Αναζήτηση στην Κοινότητα

Ονομαστική τιμή: 14,90€ Για κάποιον περίεργο λόγο, το κόμικ μου κίνησε την προσοχή από την στιγμή που έμαθα για την επερχόμενη κυκλοφορία του, χωρίς να υπάρχει περίληψη τότε και χωρίς να έχω δει το σχέδιο. Η αλήθεια είναι ότι ούτε με τον Ζαφειριάδη ούτε με τον Πέτρου είχα κάποια επαφή σαν αναγνώστης μέχρι τώρα, ενώ, αντίθετα, με τον Παλαβό ήταν αλλιώς τα πράγματα, μιας και είχα διαβάσει τόσο την ωραία συλλογή διηγημάτων "Αστείο" (εκδόσεις Νεφέλη) και το διήγημα "Σαν Άνγκρε", όσο και δυο-τρία βιβλία που έχει μεταφράσει. Όμως είχα δει δουλειές του Θανάση Πέτρου και ήμουν σίγουρος ότι θα άξιζε τον κόπο να διαβάσω τελικά το "Γρα-Γρου". Λοιπόν, ναι, τον κόπο τον άξιζε και με το παραπάνω. Νιώθω ότι διάβασα κάτι το ιδιαίτερο και το ξεχωριστό, απορροφήθηκα εντελώς από την όλη ιστορία και μεταφέρθηκα στα υπέροχα τοπία έξω από το χωριό Καστανιά του Βέρμιου. Η ιστορία συνδυάζει αρμονικά το κοινωνικό δράμα με κάποια αλληγορικά στοιχεία που μπορεί να πει κανείς ότι ανήκουν και στο είδος του Φανταστικού, και πιστεύω ότι δίνει λίγη τροφή για σκέψη. Οι διάλογοι είναι οι απολύτως απαραίτητοι, μιας και υπάρχουν πάμπολλα καρέ όπου οι εικόνες μιλάνε από μόνες τους. Το σχέδιο και ο χρωματισμός είναι, πραγματικά, σε εξαιρετικό επίπεδο ποιότητας. Ένιωσα στο πετσί μου το κρύο, την μελαγχολία, την μοναξιά, την μουντάδα, την άγρια ομορφιά των τοπίων στα οποία εξελίσσεται η ιστορία, ήταν σαν να ήμουν και εγώ ο ίδιος παρών στο εστιατόριο Γρα-Γρου και τα γύρω μέρη. Χάρηκα πολύ που διάβασα το "Γρα-Γρου". Πρόκειται για μια πολύ όμορφη δουλειά, που έχει να προσφέρει πράγματα τόσο στους έμπειρους αναγνώστες κόμικς, όσο και στους πιο άπειρους. Σίγουρα το σχέδιο και ο χρωματισμός είναι τα πιο δυνατά σημεία του κόμικ, όμως προσωπικά και η ιστορία μου άρεσε πολύ. Τώρα δεν ξέρω κατά πόσο θα συγκινήσει ή θ'αγγίξει άλλους αναγνώστες, εμένα όμως με κράτησε μέχρι το τέλος. Όσον αφορά την έκδοση του Ίκαρου, είναι πραγματικά πολύ προσεγμένη και όμορφη, από την γραμματοσειρά και την επιμέλεια, μέχρι το χαρτί, την βιβλιοδεσία και την όλη εξωτερική εμφάνιση. Προτείνεται με κλειστά μάτια! 9/10 Ευχαριστούμε για τα εξώφυλλα της Β' έκδοσης τον hudson.

1936:ΕΤΟΙΜΟΡΡΟΠΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ έιναι ο τίτλος της τελευταίας δουλειάς του Θανάση Πέτρου ο οποίος συνεχίζει και μας προσφέρει πολύ καλές δουλειές ξανά και ξανά. Σε αυτό το κόμικ λοιπόν συνεχίζονται για 4η ιστορία οι περιπέτειες του ήρωα μας Κωνσταντίνου Αμπατζή που ξεκίνησαν με το "ΟΙ ΟΜΗΡΟΙ ΤΟΥ ΓΚΑΙΡΛΙΤΣ" και συνεχίστηκαν στα "1922: ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΕΝΟΣ ΟΝΕΙΡΟΥ" και "1923: ΕΧΘΡΙΚΗ ΠΑΤΡΙΔΑ" (πατήστε πάνω στους τίτλους για να πάτε στις αντίστοιχες παρουσιάσεις στο φόρουμ μας). Κυκλοφόρησε τον Φλεβάρη του 2024 από τις εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ. Καλύπτει την περίοδο 1924 με 1936 και συνεχίζει από εκεί που μας άφησε η προηγούμενη ιστορία (1923:ΕΧΘΡΙΚΉ ΠΑΤΡΙΔΑ). Στο πρώτο μισό (και παραπάνω) μας διηγείται την σύλληψη και την δίκη που ακολούθησε καθώς και τα δύσκολα χρόνια που πέρασε στη φυλακή. Μας δείχνει τις σχέσεις με τους άλλους κρατουμένους ειδικά αλλά και τους δεσμοφύλακες και γνωρίζουμε αυτή την μικρή έγκλειστη κοινωνία της εποχής εκείνης (δεν ξέρω πόσα έχουν αλλάξει στις μέρες μας και αν είναι λίγο πιο εύκολα). Φυσικά όπως και στις άλλες δουλειές του Θανάση Πέτρου έχει μελετήσει αρκετά βιβλία για να φτιάξει το κόμικ και πάντα αναφέρει την βιβλιογραφία στο τέλος. Για αυτήν την ιστορία μελέτησε και τα πολύ καλά βιβλία του Ηλία Πετρόπουλου γύρω από το θέμα των φυλακών, υποκόσμου. Και στο δεύτερο μισό βλέπουμε την αποφυλάκιση του το 1936 και την άνοδο του στη Θεσσαλονίκη όπου θα βρεθεί πάλι στο επίκεντρο των εξελίξεων με τα γνωστά γεγονότα που έγιναν εκείνη την περίοδο στην πόλη. Μεγάλες απεργιακές κινητοποιήσεις από εξαθλιωμένους εργάτες, σφοδρότατη απάντηση από τους κυβερνώντες (διορισμένος πρωθυπουργός τότε ο Ιωάννης Μεταξάς κατά παράβαση της αρχής της δεδηλωμένης) μέσω της αστυνομίας και του στρατού με επακόλουθο αρκετούς νεκρούς απεργούς, πολλούς τραυματίες, πολλές συλλήψεις, και φυσικά πολλά βασανιστήρια και εξορίες για τους συλληφθέντες. Στο κόμικ μας δίνει μερικές πολυ δυνατές εικόνες που συγκλονίζουν ειδικά με τους νεκρούς (όποιος δεν έχει διαβάσει Γιάννη Ρίτσο είναι η ευκαιρία να να βρει και να διαβάσει τον "Επιτάφιο"). Η ιστορία μας τελειώνει με την εγκαθίδρυση του καθεστώτος της 4ης Αυγούστου 1936 όπου ο Μεταξάς διαλύει τη βουλή και γίνεται και επισήμως δικτάτορας. Το σενάριο πολύ καλό όπως πάντα από τον Θανάση Πέτρου που μας παρουσιάζει ένα ακόμα μάθημα σύγχρονης νεοελληνικής ιστορίας μιας γενικά δύσκολης και ταραγμένης εποχής. Το σχέδιο του μου αρέσει πλέον αρκετά και μάλιστα χάζεψα πολύ στα έπιπλα, αντικείμενα, κτήρια κτλ δηλαδή στις διάφορες λεπτομέρειες σε κάθε καρέ όπου κάνει καλη δουλίτσα. Γενικά είναι ένα κόμικ που το προτείνω σε κάθε φίλο ειδικά αν του αρέσει η ιστορία μας και θέλει να μάθει και δυό πράγματα ακόμα. Η έκδοση αρκετά καλή στο ίδιο επίπεδο με τα τρία προηγούμενα με εσωτερικές σελίδες ιλουστρασιόν που δείχνει και ωραία τα χρώματα. Και κλείνοντας να πω οτί θα χαρώ πολύ να δω να συνεχίζονται οι περιπέτειες του ήρωα μας και σε νέες ιστορίες. Και φυσικά τα μπράβο μου για άλλη μια φορά στον Θανάση Πέτρου που συνεχίζει αυτή τη σειρά δυνατά διατηρώντας το επίπεδο ψηλά.

