Corvus

Μα τα χίλια κουτσά ελάφια δίχως ουρά και κέρατα! Το μακρύτερο επιφώνημα του αγαθού μας Αμερικανού αγωνιστή της ελευθερίας. Θ.Μ.

Αγαπητέ Καίσαρα των Υπνωτιστών, δυστυχώς μόλις προσφάτως οι εκδότες βιβλίων έχουν αντιληφθεί την εικαστική αλλά και ουσιαστική αξία των εικονογραφημένων ιστοριών που τόσο αγαπούμε όλοι εδώ μέσα. Ευελπιστώ καποιος από τους εκδότες με τους οποίους συνεργάζομαι να θεωρήσει την πρότασή σου, που είναι και δική μου βαθιά επιθυμία, ως οικονομικώς και εμπορικώς βιώσιμη. Φιλικά Θ.Μ.

ΥΓ2 α ναι. και επειδή μιλάμε για Moorcock, περιμένω την καίρια παρέμβαση από Corvus... έτσι? Αγαπητέ μου Γερμανικέ... με τόσες παρουσιάσεις, απαντήσεις και ανταπαντήσεις κάπου μπερδευόμαστε όλοι. Είχα ήδη κάνει αναφορά στο Jewel in the Skull με την επιστροφή μου, στο σχόλιο #57 του ΜΙΚΡΟΥ ΚΑΟΥΜΠΟΫ. Για την ευκολία σας, το αντιγράφω πάλι εδώ: "Το εικονογραφημένο "Κόσμημα του Σατανά" το οποίο εμφανίστηκε στις εξωτερικές σελίδες του Μικρού Κάου Μπόυ στις αρχές της δεκαετίας του 80, (με ένα φριχτό κίτρινο χρώμα) και στο οποίο αναφέρεται στη θαυμάσια παρουσίασή του ο αγαπητός gkosk, δεν είναι άλλο από την εικονογραφημένη μεταφορά της νουβέλας του Μάικλ Μούρκοκ " Το Πετράδι στο Κρανίο" (Jewel in the Skull) το οποίο αγαπούσα ιδιαίτερα από μικρός και είχα τη χαρά να μεταφράσω στα ελληνικά για τις εκδόσεις ΑΙΟΛΟΣ πριν από μερικά χρόνια (2002). Διαδραματίζεται σε ένα φανταστικό μέλλον, όπου, μετά από έναν πυρηνικό πόλεμο, η Ευρώπη έχει επιστρέψει σε έναν νέο Μεσαίωνα, και κυρίαρχη στρατιωτική δύναμη είναι η "Μεγαλοβρετανία" (Greatbritain), οι κοινωνικές τάξεις και τα στρατιωτικά τάγματα της οποίας διακρίνονται μεταξύ τους από τις ζωώδεις μάσκες που φορούν. Οι εργάτες, για παράδειγμα, έχουν μάσκες μηρμυγκιών, οι πολεμιστές μάσκες σαρκοβόρων ζώων, οι επιστήμονες μάσκες φιδιών, κλπ. Την ομολογουμένως εντυπωσιακή εικονογράφηση της ιστορίας έκανε το 1978 ο σπουδαίος Βρετανός James Cawthorn (ένα αληθινό graphic novel σε μια εποχή που ακόμα και ο ορισμός αυτός ήταν άγνωστος). Αγνοώντας, ως συνήθως τη φήμη του σχεδιαστή και της ιστορίας που κρατούσαν στα χέρια τους, οι παράγοντες την "ψιλοσκότωσαν". Όποιος έχει πάντως τα αντίστοιχα τεύχη, ας τα κρατήσει ως κόρη οφθαλμού. Το αυθεντικό κόμικ έχει προ πολλού χαθεί από την κυκλοφορία, και σήμερα είναι πανάκριβο και περιζήτητο". Η εικονογράφηση, λοιπόν, είναι του Cawthorn, από το 1978. Το εξωφυλλάκι στο τέλος. Το κόμικ της First είναι άλλη, μεταγενέστερη προσπάθεια απόδοσης της μουρκοκικής τετραλογίας. Όσο για το αδικοσκοτωμένο "ρανεσταφ", είναι πράγματι το Runestaff (που προσωπικά μεταφράζω ως Ρουνικό Σκήπτρο") το σύμβολο της Κοσμικής Πλάστιγγας στις αμέτρητες αλληλοσυνδεόμενες ιστορίες του Μούρκοκ με πρωταγωνιστές τις διάφορες ενσαρκώσεις του Αιώνιου Πρόμαχου. ΥΓ. Όσο για τα μαθήματα καράτε με τον Τζιμ Άνταμς, παραπέμπω και στο δικό μου post#30 του ΜΙΚΡΟΥ ΑΡΧΗΓΟΥ. Θ.Μ.

