κάποιος όλα το #3 δώρο. Real Comics. Τεύχη 1- 4. Κατάσταση 9, τιμή 1 ευρώ έκαστο. Βαβέλ. Τεύχη 80, 82, 86, 87, 93, 101, 102, 103, 111, 114 Κατάσταση 8 σίγουρα. Τιμή 2 ευρώ. Μικρό Παρά Πέντε. Τεύχη 26, 29, 31, 38, 39, 41, 42. Κατάσταση 9 (για τα σχεδόν 30 χρόνια τους). Τιμή 2 ευρώ. Μικρό Ερωτικό Παρά Πέντε. Τεύχος 3. Κατάσταση 9. 3 ευρώ. Μίκυ Μάους 1058. Κατάσταση 8 (άψογο κιτρινισμένο). Τιμή (δεν έχω ιδέα) 1 ευρώ; (αν είναι πολλά ή λίγα μου λέτε και δώρο το δίνω αρκεί να έρθει κάποιος να το πάρει) Έθνος - DC: Superman: Ο άνθρωπος από ατσάλι, Ασυναγώνιστη Δράση, Επικές Μάχες. The Joker - Ο μοχθηρός κλόουν. Justice League - Tρομερές συγκρούσεις. Wonder Woman - H αμαζόνα ηρωίδα. Flash - O κεραυνός ξαναχτυπά. Κατάσταση 9-10 (από την εφημερίδα στο ράφι). 2 ευρώ το καθένα ή 10 ευρώ όλα μαζί Κomics. τευχη 2,3,4,5 (ενδεχομένως και το 1 - πρέπει να το ψάξω λιγουλάκι). Κατάσταση 8, 1 ευρώ Ελληνικά Μύθος. Κύκλος 2, τεύχος 1. 2 ευρώ Neighborhood. Κατάσταση 9. 3,5 ευρώ. Giant Size Fascists No1 (το άσπρο): εκδόσεις ΧΑΡΑΜΑδΑ. Κατάσταση 9, 2,5 ευρώ Στηβ το χαρούμενο κάθαρμα. Εκδόση Direction. (όχι Βήμα). Κατάσταση 9, 2 ευρώ Αρκάς: Καστράτο - Απρέπειες & Γάτα είναι και γυρίζει. Έκδοση γράμματα. Κατάσταση 9, 2,5 ευρώ έκαστο ή 4 ευρώ μαζί. ΣΟΟΥ ΜΠΙΖΝΕΣ - Έθνος. Κατάσταση 10, 2 ευρώ Ο ΚΟΚΚΟΡΑΣ ΧΟΝΤΡΑ ΚΟΛΠΑ - Έθνος. Κατάσταση 10, 2 ευρώ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ - Έθνος. Κατάσταση 10, 2 ευρώ (αν κάποιος θέλει με 8 ευρώ το γνήσιο πριν διώξω του Έθνους ας μου πει - ότι φύγει πρώτο) ΑΡΚΟΤΕΣΤ - Βρες το ζώο που κρύβεις μέσα σου, Έθνος. Κατάσταση 10, 2 ευρώ Τα αγαπημένα Τόμος Α' και Β', Έθνος. Κατάσταση 10, 2 ευρώ έκαστο. Μεταφρασμένα War Angels - 1. Kατάσταση 9, 2.5 ευρώ. Berserk - 1. Kατάσταση 8 (πέφτει γιατί αγοράστηκε με ξεχειλισμένη κόλλα σε ένα σημείο - άψογο κατά τα άλλα), 2.5 ευρώ. Mosaic. Κατάσταση 8 ή 9 (ένας πολύ ψείρας σαν και μένα θα δει ένα σημάδι που δεν έχει χαλάσει το χρώμα - ένα ελάχιστο πατίκωμα). 4 ευρώ. Dawn - Η άλως του εωσφόρου. Κατάσταση 9, 5 ευρώ. Αλίξ - Ο τελευταίος σπαρτιάτης. Εκδόσεις Σαμούχος. Οι σελίδες είναι σε πάρα πολύ καλή κατάσταση, αλλά έχει αφαιρεθεί από τόμο και η πλάτη έχει τα χάλια της (κόλλες κυρίως). Τιμή - δεν έχω ιδέα. Είχα πληρώσει πολλά για τον τόμο για να πάρω τους 2 πρώτους τόμους που δεν είχαν βγει από τη Μαμούθ. Τώρα αυτό; Δεν ξέρω. Προτείνετε. 3 ευρώ να πω; Αν είναι πολλά μου λέτε Λούκυ Λουκ 33 (Η εξαγορά των Ντάλτον). Κατάσταση 7-8. Έκδοση 1987. 2 ευρώ Από Έθνος: Εναντίον Πίνκερτον, Τα ξαδερφια των Ντάλτον, Η πόλη φάντασμα, Η μνηστή του Λούκι Λουκ, Νταίηλυ Σταρ, Οι Ντάλτον σε Γάμο. Κατάσταση 8-10 (είμαι αυστηρός) 2 ευρώ έκαστο. Στρατίκης: Η επέλασις του Ιππικού. ΧΩΡΙΣ ΕΞΩΦΥΛΛΟ - Κιτρινισμένο. Έκδοση 1979. Δώρο με κάτι άλλο ή αν θέλει κάποιος μόνο αυτό, τα βρίσκουμε. Καραβάνι και Τα τέσσερα κοθώνια (1980). Ταλαιπωρημένα, κατάσταση 5 1 ευρώ. Τεντεν (Ψαρόπουλος) είναι τα: Μυστηριώδες Άστρο, Το Μυστήριο του Μονόκερου, Αποστολή στη Σελήνη, Ο Τεντέν στο Θιβέτ. Η κατάστασή τους, αν δεν υπήρχε το γνωστό θέμα με την ελεεινή κόλα που χρησιμοποιεί ο Ψαρόπουλος θα ήταν 8 τουλάχιστον. Τώρα θα πω ότι είναι 6-7 αν και δεν έχουν ξεκολήσει, φαίνεται ότι είναι ετοιμόροπα. 2 ευρώ ας πούμε (συζητήσιμη) Αστερίξ ο Γαλάτης (τ.10 - Μαμούθ - Ιούλιος 1990). Κατάσταση 8-9. 2 ευρώ. Ιζνογκούντ Ψαρόπουλου. Η μέρα των τρελών. Κατάσταση 8, 2 ευρώ. Ιζνογκούντ ο Κακός. (Ψαρόπουλος τ.9 - 1980). Το τεύχος εκτός από 2 μολυβιές είναι σε πολύ καλή κατάσταση και πλήρες. Πλην όμως οι σελίδες λόγω κακής κόλλας έχουν αποκολληθεί σε πολύ μεγάλο βαθμό. 1 ευρώ. Τεντεν. Στη χώρα του Μαύρου Χρυσού, Οι Καρχαρίες της Ερυθράς Θάλασσας, Πτήση 714. Ψαρόπουλος. Κατάσταση όπως και το παραπάνω. Κάθε σελίδα ξεχωριστή - ιδανικό για σκανάρισμα. 1 ευρώ και τα 3 ή δώρο με κάποια άλλη αγορά. Αν κάποιος θέλει όντως να τα σκανάρει ας μου πει να του τα στείλω έτσι. (εκκρεμεί παραλαβή από τον tik - αν δεν ισχύει μου λες) Μπερνάρ Πρινς. Μία περιπέτεια στο Μανχάταν. Κατάσταση 9, 2 ευρώ. Salammbo εκδόσεις Βαβέλ. Κατάσταση 9 καπλαντισμένο. 8 ευρώ, συζητήσιμη. Ξενόγλωσσα Angel - After the fall - Volume 1. HC - IDW. Kατάσταση 10, τιμή 8 ευρώ. Asterix - La grande traversee. HC. Έκδοση 1995. Κατάσταση 10. Όποιος θέλει να έχει ένα Αστερίξ στη μητρική του γλώσσα, ιδού η ευκαιρία. 3 ευρώ Asterix - AΓΓΛΙΚΑ. Asterix the Gaul, and the Golden Sickle, and Cleopatra, and the Chiftain's Shield, and the Normans, at the Olympic Games, and Caesar's Gift συν το άλμπουμ της ταινίας The twelve tasks of Asterix. Paperback - Έκδοση Hodder Dargaud όλα είναι στα μέσα των 80ς. Κατάσταση 7-8. Η κατάσταση είναι πολύ καλή έως άριστη, απλά είχαν στραβώσει γιατί δεν ήταν καλά τοποθετημένα στην αποθήκη. Με "σιδέρωμα" κάτω από ένα βαρύ τόμο γίνονται 9αρια (για τα 30 χρόνια τους), τιμή 2 ευρώ έκαστο, καλύτερες τιμές σε μαζικότερες παραγγελίες. Tintin - ΑΓΓΛΙΚΑ. Tintin in America, The Calculus Affair, Tintin and the Picaros. Paperback. Έκδοση Magnet Books 1980-85. Kατάσταση δείτε περιγραφή στα Αστερίξ ακριβώς από πάνω. Τιμή 2 ευρώ έκαστο. Dylan Dog (ιταλικό). HC, Collezione Book. τεύχη 2, 15, 19, 20. Kατάσταση 9. 2 έκαστο, 6 ευρώ όλα μαζί

8 1/2 σχέδιο - σενάριο: Guido Crepax Βαβέλ τ.133 (Ιούνιος 1992) Βρέθηκε μπροστά μου, να μην το σκανάρω; Αντιγράφω από το αεροπλανάκι του τεύχους: [...] Τα τελευταία όμως χρόνια, ο Guido έχει μπλοκάρει. Οι ιστορίες του επανέρχονται συνέχεια στα ίδια θέματα, στους ίδιους ήρωες (και κυρίως ηρωίδες). Ο μεγάλος δημιουργός έχει απόλυτη συνείδηση αυτού του αδιέξοδου και αποφάσισε να το περιγράψει, να το αφηγηθεί στην ιστορία που δημοσιεύουμε σ'αυτό το τεύχος. Πρόκειται για μια συγκλονιστική εξομολόγηση, κι έχει πολύ μεγάλη ιστορική αξία για όσους αγαπούν τα κόμικς, κι αγαπούν φυσικά και τον Guido Crepax... Αφιέρωμα στον Guido Crepax.

