«Τον Ιανουάριο του 2002», γράφει ο νευροεπιστήμονας Όλιβερ Σακς (Oliver Sacks), «έλαβα μια επιστολή από τον Χάουαρντ Ένγκελ (Howard Engel), έναν Καναδό μυθιστοριογράφο που περιέγραφε ένα περίεργο πρόβλημα». Το πρόβλημα του Engel ήταν τόσο περίεργο, που αποφάσισα να δημιουργήσω ένα σύντομο βίντεο για να μπορέσετε να μάθετε την ιστορία του. Αφηγητής και animator είναι ο καλλιτέχνης από το Σαν Φρανσίσκο, Λεβ Γιλμάζ (Lev Yilmaz).
The Writer Who Couldn't Read_vimeo
Στις 31 Ιουλίου 2001, ο Engel ξύπνησε, ντύθηκε, έφτιαξε πρωινό και στη συνέχεια πήγε στην μπροστινή πόρτα για να πάρει την εφημερίδα του. «Δεν είχα ιδέα», λέει στη συνέντευξή στο NPR, «ότι αυτό το πρωινό θα ήταν διαφορετικό από οποιοδήποτε άλλο».
Αλλά ήταν. Όταν κοίταξε το πρωτοσέλιδο -ήταν το ‘’Toronto Globe and Mail’’, μια αγγλόφωνη εφημερίδα- η εκτύπωση της σελίδας ήταν διαφορετική από οτιδήποτε είχε δει πριν. Έμοιαζαν αμυδρά με «σερβοκροατικά ή κορεάτικα» ή κάποια γλώσσα που δεν ήξερε. Αναρωτώμενος αν αυτό ήταν κάποιο αστείο, πήγε σε ένα ράφι της βιβλιοθήκης του, τράβηξε έξω ένα βιβλίο που γνώριζε ότι ήταν στα αγγλικά, και διαπίστωσε ότι ήταν οι ίδιες ασυναρτησίες.
Ο Ένγκελ είχε υποστεί εγκεφαλικό. Είχε καταστραφεί το μέρος του εγκεφάλου που χρησιμοποιούμε όταν διαβάζουμε, κι έτσι δεν μπορούσε να βγάλει νόημα από τα γραμμάτα ή τις λέξεις. Υπέφερε, από αυτό που ο Γάλλος νευροεπιστήμονας Stanislas Dehaene αποκαλούσε "τύφλωση λέξεων" (word blindness). Τα μάτια του λειτουργούσαν. Μπορούσε να δει σχήματα σε μια σελίδα, αλλά δεν έβγαζαν κανένα νόημα για αυτόν. Και επειδή ο Ένγκελ γράφει αστυνομικές ιστορίες για να ζήσει (συγγραφέας της σειράς μυστηρίου Benny Cooperman, ιστορίες ενός μειλίχιου ντετέκτιβ από το Τορόντο), αυτό ήταν ένα πολύ τρομερό πλήγμα. «Σκέφτηκα, έχω ολοκληρώσει τον κύκλο μου ως συγγραφέας. Είμαι τελειωμένος».
Στην επιστολή του στον Όλιβερ Σάκς, ο Ένγκελ περιγράφει την εκπληκτική του λύση, ή μάλλον, την οδυνηρά εκτελούμενη ημι-ανάκαμξή του, που μπορείτε να δείτε στο βίντεο του Λεβ. Εν συντομία, ο Engel ανακάλυψε ότι αν εντοπίσει τις τυπωμένες ασυναρτησίες σε μια σελίδα με το χέρι του και εάν μιμηθεί τις κινήσεις που κάνει ο συγγραφέας όταν γράφει, θα μπορούσε σταδιακά να πάρει πίσω το νόημα των λέξεων.
Δοκιμάστε να γράψετε «γάτα» 20 φορές, και στη συνέχεια, στην 21η δοκιμάστε να γράψετε «γάτα» στον αέρα με το δάχτυλό σας. Ξέρετε, όπως γράφετε στον αέρα, οι κινήσεις που κάνετε ισοδυναμούν με τη λέξη «γάτα». Αυτό ονομάζεται ‘'μνήμη κινητήρα’’(motor memory). Αυτό το συγκεκριμένο σύνολο των κινήσεων, ενεργοποιεί την ιδέα «γάτα» στον εγκέφαλό σας.
Ο Engel δεν μπορούσε να δει λέξεις με τα μάτια. Ο οπτικός φλοιός του ήταν σπασμένος. Αλλά θα μπορούσε να «δει», όταν χρησιμοποιούσε τον ‘’κινητήρα’’ μέρος του εγκεφάλου του. Πρώτα εντόπιζε τα γραμμάτα σε μια σελίδα, στη συνέχεια, «έγραφε» τα ίδια γράμματα στον αέρα, και μετά, περιέργως, αντέγραφε τα γράμματα με την γλώσσα στην οροφή του στόματός του. Η ‘’γλώσσα-αντιγραφή’’ (tongue-copying) ήταν ο γρηγορότερος τρόπος.
Με την πάροδο των ετών, αναφέρει ο Σάκς, ο Engel έμαθε να διαβάζει με τη γλώσσα, πατώντας το σχήμα των γραμμάτων στα μπροστινά του δόντια. Ο Engel έχει φθάσει στο σημείο όπου μπορεί σχεδόν να συμβαδίσει με τους υπότιτλους σε μια ξένη ταινία. Λέει ότι μπορεί να πιάσει περίπου τα μισά λόγια προτού εξαφανιστούν.
Ο Σάκς περιγράφει τον αγώνα του Engel στο βιβλίο του, ‘’Τα μάτια του νου’’, που δημοσιεύτηκε τον Οκτώβριο του 2010. Η έκπληξη εδώ είναι ότι οι εγκέφαλοι είναι περισσότερο ελαστικοί από ότι θα μπορούσαμε να υποθέσουμε. Ακόμη και αν ένα μέρος του εγκεφάλου είναι μειωμένης λειτουργίας λόγω εγκεφαλικού επεισοδίου, ένα άτομο μπορεί μερικές φορές να αυτοσχεδιάζει και να πάρει ένα άλλο μέρος του εγκεφάλου που είναι υγιές, για να αντικαταστήσει και να βοηθήσει.
Ο Engel γράφει και πάλι. Συνεχίζει να γράφει τα μυθιστορήματα του Benny Cooperman και το 2007 δημοσίευσε τα απομνημονεύματα, ‘’Ο άνθρωπος που ξέχασε πώς να διαβάζει.’’
* Το παραπάνω κείμενο δημοσιεύθηκε στις 21 Ιουνίου 2010
Πηγή: npr