Ο λόγος για τον οποίο άρχισα να αγοράζω φανατικά τον Μικρό Αρχηγό δεν ήταν τόσο οι περιπέτειες του Τζιμ Άνταμς, αλλά οι έικονογραφημένες περιπέτειες του Delta 99 στο εσώφυλλο. Ένας συνδυασμός Τζέιμς Μποντ και Παιδιού των Λουλουδιών, ο Δέλτα 99 δημιουργήθηκε το 1968 από τον Carlos Gimenez. Έχω την εντύπωση πως κάπου εδώ μέσα έχει γραφτεί μια αναφορά για τον ήρωα, αλλά δεν μπορώ να την εντοπίσω. Αν δεν υπάρχει, ας με ενημερώσει ένας από τους αγαπητούς επιτηρητές για να προχωρήσω σε λεπτομέρειες. Εκείνο που ήθελα να τονίσω εδώ, και που βρήκα πολύ διασκεδαστικό, είναι το εξής: στα χέρια μου έπεσε μια σειρά από κόμικ του Delta 99 στο πρωτότυπο ισπανικό. Κοιτάζοντάς τα, κάτι μου φάνηκε στραβό... Ξαφνικά, συνειδητοποίησα τι συνέβαινε! Οι ηρωίδες των ιστορίων... παραήταν ντυμένες! Μια αναζήτηση στις ισπανικές ιστοσελίδες (που είναι οι μόνες οι οποίες αναφέρουν το ζήτημα) αποκάλυψε πως επρόκειτο για μια μεταγενέστερη έκδοση του εκδοτικού οίκου της Βαρκελώνης ΙΜDE που έγινε το 1972, και στην οποία, πιθανότατα κάτω από εντολές της χούντας του Φράνκο, είχε πέσει λογοκρισία, και κάποιοι εντεταλμένοι είχαν αναλάβει να ντύσουν τα κορίτσια σεμνότερα. Ευτυχώς, οι δικοί μας, τους οποίους έχω κατά καιρούς κατηγορήσει για άλλα ζητήματα, είχαν χρησιμοποιήσει στον Μικρό Αρχηγό το αυθεντικό κόμικ του Γκιμένεζ, προς τέρψην των οφθαλμών ενός 11χρονου αγοριού της εποχής εκείνης. Σας παραθέτω μερικές σελίδες για να μειδιάσετε. Θ.Μ.

Τόσο τα γαριδάκια Μπόζο όσο και τα γαριδάκια Τζίνι ήταν φριχτά στη γεύση - κάτι ανάμεσα σε χαλασμένο κίτρινο τυρί και ασβεστοκονίαμα. Ας όψονται τα πλαστικά παιχνιδάκια και τα παζλ που με έκαναν να τα αγοράζω. Αντίθετα, οι τσίχλες Adams με γεύση φράουλα ήταν όλα τα λεφτά - μέχρι τουλάχιστον να φύγει η ζουμερή γεύση και να απομείνει η σκέτη και άνοστη τσίχλα. Οι μπισκοφρέτες Αλατίνη, η μεν σοκολάτα πολύ καλή αν και κάπως λιπαρή, η δε φράουλα με απαίσια τεχνητή οσμή και γεύση. Είναι απίστευτο πως αντικρίζοντας τις διαφημίσεις, όλες αυτές οι γεύσεις ξανάρθαν στο στόμα μου - μαζί με τη γεύση μιας εποχής που ανήκει τριάντα πέντε χρόνια στο παρελθόν. Ευχαριστώ, gkosk Θ.Μ.