Παράθυρο τη Νύχτα - Vittorio Girdino Βαβέλ τ.67 (Νοέμβριος 1986) Άλλα κόμικς του Giardino στα ελληνικά: Ουγγρική Ραψωδία Jonas Fink (scanlation) Little Ego (scanlation)

Υπερβολική τιμή σχέδιο - σενάριο: Vittorio Giardino Βαβέλ τ.95 (Μάρτιος 1989) Ο Giardino στο GreekComics

Green Eyeliner σχέδιο - σενάριο: Daniel Clowes Βαβέλ τ.214 (Ιούνιος 2003) Άλλα κόμικς του Clowes στα ελληνικά: Σαν Σιδερένιο Ομοίωμα Γαντιού από Βελούδο Καλή ανάγνωση

Τζανκ Φουντ (Dine & Dash) σχέδιο - σενάριο: Adrian Tomine Βαβέλ τ.201 (Δεκέμβριος 2001) Άλλα κόμικς του Tomine στο GreekComics: 32 Stories: The Complete Optic Nerve Sleepwalk (scan εδώ) Summer Blonde Καλή ανάγνωση

Sam Pezzo (άτιτλο) σχέδιο - σενάριο: Vittorio Giardino Βαβέλ τ.63 (Ιούλιος 1986) Άλλα κόμικς του Giardino στα ελληνικά: Ουγγρική Ραψωδία Jonas Fink (scanlation) Little Ego (scan) Θανάσιμες Διακοπές (can) Παράθυρο τη Νύχτα (scan) Sam Pezzo: Nightfire (scan)

Sam Pezzo: Nightfire... σχέδιο - σενάριο: Vittorio Giardino Βαβέλ τ.54 (Οκτώβριος 1985) Άλλα κόμικς του Giardino στα ελληνικά: Ουγγρική Ραψωδία Jonas Fink (scanlation) Little Ego (scan) Θανάσιμες Διακοπές (can) Παράθυρο τη Νύχτα (scan)

Πακετακι για ολα τα γουστα, πολλα απο τα τευχη ειναι σε μετρια κατασταση, καποια αλλα (λιγα) ειναι απο καλη εως πολυ καλη κατασταση! Εχουμε και λεμε: Η οδυσσεια του Asterix (Μαμουθ) Ο Asterix Στην Ισπανια (Μαμουθ) Το δωρο του Καισαρα (Ψαροπουλος) Λουκυ Λουκ: Συρματα στα λιβαδια & Ο δικαστης (Μαμουθ) Παρα Πεντε #22,25,26 (το τελευταιο χωρις εξωφυλλο) Βαβελ #56,86,98 Μικρο Παρα Πεντε #11 Μικυ Μαους #2038 Τα φιλαρακια #76 Ποπαυ τομος #260 (τευχη #1107,1108,1109) Μονο σε πακετο 7€ 5€

Θεωρήθηκε, απολύτως δίκαια, ένα από τα μεγαλύτερα ταλέντα στον χώρο των κόμικς. Δημιούργησε ορισμένες από τις πιο εμβληματικές σειρές όπως η «Χωματερή» και η «Μητρόπολη». Και κάποια στιγμή, αθόρυβα αποσύρθηκε. Το όνομά του δεν ξεχάστηκε ποτέ. Σήμερα, μετά από πολυετή απουσία, ο Λέανδρος επιστρέφει. Στους παροικούντες την ελληνική σκηνή των κόμικς, το όνομα του Λέανδρου είναι συνώνυμο ενός θρύλου. Κι αυτό γιατί κατόρθωσε στα λίγα χρόνια της δημιουργίας του να φιλοτεχνήσει ορισμένα συγκλονιστικά έργα με μοναδική μαεστρία. Λέγεται πως όταν ο μεγάλος Moebius αντίκρισε για πρώτη φορά τα κόμικς του Λέανδρου, καλεσμένος στο Φεστιβάλ της Βαβέλ, εντυπωσιάστηκε τόσο πολύ που ζήτησε να τον γνωρίσει και δήλωσε αστειευόμενος: «Αυτόν ή θα τον κάνω φίλο μου ή θα τον σκοτώσω». «Ο Παρίας» (Βαβέλ, 1999) και «Με Μεγάλωσαν Σκυλιά» (Babelart, 2009) Ξεκίνησε την καριέρα του από τη «Βαβέλ» το 1996, όπου δημιούργησε μικρές ιστορίες με τη μητρόπολη και την αστική βία στο επίκεντρο. Πρωταγωνιστές και πρωταγωνίστριές του ήταν συνήθως πρόσωπα του κοινωνικού και οικονομικού περιθωρίου, «αταίριαστες» φιγούρες σε έναν κόσμο που επιζητεί την κομφορμιστική ομοιομορφία, μορφές που κινούνται στα όρια της παραβατικότητας, έξω από κάθε συμβατικότητα, στις παρυφές της «σκοτεινής πλευράς» της πόλης ή εντελώς βουτηγμένες μέσα της. Δεν είναι τυχαίος ο τίτλος της συλλογής πολλών εξ αυτών των ιστοριών σε ενιαίο τόμο από τη «Βαβέλ»: «Με Μεγάλωσαν Σκυλιά» (εκδ. Babelart, 2009). Τέτοια πρόσωπα πρωταγωνιστούν και στον «Παρία» (εκδ. Βαβέλ, 1999), ένα μίνι graphic novel-ύμνος στην εξεγερσιακή βία και εύγλωττο οπισθόφυλλο: «Δεν έχω πατρίδα, δεν έχω πίστη, δεν έχω λαό, δεν έχω σπίτι, δεν έχω μέλλον. Είμαι αθώος […] Ο Παρίας γεννήθηκε για να ξαναπεθάνει. Ο Παρίας δεν είναι άτομο, είναι φαινόμενο. Είναι άκληρος, μόνος, άσχημος, τρελός, παιδί, ηλίθιος, αδερφή, γυναίκα, πρεζάκιας, ζητιάνος, σκυλί αδέσποτο, ο τελευταίος των τελευταίων, ο πιο κάτω κι απ’ τους κάτω…». Απόσπασμα από τον «Παρία» Το 2000 ξεκινά τη συνεργασία του με το περιοδικό «9» της «Ελευθεροτυπίας» όπου δημιουργεί τη σειρά «Μητρόπολη» με μικρές αυτοτελείς ιστορίες, ποτισμένες από πικρό χιούμορ και τίτλους όπως «Ο Μικρός Σατανάς», «Πανικός στα Σχολεία», «Η Επίθεση του 10μετρου Ποντικού», «Ζούνε Ανάμεσά μας», «Ο Τιμωρός» κ.ά. Λίγους μήνες αργότερα εγκαινιάζει έναν νέο τίτλο με ιστορίες που λαμβάνουν χώρα σε μια «Χωματερή» (σε ενιαίο τόμο κυκλοφόρησαν από τις εκδόσεις της «Ελευθεροτυπίας», 2007) και πρωταγωνιστές τους θαμώνες της. Κατσαρίδες, μυρμήγκια, αρουραίοι, σκουλήκια, σκουπιδοφάγοι γλάροι κι ένα ανθρώπινο κρανίο, ως γκροτέσκες αντανακλάσεις όλων όσα συμβαίνουν στον «καθωσπρέπει» κόσμο του φωτός, διαγκωνίζονται για ένα κομμάτι μουχλιασμένο ψωμί και διαγωνίζονται για την πιο φαρμακερή ατάκα, ανάμεσα στα απόβλητα, τα απορρίμματα, όλα όσα περίσσεψαν κι όσα δεν χώρεσαν στην πλαστή ευδαιμονία «εκεί έξω». Εξώφυλλα του Λέανδρου από τη «Βαβέλ» (2006) και από το περιοδικό «9» (2000) Με τη λήξη της «Χωματερής», ο Λέανδρος αναλαμβάνει το σενάριο της σειράς «Σε Βλέπω», σε σχέδια του Ηλία Κυριαζή, μια καυστική παρωδία του αλήστου μνήμης Big Brother και πρωταγωνιστές τους εθελουσίως εγκλείστους σε ένα σπίτι υπό διαρκή τηλεοπτική παρακολούθηση. Το 2007, διαδεχόμενος τον Κυρ στις σελίδες της «Ελευθεροτυπίας», δημιουργεί για λίγους μήνες τη σειρά «Η Ζωή στην Αστική Δημοκρατία», ίσως την πιο άμεσα πολιτική και αιχμηρά χιουμοριστική απόπειρά του, στα χρόνια της δεύτερης θητείας του Κώστα Καραμανλή, με πρωταγωνιστές τον ίδιο τον πρωθυπουργό, τον Γιώργο Παπανδρέου και trash φιγούρες όπως τον Θέμο Αναστασιάδη και τον Μάκη Τριανταφυλλόπουλο. Μετά την «Ελευθεροτυπία» θα ακολουθήσουν κάποιες σποραδικές εμφανίσεις έργων του στην αντιεξουσιαστική εφημερίδα «Βαβυλωνία» και μια μεγάλη έκθεση στο 13ο Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς της Αθήνας. Κάπου τότε το κοινό των κόμικς άρχισε να χάνει τα ίχνη του και να τον αναζητά όλο και περισσότερο. «Μα πού χάθηκε αυτός ο Λέανδρος;», και κυρίως «γιατί εξαφανίστηκε;» είναι μερικές κατ’ επανάληψη διατυπωμένες ερωτήσεις απ’ όσους αναγνώριζαν το μοναδικό του ταλέντο, την ικανότητά του να αποδίδει ιδανικά την αστική καταχνιά και την απαισιοδοξία όπως το πέτυχαν εμβληματικές μορφές των ευρωπαϊκών κόμικς, ο Pazienza, ο Liberatore, ο Moebius, να αφηγείται με μελανά χρώματα, άλλοτε με αγανακτισμένο χιούμορ, άλλοτε με ασυγκράτητη οργή τη βία της εξουσίας απέναντι στη ζωή και να υπερασπίζεται όσους τους μεγάλωσαν σκυλιά, τους Παρίες αυτού του κόσμου κι όσους συνωστίζονται στις Χωματερές. Για τους τελευταίους, έχει να πει πολλά ακόμη… Απόσπασμα από την πρώτη «Χωματερή» (περιοδικό «9» της «Ελευθεροτυπίας», 2001) Και το σχετικό link...