25 ολόκληρα χρόνια ο Γιάννης Γερούλιας και οι συνεργάτες του προετοιμάζουν και στήνουν κάθε Μάιο την έκθεση γελοιογραφίας στη Λιβαδειά που συγκεντρώνει επαγγελματίες κι ερασιτέχνες δημιουργούς από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Παλαιότερα στο Λαφύστιο και τα τελευταία χρόνια στην πόλη της Λιβαδειάς, το ραντεβού δίνεται κάθε χρόνο και τηρείται με συνέπεια. Έτσι και φέτος, το Σάββατο 25 Μαΐου, στις 8 το βράδυ στον χώρο της Φωτογραφικής Λέσχης Λιβαδειάς (Γεωργαντά 4 και Πρωτέως), η 25η Έκθεση Γελοιογραφίας που διοργανώνεται και στηρίζεται από τον Δήμο Λεβαδέων θα ανοίξει τις πύλες της και θα υποδεχθεί το κοινό. Το θέμα της φετινής έκθεσης είναι «Ταξίδι με ένα βιβλίο» με τις συμμετοχές περίπου 40 γελοιογράφων, ενώ τιμώμενος καλλιτέχνης είναι ο Θανάσης Πέτρου, μόνιμος συνεργάτης μας στο Καρέ Καρέ, στην ομάδα που κάθε εβδομάδα προσφέρει ακόμα ένα ιδιότυπο λήμμα στο Λεξικό της Κρίσης και ένας από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες δημιουργούς κόμικς με μεγάλη παραγωγή. Σκίτσο του Θανάση Πέτρου από τον κατάλογο της έκθεσης. Τα τελευταία χρόνια ο Πέτρου έχει φιλοτεχνήσει μια σειρά σπουδαίων βιβλίων για την ελληνική ιστορία κατά το πρώτο μισό του εικοστού αιώνα (Οι Όμηροι του Γκαίρλιτς, 1922 – Το Τέλος ενός Ονείρου, 1923 – Εχθρική Πατρίδα, 1936 – Ετοιμόρροπη Δημοκρατία), δύο υπέροχα σχεδιαστικά «οδοιπορικά» στις αγαπημένες του συνοικίες (Τα Νεαπολίτικα, Τ’ Αμπελοκηπιώτικα της Αθήνας), παλαιότερα έχει μεταφέρει εμβληματικά έργα της ελληνικής λογοτεχνίας σε κόμικς (Η Μεγάλη Βδομάδα του Πρεζάκη, Το Γιούσουρι και το Παραρλάμα σε σενάρια του Δημήτρη Βανέλλη), έχει συνεργαστεί με σεναριογράφους σε διάφορα βιβλία (Γρα Γρου, Το Πτώμα με τον Τάσο Ζαφειριάδη και τον Γιάννη Παλαβό, Αμανίτα Μουσκάρια με τον Παύλο Μεθενίτη, Ξημέρωσε ο Θεός τη Μέρα με τον Τάσο Ζαφειριάδη κ.ά.), έχει σχεδιάσει μια υπέροχη βιογραφία του Γιαννούλη Χαλεπά (Γιαν) σε σενάριο του Δημήτρη Βανέλλη, έχει εικονογραφήσει σειρά παιδικών κι εφηβικών βιβλίων (Στη Μάχη του Μαραθώνα, Στη Μάχη των Θερμοπυλών, Αρχαιολόγος από Κούνια, Τα Χριστούγεννα των Παιδιών κ.ά.). Όλα αυτά είναι αρκετά για μια βόλτα στη Λιβαδειά για μια ιστορική έκθεση που παρά τις δυσκολίες επιμένει και μεγαλώνει. (Για πληροφορίες: Γιάννης Γερούλιας, 6973527622). Και το σχετικό link...

Μετά το Παραρλάμα και το Γιούσουρι, οι εκδόσεις Τόπος, κάνουν ένα ακόμα μεγάλο βήμα. Προχωράνε στην έκδοση της Μεγάλης Βδομάδας του Πρεζάκη, την απόδοση δηλαδή σε κόμικ ενός μυθιστορήματος το Μ. Καραγάτση. Με τους ίδιους συντελεστές, τον Θανάση Πέτρου στο σχέδιο και τον Δημήτρη Βανέλλη στο σενάριο που προεξοφλούν την άριστη ποιότητα της μεταφοράς. Το συγκεκριμένο μυθιστόρημα, όπου το συνάντησα, χαρακτηρίζεται σαν σατιρικό. Κατά την δική μου άποψη είναι μιά ακόμα Ελληνική τραγωδία. Διηγείται με γλαφυρό τρόπο την κοινωνική (και όχι μόνο) απομόνωση ενός εξαρτημένου από τα ναρκωτικά ανθρώπου. Περισσότερο ακόμα και από εγκληματίες, πολιτικούς καταζητούμενους, διεφθαρμένους επιχειρηματίες κλπ, κλπ. Τόσο η απόδοση, όσο και η έκδοση στέκονται στα ψηλά στάνταρτς των δύο προηγούμενων έργων. Θεωρώ ότι αυτή η προσπάθεια πρέπει να συνεχιστεί. Η Ελληνική λογοτεχνία έχει πολλά διαμάντια να μας δώσει και ο Τόπος μας τα δίνει με ένα υπέροχο τρόπο.