Στα τέλη του 1975, στο τεύχος 497 του Μικρού Κάου Μπόυ, ξεκινά στα εσώφυλλα η αναδημοσίευση της ιστορίας "Ναυαγοί Μέσα στο Χρόνο". Πρόκειται για ένα θαυμάσιο γαλλικό κόμικ, με πρώτυπο τίτλο "Les Naufrages du Temps" που κυκλοφόρησε στη Γαλλία το 1974, από τις εκδόσεις Hachette, σε σενάριο Paul Gillon και σενάριο-σχέδιο από τον Jean Claude Forest, τον δημιουργό της πασίγνωστης πλέον (μετά την ομώνυμη ταινία των 60's με τη Τζέιν Φόντα) Μπαρμπαρέλας. Είναι η ιστορία ενός άνδρα του 20ου αιώνα που παραμένει σε χειμέρια νάρκη μέσα σε μια κάψουλα, μέχρι που τον ανακαλύτουν οι άνθρωποι του 2990! Οι περιπέτειές του σε απίθανους πλανήτες θυμίζουν έντονα Edgar Rice Burroughs, και υπάρχει έντονο το ερωτικό στοιχείο που, όσο κράτησε η σειρά, τραβούσε το ενδιαφέρον μου περισσότερο κι από τις καμπύλες της Ντιάνας! Δυστυχώς, αποσπασματικοί όπως πάντα, οι εκδότες του Μικρού Καου-Μπόυ μας άφησαν για μια ακόμα φορά στα κρύα του λουτρού. Το δεύτερο μέρος της ιστορίας (ένα ξεχωριστό κόμικ, με τίτλο Le Mort Sinueuse) δεν δημοσιεύτηκε ποτέ (για να μην πούμε τίποτα για την όλη σειρά, που ολοκληρώθηκε σε δέκα ξεχωριστά άλμπουμ). Υποπτεύομαι πως τα εντονότερα γυμνά της δεύτερης συνέχειας έπαιξαν κάποιο ρόλο σε αυτή την απόφαση. Δυο σελίδες για αντιπαραβολή του αυθεντικού με το ελληνικό, και μια σελίδα από το δεύτερο άλμπουμ της σειράς για του λόγου το αληθές. Θ.Μ.

Λοιπόν, παιδιά, σήμερα τακτοποιώντας κάποια πράγματα ανακάλυψα κάτι που έψαχνα καιρό: Τις κεντρικές σελίδες του Μικρού Αρχηγού που αφορούσαν μαθήματα καράτε. Στην πρώτη σελίδα του ένθετου, υποτίθεται πως μιλούσε στους αναγνώστες ο ίδιος ο Τζιμ Άνταμς, το "θρυλικό Ελληνόπουλο". Η μεγάλη πλάκα, πέρα από κάποιες αξιοπρεπείς πληροφορίες και ασκήσεις σχετικά με αυτή την πολεμική τέχνη, ήταν η τελευταία σελίδα του ένθετου, που για ένα διάστημα μερικών μηνών φιλοξενούσε "εικονογραφημένα επεισόδια" όπου ο ίδιος ο Τζιμ Άνταμς αντιμετώπιζε άοπλος τους αντιπάλους του και τους εξουδετέρωνε με τη γνώση του καράτε! Φυσικά, οι σελίδες, όπως κατάλαβα εκ των υστέρων, δεν ήταν τίποτα περισσότερο από σελίδες του Dr. Justice, πριν ασφαλώς το κόμικ εμφανιστεί στο περιοδικό "Δίκαιος" μεταφρασμένο στα ελληνικά. Οι αναγνώστες θα αναγνώριζαν βέβαια το πρόσωπο του Δημήτρη Αδαμόπουλου, αφού όλες σχεδόν οι απεικονίσεις του μέσα στα περιοδικά κατά την τελευταία πενταετία τουλάχιστον είχαν ως πρότυπο τα σκίτσα του Dr. Justice. Στην αρχή, όπως θα δείτε, υπήρχε μια προσπάθεια να επιλέγονται σκηνές με όσο το δυνατόν πιο ασαφή χρονικό προσδιορισμό, ώστε κάπου να κολλάει το πράγμα με τις περιπέτειες στην Άγρια Δύση, αλλά στη συνέχεια, η μπάλα κυριολεκτικά χάνεται: οι "ινδιάνοι" είναι ολοφάνερα Αυστραλοί Αβοριγίνες (ή ίσως Παπούας), η Ντιάνα είναι ξανθιά, και στο τελευταίο δείγμα μια μαύρη κούρσα των 70's κάνει την εμφάνισή της, και το θρυλικό Ελληνόπουλο φοράει γραβάτα και κουστούμι που θυμίζει ταινίες του Δαλιανίδη. Η αποθέωση της διαχρονικότητας του ελληνικού πνεύματος! Enjoy!