απο το fb του Γιαννη Κουκουλά

Dog Boy - Charles Burns Βαβέλ τ.75 (Ιούλιος 1987) Άλλα κόμικ του Burns στα ελληνικά: Μαύρη Τρύπα El Borbah (σκαναριμένο εδώ)

Ο Αντώνης Πανούτσος μαθαίνει τον θάνατο του Gatto Barbieri και θυμάται πως τον πρωτογνώρισε μέσα από τα τεύχη της Κολούμπρα. Σαράντα χρόνια πριν όταν τα κόμιξ δεν γραφόντουσαν για κινηματογραφικά σενάρια, οι αργεντινοί Sampayo και Munoz δημιούργησαν την πρώτη ιστορία του Alack Sinner. Με φόντο το Μπουένος Άιρες της δικτατορίας του Βιντέλα, ο Alack Sinner, πρώην αστυνομικός στην Νέα Υόρκη, είναι ένας ιδιωτικός ντετέκτιβ που έχοντας για γραφείο το Joe ’s Bar αναλαμβάνει υποθέσεις χωρίς πολλές σκέψεις για το παρελθόν των πελατών του. Κλασικές ιστορίες noir που δένουν με τα ασπρόμαυρα σκίτσα του Sampayo, που σε συνδυασμό με τα κείμενα του Munoz παρουσίασαν μια Αργεντινή διαφορετική από τις προκάτ εικόνες. Στην πρώτη σειρά του Alack Sinner «Perché lo fai, Alack Sinner?», στο επεισόδιο Viet Blues υπάρχει ο υπαρκτός χαρακτήρας του σαξοφωνίστα Gatto Barbieri, που πέθανε χθες σε ηλικία 84 ετών. Είναι εκείνος με το πλατύγυρo καπέλο που όταν σταματάει να σολάρει τραγουδάει το El arriero του αργεντινού τραγουδιστή της folk Atahualpa Yupanqui. Το Arriero μεταφράζεται «αγωγιάτης» και οι στίχοι υπάρχουν στα ισπανικά στο internet. Όποιος δεν μιλάει αλλά θα ήθελε να πάρει μια ιδέα από Sampayo και Munoz, δεν έχει παρά να ψάξει για παλιές Κολούμπρες που πρωτοδημοσιεύτηκε ιστορία του Alack Sinner, για το trade paperback της Βαβέλ «Η ζωή δεν είναι κόμιξ μωρό μου» ή για κάποια άλλα tp ’s που πρέπει να βρίσκονται κοντά σε αυτό το κομμάτι της βιβλιοθήκης αλλά δεν έχω την ώρα να ψάξω. Και το σχετικό link...