Ο ταραγμένος ελληνικός μεσοπόλεμος μέχρι τη δικτατορία της 4ης Αυγούστου μέσα από τη φυλακή στο «1936 – Ετοιμόρροπη Δημοκρατία» του Θανάση Πέτρου. Μετά από τρεις σταθμούς στην ταραγμένη νεοελληνική ιστορία, ο δικός μας Θανάσης Πέτρου πιάνει ξανά το νήμα από το 1923 και μας μεταφέρει στο δραματικό 1936. Μιλάμε για την εξαιρετική σειρά που αριθμεί ήδη τον τέταρτο τόμο της από τις εκδόσεις Ίκαρος. Πρωταγωνιστής και εδώ ο Αμπατζής τον οποίο παρακολουθήσαμε ως έναν από τους 7.000 στρατιώτες του Δ’ Σώματος Στρατού που το 1916, εν μέσω Α’ Π.Π., μεταφέρθηκαν από τους Γερμανούς στο Γκέρλιτς της Σιλεσίας («Οι όμηροι του Γκαίρλιτς»). Στη συνέχεια («1922 – Το τέλος ενός ονείρου») τον είδαμε να πολεμάει στον Σαγγάριο στη Μικρά Ασία ακολουθώντας την κατάρρευση του μετώπου και παίρνοντας τον δρόμο της προσφυγιάς («1923 – Εχθρική πατρίδα»). Στο τέλος του τρίτου τόμου ο Αμπατζής διέπραξε ένα έγκλημα τιμής το οποίο θα πληρώσει ακριβά. Η ποινή του θα είναι βαριά και θα περάσει τα επόμενα χρόνια στη φυλακή. Δεκατρία ολόκληρα χρόνια τα οποία ταυτίζονται με τη διάρκεια του ελληνικού μεσοπολέμου μέχρι την κατάλυση της «ετοιμόρροπης δημοκρατίας» από το καθεστώς του Ιωάννη Μεταξά. Ο πρωταγωνιστής θα βιώσει τον άγριο κόσμο της φυλακής δίπλα σε κλέφτες, ληστές, λωποδύτες και πρεζάκια. Έναν κόσμο που αποτελεί μια μικρογραφία της κοινωνίας, μόνο που εδώ οι κανόνες είναι πιο σκληροί και η εξουσία δείχνει πιο απροκάλυπτα τα δόντια της. Η διαφορά τού «1936» με τα προηγούμενα βιβλία είναι ότι απλώνεται περισσότερο στον χρόνο ως μεταβατική γέφυρα που θα μας οδηγήσει, μέσω του αποφυλακισθέντος πλέον Αμπατζή, στα γεγονότα του Μαΐου του 1936 στη Θεσσαλονίκη. Τότε που η πόλη συγκλονίζεται από τις απεργίες των εργατών και την αιματηρή καταστολή τους από την κυβέρνηση Μεταξά. Μια κυβέρνηση διορισμένη από τον βασιλιά με τη συγκατάθεση του αστικού κόσμου, λίγους μήνες προτού ο φιλοβασιλικός στρατιωτικός και αποτυχημένος πολιτικός πραγματοποιήσει τη φασιστική του ονείρωξη να επιβάλει δικτατορία στην Ελλάδα. Ο Πέτρου, όπως και στις άλλες δουλειές του, δεν παύει να μας εκπλήσσει θετικά με την ευρυμάθειά του και το βάθος της έρευνας που διενεργεί για να τεκμηριώσει τα πάντα: από την περιγραφή του κοινωνικοπολιτικού τοπίου μέχρι την τελευταία ενδυματολογική λεπτομέρεια και την αργκό των χαρακτήρων του. Και τούτο χωρίς να χάνεται διόλου η αφηγηματική ροή, αφού ο Πέτρου αποδεικνύεται και εδώ «μάστορας» του storytelling. Το τέλος του τέταρτου τόμου όχι μόνο δεν κλείνει τον τεράστιο κύκλο που ανοίχτηκε στα χρόνια του Εθνικού Διχασμού, αλλά αντίθετα μας… ανοίγει την όρεξη για τα όσα πρόκειται να ακολουθήσουν για τον πρωταγωνιστή, αλλά και για τη χώρα στην πιο σκοτεινή περίοδο της ελληνικής και ευρωπαϊκής ιστορίας στον 20ό αιώνα. Και το σχετικό link...

Ο ΔΗΜΟΣ ΛΕΒΑΔΕΩΝ διοργανώνει την 25η Έκθεση Γελοιογραφίας με θέμα : "ΤΑΞΙΔΙ ΜΕ ΕΝΑ ΒΙΒΛΙΟ": Τιμώμενος δημιουργός : ΘΑΝΑΣΗΣ ΠΕΤΡΟΥ Όποιος επιθυμεί να συμμετάσχει μπορεί να στείλει ηλεκτρονικά από 1 έως 5 Γελοιογραφίες σε διαστάσεις Α4 και σε ανάλυση 300dpi στην διεύθυνση ggeroulias@ath.forthnet.gr Τελευταία ημερομηνία αποστολής 30 Απριλίου 2024. Οι συμμετέχοντες θα παραλάβουν κατάλογο με επιλογή έργων. Η έκθεση θα ανοίξει τις πόρτες της το Σάββατο 25 Μαΐου και ώρα 8 μ.μ. στο χώρο της Φωτογραφικής Λέσχης Λιβαδειάς (Γεωργαντά 4 & Πρωτέως) Διάρκεια έκθεσης έως και 2 Ιουνίου. Ώρες λειτουργίας από 7 μ.μ. έως 10 μ.μ. Πληροφορίες, απορίες, παράπονα: Γιάννης Γερούλιας: 6973527622 O Δήμαρχος Λεβαδέων ΔΗΜΗΤΡΗΣ Κ. ΚΑΡΑΜΑΝΗΣ

Μιλήσαμε με αφορμή το νέο του κόμικς «1936 – Ετοιμόρροπη Δημοκρατία», τέταρτο μέρος της ιστορικής σειράς. Μέσα στην τελευταία πενταετία ο κομίστας Θανάσης Πέτρου έχει καταφέρει πράγματα που μπορούν να κάνουν τον ίδιο περήφανο και τους Έλληνες λάτρεις των κόμικς εκστατικά χαρούμενους. Πρώτα ξεκίνησε με μια εντυπωσιακή περιήγηση στην ελληνική ιστορία των αρχών του 20ού αιώνα, ύστερα έφτιαξε μεγάλης έκτασης σόλο κόμικς: σενάριο και σχέδιο. Για το προηγούμενο άλμπουμ του, το «1923: Εχθρική πατρίδα» (Ίκαρος, Αθήνα 2022) κέρδισε τα βραβεία Καλύτερου Κόμικ και Καλύτερου Σεναρίου στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς 2023. Πριν λίγες μέρες τον συναντήσαμε και ξεφυλλίσαμε μαζί του την πρώτη δοκιμαστική εκτύπωση του τελευταίου του κόμικς με τίτλο «1936: Ετοιμόρροπη δημοκρατία» (κυκλοφορεί ήδη από τις εκδόσεις Ίκαρος). Το κόμικ αυτό είναι το τέταρτο σε μια εν εξελίξει ιστορική saga, που ξεκίνησε το 2020 και