Προσέξτε στη φωτογραφία το τσιγάρο που κρατάνε επιδεικτικά η κυρία Ζωρζ Σαρρή και η κυρία Μιχαλοπούλου. Βάζω στοίχημα πως με την ίδια άνεση που καταδικάζουν τα κόμικς θα μπάφιαζαν με τον καπνό τους όποια ταλαίπωρα μικρά θα είχαν την τύχη να βρεθούν στο ίδιο δωμάτιο μαζί τους. Θ.Μ.

Θα συμφωνήσω με τον αγαπητό Γερμανικό. Σε έναν αιώνα πληροφόρησης σαν τον δικό μας, μια από τις μεγαλύτερες επαναστατικές πράξεις είναι η εξάπλωση της πληροφορίας αβίαστα και δωρεάν - ειδικά αν κάτι είναι άπιαστο και απλησίαστο για τους πολλούς. Τώρα βέβαια, εταιρίες όπως η Dark Horse (μια κι αυτήν πιάσαμε) κοιτάνε μόνο τι θα κερδίσουν από αυτή την ιστορία, μα αν αυτό ωφελεί και τους αναγνώστες, ακόμα καλύτερα. Στο σημείο αυτό, βέβαια, περιττό να πω πόσο εκτιμώ και θαυμάζω τους παράγοντες της greekcomics που δίνουν απλόχερα σε όλους το σπάνιο υλικό τους - έστω και σκαναρισμένο. Άντε τώρα το καλοκαίρι να βρω κι εγώ χρόνο να σπρώξω κάτι. Όσο για τους συλλέκτες, όπως είπε, η συναισθηματική αξία του πρωτοτύπου (καθαρά προσωπική, αφού μας συνδέει με αλλοτινές στιγμές) δεν χάνεται ποτέ. Θ.Μ.

Η αναφορά του αγαπητού Gaijin για την επανατύπωση πολλών εκ των πρώτων εικονογραφημένων ιστοριών του Savage Sword of Conan μου προκάλεσε ανάμεικτα συναισθήματα, και σκέφτηκα να δημιουργήσω αυτό το θέμα για να τα μοιραστώ μαζί σας και να ακούσω τα δικά σας. Τι νιώθετε όταν βλέπετε κάποιο σπάνιο παλιό κομμάτι της συλλογής σας να ανατυπώνεται και να διατίθεται ξανά στην αγορά έναντι ευτελούς (πάντα σχετικά) τιμής; Αλτρουιστική ικανοποίηση επειδή κι άλλοι, λιγότερο τυχεροί θα μπορέσουν να χαρούν όπως κι εσείς χαμένες ιστορίες των αγαπημένων σας ήρωες; Αγανάκτηση και μια μικρή δόση φθόνου επειδή τώρα πια δεν θα είστε οι μόνοι (πάλι σχετικά) που διαθέτετε τίς σχετικές ιστορίες που με τόσο κόπο (οι παλιότεροι) είχατε διαφυλάξει ή με τόσα χρήματα (οι νεότεροι) είχατε αγοράσει και επειδή η συλλογή σας θα χάσει την όποια αξία της στην αγορά; Ενθουσιασμό, επειδή έτσι θα δοθεί και σ' εσάς η ευκαιρία να συμπληρώσετε με λίγα χρήματα τις ιστορίες που σας έλειπαν από τη συλλογή σας; Αξίζει η ανατύπωση όσο το αρχικό κόμικ; Πέρα από τον όποιο συναισθηματικό δεσμό με την αυθεντική έκδοση (η οποία αφορά εσάς και μόνο εσάς, επειδή σας θυμίζει αλλοτινά χρόνια) η ανατύπωση είναι ή δεν είναι η "ίδια" ιστορία; Ένα παράδειγμα, πάλι με αναφορά τον αγαπημένο μου Κιμμέριο: Μια σελίδα από το αυθεντικό κόμικ της Μάρβελ του Ιανουαρίου 1977 (πρόκειται για την περιπέτεια The City In the Storm") και η αντίστοιχη από τον τόμο 9 του Chronicles of Conan της Dark Horse to 2005. Aν την είχα, θα παρέθετα και την ελληνική μετάφραση που σίγουρα κάποια στιγμή τυπώθηκε στη χώρα μας. Κάποιος άλλος φίλος σίγουρα θα μπορεί να τη συμπληρώσει. Θ.Μ.