Οι Eλληνες και τα κόμικς Από ένα ανάγνωσμα περιθωριακό και υποτιμημένο, κυρίως για παιδιά και ανήσυχους εφήβους, τα κόμικς εξελίσσονται στην Ελλάδα σε μια μορφή λογοτεχνίας που απευθύνεται πλέον και στους μεγάλους. Η ονομαζόμενη Ενατη Τέχνη κερδίζει διαρκώς έδαφος στη χώρα μας και επαναπροσδιορίζει τον τρόπο με τον οποίο μαθαίνουμε και σκεφτόμαστε. Tα κόμικς στην Ελλάδα επί πολλά χρόνια θεωρούνταν αμιγώς παιδικό ανάγνωσμα και μάλιστα χαμηλής ψυχαγωγικής αξίας -κάποιοι μάλιστα επέμεναν να τα θεωρούν «σκουπίδια». Τα τελευταία χρόνια, εκείνη η πρώτη ανάπτυξη των κόμικς της δεκαετίας του ’80 απέκτησε νέα ποιοτικά και ποσοτικά χαρακτηριστικά. Περιοδικά για κόμικς και δεκάδες εκδόσεις, εξειδικευμένοι εκδοτικοί οίκοι και βιβλιοπωλεία εξειδικευμένα στα κόμικς, φεστιβάλ και συνέδρια, βραβεύσεις σε παραδοσιακούς λογοτεχνικούς διαγωνισμούς, μέχρι και πανεπιστημιακοί καθηγητές ασχολούνται πλέον με την Ενατη, όπως αποκαλείται, Τέχνη και τη διδάσκουν στους φοιτητές τους. Εχει προηγηθεί η είσοδος των κόμικς στον κινηματογράφο, στην αισθητική της σχεδίασης εξώφυλλων δίσκων και ρούχων, στη διαφήμιση, ενώ αυτό το διάστημα τα κόμικς διαβαίνουν και τις πόρτες των σχολείων, καθώς όλο και περισσότεροι εκπαιδευτικοί αναγνωρίζουν την τρομερή δύναμή τους στο να απλοποιούν σύνθετες έννοιες και να μαγνητίζουν το ενδιαφέρον των παιδιών. Για να καταγράψει το κλίμα που επικρατεί σήμερα στον χώρο των κόμικς, το Reportage συνάντησε πέντε ανθρώπους των οποίων η σχέση με τα κόμικς είναι σχέση ζωής. Η μεγάλη ανατροπή Η επικοινωνιολόγος Λήδα Τσενέ είναι υποψήφια διδάκτορας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και επιστημονική συνεργάτης του Τμήματος ΜΜΕ. Αυτό το εξάμηνο διδάσκει το μάθημα «Κόμικς και Επικοινωνία» στο πλαίσιο του εργαστηρίου Διαφήμισης και Δημοσίων Σχέσεων, στο τρίτο έτος του τμήματος. Τη συναντήσαμε στο Κολωνάκι και καταδυθήκαμε μαζί της στο «μαγικό σύμπαν» των κόμικς. «Οι Ελληνες σήμερα διαβάζουν περισσότερα κόμικς από ό,τι στο παρελθόν. Σε όλο τον κόσμο τα κόμικς έχουν γίνει και πάλι της μόδας. Εκδοτικοί οίκοι μεγάλου βεληνεκούς εκδίδουν βιβλία κόμικς και εκδότες επενδύουν σε αυτά». Δεύτερος λόγος που συντείνει στην αύξηση του ενδιαφέροντος είναι οι ταινίες που βασίζονται σε ήρωες ή σε σενάρια κόμικς. «Υπάρχει πολύς κόσμος που δεν ήξερε ότι, για παράδειγμα, οι ταινίες "V For Vendetta" ή οι "300" ή το "Sin City" είναι μεταφορές διάσημων κόμικς στη μεγάλη οθόνη». Οπως υποστηρίζει η ίδια, η διαφορά στην Ελλάδα είναι το γεγονός ότι τα κόμικς δεν ήταν ποτέ ενταγμένα στην αναγνωστική κουλτούρα μας, όπως συμβαίνει στην Ιταλία, τη Γαλλία ή το Βέλγιο. «Ταυτόχρονα, σε μεγάλη μερίδα του κοινού υπάρχει η αντίληψη ότι τα κόμικς δεν είναι για ενήλικες, ότι δεν είναι αξιοπρεπές είδος αναγνώσματος, με ευρύτερο ενδιαφέρον. Σήμερα γίνεται και στην Ελλάδα μεγάλη προσπάθεια να ανατραπεί αυτή η αντίληψη και κάτι φαίνεται να αλλάζει», υποστηρίζει με αισιοδοξία. Στην Ελλάδα, τα κόμικς που είχαν κι έχουν τη μεγαλύτερη επιτυχία είναι αυτά του Ντίσνεϊ. Διαβάζονται επίσης πολύ κάποια ευρωπαϊκά όπως ο Αστερίξ και ο Λούκυ Λουκ, ενώ τελευταία διαβάζονται μετά μανίας και τα αμερικανικά κόμικς με υπερήρωες, τα οποία φαίνεται πως δίνουν τον γενικό τόνο στην αγορά. Γιατί όμως έχουν τέτοια πέραση; Σύμφωνα με τη Λ. Τσενέ, οι ήρωες αυτοί δημιουργήθηκαν σε μια δύσκολη για τις ΗΠΑ εποχή, καθώς άνθισαν την πρώτη περίοδο μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Οι ΗΠΑ έχουν έλλειψη σε πραγματικούς ήρωες, έτσι οι ήρωες των κόμικς χρησιμοποιήθηκαν για να τους βγάλουν από τα προβλήματα. Είναι σχεδόν πραγματικοί ήρωες, είναι για τους Αμερικανούς ό,τι είναι για εμάς ο Κολοκοτρώνης». Τα ευρωπαϊκά κόμικς και ορισμένα από τα αμερικανικά underground, οι δύο δηλαδή κύριες κατηγορίες κόμικς στη νέα εποχή των χάρτινων ηρώων, έφτασαν στην Ελλάδα μέσω του ιστορικού περιοδικού «Βαβέλ», το οποίο εισήγαγε το ελληνικό κοινό σε μια άλλη αισθητική. Πριν όμως από αυτό, υπήρχε και στην Ελλάδα ένα «υπόγειο» κίνημα φανατικών φίλων και συλλεκτών. Για να το γνωρίσουμε, αναζητήσαμε τον ειδικό. Ο Γιώργος Καρανικόλας, ο κιθαρίστας των θρυλικών «The Last Drive», θυμάται τις πρώτες, δύσκολες εποχές για τους φανατικούς των κόμικς. Ο ταλαντούχος μουσικός και συνθέτης διατηρεί εδώ και 15 χρόνια ένα από τα πιο ενημερωμένα βιβλιοπωλεία για κόμικς στην Αθήνα, το «Tilt!» στην οδό Ασκληπιού, εκεί όπου τον συναντήσαμε ανάμεσα σε εξαιρετικής αισθητικής και σπανιότητας εκδόσεις. «Οταν ξεκινήσαμε υπήρχε μια μαγιά αναγνωστών, προερχόμενη από την πιο πρόσφατη γενιά, με περιορισμένες όμως γνώσεις. Φέραμε τα manga κόμικς από την Ιαπωνία που τα ήξεραν τότε ελάχιστοι και σήμερα χιλιάδες, ενώ το ίδιο έγινε και με τις ανεξάρτητες εταιρείες κόμικς που πρώτοι εμείς φέραμε στην Ελλάδα». Οπως μας είπε ο Γ. Καρανικόλας, η ιστορία πάει μερικά χρόνια πίσω, στα τέλη της δεκαετίας του ΄60, όταν οι «ψαγμένοι» Ελληνες αναγνώστες κατέφευγαν στην Αμερικανική Βάση για να αγοράσουν από τους στρατιώτες ακυκλοφόρητα στην Ελλάδα αμερικανικά κόμικς. Αλλη πηγή ήταν τα πέριξ της Ομόνοιας περίπτερα, καθώς και ελάχιστα βιβλιοπωλεία. Ο Γ. Καρανικόλας, πέρα από το κατάστημα, έχει κι άλλη σχέση με τα κόμικς, καθώς ως μέλος των «Last Drive» φρόντιζε πάντα να εμποτίζει την αισθητική του συγκροτήματος με την κουλτούρα των underground κόμικς. «Αγαπούσαμε πολύ τα κόμικς ως μπάντα. Οι δέκα πρώτες αφίσες του συγκροτήματος ήταν κόμικς, ενώ το εξώφυλλο του νέου μας δίσκου, ο οποίος θα κυκλοφορήσει τον Μάρτιο έχει δοθεί για σχεδιασμό σε κομίστα», μας είπε. Εδώ και μερικά χρόνια, λόγω της ανάπτυξης της Ενατης Τέχνης και με τη βοήθεια των ειδικών περιοδικών, των αφιερωμάτων στις εφημερίδες και των ειδικών βιβλιοπωλείων όπως το «Tilt!», οι Ελληνες έχουν πλέον πολλές επιλογές. «Κάποτε η αντίληψη που είχε ο μέσος Ελληνας για τα κόμικς ήταν ότι πρόκειται για κάτι σαν τις γελοιογραφίες των εφημερίδων. Σήμερα πλέον ο καθένας διαβάζει αυτά που του αρέσουν, η γνώση έχει αυξηθεί και δεν διαβάζουν μόνο τους υπερήρωες», υποστηρίζει ο Γ. Καρανικόλας, υπερασπιζόμενος μια νέα γενιά παιδιών που ξέρουν, ψάχνουν και απολαμβάνουν την ποιότητα. Η ώρα των graphic novels Ο σχεδιαστής κόμικς Γιώργος Μπότσος μέχρι πρόσφατα ήταν ένας από τους κορυφαίους Ελληνες διαφημιστές, δημιουργός διαφημιστικών για ελληνικές και πολυεθνικές εταιρείες. Σήμερα ασχολείται μόνο με τα κόμικς και την έκδοση βιβλίων, ενώ παράλληλα διδάσκει σχεδίαση κόμικς στον ΑΚΤΟ. Του ζητήσαμε να σχολιάσει το σχετικά πρόσφατο φαινόμενο της έκδοσης βιβλίων κόμικς (graphic novels), στα οποία υπάρχει μια ιστορία την οποία συγγραφέας και σχεδιαστής (όχι πάντα το ίδιο πρόσωπο) διηγούνται με εικόνες και καρεδάκια. Ουσιαστικά, τα graphic novels είναι κόμικς μεγάλου μήκους, κάτι σαν μυθιστόρημα σε μορφή κόμικ. Οπως μας πληροφορεί, αυτό το νέο είδος στην πραγματικότητα είναι τόσο παλιό όσο και το ίδιο το φαινόμενο που ονομάζουμε κόμικς. Ο πρωτοπόρος σχεδιαστής Rodolphe Topffer, στην Ελβετία του 1830, περιέγραφε αυτό που δημιουργούσε ως graphic novel. Ο όρος όμως επίσημα έχει «κατοχυρωθεί» στον Αμερικανό σχεδιαστή Will Eisner, ο οποίος τον λάνσαρε στα τέλη της δεκαετίας του ‘70, για να περιγράψει μια αφηγηματική φόρμα που δεν «χωρούσε» στην παραδοσιακή κατηγοριοποίηση αυτού που αποκαλείται comics book. Το graphic novel έλαβε μεγάλες διαστάσεις τη δεκαετία του ‘80 με την κυκλοφορία τριών σημαντικών έργων: το «Watchmen» (1986) του Αλαν Μουρ, το έργο «The Dark Knight Returns» (1986), μια ιστορία Μπάτμαν που υπέγραψε ο Φρανκ Μίλερ και το Maus (1987) του Αρτ Σπίγκελμαν, το μοναδικό έργο κόμικς που έχει κερδίσει Βραβείο Πούλιτζερ (1992) και αναφέρεται στην πραγματική περιπέτεια του πατέρα του Σπίγκελμαν στα στρατόπεδα συγκέντρωσης των Ναζί. Ρωτήσαμε τον Γ. Μπότσο αν τα graphic novels που αυτό το διάστημα έχουν σαρώσει σε πωλήσεις στα αθηναϊκά βιβλιοπωλεία είναι απόρροια του οπτικού πολιτισμού και της εξάπλωσης του internet. «Δεν είναι τόσο θέμα κυριαρχίας του οπτικού πολιτισμού όσο του γεγονότος πως, αντίθετα, είναι ο γραπτός λόγος που εισχωρεί μέσα στην εικόνα και μετασχηματίζει τις δομές της εικονογραφημένης αφήγησης. Είναι που όσα μεταφέρουν, όσα επιδιώκουν αυτά τα βιβλία, έχουν πολύ υψηλό επίπεδο σεναριακά και δεν αποτελούν πια προϊόν παραλογοτεχνίας, αλλά αναγνωρίζονται ως λογοτεχνικό είδος». Πράγματι, εκδόσεις όπως το «Persepolis», η βραβευμένη μαυρόασπρη αυτοβιογραφική σειρά κόμικς της Ιρανής Μαργιάν Σατράπι, το Logicomix του «δικού μας» Απόστολου Δοξιάδη, το «Palestine» του Αμερικανού δημοσιογράφου Τζο Σάκο και μια σειρά άλλων graphic novels εντυπωσιάζουν, καθώς πρόκειται, απλώς για αριστουργήματα. Είχαμε τη χαρά να συναντήσουμε τον Απόστολο Δοξιάδη, έναν άνθρωπο των θετικών επιστημών, ο οποίος διαπρέπει στον χώρο του πνεύματος ως συγγραφέας, σκηνοθέτης αλλά και με άλλες ιδιότητες. Τα περασμένα Χριστούγεννα κυκλοφόρησε το Logicomix, ένα υπέροχο ελληνικό graphic novel, το οποίο φέρει, εκτός από τη δική του, και την υπογραφή του κομίστα Χρίστου Παπαδημητρίου. Πρόκειται για ένα μυθιστόρημα 350 και πλέον σελίδων σε μορφή κόμικ, το οποίο διηγείται συναρπαστικά τη σύγχρονη θεμελίωση της επιστήμης των μαθηματικών. «Φρέσκος» στον χώρο ο Απόστολος Δοξιάδης, απάντησε σε ερωτήσεις σχετικές με την παρουσία του graphic novel στη σύγχρονη γραμματεία. Το θεωρεί και εκείνος μια διεθνή πραγματικότητα, μια εφεύρεση που συνδυάζει το τυχαίο και το αναγκαίο, το ερμηνεύει ως επιθυμία κορυφαίων κομιστών, να υπάρξει ένα είδος κόμικς που να μπορεί να πει ανθρώπινες ιστορίες που ξεφεύγουν από το παιδικό, το εύκολα κωμικό ή τις ιστορίες υπερηρώων και αναγνωρίζει ότι η κυριαρχία του οπτικού πολιτισμού βοήθησε στην αποδοχή και διάδοσή του. «Μια γενιά μεγαλωμένη με τηλεόραση και σινεμά, και αργότερα με το internet και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, προσαρμόζεται καλύτερα σε μια αφήγηση με έντονο οπτικό στοιχείο», επισημαίνει. Ποια είναι όμως τα όρια μιας τέτοιας «τεχνοτροπίας»; Ο Α. Δοξιάδης είναι ψύχραιμος και υπομονετικός. «Ο μεγάλος θεωρητικός των media, ο Μακ Λούαν, έλεγε ότι τα νέα Μέσα μιμούνται τα παλιά μόνο στην παιδική τους ηλικία. Μετά, παίρνουν τον δικό τους δρόμο. Ετσι, οι πρώτες ταινίες ήταν κινηματογραφημένες θεατρικές παραστάσεις και χρειάστηκαν πρωτοπόροι σαν τον Γκρίφιθ ή τον Αϊζενστάιν για να αρχίζουν να πειραματίζονται με τη γλώσσα, να τις δίνουν νέες δυνατότητες. Νομίζω ότι η απόδοση του γραπτού λόγου δεν είναι παρά ένας προσωρινός τρόπος να περιγράφουμε το graphic novel, που ακόμη και από την ονομασία του φαίνεται ότι κατάγεται από το μυθιστόρημα. Δεν θα μείνει όμως έτσι για πολύ. Καθώς ωριμάζει η φόρμα δημιουργεί τα δικά της θέματα, τις δικές της προσεγγίσεις, πράγμα που ήδη βλέπουμε να συμβαίνει. Ο Α. Δοξιάδης πιστεύει ότι κάθε μέσο έχει τις δυνάμεις και τις αδυναμίες του, και ότι τα καινούργια δεν αντικαθιστούν τα παλιά, όπως το σινεμά δεν κατάργησε το θέατρο. «Το graphic novel υπάρχει πλέον ως αυτόνομη φόρμα, και το σε τι μιμείται ή όχι τον γραπτό λόγο δεν μετράει τόσο όσο το τι θα κάνει από μόνο του», υποστηρίζει. Πρέπει λοιπόν να φοβάται η λογοτεχνία, το παραδοσιακά βαρύ πυροβολικό των εκδόσεων; Ο Α. Δοξιάδης, ένας πνευματικός άνθρωπος που επέλεξε αυτήν τη φορά να εκφραστεί μέσω των κόμικς, απαντά: «Σε καμία περίπτωση δε βλέπω την αγάπη μου για τα κόμικς, τα δικά μου ή των άλλων, να υποκαθιστά την πεποίθησή μου στη σημασία του λόγου. Κι αν φοβάμαι ότι κάτι μπορεί να ζημιωθεί -ήδη ζημιώνεται, για να λέμε την αλήθεια- με την άνοδο του οπτικού πολιτισμού, δεν είναι τόσο η γοητεία του λόγου, όσο η δύναμή του ως εργαλείου σκέψης. Δεν είναι τυχαίο ότι οι συγγενείς τεχνικές της διαφήμισης και της προπαγάνδας βασίζονται στις μέρες μας κυρίως στην εικόνα, προσπαθώντας να παρακάμψουν τις λογικές διαδικασίες. Παρ’ όλα αυτά, αγαπώ τα κόμικς -ως άλλη εκδοχή Τέχνης και όχι ως υποκατάσταση ή κατάργηση της λογοτεχνίας», καταλήγει. Παιδικές φιγούρες Τελευταία, τα κόμικς χρησιμοποιούνται όλο και περισσότερο στα σχολικά βιβλία. Η ομάδα έρευνας των κόμικς, η Comicdom Press, σε συνεργασία με το ΕΚΕΒΙ διοργάνωσε πρόσφατα εκπαιδευτικά εργαστήρια για μαθητές Δημοτικού και Γυμνασίου. Τα παιδιά έφτιαξαν τα δικά τους κόμικς και συμμετείχαν στην ανάγνωση, προσθέτοντας δικά τους λόγια και συναισθήματα. Η αμεσότητα που έχει αυτός ο τρόπος έκφρασης, αλλά και η δυνατότητα που προσφέρει στο να συμπυκνώσει κανείς ιδέες, τον κάνουν ένα πολύ ελκυστικό όχημα για τη μετάδοση ιδεών που αλλιώς θα ηχούσαν «ξύλινες». Ροκ φιγούρες Η χρήση ύφους και μορφών από τα κόμικς δεν αποτελεί άγνωστη πρακτική για το ροκ. Παράδειγμα οι Kiss, οι Iron Maiden, οι Gorillaz, οι Residents. Στην Ελλάδα, ένα νέο συγκρότημα, οι Moral, έχει εγκολπωθεί την αισθητική των κόμικς, ενσωματώνοντας στοιχεία των ιαπωνικών manga, ενώ και συνθετικά και στιχουργικά είναι επηρεασμένο από τον υπερβατικό κόσμο των κόμικς. Το άλμπουμ τους «Αγάπη Ανεκπλήρωτη» κυκλοφορεί από τη Universal και αποτελεί μία πρωτότυπη πρόταση, ενώ και το site της μπάντας (www.moral.gr ) είναι πραγματικά ονειρικό και αξίζει να το επισκεφθεί κάποιος. Ο Θωμάς Παπάζογλου, μέλος του συγκροτήματος, πιστεύει ότι κάθε μουσικός προσπαθεί να μεταφράσει σε εικόνες την ατμόσφαιρα της μουσικής του. «Οταν αποφασίσαμε να ταυτίσουμε τη μουσική μας με τα manga, δεν σκεφτήκαμε απαραίτητα ότι θα θέλαμε να απευθυνθούμε στους λάτρεις του είδους. Για εμάς, το συγκεκριμένο είδος δεν είναι μόνο αλληλένδετο με τη μουσική μας, αλλά και με την ιστορία που την πλαισιώνει και θα μπορούσε κάλλιστα να προέρχεται από τα manga. Ισως το στοιχείο του φανταστικού να είναι αυτό που γοητεύει», παρατηρεί. Αγγλοσαξονική καταγωγή Τα πρώτα κόμικς, με τη σημερινή μορφή τους (καρέ με κείμενο σε συννεφάκια) εμφανίστηκαν στα τέλη του 19ου αιώνα. Συγκεκριμένα, το περιοδικό Ally Sloper’s Half Holiday κυκλοφόρησε στην Αγγλία το 1884, ενώ το 1895 κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ το κόμικ Hogan’s Alley του Ρίτσαρντ Αουτκολτ, του οποίου κύριος χαρακτήρας ήταν το Κίτρινο Παιδί, το οποίο κυκλοφορούσε σαν ένθετο στριπ σε εφημερίδες. Ο Σούπερμαν είσαι; Ο Σούπερμαν είναι ο πρώτος κόμικ υπερήρωας. Πρωτοεμφανίστηκε στο πρώτο τεύχος του περιοδικού Action Comics το 1938 και εγκαινίασε τη χρυσή εποχή των κόμικς στις ΗΠΑ. Ορισμένοι επικοινωνιολόγοι βλέπουν στην κατασκευή του, έναν ύπουλο τρόπο να στηριχθεί ο ιδεολογικός ιμπεριαλισμός των ΗΠΑ, με την έννοια ότι οι Αμερικανοί επεμβαίνουν παντού ως άλλοι Σούπερμαν για να επιβάλλουν την τάξη. Τα ελληνικά ορόσημα 1951: «Κλασικά Εικονογραφημένα»: Θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος, αλλά και διεθνής λογοτεχνία (π.χ. Κολοκοτρώνης, Παναγία των Παρισίων). 1953: Μικρός Ηρως: Οι περιπέτειες τριών ηρωικών Ελληνόπουλων στην Κατοχή. 1966: Αστερίξ: Ενα γαλατικό χωριό αντιστέκεται στους Ρωμαίους. 1966: Μίκυ Μάους: Οι περιπέτειες του πιο διάσημου ποντικού στον κόσμο. 1970: Μάρβελ: Ξεκινάει η έκδοση πλήθους τίτλων με υπερήρωες (όπως Σπάιντερμαν, Χαλκ). 1975: Αγόρι: Περιοδικό με βρετανικά και αμερικάνικα κόμικς σε συνέχειες. Χρονολόγιο κυκλοφορίας ορισμένων ιστορικών τίτλων στην Ελλάδα. ΘΑΝΑΣΗΣ ΑΝΤΩΝΙΟΥ, ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ, ΧΑΡΑΛΑΜΠΟΣ ΝΙΚΟΠΟΥΛΟΣ Πηγή.