όπως αποκαλύπτει ο ακάματος δημιουργός στην Athens Voice, θα έχει και συνέχεια. Προς το παρόν η τετραλογία του Θανάση Πέτρου ξεκίνησε με τους Ομήρους του Γκαίρλιτς και την αφήγηση ενός αγνώστου περιστατικού από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο με την αμαχητί παράδοση του Δ’ Σώματος Στρατού στους Γερμανούς και την ιδιότυπη αιχμαλωσία τους στο Γκαίρλιτς της Σιλεσίας. Την επόμενη χρονιά συνέχισε με το «1922: Το τέλος ενός ονείρου», με την αφήγηση να ακολουθεί τον Σμυρνιό Γιώργο Αμπατζή στη Μικρασιατική Εκστρατεία που οδήγησε στον ενταφιασμό της Μεγάλης Ιδέας και στη Μικρασιατική Καταστροφή. Το 2022 επανήλθε με το «1923: Εχθρική πατρίδα» στο οποίο συναντάμε τον ήρωά του Γιώργο Αμπατζή πρόσφυγα στο λιμάνι του Πειραιά, χωρίς υπάρχοντα και με την οικογένειά του να αγνοείται. Στο «1936» ακολουθεί πάλι τον ίδιο ήρωα, ο οποίος πλέον βρίσκεται στη φυλακή για ένα έγκλημα «τιμής» που διέπραξε στο τέλος του τρίτου μέρους, στη Θεσσαλονίκη την περίοδο της δικτατορίας του Μεταξά. Ο Πέτρου κατόρθωσε να μας χαρίσει ίσως την πρώτη, πρωτότυπη, ιστορικού περιεχομένου ελληνική σειρά κόμικς. Ένα ολοκληρωμένο σύμπαν, με πρωτότυπους ήρωες και πολλή έρευνα από πίσω. Ένα ακόμα κατόρθωμα. Όλα βέβαια ξεκίνησαν από το Ρεμπέτικο… Πώς ξεκίνησε αυτή η περιήγησή σου στην ιστορία μέσα από τα κόμικς; Ήθελα να κάνω κάτι μόνος μου βασικά (σενάριο και σχέδιο). Σε πρώτη φάση ψαχνόμουν να κάνω κάτι για το ρεμπέτικο. Ήθελα να φτιάξω μια βιογραφία του Βαγγέλη Παπάζογλου. Άρχισα να ψάχνω πράγματα, έγραφα, μάζεψα υλικό, ώσπου κάποια στιγμή πήγα και αγόρασα βιβλία για να ενημερώσω την – πεπαλαιωμένη τότε – βιβλιοθήκη μου σχετικά με το ρεμπέτικο και βρήκα πολλά στοιχεία. Διαπίστωσα όμως ότι φάσκουν και αντιφάσκουν οι δημιουργοί, οι μαρτυρίες και τα ντοκουμέντα. Ήταν όλα κάπως ασαφή. Τότε έπεσα πάνω στην πρώτη ηχογράφηση μπουζουκιού, που την είχα ακουστά από πιο πριν, και την αφηγήθηκα στο πρώτο μέρος αυτής της τετραλογίας, στους “Ομήρους του Γκαίρλιτς” με το Δ’ Σώμα Στρατού που βρέθηκε στο Γκαίρλιτς της Γερμανίας για περισσότερο από ενάμιση χρόνο, από τον Σεπτέμβριο του 1916 μέχρι τον Νοέμβρη του 1918 που έληξε ο πόλεμος. Διηγήθηκα ό,τι έζησε το Δ’ Σώμα Στρατού. Η πρώτη ηχογράφηση μπουζουκιού συνέβη εκεί ακριβώς. Από εκεί και πέρα μου άνοιξε η όρεξη και είπα να κάνω και τη συνέχεια. Κι έτσι ακολούθησαν τα «1922: Το τέλος ενός ονείρου» και «1923: Εχθρική πατρίδα». Η αρχική ιδέα ήταν το «1923» να φτάνει αφηγηματικά μέχρι το 1936 και στην δικτατορία Μεταξά, πράγμα που αποδείχτηκε αδύνατο γιατί έπρεπε να καλύψω κάπως μια πυκνή χρονική περίοδο δώδεκα ετών. Ήταν συνειδητή η αποσιώπηση αυτής της δεκαετίας; Η δεκαετία αυτή έχει τρομερό ενδιαφέρον από ιστορικής άποψης, αλλά αν αποφάσιζα να την αφηγηθώ θα αναγκαζόμουν να αλλάξω όλη την πορεία του χαρακτήρα, του Γιώργη του Αμπατζή. Αυτός μπήκε φυλακή μετά τη δολοφονία που διέπραξε. Για να δούμε από τα μάτια του (μιας και είναι και αφηγητής) τη δεκαετία αυτή θα έπρεπε για όλο αυτό το διάστημα να είναι φυγάς φαντάζομαι. Δεν με βόλευε αυτό. Ήθελες πολύ απ’ ότι καταλαβαίνω να φτάσεις χρονικά μέχρι τη δικτατορία του Μεταξά. Ναι, εντελώς. Γιατί έχει μεγάλη ιστορική σημασία για τη μετέπειτα εξέλιξη της Ελλάδας. Γενικά ό,τι συνέβη στον Μεσοπόλεμο και με την άφιξη και την αφομοίωση των προσφύγων ήταν καθοριστικής σημασίας για την πορεία της χώρας τα επόμενα πολλά χρόνια. Επίσης ήθελα πολύ, επειδή είμαι και ο ίδιος Θεσσαλονικιός, να φτάσω την ιστορία μέχρι τη Θεσσαλονίκη. Να κάνει έναν κύκλο. Στο πρώτο μέρος, στο Γκαίρλιτς, ο αφηγητής είναι Θεσσαλονικιός. Ήθελα να επιστρέφει η πλοκή στη Θεσσαλονίκη για να συναντήσει ο Σμυρνιός Αμπατζής τον Θεσσαλονικιό συν-στρατιώτη του. Είπες νωρίτερα ότι ήθελες να κάνεις κάτι δικό σου ολοκληρωτικά. Θεωρείς ότι έφτασες στο σημείο να μπορείς να το κάνεις με επάρκεια ή το ήθελες πολύ αλλά δεν το είχες επιδιώξει. Θεωρούσα ότι κάποιοι άλλοι που γράφουν σενάρια/κείμενα έχουν μεγαλύτερη ευχέρεια στη συγγραφή. Θεωρώ άλλωστε τον εαυτό μου σχεδιαστή πιο πολύ. Από ένα σημείο και έπειτα, έχοντας κάνει πολλές συνεργασίας, με κούρασε όλο αυτό, ήθελα να το κάνω και μόνος μου, να πω τα πράγματα όπως εγώ θέλω, να μη δίνω λογαριασμό σε κανέναν. Είναι και δύσκολο πράγμα οι συνεργασίες. Έχουν και θετικά και αρνητικά. Τις περισσότερες φορές είναι φίλοι μου οι συνεργάτες, αλλά σε όλες τις σχέσεις υπάρχουν και «κόντρες». Όταν είμαι ολομόναχος, ο μόνος που έχω να κοντράρω είναι ο εαυτός μου. Πώς σου αρέσει να αποκαλείσαι ως καλλιτέχνης; Δεν μου αρέσει να αποκαλούμαι «καλλιτέχνης» (γέλια). Υπάρχει μια διάχυτη, παρεξηγημένη εικόνα του καλλιτέχνη, που είναι κάπως χασομέρης και όταν του έρχεται η έμπνευση δημιουργεί. Ένας καλλιτέχνης δουλεύει σκληρά. Είναι σκληρά εργαζόμενος. Οπότε ας πούμε ότι προτιμώ το «σκληρά εργαζόμενος άνθρωπος». Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση ή δυσκολία στην κατάστρωση των σεναρίων αυτής της τετραλογίας; Να μην κάνω κάποιο ιστορικό λάθος. Να μην πω κάτι το οποίο είναι σφάλμα ιστορικά… Τι ορίζεις ως σφάλμα στην ιστορική αφήγηση; Να κάνω κάποιο λάθος στις ημερομηνίες για παράδειγμα… Στα γεγονότα επομένως, όχι στην ερμηνεία. Ναι, ναι, στα γεγονότα. Η ερμηνεία είναι δική μου. Με απασχολεί να είμαι πιστός στα γεγονότα. Να μην κάνω κάποιο λάθος πραγματολογικό. Μετά το πώς θα τα εντάξω όλα αυτά στην αφήγηση είναι κάτι άλλο. Μου πήρε καιρό βέβαια να το τελειώσω το «1936». Είχα ολοκληρώσει το story board πάνω από έναν χρόνο πριν και μου έβγαινε όλο τόσο εύκολα και αβίαστα που απλά το άφησα στην άκρη και έκανα ένα άλλο βιβλίο. Μου φαινόταν προβληματική, κατά κάποιον τρόπο, η ευκολία που είχα να το φτιάξω. Οπότε έκανα ένα διάλειμμα. Και το ξαναέπιασα όταν ένιωθα πιο έτοιμος. Είχα κάνει ήδη τα τρία πρώτα μέρη σε σύντομο χρονικό διάστημα και με προβλημάτισε μήπως η ευκολία μου στο τέταρτο μέρος έβγαινε προς τα έξω σαν «μανιέρα». Σίγουρα, μια και μιλάμε για μια σειρά, πρέπει να υπάρχει ενιαία αισθητική. Αλλά φοβήθηκα μήπως φτάσω στο σημείο να κάνω το ίδιο και το ίδιο. Σχετικά με την έρευνα που χρειάστηκε να κάνει για το «1936», ο Πέτρου μας αναφέρει: «Το μεγαλύτερο μέρος της πλοκής εκτυλίσσεται σε μια φυλακή. Ο κόσμος της φυλακής είναι σκληρός. Έχει βία, βρισίδι, πεσίματα, ναρκωτικά, κακοποιήσεις. Η φυλακή που διάλεξα να πάω τον ήρωά μου ήρθε μετά από πολύ ψάξιμο. Αναζητούσα υλικό για το πώς ήταν οι φυλακές στην Ελλάδα εκείνης της περιόδου. Δεν ήθελα να κάνω μια φυλακή απρόσωπη και διεκπεραιωτική. Αρχικά έλεγα να τον πάω στην Αίγινα. Είδα όμως το ντοκιμαντέρ “Ο σιωπηλός μάρτυρας” του Δημήτρη Κουτσιαμπασάκου, που είναι για τη φυλακή των Τρικάλων, και του ζήτησα άδεια για να χρησιμοποιήσω κάποιες εικόνες – γιατί η φυλακή δεν υπάρχει πλέον, έχει γκρεμιστεί στα Τρίκαλα και στο σημείο είναι το Μουσείο Τσιτσάνη. Ψάχνοντας σε εφημερίδες της εποχής, διαπίστωσα ότι η κατάσταση της φυλακής ήταν πολύ πολύ χειρότερη. Έγραφαν σε κάποια δημοσιεύματα ότι οι κρατούμενοι οπλοφορούσαν μέσα στη φυλακή. Σημειώνονταν επίσης συχνά αποδράσεις. Ήταν πολύ χειρότερα από αυτό που περιγράφω στο κόμικς. Λίγο Φαρ Ουέστ. Μπάτε σκύλοι αλέστε η φάση». Στα δύο πρώτα κόμικς της τετραλογίας, όπως και στο «1936», η αφήγηση είναι πρωτοπρόσωπη με τον Αμπατζή να είναι ο αφηγητής και πρωταγωνιστής (με εξαίρεση τους Ομήρους του Γκαίρλιτς, όπου αφηγητής είναι ο Σαλονικιός Γιάννης Οικονόμου), ενώ στο «1923» η ενδοδιηγητική αφήγηση εγκαταλείπεται και το σενάριο είναι σχεδόν αποκλειστικά δραματοποιημένο, σαν μια σκηνική πράξη. Σχετικά με τις αφηγηματικές τεχνικές, ο Πέτρου μας είπε ότι όταν επέλεγε ο πρωταγωνιστής να είναι και αφηγητής αναγκαστικά δεν θα μπορούσε το ένα άτομο να έχει θέαση σε πολλά διαφορετικά πράγματα, ενώ όταν οι πρωταγωνιστές είναι πολλοί, αυξάνονται και οι εκφορές. Στην ερώτηση αν ένιωσε «όμηρος» της ιστορίας που έχει πλάσει, ακολουθώντας διαρκώς τον ήρωα και αφηγητή του και καταστρώνοντας συχνά μια ενδοδιηγητική αφήγηση, μας λέει ότι «πάντα κάτι χάνεις και κάτι κερδίζεις». Κλείσαμε τη συζήτησή μας με τον Πέτρου να μας εξηγεί τη σημασία της οπτικής πάνω σε ένα ιστορικό συγκείμενο, από τον τρόπο που δρουν ή άνθρωποι έως και τον τρόπο που εκφράζονται: «Πρέπει να βλέπεις και να σκέφτεσαι τα πράγματα με βάση το τότε συγκείμενο. Θα σας φέρω ένα παράδειγμα. Ένα παιδί που σήμερα είναι στη Β’ Λυκείου, πριν 100 χρόνια ήθελε να πάει στον πόλεμο. Και πήγαινε στον πόλεμο, γιατί το επέλεξε. Αυτό σήμερα είναι τελείως εξωπραγματικό. Σήμερα λογικά θα έκανε το παν για να το αποφύγει αυτό. Τότε οι άνθρωποι το βλέπανε ως τιμή, καθήκον και υποχρέωση να πάνε στον πόλεμο, και πήγαιναν. Μιλάμε για μια άλλη κοινωνία, κατά κάποιον τρόπο, για ένα άλλο πλαίσιο. Δεν μπορείς να κρίνεις με τη ματιά του 2024 την κατάσταση του 1930. Ήταν άλλοι άνθρωποι, με άλλες προσλαμβάνουσες, άλλη ψυχολογία. Τα έβλεπαν διαφορετικά τα πράγματα. Θα μου πεις: ‘και εσύ, ρε φίλε, πού ξέρεις πώς ήταν;”. Δεν ξέρω, προσπαθώ όμως να το ψυχανεμιστώ». Και το σχετικό link...