Ας σημειώσω κι εγώ κάτι για ένα περιοδικό που πραγματικά που είχε κάνει μεγάλη εντύπωση και είχα αγαπήσει: Στις περιπέτειες του Οκλαχόμα, που διαδραματίζονται στην εποχή του Αμερικανικού Εμφυλίου Πολέμου, σε αντίθεση με όλες τις αποδεκτές νόρμες (ειδικά της περιόδου που εκδιδόταν το περιοδικό) οι Νότιοι ήταν οι "καλοί" της ιστορίας και οι Βόρειοι τα "καθάρματα"! Στο παιδικό μυαλό μου, οι τύποι με τις μπλε στολές έπαιρναν αποτρόπαιο χαρακτήρα, ενώ πάντα πανηγύριζα όταν κέρδιζαν οι "μπεζ". Αυτά και χωρίς να έχω δει τη "Γέννηση ενός Έθνους" του Griffith. Όσο για την πανύψηλη κουκλάρα των Νοτίων "Μπελ Σταρ", εκεί κι αν μου τρέχανε τα σάλια. Κοντά σαράντα χρόνια μετά, θύμάμαι ακόμα κι αυτή τη στιγμή, χωρίς να τα έχω μπροστά μου, τα μακριά μαλλιά της και τα καλλίγραμα πόδια της! Τι μου θύμησες αγαπητέ άγνωστε επισκέπτη! Θ.Μ.

Πώ-πω! Στη διάρκεια των μηνών της απουσίας μου πραγματικά ζωγραφίσατε! Είδα τόσες πληροφορίες συγκεντρωμένες εδώ για το αγαπημένο περιοδικό της νιότης μου και χάζεψα! Ένα-δυο μικρά πετραδάκια στο οικοδόμημά σας κι από μένα: Το εικονογραφημένο "Κόσμημα του Σατανά" το οποίο εμφανίστηκε στις εξωτερικές σελίδες του Μικρού Κάου Μπόυ στις αρχές της δεκαετίας του 80, (με ένα φριχτό κίτρινο χρώμα) και στο οποίο αναφέρεται στη θαυμάσια παρουσίασή του ο αγαπητός gkosk, δεν είναι άλλο από την εικονογραφημένη μεταφορά της νουβέλας του Μάικλ Μούρκοκ " Το Πετράδι στο Κρανίο" (Jewel in the Skull) το οποίο αγαπούσα ιδιαίτερα από μικρός και είχα τη χαρά να μεταφράσω στα ελληνικά για τις εκδόσεις ΑΙΟΛΟΣ πριν από μερικά χρόνια. Διαδραματίζεται σε ένα φανταστικό μέλλον, όπου, μετά από έναν πυρηνικό πόλεμο, η Ευρώπη έχει επιστρέψει σε έναν νέο Μεσαίωνα, και κυρίαρχη στρατιωτική δύναμη είναι η "Μεγαλοβρετανία" (Greatbritain), οι κοινωνικές τάξεις και τα στρατιωτικά τάγματα της οποίας διακρίνονται μεταξύ τους από τις ζωώδεις μάσκες που φορούν. Οι εργάτες, για παράδειγμα, έχουν μάσκες μηρμυγκιών, οι πολεμιστές μάσκες σαρκοβόρων ζώων, οι επιστήμονες μάσκες φιδιών, κλπ. Την ομολογουμένως εντυπωσιακή εικονογράφηση της ιστορίας έκανε το 1978 ο σπουδαίος Βρετανός James Cawthorn (ένα αληθινό graphic novel σε μια εποχή που ακόμα και ο ορισμός αυτός ήταν άγνωστος). Αγνοώντας, ως συνήθως τη φήμη του σχεδιαστή και της ιστορίας που κρατούσαν στα χέρια τους, οι παράγοντες την "ψιλοσκότωσαν". Όποιος έχει πάντως τα αντίστοιχα τεύχη, ας τα κρατήσει ως κόρη οφθαλμού. Το αυθεντικό κόμικ έχει προ πολλού χαθεί από την κυκλοφορία, και σήμερα είναι πανάκριβο και περιζήτητο. Ακολουθεί συνέχεια. Θ.Μ.