Ο παράλυτος - Tanino Liberatore & Bruce Jones Βαβέλ #57 - Ιανουάριος 1986

Ένα 38αρι θυμάται: New York Dolls - Franz & Bocquet Βαβέλ #118 - Φεβρουάριος 1991

Ένα 38αρι θυμάται: Roadside café - Franz & Bocquet Βαβέλ #111 - Ιούλιος 1990

Αρκάς, ο μεγάλος διάσημος-αφανής σκιτσογράφος Τέσσερα πρόσωπα και ένα… σκίτσο μιλούν για τον άνθρωπο που έχουν δει ελάχιστοι Μα ποιος είναι τέλος πάντων αυτός ο Αρκάς; Είναι κοντός, ψηλός, πληρώνει ΕΝΦΙΑ, πάει διακοπές στη Μύκονο, στην Αντίπαρο, στην Κέρκυρα, στην Αλόννησο; Του αρέσει ο κινηματογράφος; Τρώει τα σπαράγγια; Τα όσπρια πώς τα βρίσκει; Αδιάφορα, νόστιμα, υγιεινά; Γιατί δεν εμφανίζεται; Γιατί μας αποφεύγει και προτιμάει να κινείται μακριά από τις -ενίοτε- ανθρωποφάγες μασέλες της δημοσιότητας; Γράφει ο Γιώργος Λαμπίρης Μία πιθανή απάντηση σε όλα τα παραπάνω θα μπορούσε να είναι: «Ο Αρκάς ανήκει στις ελάχιστες εξαιρέσεις ανθρώπων που, επί δύο δεκαετίες, προκαλούν το γενικό θαυμασμό με το έργο τους, ενώ, ως πρόσωπα, παραμένουν απολύτως ανεπιφανή», σχολιάζει σε κείμενό του με τίτλο «Από το αβγό στον παράδεισο», ο προσωπικός φίλος και συγγραφέας, Πέτρος Μαρτινίδης. «Κυρίες και κύριοι το όνομά μου είναι Αντώνης Ευδαίμων. Κάποιοι άλλοι πάλι αρέσκονται να με αποκαλούν Γεράσιμο Σπανοδημήτρη. Ή… Άρη Καστρινό (ΑΡ-ΚΑΣ)», θα μπορούσε ίσως να πει σοβαρολογώντας… αστειευόμενος αν μας συστηνόταν ο ίδιος. Eπιλέγει στα 30 και κάτι χρόνια -από τη στιγμή που ο διάσημος «Κόκκορας», δημοσιευόταν στο περιοδικό Βαβέλ- να παραμένει αφανής. Το όνομα Αντώνης Ευδαίμων είναι ένα από τα ονόματα που του αποδόθηκαν κατά καιρούς. Το πιθανότερο όμως είναι ότι κανείς από όλους αυτούς που του αποδίδουν ονοματεπώνυμα και στοιχεία ληξιαρχικών πράξεων δεν έχει ανατρέξει επισήμως στα ληξιαρχικά κατάστιχα για να διασταυρώσει κατά πόσο αληθεύουν οι πληροφορίες του. Ο Αρκάς δεν προτιμάει ούτε να δηλώνει ούτε και να εμφανίζεται δημοσίως. Βρίσκεται ανάμεσά μας, και κατά κάποιον άγραφο κανόνα όσοι τον γνωρίζουν, σέβονται την επιθυμία του να μην γίνουν ποτέ γνωστές λεπτομέρειες για το βιογραφικό του. Δύο πράγματα είναι βέβαια: Ο Αρκάς είναι άρρεν, έλληνας πολίτης, και δεν επιθυμεί να κυκλοφορεί ανάμεσά μας, δοξαζόμενος ή αποδοκιμαζόμενος από τα Μέσα Ενημέρωσης. Στέκεται σε κάποια γωνιά, παρατηρεί, αφορίζει και αφορίζεται, σαρκάζει και σαρκάζεται μέσα από το χιούμορ του. Τέσσερα πρόσωπα που είτε τον γνωρίζουν προσωπικά, είτε συνεργάστηκαν πρόσφατα μαζί του μιλούν για εκείνον... Αύγουστος Κορτώ, συγγραφέας Ο Αύγουστος Κορτώ - όπως υπογράφει τα βιβλία του απευθυνόμενα σε ενήλικες - ή Πέτρος Χατζόπουλος -το πραγματικό του όνομα, με το οποίο υπογράφει τα παιδικά του βιβλία- συνεργάστηκε πρόσφατα με τον Αρκά. Για την ακρίβεια, όντας ένας από τους πιο φανατικούς θαυμαστές του σκιτσογράφου, ο Κορτώ τον προσέγγισε, ζητώντας από εκείνον να του παραχωρήσει ένα σκίτσο του. Το σκίτσο αυτό θα κοσμούσε το εξώφυλλο του καινούργιου του βιβλίου με τίτλο «Έρως Ανίκατε Μάσαν». «Ο Αρκάς ήταν και παραμένει ένας από τους πολύ αγαπημένους μου συγγραφείς και ευθυμογράφους. Όταν αποφάσισα να εκδώσω τη συγκεκριμένη συλλογή, επικοινώνησα μαζί του, Παρότι δεν σχεδιάζει για έργα τρίτων, με τρομερή γενναιοδωρία μου επέτρεψε να χρησιμοποιήσω κάποιο από τα υπάρχοντα σχέδιά του. Με δεδομένο ότι ο «Κόκκορας» ήταν από τα πρώτα βιβλία του που διάβασα, είχα ως ίνδαλμα το γουρούνι. Το βιβλίο μου περιλαμβάνει ως επί το πλείστον αυτοβιογραφικές ιστορίες με έντονο το στοιχείο του αυτοσαρκασμού και παραληρηματικό τόνο. Υπήρξα πάρα πολύ παχύς στα νιάτα μου. Κάποια στιγμή μάλιστα είχα φτάσει να ζυγίζω ακόμα και 150 κιλά, ενώ θυμάμαι αρκετές τραγελαφικές στιγμές από αυτό το διάστημα της ζωής μου. Ήμουν ένα ανεξάντλητο πεδίο καθημερινής κωμωδίας κυρίως στα μαθητικά μου χρόνια. Τα πολλά κιλά τα έχασα γύρω στα 22 μου, ήδη όμως είχα προλάβει να περάσω αρκετά "στραπάτσα"». Πώς προσέγγισα τον Αρκά «Η προσέγγιση του Αρκά έγινε μέσω της εκδότριάς μου, Άννας Πατάκη. Ήταν πολύ φιλικός και προσηνής. Ο ίδιος απέχει από την προσωπική έκθεση και μάλλον πολύ καλά κάνει. Άλλωστε είναι και αυτό ένα πολύ μεγάλο κομμάτι της γοητείας του», λέει ο Αύγουστος Κορτώ. Πέτρος Μαρτινίδης. Διδάσκει θεωρία και κριτική της αρχιτεκτονικής και σχεδιασμό θεατρικών χώρων στο τμήμα Αρχιτεκτόνων του Α.Π.Θ Ίσως είναι από εκείνους που έχουν ασχοληθεί περισσότερο από κάθε άλλον μαζί του, προσεγγίζοντας και αναλύοντας τον Αρκά. Ο Πέτρος Μαρτινίδης τον γνώρισε πολλά χρόνια πριν, όταν είχε αρχίσει να σχολιάζει για πρώτη φορά τα σκίτσα του. «Για το χιούμορ του έχω ήδη γράψει αρκετά σε ένα παλαιότερο βιβλίο μου με τίτλο "Η υψηλή τέχνη της απελπισίας". Αργότερα ξαναδούλεψα πάνω στο βιβλίο και προσέθεσα μία νέα εισαγωγή, εκδίδοντας το βιβλίο: "Πώς πάνε στον παράδεισο του Αρκά" μέσω της ιστορίας του χιούμορ. Αν θέλετε να σας πω τώρα για το τι νούμερο παπούτσι φοράει ή ποιες ταινίες προτιμάει και ποιο είναι το βιογραφικό του, από τη στιγμή που ο ίδιος δεν θέλει να το κοινοποιήσει για ποιο λόγο να το κάνω; Αυτό που μπορώ να σχολιάσω είναι ότι ο Αρκάς διαθέτει αυτόν τον ιδιότυπο σαρκασμό που αυτοκατεδαφίζει τους σαρκάζοντες. Αυτή είναι και η ουσία του χιούμορ απέναντι στην ειρωνεία, η οποία συνηθίζει να μιλάει με αυστηρό ή σπουδαιοφανές ύφος για τα πράγματα. Ας πούμε, όλος ο ΣΥΡΙΖΑ αυτό κάνει. Χιούμορ όμως σημαίνει, μιλάω για σοβαρά πράγματα αστειευόμενος». «Ο Αρκάς είναι Έλληνας» Σύμφωνα με τον Πέτρο Μαρτινίδη, ο διάσημος σκιτσογράφος «είναι Έλληνας κι όχι ξένος όπως νόμιζα κι εγώ κάποτε όταν είχε πρωτοεμφανιστεί ο "Κόκκορας" . Τότε είχα θεωρήσει ότι τα σκίτσα του μπορεί να ήταν μετάφραση από κάποια ιταλικά κόμιξ. Σε ό,τι αφορά την ηλικία του Αρκά, εάν υπολογίσουμε τα χρόνια που σχεδιάζει, πρέπει σήμερα να είναι 55, το πολύ 60 ετών. Επίσης, εάν θέλετε να σας βεβαιώσω, σας βεβαιώνω: Ο Αρκάς είναι άνδρας, κάτι που μπορεί να τεκμαίρει κανείς και από ύφος του χιούμορ του. Ανάλογα παραδείγματα "ανωνυμίας" υπάρχουν και στο εξωτερικό. Πολλοί συγγραφείς έχουν εμφανιστεί με ψευδώνυμα κατά καιρούς με δεδομένο ότι είναι γνωστοί στους ακαδημαϊκούς κύκλους. Στην "Ιστορία της Ο" ένα ελαφρώς πορνογραφικό μυθιστόρημα, το οποίο είχε προκαλέσει εντύπωση στα τέλη της δεκαετίας του ’60 - αρχές του ’70, λεγόταν ότι ήταν ενός διάσημου γάλλου γλωσσολόγου της εποχής, ονόματι Jean Paul Hand, ο οποίος εμφανιζόταν με γυναικείο ψευδώνυμο γιατί δεν ήθελε να φανεί ο ίδιος». Γνωρίζεται με τους εκδότες που κλείνει συμφωνίες για την έκδοση ενός βιβλίου; «Προφανώς! Μπορώ να σας διαβεβαιώσω ότι είναι και πολύ φίλος με το Βαγγέλη Τρικεριώτη, ιδιοκτήτη του βιβλιοπωλείου Πρωτοπορία και εκδότη. Απλώς προτιμάει να μην τον αναγνωρίζουν στο δρόμο ή να μην τον αναγνωρίζουν ως ένα συγκεκριμένο πρόσωπο, όπως κάνει για παράδειγμα ο Στάθης, πολύ καλός σκιτσογράφος μεν, ο οποίος όμως βρίσκεται πολιτικά ακόμη στο 19ο αιώνα με σύνθημα το «προλετάριοι όλοι της γης ενωθείτε». Είναι εντελώς διαφορετικό να καγχάζει κανείς το σύμπαν όπως κάνει ο Αρκάς, και διαφορετικό να χρησιμοποιεί κάποιος ένα είδος στρατευμένου χιούμορ, το οποίο παύει αυτομάτως να είναι χιούμορ καθώς γίνεται στράτευση». «Πώς γνωριστήκαμε…» Περιγράφοντας τη γνωριμία μαζί του, ο Πέτρος Μαρτινίδης θυμάται ότι πριν από αρκετά χρόνια -πρέπει να ήταν στη διάρκεια της δεκαετίας του 1980- όταν ο ίδιος ως αναγνώστης του Αρκά έτυχε να τον συναντήσει. «Ήμουν και είμαι φανατικός των κόμιξ. Είχε γράψει ένα βιβλίο γύρω στο 1980 με 1981 με τίτλο "Κόμιξ, τέχνη και τεχνικές της εικονογραφήγησης", όπου μιλούσα για τις διαφορές της γελοιογραφίας με το κόμιξ. Παρεμπιπτόντως σε μία ομιλία μου ανέλυα και μερικά από τα σκίτσα του Αρκά, καθώς είχαν μόλις αρχίσει να κυκλοφορούν τα πρώτα από