Ο Θανάσης Πέτρου έχει ουκ ολίγες ιδιότητες. Εκτός από τα κόμικς και την εικονογράφηση, έχει επίσης ασχοληθεί με τη μετάφραση, έχει υπάρξει ερευνητής σε ακαδημαϊκό επίπεδο και είναι ερασιτέχνης (;) μουσικός. Αλλά ας τα πάρουμε από την αρχή. Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, το 1971. Αν τα σκίτσα/ζωγραφιές που έκανε από μικρός ήταν ο σπόρος, τα περιοδικά της δεκαετίας του '80 (Κολούμπρα, Σκαθάρι, Βαβέλ κ.λπ.) αποτέλεσαν το νερό που τον έκαναν να βλαστήσει. Το 1989 ξεκίνησε σπουδές στη Γαλλική Φιλολογία, τις οποίες θα συνεχίσει στη Γαλλία μεταξύ 1992 και 1993. Εκεί θα έρθει σε επαφή με την εγχώρια σκηνή και όχι μόνο, γεγονός που τον επηρέασε σε μεγάλο βαθμό. Επιστρέφοντας στην γενέτειρά του, έκανε μεταπτυχιακό στην Κοινωνιογλωσσολογία, με αποτέλεσμα να εργαστεί πάνω στην εκπαίδευση των Πομάκων (εξ ου και το nickname με το οποίο μπορείτε να τον βρείτε στο GC ). Συνεδρία στα γραφεία του 9: Τέρμα δεξιά ο περί ου ο λόγος και στο κέντρο ο μαέστρος του περιοδικού, Άγγελος Μαστοράκης Fast forward. Παρά τις σποραδικές δουλειές στο πλαίσιο εκθέσεων, η εμφάνιση του Πέτρου στα κόμικς έγινε το 2002. Τότε αποφάσισε να στείλει μια σύντομη ιστορία για τον 2ο Διαγωνισμό Νέων Ταλέντων του περιοδικού 9, «για πλάκα» όπως έχει πει. Τελικά, κέρδισε το πρώτο βραβείο και κατ' επέκταση μια τριετή υποτροφία για σχετικές σπουδές στον ΑΚΤΟ. Έτσι, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα και την περίοδο αυτή δημιούργησε τις πρώτες του ιστορίες για φανζίν, για τα περιοδικά 9 και Γαλέρα, αλλά και για τα Φεστιβάλ της Βαβέλ. Κάποιες εξ αυτών θα συγκεντρωθούν αργότερα, στο άλμπουμ Ο Τυμπανιστής και οι φίλοι του (2008). Το 2015 το Πτώμα κυκλοφόρησε στα γαλλικά από την εκδοτική Steinkis Η διετία 2011-2012 ήταν ιδιαίτερα καθοριστική για τον Πέτρου. Η αρχή έγινε με το Παραρλάμα (2011), μια από τις πολλές συνεργασίες με τον Δημήτρη Βανέλλη, και το Πτώμα (2011). Το μεν αποτελεί μια συλλογή ιστοριών του διηγηματογράφου Δημοσθένη Βουτυρά, ορισμένες από τις οποίες είχαν προηγουμένως συμπεριληφθεί στο 9. Το δε, ένα κόμικ σε σενάριο των Τάσου Ζαφειριάδη και Γιάννη Παλαβού, εμπνευσμένο από μία αληθινή και μάλλον μακάβρια ιστορία. Αυτά, όπως και το Γιούσουρι (2012) που ακολούθησε λίγο μετά, τράβηξαν το ενδιαφέρον ενός ευρύτερου αναγνωστικού κοινού και συνοδεύτηκαν από σημαντικές διακρίσεις. Ακολούθησε μια περίοδος σχετικής εκδοτικής σιωπής, με εξαίρεση το artbook Actors (2013) και τη συμμετοχή στο Ας μιλήσουμε καθαρά για την ακροδεξιά (2014), και το 2015 κυκλοφόρησαν δύο νέες δουλειές του Πέτρου. Η μία ήταν Η Μεγάλη Βδομάδα του Πρεζάκη, μεταφορά του ομώνυμου διηγήματος του Μ. Καραγάτση, μαζί με τον συνήθη ύποπτο Βανέλλη. Η άλλη, ελαφρώς απρόσμενη, ήταν το άλμπουμ Στη Μάχη του Μαραθώνα, σε σενάριο της Κατερίνας Σέρβη. Η συνεργασία μαζί της συνεχίστηκε και με άλλα κόμικς όμοιας θεματολογίας (Στη Μάχη των Θερμοπυλών - 2016, Στη Σαλαμίνα και στις Πλαταιές - 2017). Το 2016 κυκλοφόρησε το μεγαλύτερο, από άποψη μεγέθους, εγχείρημα του Πέτρου, ήτοι το graphic novel Αμανίτα Μουσκάρια, μία ακόμη μεταφορά από τη λογοτεχνία. Συμμετείχε επίσης στο συλλογικό Το πιο κρύο καλοκαίρι (2016), μια έκδοση πάνω στο τραγικό ζήτημα του προσφυγικού. Η πιο πρόσφατη δουλειά του είναι το Γρα-Γρου (2017), η δεύτερη σύμπραξη με τους Ζαφειριάδη και Παλαβό, που βραβεύτηκε στα Ελληνικά Βραβεία Κόμικς και συζητήθηκε εκτενώς σε μη κομιξόφιλους κύκλους. Στις πιο «μικρές» δουλειές των τελευταίων ετών περιλαμβάνονται στριπ για την Εφημερίδα των Συντακτών. Όπως προαναφέρθηκε όμως, ο Πέτρου έχει και ένα αξιόλογο μεταφραστικό έργο. Έχει αποδώσει, από τα γαλλικά στα ελληνικά, τα Γκαρντούνο (2006) και Άλακ Σίνερ - Υπόθεση ΗΠΑ (2007), αλλά και το Ρεμπέτικο (2010, 2015). Είναι εξάλλου μύστης του μουσικού αυτού είδους και παίζει μπουζούκι, κιθάρα και μπάσο. Η δράση του στον χώρο του σχεδίου ολοκληρώνεται από τις μπόλικες εικονογραφήσεις που έχει κάνει (κυρίως εξώφυλλα βιβλίων) και τη διδασκαλία στον ΑΚΤΟ. Οι επιρροές του Πέτρου προέρχονται κατά βάση από την ευρωπαϊκή και λατινοαμερικάνικη παράδοσης. Μεταξύ των δημιουργών που επηρέασαν την τέχνη του είναι οι Alberto Breccia, Miguelanxo Prado, David Sala, Emmanuel Lepage και Domingo Mandrafina.

Αυτή τη φορά ο Θανάσης Πέτρου σχεδιάζει ένα κόμικ σε δικό του σενάριο, αφηγούμενος μια πραγματική και σχετικά άγνωστη ιστορία από την εποχή του ΑΠΠ και του Εθνικού Διχασμού. Αφορά 6500 Έλληνες, το Δ Σώμα Στρατού, την Ανατολική Μακεδονία και μια μικρή πόλη στη Γερμανία, στην πάλαι ποτέ Σιλεσία, στα σύνορα πλέον με την Πολωνία. Δεν λέω παραπάνω γιατί φρονώ πως θα είναι spoiler για όσους πρωτοακούνε αυτό το συνδυασμό λέξεων Χοντρό και χορταστικό κόμικ, το οποίο όμως κυλάει σα νεράκι. Προσόν του ότι η ιστορία που αφηγείται είναι "εξωτική"-ασυνήθιστη και άκρως ενδιαφέρουσα. Προσόντα του επίσης ότι αφηγείται έμμεσα τον Εθνικό διχασμό, είναι τρομερά πιστό στην ιστορία, τόσο στη γενική όσο και σε ειδικά σημεία και έχει γίνει καλή έρευνα στο φωτογραφικό υλικό. Μειονέκτημά του ότι μέσα σε αυτές τις 100+ σελίδες καλύπτει γεγονότα 2+ ετών. Ένα μυθιστόρημα που θα κάλυπτε τόσα γεγονότα, θα