O Bisley είναι πραγματικά καταπληκτικός. Ένας άξιος διάδοχος του Maroto και του Frazetta! Τον λατρεύω από τότε που διάβαζα τον Slaine που έφτιαχνε για το 2000AD και που εκείνη την εποχή δημοσιευόταν στο Αγόρι. Τον τελευταίο καιρό κάνει φοβερές δουλειές, και μια από αυτές είναι μια σειρά πινάκων σε ασπρόμαυρο και χρώμα, και με θέμα ιστορίες της Βίβλου! Αν είναι δυνατόν! Και όμως, ο Bisley έχει δημιουργήσει απίθανα έργα πάνω σε αυτό το μοτίβο. Σας παραθέτω εδώ τον συγκλονιστικό... Ευαγγελισμό (στην ασπρόμαυρη και την έγχρωμη παραλλαγή του! Πού να τα έβλεπε ο Χριστόδουλος... Θ.Μ.

Θα βρίσκεται και η αφεντομουτσουνάρα μου εκεί για να μιλήσει για την επιρροή του Τόλκιν και του έργου του πάνω στη μεγάλη μας αγάπη, δηλαδή τα κόμικς. Πέμπτη, 14 Ιουνίου 2007, στις 8.30, στην Τεχνόπολη (Γκάζι), αίθουσα 12 Δ. Όποιους έρθουν τους περιμένει μια μεγάλη έκπληξη (από μένα) που δεν την ξέρουν ακόμα ούτε οι ίδιοι οι διοργανωτές και που έχει ασφαλώς σχέση... ξέρετε εσείς με τι. Θ.Μ.