αυτά. Μετά την ομιλία μου ήρθε ένας κύριος να με χαιρετήσει, λέγοντάς μου "Γεια είμαι ο Αρκάς". Αργότερα γίναμε φίλοι για διάφορους λόγους». Γιατί δεν εμφανίζεται δημοσίως «Αν θέλετε ένα σχόλιο πιο προσωπικό σε ότι αφορά την επιλογή του να μην εμφανίζεται -φαντάζομαι ότι αν το διαβάσει δεν θα μου κακιώσει- θα έλεγα ότι υπάρχει μία διάθεση να μην ανακατεύεται πολύ με τον κόσμο. Φαντάζομαι ότι είναι ένας άνθρωπος ο οποίος δεν θα στριμωχνόταν σε ένα λεωφορείο, δεν θα "πατιόταν" σε μία ουρά για να βγάλει εισιτήρια για μια καλή παράσταση ή κάτι τέτοιο. Είναι ένας άνθρωπος, ο οποίος προτιμάει να κρατάει μία απόσταση από τον κόσμο και ιδίως αυτή την περίοδο δεν είναι και ό,τι το θελκτικότερο υπάρχει. Πρόκειται για μία πιο φιλοσοφική στάση ζωής ή όπως αλλιώς θέλετε να την χαρακτηρίσετε…». Γράφει ο ίδιος τα οπισθόφυλλα των βιβλίων του; «Αν δείτε και τα οπισθόφυλλα των βιβλίων του, τα οποία είναι επίσης σε τρίτο πρόσωπο -παρά το γεγονός ότι δεν τον έχω ρωτήσει-, έχω την εντύπωση ότι πρέπει να τα γράφει ο ίδιος. Κι εγώ άλλωστε το ίδιο κάνω. Τα οπισθόφυλλα των μυθιστορημάτων ή άλλων βιβλίων μου τα γράφω ο ίδιος, δεν ζητάω να τα γράφει κάποιος άλλος. Και φαντάζομαι ότι εφόσον στα οπισθόφυλλά του γράφει σε τρίτο πρόσωπο για τον εαυτό του, δεν το κάνει μέσα σε κάποιο παραλήρημα μεγαλείου. Το κάνει όμως για να εκφράσει την κατάσταση, στην οποία εδώ και πολύ καιρό διατελεί, χωρίς να διατηρεί μία δημόσια προσωπική εικόνα μολονότι διαθέτει δημόσια εικόνα εξαιτίας των έργων του. Δεν αγαπάει τη δημοσιότητα και κατά συνέπεια, μοιραία, και τους δημοσιογράφους. Μην ξεχνάτε ότι διάφορα ποιήματα του Πεσόα κυκλοφορούσαν όσο ζούσε με ψευδώνυμο και ο κόσμος θαύμαζε το συγκεκριμένο ποιητή χωρίς να γνωρίζει ποιος είναι. Αφού πέθανε, τον έψαξαν, τον προέβαλαν, βγήκαν φωτογραφίες του στη δημοσιότητα. Ο ίδιος υπέγραφε με ψευδώνυμο όχι επειδή μισούσε τον κόσμο, αλλά γιατί δεν ήθελε να έρχεται αντιμέτωπος με ερωτήματα όπως: "γιατί έγραψες αυτό και γιατί το έγραψες έτσι;". Εξάλλου, από τη στιγμή που δημοσιεύονται βιβλία ή κόμιξ είναι έκθετα σε οποιαδήποτε ανάγνωση ή κριτική. Ο αναγνώστης μπορεί να τα βρει θεϊκά, σιχαμένα ή οτιδήποτε άλλο», εξηγεί ο Πέτρος Μαρτινίδης Η σχέση του Αρκά με τη ζωή και το θάνατο «Η επιθανάτια αγωνία είναι ένα στοιχεία που συναντάει κανείς στα βιβλία του Αρκά. Στην προσωπική του ζωή πάντως είναι μια χαρά. Πηγαίνει διακοπές, σινεμά, θέατρο. Βρίσκεται ανάμεσά μας. Ένας κανονικός άνθρωπος. Δεν ξέρω πάντως εάν έχει και κάποια οπισθόβουλη διάθεση, η οποία υπαγορεύει ότι αυτή η διάθεση μυστηρίου του Αρκά κάνει πιο θελκτικό το έργο του. Δεν νομίζω όμως. Παραείναι γενναιόδωρος άνθρωπος στην προσωπική του ζωή για να κάνει τέτοιες μικρότητες. Έτσι κι αλλιώς όταν διαβάζει κανείς τα βιβλία του, τα χαίρεται, επομένως τι σημασία μπορεί να έχει ποιος είναι ο Αρκάς;», λέει ο Πέτρος Μαρτινίδης. Γιώργος Μπαζίνας, εκδότης ΒΑΒΕΛ ιδιοκτήτης εκδοτικού οίκου Παρά Πέντε Η γνωριμία του εκδότη του ιστορικού περιοδικού «ΒΑΒΕΛ» και μετέπειτα του περιοδικού «Παρά Πέντε» μετράει πάνω 30 χρόνια. Ο Αρκάς μφανίζεται για πρώτη φορά στη «ΒΑΒΕΛ» με τον… ανασφαλή «Κόκκορα» το 1981. Ο Γιώργος Μπαζίνας συνεργάστηκε με τον Αρκά και αργότερα στα περιοδικά που διαδέχθηκαν τη «ΒΑΒΕΛ»: στο «Παρα Πέντε» και στο «Μικρό Παραπέντε». Για τον ίδιο, ακόμα και στα πρώτα του βήματα, ο Αρκάς ήταν ένας από τους πιο ολοκληρωμένους καλλιτέχνες της εποχής του. «Μεγάλο περιοδικό της εποχής τον είχε απορρίψει» «Αυτό που ενδεχομένως θα μπορούσε να σας βοηθήσει στη γενικότερη εικόνα του Αρκά, είναι πως όταν έφερε τα σκίτσα του για πρώτη φορά στη ΒΑΒΕΛ, είχε ήδη διαμορφώσει την καλλιτεχνική του αντίληψη. Είχε μελετήσει και είχε αναπτύξει την τεχνική που εμπεριέχει το comic-strip, τα σκιτσάκια του όπως εμφανίζονται στον Κόκκορα. Η δουλειά που συνήθως μας έφερναν οι νέοι καλλιτέχνες, ήταν τις περισσότερες φορές ατελής, πρωτόλεια και χρειαζόταν επεξεργασία για να λάβει δημοσιεύσιμη μορφή. Ο Αρκάς αντιθέτως ήταν ολοκληρωμένος δημιουργός. Όχι μόνο στην τεχνική, αλλά και στο διαβρωτικό του χιούμορ. Διέθετε εξαρχής πρωτότυπο και εφευρετικό υλικό, γι' αυτό άλλωστε κι έγινε αμέσως δημοφιλής ανάμεσα στους αναγνώστες μας, τους οποίους είχαμε συνηθίσει στα πιο προωθημένα ευρωπαϊκά κόμικς και τους μεγαλύτερους χιουμορίστες της εποχής. Ο ίδιος ήταν ιδιαίτερα σεμνός, δεν εμφανίστηκε ποτέ ο ίδιος, παρά έστειλε τη δουλειά του με μια φίλη του να μας τη δείξει. Τον γνώρισα όταν εξέφρασα την εκτίμησή μου για τη δουλειά του και ζήτησα την άμεση δημοσίευση των έργων του. Αυτό που είναι σημαντικό να ειπωθεί επίσης, είναι ότι η δουλειά του ήταν εκτός αποδεκτών πλαισίων της εποχής, ελευθερόστομη και αλογόκριτη στην έμπνευσή της. Γνωρίζω μάλιστα ότι πριν έρθει σε εμάς, είχε κάνει μια απόπειρα επαφής με μεγάλο εβδομαδιαίο περιοδικό της εποχής κι εκείνη τον απέρριψαν πανηγυρικώς ως μη συμβατό με τα χρηστά ήθη και τη σεμνοτυφία των αναγνωστών τους». Άννα Πατάκη, εκδότρια - εκδόσεις Πατάκη Η Άννα Πατάκη, γνώρισε πρόσφατα τον Αρκά μέσω τηλεφώνου με αφορμή το βιβλίο του Αύγουστου Κορτώ, «Έρως Ανίκατε Μάσαν», που κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Πατάκη. Η γνωριμία της μαζί του περιορίστηκε στις τηλεφωνικές διαπραγματεύσεις που αφορούσαν στο εξώφυλλο του καινούργιου βιβλίου. «Ο Πέτρος Χατζόπουλος, όπως είναι το πραγματικό όνομα του Αύγουστου Κορτώ, μου είπε κάποια στιγμή συζητώντας για το εξώφυλλο, ότι θα ήθελε πάρα πολύ να έχει ένα έργο του Αρκά. Έτσι, βρήκα το τηλέφωνό του και τον κάλεσα. Δεν σας κρύβω βέβαια ότι ήταν μία καλή αφορμή για να τον γνωρίσω κι εγώ, καθότι είμαι θαυμάστριά του. Μιλήσαμε στο τηλέφωνο και τον ρώτησα αν θα μπορούσαμε να χρησιμοποιήσουμε κάποιο από τα σκίτσα του. Ήταν πολύ ευγενικός, γνώριζε το έργο του Κορτώ και μου ζήτησε να του μεταφέρω ότι είναι θαυμαστής του. Στη συνέχεια με κάλεσε να διαλέξω μία εικόνα του με την προϋπόθεση να μην κοπεί, αλλά να τυπωθεί ολόκληρη στο εξώφυλλο. Διαλέξαμε τη συγκεκριμένη εικόνα, η οποία είναι εμβληματική για τον ίδιο τον Αρκά, και ταίριαζε απόλυτα στο συγκεκριμένο βιβλίο. Αρχικά είχα σκεφτεί να του ζητήσω να σχεδιάσει κάτι ειδικά για το βιβλίο. Εκείνος όμως μου απάντησε ότι δεν σχεδιάζει για τρίτους. Άφησε όμως το ελεύθερο στην περίπτωση κατά την οποία μου άρεσε κάποιο από τα ήδη υπάρχοντα σκίτσα του, να επιλέξω ένα από αυτά». Ως επιμύθιο στο αφιέρωμα που ποτέ εκείνος δεν θα ζητούσε, επιλέγοντας να εμφανίζεται μέσα από τα σκίτσα του και όχι μέσω της αδηφάγου δημοσιογραφικής διάθεσης για έκθεση προσώπων και πραγμάτων, αφήσαμε ένα σκίτσο. Το σκίτσο αυτό ήρθε στη δημοσιότητα το 1982, μετά από επιθυμία των αναγνωστών του περιοδικού «ΒΑΒΕΛ» να δουν μία φωτογραφία του. Σε απάντησή τους, ακολούθησε δημοσίευση στο περιοδικό με ένα σκίτσο του Αρκά, στο οποίο εικάζεται ότι ο γενειοφόρος άνδρας που εικονίζεται είναι ο ίδιος. Το σχόλιο που συνόδευε τη φωτογραφία ανέφερε: «Πολλοί αναγνώστες μας ζήτησαν επίμονα μια παρουσίαση του Αρκά, πιστεύοντας πως μετά από ένα χρόνο και ένα μήνα ζωής στις σελίδες της βαβέλ είναι καιρός να γίνουν οι συστάσεις. Εμείς πιστεύουμε πως το αίτημα είναι λογικό και δίκαιο. Όμως ο Αρκάς είναι τύπος εξαιρετικά συνεσταλμένος για να δεχτεί οποιαδήποτε προβολή του. Χρειάστηκε ιδιαίτερη επιμονή για να υπερνικήσουμε αυτή την έμφυτη σεμνότητά του και ιδού το αποτέλεσμα: Ο επίσημος ιστότοπος του Αρκά: www.arkas.gr Ορίστε και το λινκ για το άρθρο. Πολλά περισσότερα για τον Αρκά, εδώ φυσικά. ΥΓ: Έχω την υποψία - σχεδόν βεβαιότητα - ότι κάποιος είχε ξεθάψει αυτό το σκίτσο και την επιστολή και τα είχε αναρτήσει στο φόρουμ; Ποιος; Πού; ΥΓ 2: Η απάντηση δόθηκε από τον κατάλληλο άνθρωπο (δείτε το παρακάτω ποστ)