χρειαζόταν 500+ σελίδες για να σε πείσει για τους χαρακτήρες. Δεν έχει 500+ σελίδες, δεν είναι μυθιστόρημα και ίσως γι'αυτό να κυλάει σα νεράκι Η ιστορία των 3 χαρακτήρων, η οποία είναι χτισμένη πάνω στον ιστορικό καμβά των γεγονότων, βγαίνει αρκετά φωτογραφική. Περίπου στιγμιότυπο εδώ, στιγμιότυπο εκεί, στιγμιότυπο παραπέρα. Λέω περίπου διότι όταν τη διαβάζεις δεν σου αφήνει την αίσθηση των απότομων εναλλαγών. Ίσως στη πραγματικότητα να μου άρεσε τόσο πολύ το κόμικ που απλώς να ήθελα κι άλλο... Αυτή μου η επιθυμία ίσως να εκπληρωθεί. Έχει πει σε συνεντεύξεις ότι δουλεύει ήδη ένα κόμικ που λαμβάνει χώρα στην εποχή μετά από αυτή εδώ την ιστορία. Ίσως να δένει με αυτό και σε χαρακτήρες (δεν θυμάμαι και τι μου είχε πει σε κατ'ιδίαν συνομιλία... ) Θα δούμε Ο εκδότης έχει διαθέσιμες τις πρώτες σελίδες του κόμικ, οπότε τις αντιγράφω για να τις διαβάσετε, να τσιμπήσετε και να πάτε να το πάρετε διότι όπως είπα μου άρεσε πάρα πολύ και θέλω να βγούνε και τα άλλα που έχει στο νου του Άρθρα Oταν τα κόμικ γράφουν Ιστορία [Βασιλειάδου Μάρω, kathimerini.gr, 5/5/2020] «Ήρωες» ή «προδότες»; [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 23/05/2020] Φωτογραφίες από τα πραγματικά γεγονότα αλιευθέντες από άρθρο της Μηχανής του Χρόνου (για να κατανοήσετε μετά την ανάγνωση του κόμικ το βαθμό της έρευνας και την πιστότητα της ιστορικής αναπαραγωγής του κόμικ) Φωτογραφίες από άρθρο της Süddeutsche Zeitung όπως μεταφράστηκε από το ελληνόφωνο τμήμα της Deutsche Welle Φωτογραφίες από σχετικό άρθρο της εφημερίδας Τα Νέα Προφανώς σας προτρέπω να διαβάσετε τα παραπάνω άρθρα μετά την ανάγνωση του κόμικ. Προσωπικά πέρασα καλά, αλλά είμαι και άνθρωπος που μου αρέσει να ψάχνω για παραπάνω πράγματα όταν μου κινείται η περιέργεια Προτείνω επίσης: Άρθρο του Ινστιτούτου Γκαίτε σχετιζόμενο με μουσική (τα είδατε τα βιολιά... και φρονώ πως η συγκεκριμένη ιστορία δελέασε τον Πέτρου για να την αφηγηθεί τόσο επειδή είναι Σαλονικιός και του αρέσουν τα ιστορικά όσο και επειδή παίζει μπουζούκι και υπάρχει μια σχέση εδώθε ) Λήμμα της wiki για τη συγκεκριμένη ιστορία Ίσως η πρώτη ηχογράφηση μπουζουκιού Έλαβε χώρα στο Γκέρλιτς. Στο τραγούδι ο ανηψιός του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Να το πάρετε. Δεν ξέρω άμα το είπα και πριν Που πάτε και μου αγοράζετε τις φόλες με τα κολάν, τα μούσκουλα και τα βυζά ή τις άλλες τις φόλες με τα ανθρωπόμορφα ζώα (που έχουν άλλα ζώα για κατοικίδια) με τα κρυφά ιμπεριαλιστικά μηνύματα ή τις παραπέρα φόλες με τους βλάχους που φοράνε κουνάβια για καπέλο ή τις κουλτουρέ τις φόλες που δοξάζουν το χασίσι, το αντεργκράου και την απλυσιά. (εάν υπάρχει κάποιος που δεν θίχτηκε να μου το πει και θα του βρω κάτι κι αυτουνού ) Ελλαδάρα ολέ ο και αυτοί είναι οι δικοί μας οι προπάπποι. Όχι οι προπάπποι κάποιου βάρβαρου άντε γειά μας

«Το αισθητικό και εικαστικό κομμάτι του σχεδίου νομίζω πως βοηθάει να γίνει η ιστορία πιο εύκολα προσβάσιμη σε κάποιον που δεν τον ελκύει ή τη βρίσκει βαρετή. Οπότε, ίσως είναι πιο απλό για κάποιον που δεν θέλει να αφιερώσει χρόνο στην ανάγνωση ενός ιστορικού βιβλίου, να διαβάσει ένα βιβλίο κόμικς». Αυτό επισημαίνει, μεταξύ άλλων, ο δημιουργός κόμικς και μεταφραστής Θανάσης Πέτρου μιλώντας στο “Μολύβι – Μελάνι”. Ένας δημιουργός που αγαπάει την ιστορία και την αναδεικνύει με την πένα του, καθώς ολοένα και περισσότερο η 9η τέχνη “παντρεύεται” με επιστημονικά έργα αλλά και κλασικά μυθιστορήματα ανοίγοντας νέους δρόμους στην επαφή των σημερινών νέων με αυτά τα πεδία. Ποια είναι τα ιστορικά ενδιαφέροντα του Θανάση Πέτρου; Ξεχωρίζετε κάποια περίοδο – γεγονότα; Αν και έχω κάνει τρία βιβλία με την Κατερίνα Σέρβη με θέμα τους Περσικούς πολέμους στην Αρχαία Ελλάδα, τα προσωπικά μου ενδιαφέροντα είναι στη σύγχρονη Ελλάδα. Ήδη έχω κάνει τρία βιβλία, που κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Ίκαρος, και στα οποία πραγματεύομαι ζητήματα της περιόδου από το 1916 μέχρι το 1924. Το κομμάτι της νεοελληνικής ιστορίας από τη Μικρασιατική Καταστροφή και μετά, μου φαίνεται εξαιρετικά σημαντικό για την, ουσιαστικά, γενικότερη διαμόρφωση της χώρας μέχρι σήμερα. Είστε γνωστός μεταξύ άλλων για τη μεταφορά κορυφαίων έργων σε κόμικς. Βλέπετε μια στροφή και δίψα για επαφή με πιο κλασικά αγαπημένα έργα τα τελευταία χρόνια; Ή δεν υπάρχει τόσο καλό νέο υλικό; Εδώ υπάρχουν δύο ζητήματα. Πρώτον, σε κάποιο λιγότερο γνωστό και αρκετά παλιό έργο είναι πιθανόν να μην υπάρχουν συγγραφικά δικαιώματα, οπότε δεν μπλέκεις με συνεννοήσεις, συμβόλαια κ.