Ας δώσω εγώ την απάντηση, φίλε pierros, αφού ήμουν και ένας από τους ομιλητές της βραδιάς. Η προσέλευση του κόσμου δεν ήταν αυτή που ελπίζαμε μα αυτό ήταν εν μέρει αναμενόμενο, με τον άθλιο καιρό και την αργία της Δευτέρας του Αγίου Πνεύματος. Δυστυχώς, η Εταιρία Ελλήνων Λογοτεχνών δεν μπορούσε να μας παραχωρήσει την αίθουσα άλλη μέρα. Έτσι, ήμασταν γύρω στα 60-70 άτομα. Μας τίμησαν πάντως τόσο η πρόεδρος όσο και ο γραμματέας της Εταιρίας. Στο ακροατήριο υπήρχαν και κάποιοι δημιουργοί, όπως ο Γιάννης Καλαϊτζής, που μάλιστα έλαβε μέρος στη συζήτηση μετά το τέλος των ομιλιών. Ο κάθε ομιλητής - και μερικοί από το ακροατήριο - εξέφρασε τις απόψεις του πάνω στο θέμα των κόμικς και της σχέσης που μπορεί να έχουν με τη λογοτεχνία - ή, για να είμαι πιο ακριβής, με τον πεζό λόγο και την ποίηση. Εκτός από εμένα, μίλησαν ο συγγραφέας και ποιητής Γιώργος Παπαδάκης, ο σεναριογράφος Βασίλης Χειλάς, ο μελετητής των κόμικς Γιάννης Κουκουλάς, ο συγγραφέας, λαογράφος και σχεδιαστής Κυριάκος Κάσσης, και ο Νίκος Νικολαΐδης, συγγραφέας και οδοντίατρος, όπως επίσης και ο εκδότης Φώτης Σαγόνας. Νομίζω πως κανείς από τους ομιλητές δεν ταύτισε αυτάρεσκα τα κόμικς με τη λογοτεχνία, ούτε και πάλι μίλησε απαξιωτικά για αυτά. Όλοι, ο καθένας με τον τρόπο του, δήλωσαν πως τα θεωρούν μια ξεχωριστή μορφή τέχνης. Στη δική μου ομιλία εγώ προσπάθησα να δείξω ότι και τα κόμικς, όπως και η "κλασσική" λογοτεχνία, έχουν τα δικά τους ποιήματα (ιστορίες που βασίζονται στις εικόνες, στο συμβολισμό ή στον υπερρεαλισμό), τα διηγήματα (μικρές ιστορίες των πέντε-δέκα ή είκοσι σελίδων), τα μυθιστορήματά τους (τα graphic novels όπως τα έχουν βαφτίσει οι φίλοι μας οι Αμερικανοί) και τις επιφυλλίδες τους, δηλαδή τη δημοσίευση ιστοριών σε συνέχειες, όπως συμβαίνει σε πολλά μηνιαία κόμικς. Είπα ακόμα πως η τέχνη των κόμικς προοδεύει συνεχώς, και πως έχουμε διανύσει τεράστια απόσταση από την τεχνική των δεκαετιών του 40 και του 50, αν θέλουμε να βγάλουμε τα παραμορφωτικά γυαλιά της νοσταλγίας και να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Κρατώ βέβαια -μεταξύ μας- μια επιφύλαξη για τη χρυσή δεκαετία του 70, στην οποία νομίζω πως βγήκαν μερικά αξεπέραστα κόμικς που όμοιά τους δεν ξαναφτιάχτηκαν από τότε. Αυτό στο οποίο νομίζω πως συμφωνήσαμε όλοι είναι πως υπάρχουν καλά, μέτρια και κακά κόμικς (όπως άλλωστε και πεζά ή ποιήματα) και κάποια - ίσως ένα στα εκατό - που έχουν τη στόφα του αριστουργήματος και αναγνωρίζονται σχεδόν αμέσως ως τέτοια από μια μεγάλη πλειοψηφία. Κάποια άλλα ίσως να γίνουν θρύλος αργότερα, κάτω από καινούριες ή επαναλαμβανόμενες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες. Όμως ένα καλό και πρωτότυπο σχέδιο ή σενάριο (ιδανικά και τα δυο ταυτόχρονα) είναι κάτι που όλοι όσοι αγαπούν αυτό το είδος έκφρασης εκτιμούν. Τέτοιου είδους εκδηλώσεις, αν και κάποιοι στο χώρο μας υποστηρίζουν πως είναι περιττές, αφού πιστεύουν πως τα κόμικς δεν έχουν ανάγκη της αποδοχής και την "ευλογίας" των λογοτεχνών, νομίζω πως βοηθούν το αγαπημένο μας είδος, αφού το υπερασπίζονται και το αναδεικνύουν απέναντι σε κάποιους που το θεωρούν ως μια παιδική ενασχόληση ή ως μέσο διαφθοράς της γλώσσας, της ζωγραφικής, και των... αθώων ψυχών. Θα ευχόμουν σε μια επόμενη παρόμοια εκδήλωση να σας δω όλους εκεί (τουλάχιστουν όσους ζουν σχετικά κοντά) επειδή πραγματικά σας αγαπώ και σας θεωρώ "πνευματικούς αδελφούς" (και "αδελφές", για τα κορίτσια, αλλά να μην το λέμε γιατί ακούγεται κάπως άσχημα). Η συμβολή σας και η συμμετοχή σας σε τέτοιου είδους συζητήσεις είναι πολύτιμη, όχι μόνο γιατί κατέχετε το θέμα, αλλά κυρίως γιατί το αγαπάτε πραγματικά. Θ.Μ.