Το 1984 η ARS LONGA κυκλοφορεί ένα άλμπουμ ονόματι SALAMMBO, μια δουλειά των Gustave Flaubert & Philippe Druillet. Πολύ μεγάλο μέγεθος (24Χ32), hardcover, έγχρωμο, 58 σελίδες. Στο τέλος γράφει τέλος 1ου τόμου αλλά δεν έχω δει ποτέ τον 2ο. Προσθέτω μία παρουσίαση του Tunas1 που παρέθεσε σε κάποια παλιά αναζήτηση του germ. 2 εσωτερικές σελίδες που είχε ανεβάσει ο Tunas1.

Κομμάτια στον καθρέφτη Igort / Daniele Brolli Βαβέλ τ.226 (Οκτώβριος 2004) Στα ελληνικά κυκλοφορεί επίσης και το "5 Είναι το Ιδανικό Νούμερο" του Igort από τις εκδόσεις της Βαβέλ.

Ο Λέανδρος και το πρώτο του βιβλίο, Ο Παρίας.. Η Nada Overdrive με τον Hardcore Dog συναντάνε τον Παρία, (που δεν είναι ατομο, αλλά φαινόμενο).. Ο Παρίας ήρθε για να καθαρίσει τον κόσμο απο τις πληγές που εχουν φτάσει τον κόσμο εκεί που είναι.. και αυτές είναι τεσσερις και τέσσερις είναι και οι μέρες που θα χρειαστεί για να τις καθαρίσει...την Δευτέρα τον δαίμονα που ναρκώνει το μυαλό, την Τρίτη τον δαίμονα του ψεύδους, την Τετάρτη την ιέρεια του μαύρου κέρδους, την Πέμπτη τον δαίμονα της απάτης... Και την Παρασκευή την τελευταία μέρα το κτήνος θα έχει εξαγριωθεί ο Παρίας θα πάει μέσα στον οίκο του κακού και θα δώσει μία άνιση μάχη μόνος εναντίων όλων... Πάρα πολύ καλό σχέδιο με πολυ βία σε ασπρόμαυρο και με ένα σενάριο ανατρεπτικό, όπως έιχαμε γνωρίσει τον Λέανδρο απο την Βαβέλ.. Τώρα τελευταία η Βαβέλ πρέπει να το ξανατύπωσε σε λίγα αντιτυπα... (must have....) Δεν έχω πατρίδα, δεν έχω πίστη, δεν έχω λαό, δεν έχω σπίτι, δεν έχω μέλλον. Είμαι ο αθώος. -Μόνο όσοι δεν έχουν είναι αθώοι. -Μόνο οι παρίες δεν έχουν τίποτα. Ο Παρίας γεννήθηκε για να ξαναπεθάνει. Ο Παρίας δεν είναι άτομο, είναι φαινόμενο. Είναι άκληρος, μόνος, άσχημος, τρελλός,παιδί, ηλίθιος, αδερφή, γυναίκα, πρεζάκιας, ζητιάνος, σκυλί αδέσποτο,ο τελευταίος των τελευταίων, ο πιο κάτω κι' απ' τους κάτω... Αφιέρωμα στον Λέανδρο

1974 ?2004 ΤΡΙΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΚΟΜΙΚΣ 27-06-2005 Γράφει ο Άγγελος Μαστοράκης Υπεύθυνος έκδοσης του «9» Στην Ελλάδα η σημερινή κατάσταση που επικρατεί στο χώρο της 9ης τέχνης διαμορφώθηκε, ως επί το πλείστον, κατά τα τελευταία 30 χρόνια, δηλαδή από τη Μεταπολίτευση και πέρα. Πιο πριν ελάχιστα πράγματα ήταν γνωστά και όλα, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, ήταν ξένα κόμικς που κυκλοφορούσαν μεταφρασμένα στα ελληνικά. Τα ΚΛΑΣΣΙΚΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΑ, τα ΜΙΚΡΑ ΚΛΑΣΣΙΚΑ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΑ, η σειρά ΓΕΛΙΟ ΚΑΙ ΧΑΡΑ με τους ήρωες του Ντίσνεϋ, τα ΚΑΛΥΤΕΡΑ ΚΟΜΙΚΣ (Διαπλανητικά, Δυναμικά, Εκπληκτικά, Παράξενα), οι περιπέτειες του ΤΕΝΤΕΝ, του ΑΣΤΕΡΙΞ, του ΛΟΥΚΥ ΛΟΥΚ. Με τη Μεταπολίτευση το 1974 και την αποκατάσταση της δημοκρατίας, ξεκινάει η άνθηση της από καιρό καταπιεσμένης πολιτικής γελοιογραφίας, αδελφής τέχνης των κόμικς, και παράλληλα της κάθε είδους σάτιρας. Το πρώτο περιοδικό της νέας εποχής είναι η ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ που εκδίδεται το 1978. Η ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ μας έμαθε τι θα πει ενήλικο κόμικς, παρουσιάζοντας μεγάλη γκάμα δημιουργών και ειδών. Από τον Λουαζέλ και τον Γκότλιμπ, τον Κίνο και τον Καμπάν, ώς τον πάπα του αμερικανικού αντεργκράουντ κόμικς Ρόμπερτ Κραμπ και τον Αργεντινό Αλμπέρτο Μπρέσια. Στις σελίδες της χαρτογράφησαν το ελληνικό κόμικς ο Λιαρμακόπουλος, ο Δαζέας, ο Βενέτης, ο Κουρτέσης, ο Ηλίας Πολίτης, ο Περρής, ο Πετρίδης και πολλοί άλλοι. Το περιοδικό έκλεισε τον εκδοτικό κύκλο του μετά από 16 τεύχη, το 1979. Το κενό της ΚΟΛΟΥΜΠΡΑΣ ήρθε να καλύψει τον Μάρτιο του 1980 το ΣΚΑΘΑΡΙ, ένα εβδομαδιαίο περιοδικό με προτίμηση στα περιπετειώδη κόμικς (δημοσίευσε για πρώτη φορά στην Ελλάδα την «Μπαλάντα της Αλμυρής θάλασσας» του Ούγκο Πρατ και το «Ετερνάουτα» των ΄Εστερχελντ και Λόπες) που κατάφερε να αντέξει 17 εβδομάδες κλείνοντας τον Ιούλιο του ίδιου χρόνου. Η επόμενη αξιόλογη προσπάθεια ξεκίνησε τον Δεκέμβριο του 1980 με το ΜΑΜΟΥΘ ΚΟΜΙΚΣ, περιοδικό που έμελλε να καθορίσει τη μοίρα όλων των μετέπειτα προσπαθειών. Και αυτό, γιατί είχε, πρώτον, σχετική διάρκεια στο χρόνο - έβγαλε δεκαπέντε τεύχη σε διάστημα 17 μηνών. Δεύτερον, πραγματοποίησε το 1981 το πρώτο φεστιβάλ κόμικς στην Ελλάδα. Και τρίτον, οργάνωσε για πρώτη φορά στην Ελλάδα συζητήσεις γύρω από τα κόμικς. Από τις σελίδες του περιοδικού παρέλασαν ο Πρατ, ο Ράιζερ, ο Μπρέσια, ο Σουλτς, ο Αλτάν, ο Μανάρα, ο Κοπί, ο Βολίνσκι, και από Έλληνες ο Παγώνης, ο Ταμβάκης, ο Αλατάς και αρκετοί άλλοι. Τον επόμενο χρόνο, το 1981, ξεκινάει το μακροβιότερο ελληνικό περιοδικό κόμικς ? κυκλοφορεί ακόμα. Τον Φεβρουάριο, συγκεκριμένα, κυκλοφορεί η ΒΑΒΕΛ με υπότιτλο «Περιοδικό κόμικς και όχι μόνο». Με τη ΒΑΒΕΛ αρχίζει η χρυσή εποχή των ελληνικών περιοδικών κόμικς. Μεγάλο προσόν του περιοδικού ήταν από την αρχή η καλή εκτύπωση και η συνέπεια της εμφάνισής του στα περίπτερα κάθε μήνα. Από τις σελίδες του πέρασε, και περνάει, ολόκληρη η σύγχρονη παγκόσμια παραγωγή κόμικς. Μέσα απ' αυτό το περιοδικό μάθαμε τον Μπιλάλ, τον Μέμπιους, τον Κάζα, τον Κίνο, τον Λουστάλ, τον Μπερνέτ, τον Μπατάλια, τον Μπριγκς, τον Ταρντί, τον Πασιέντζα, τον Βαρέν, τον Τζιαρντίνο, τον Μανάρα, τον Σεγκρέλες, αλλά και τον Λέανδρο, τον Αρκά, τον Καλαϊτζή, τον Λάτα, τον Σούλα, τον Κομνηνό, τον Δημήτρη και τον Κώστα Βιτάλη, τον Ζερβό, τον Ταμπακέα, τη Ναβροζίδου, τη Ζογλοπίτου, τον Ελευθερίου. Ιανουάριο του 1985 ξεκινάει πολύχρωμο και σε μεγάλο σχήμα το ΠΑΡΑΠΕΝΤΕ. Θα βγάλει 48 τεύχη μέχρι το 1989, χρονική περίοδο μετά την οποία αρχίζει να αντιμετωπίζει μια κρίση για να σταματήσει εν τέλει να βγαίνει στο 57ο τεύχος, το 1992, ενώ οι εκδοτικές του συνέχειες ΝΕΟ ΠΑΡΑΠΕΝΤΕ και ΧΙΟΥΜΟΡ ΠΑΡΑΠΕΝΤΕ δεν γνώρισαν ούτε και αυτές, δυστυχώς, κάποια μεγάλη επιτυχία. Το ΠΑΡΑΠΕΝΤΕ μας γνώρισε δημιουργούς, όπως ο Σούιτεν, ο Μπιλάλ, ο Κριστέν, ο Σερπιέρι, ο Σουλτχάις, ο Φρανκ Μίλερ, ο Μάγκνους. Άλλη μια προσπάθεια από τους ίδιους εκδότες ήταν και η ΕΠΟΜΕΝΗ ΜΕΡΑ, περιοδικό με κόμικς αποκλειστικά Επιστημονικής Φαντασίας που κυκλοφόρησε από τον Μάιο του 1985 ώς τον Μάιο του 1986. Μετά το κλείσιμο του ΠΑΡΑΠΕΝΤΕ, το 1992, ξεκίνησε για τα Ελληνικά περιοδικά κόμικς μια περίοδος ύφεσης. Μοναδικό φωτεινό σημείο το Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς που άρχισε να διοργανώνει η ΒΑΒΕΛ κάθε Σεπτέμβρη, τα τελευταία οκτώ χρόνια. Ένα φεστιβάλ διεθνών προδιαγραφών με πραγματικά τεράστια επιτυχία. Τον Ιούνιο του 2000, όλα αυτά έμελλε να αλλάξουν, όταν η εφημερίδα Ελευθεροτυπία αποφάσισε να εκδώσει το «9», ένα ένθετο περιοδικό Κόμικς και Επιστημονικής Φαντασίας Το «9» εκδίδεται και κυκλοφορεί δωρεάν μαζί με την εφημερίδα μία φορά την εβδομάδα, καταφέρνοντας αυτό που κανένα περιοδικό δεν κατάφερε μέχρι σήμερα. Με τη συνεχή και αδιάλειπτη παρουσία του κάθε Τετάρτη, με τιράζ περίπου 140.000 αντίτυπα, το «9» κατάφερε να βάλει τα κόμικς σε δεκάδες χιλιάδες ελληνικά σπίτια. Τα κόμικς είναι μια τέχνη λαϊκή που διαθέτει τεράστια δύναμη εξαιτίας του συγκερασμού εικόνας και λόγου και ήταν καιρός αυτές οι ποιότητές τους να γίνουν αποδεκτές και να αγγίξουν μεγαλύτερο αναγνωστικό κοινό. Το πείραμα στέφτηκε με επιτυχία και την πρωτοτυπία της ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑΣ ακολούθησε σε λίγο και η εφημερίδα ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ κάθε Σάββατο με το ένθετό της COMICS, αποκλειστικά με επαναδημοσιεύσεις παλαιότερων κόμικς του εκδοτικού οίκου ΜΑΜΟΥΘ, και με την επανέκδοση των ΚΛΑΣΣΙΚΩΝ ΕΙΚΟΝΟΓΡΑΦΗΜΕΝΩΝ. Μέσα από το «9» οι αναγνώστες είχαν και έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν τη δύναμη των εικόνων και των σεναρίων καταξιωμένων δημιουργών, όπως ο Φρανσουά Μπουκ, ο Καλαϊτζής, ο Κάζα, ο Λέανδρος, ο Γκελούκ, ο Ζερβός, ο Μπερνέτ, ο Ταμπακέας, ο Κίνο, ο Δημήτρης Βιτάλης, ο Βατίν, ο Σέμπερε, ο Αρώνης, ο Κούτσης, ο Τρίλο, ο Κρις, ο Δερβενιώτης, ο Χιμένες, ο Γιοντορόφσκι, ο Παπαμιχαλόπουλος και πολλοί άλλοι. Μπόρεσαν επίσης να ανακαλύψουν τη νέα γενιά δημιουργών, όπως ο Μαλφέν, ο Καετό, ο Τότα, ο Κυριαζής, ο Μαυρέας, ο Λώλος, η Βαμβασάκη, ο Πεκέρ, ο Πέτρου, ο Ζουριόν, ο Μητσομπόνος, ο Μηλιώρης, ο Φρεζάτο, με λίγα λόγια την εμπροσθοφυλακή των νέων δημιουργών της Γαλλίας, της Ιταλίας, της Ελλάδας, της Ισπανίας. Η υπόθεση κόμικς στην Ελλάδα είναι μια πάρα πολύ σοβαρή υπόθεση για να την αφήσουμε να πάει χαμένη. Το μέσο έχει εδώ και χρόνια αποδείξει τις μεγάλες ποιότητές του, τη γονιμοποίηση την οποία φέρνει σε όλα τα είδη των τεχνών. Στα εικαστικά, στον κινηματογράφο, στη λογοτεχνία, ακόμα και στο θέατρο, βλέπουμε τα ίχνη των κόμικς, την ανατρεπτική οπτική τους, την ακαταμάχητη ζωντάνια τους, την επαφή τους με την ενέργεια και το σφρίγος των εφήβων και των εικοσάρηδων. Δεν ανησυχούμε πάντως. Η πόρτα που άνοιξε το «9» δεν κλείνει εύκολα. Εκείνο ωστόσο που έχει σημασία είναι να βοηθήσουμε την καινούργια γενιά των δημιουργών, να υποστηρίξουμε την έκφρασή της αλλά και την απόλαυση των αναγνωστών. Έτσι θα μπορούμε εν τέλει να είμαστε υπερήφανοι τόσο για τις εκδοτικές μας προσπάθειες όσο και για τους νέους κομίστες, την νέα ελληνική σχολή των κόμικς. Τo original αρθρο εδώ:

Ένα κείμενο εποχής για την πολιτική και τα κόμικς, από μια κυπριακή συλλογή άρθρων.