λπ. Δεύτερον, οι ίδιοι οι εκδότες είναι αυτοί που στρέφονται σε διασκευές κλασικών έργων, μια και θεωρούν ότι και η μεταφορά τους σε κόμικς είναι πιο εύκολο να κάνει εμπορική επιτυχία. Λογικότατη είναι και αυτή η στάση και η τάση εκ μέρους τους. Οι εκδότες δεν είναι ούτε φιλανθρωπικά σωματεία ούτε ιδεαλιστές που νοιάζονται μόνο για την διάδοση των γραμμάτων και των τεχνών, η οικονομική διάσταση τους απασχολεί σε μεγάλο βαθμό. Φαίνεται πως το κοινό όντως τα αποδέχεται πολύ θετικά. Απ’ την άλλη, αναμφίβολα υπάρχουν πάρα πολλά και πολύ καλά νεότερα μυθιστορήματα. Γεννηθήκατε στη Θεσσαλονίκη, έναν προσφυγικό και ανέκαθεν πολυπολιτισμικό τόπο. Αποτελεί σημείο αναφοράς στα έργα σας; Το 2022 κυκλοφόρησα το πιο προσωπικό μου βιβλίο που αναφερόταν αποκλειστικά και μόνο στη γειτονιά όπου μεγάλωσα στη Νεάπολη, της Θεσσαλονίκης. Γενικά, νομίζω πως ο τόπος όπου γεννήθηκα και έζησα για πολλά χρόνια, διαμόρφωσε την προσωπικότητα και τον ψυχισμό μου καταλυτικά. Επομένως, και ασυνείδητα κάποιες φορές, υπάρχει και υπονοείται στις δουλειές μου ακόμα και ως αίσθηση ή μέσα από μια έκφραση ή μια λέξη. Συχνά έχουμε στο μυαλό μας μια πιο στείρα απόδοση της ιστορίας. Η 9η τέχνη από μόνη της την κάνει ελκυστική; Το αισθητικό και εικαστικό κομμάτι του σχεδίου νομίζω πως βοηθάει να γίνει η ιστορία πιο εύκολα προσβάσιμη σε κάποιον που δεν τον ελκύει ή τη βρίσκει βαρετή. Οπότε, ίσως είναι πιο απλό για κάποιον που δεν θέλει να αφιερώσει χρόνο στην ανάγνωση ενός ιστορικού βιβλίου, να διαβάσει ένα βιβλίο κόμικς. Βέβαια, όποιο κόμικς ασχολείται με κάποιο ιστορικό θέμα δεν είναι είναι αυτομάτως και πάντα και ένα καλό κόμικς. Έχετε γράψει και ένα βιβλίο σχετικά πρόσφατα βασισμένο σε μια αφήγηση για τον ελληνοϊταλικό πόλεμο. Ανοίγεται ένα νέο πεδίο μέσω της προφορικής ιστορίας και προσωπικών αφηγήσεων; Αναφέρεστε στο βιβλίο “Ξημέρωσε ο Θεός τη μέρα” που έχουμε κάνει με τον Τάσο Ζαφειριάδη (Εκδόσεις Πατάκη, 2021). Στο συγκεκριμένο έχω κάνει μόνο το σχέδιο, ενώ στο σενάριο που έχει κάνει ο Ζαφειριάδης αποτυπώνεται, σχεδόν αυτούσια, η προφορική αφήγηση των εμπειριών και των αναμνήσεων του παππού του από τον ελληνοϊταλικό πόλεμο. Ο Τάσος, εκτός από την επιμέλεια και τη μετατροπή αυτής της αφήγησης σε μορφή σεναρίου, μέσα από τη μεγάλη έρευνα που έκανε, πρόσθεσε στο παράρτημα παρατηρήσεις και επεξηγηματικά κείμενα. Αφιερώνετε φαντάζομαι πολύ χρόνο στην έρευνα. Είναι σημαντικό κι απαραίτητο για εσάς να βασίζονται εξ ολοκλήρου σε πραγματικά συμβάντα, να είναι ανήκουν δηλαδή καθαρά στο ιστορικό είδος; Ναι, όντως η βιβλιογραφική έρευνα είναι χρονοβόρα και απαιτητική, αλλά δεν περιορίζομαι μόνο σ’ αυτήν. Συνήθως, εκτός από το κομμάτι της έρευνας σε βιβλία ιστορίας και τον ημερήσιο τύπο, διαβάζω και λογοτεχνικά έργα που σχετίζονται με την εποχή στην οποία τοποθετείται η αφήγησή μου, για να έχω μια επιπλέον αίσθηση της ατμόσφαιρας. ΠΗΓΗ

Ο πολυτάλαντος δημιουργός Θανάσης Πέτρου το 2002 αφήνει την αγαπημένη του πατρίδα, την Νεάπολη Θεσσαλονίκης και γίνεται… Αθηναίος. Εγκαθίσταται, λοιπόν, αρχικά στα Άνω Πετράλωνα και στην συνέχεια (το 2004) στους Αμπελόκηπους. Την εμπειρία του από την συνοικία, καθώς και τα αξιοθέατά της θα τα παρουσιάσει στο αναγνωστικό κοινό, μέσω του artbook “Τ’ Αμπελοκηπιώτικα της Αθήνας”, το οποίο κυκλοφόρησε τον Απρίλιο του 2023, 7 μόλις μήνες από την κυκλοφορία των “Νεαπολίτικων”. Νομίζω ότι δεν μπορούμε να πούμε πολλά για το συγκεκριμένο πόνημα, από την στιγμή που έχει την ίδια θεματολογία κι αφηγηματική χροιά με την προηγούμενη δουλειά του. Κι εδώ έχουμε μία όμορφη περιγραφή της πόλης, με τεράστια επιμονή στα ιστορικά στοιχεία, τα οποία την συνθέτουν. Τα κτήρια, οι δρόμοι, τα γεγονότα και ιδιαίτερα οι προσωπικότητες μιας παλαιότερης εποχής περιγράφονται από την πένα του δημιουργού με τρομερές λεπτομέρειες, που πολλές είναι οι φορές που νόμιζα ότι διαβάζω μία αυθεντική επιστημονική διατριβή, απλά με κατανοητή, για τον μέσο άνθρωπο, γλώσσα. Και φυσικά ο Πέτρου δεν προσπαθεί να χαϊδέψει αυτιά, ούτε να περιγράψει μία ιδανική πόλη. Επαινεί τα καλά, ενώ παράλληλα κατακεραυνώνει τα κακώς κείμενα της εποχής, είτε αυτή ανήκει στο παρελθόν, είτε στο μέλλον. Αυτό που θα μπορούσαμε να επισημάνουμε είναι ότι εδώ παρατηρούμε περισσότερη προσωπική ανάμειξη του δημιουργού στα καρέ του έργου του. Άλλες φορές αυτή είναι απαραίτητη για την αφήγηση κι άλλες απλά επέχει κωμική θέση στην υπόθεση. Επίσης, ο αναγνώστης έχει (κι εδώ) την ευκαιρία να μάθει περισσότερες πληροφορίες για την καθημερινότητα του δημιουργού, άγνωστες (στο ευρύ κοινό) πτυχές της προσωπικότητάς του, καθώς και την επαγγελματική του σταδιοδρομία στο περιοδικό “Εννέα”, του Άγγελου Μαστοράκη. Αλλά και την “Γαλέρα”, του Γιάννη Καλαϊτζή. Εν κατακλείδι, θεωρώ το παρόν πόνημα, μία εξαιρετική συνέχεια του προηγούμενου και τολμώ να πω ότι το βρήκα περισσότερο εμπεριστατωμένο και λεπτομερές. Σε αυτό ίσως να οφείλεται και η μεγαλύτερη ιστορία που έχει η περιοχή. Προτείνεται, πρωτίστως σε εκείνους που έχουν διαβάσει τα “Νεαπολίτικα”, για να ακολουθήσουν οι φαν του Θανάση Πέτρου και οι κάτοικοι των Αμπελοκήπων. Τελευταίοι έρχονται εκείνοι που απλά θέλουν να διευρύνουν τον ορίζοντα γνώσης τους, αλλά και οι συλλέκτες κόμικς. Οι υπόλοιποι δεν νομίζω να εντυπωσιαστούν (αν και είμαι σίγουρος ότι δεν θα χάσουν τον χρόνο τους). Ο εικαστικός τομέας δεν αλλάζει δραματικά σε σχέση με τα “Νεαπολίτικα”. Είναι ανάλαφρος, “σκιτσοειδής”, αλλά διαθέτει όλες τις απαραίτητες λεπτομέρειες όπου χρειάζεται. Εννοείται ότι σε πολλά καρέ γίνεται και χιουμοριστικός. Και πάλι το δυνατό σημείο του σχεδίου θεωρώ ότι είναι η απόδοση των προσώπων και των γενικότερων τοπίων. Το ασπρόμαυρο σχέδιο στέκεται εξαιρετικά, λες και το σχέδιο είναι γεννημένο γι΄ αυτό. Πιστεύω ότι το χρώμα εδώ θα χαλούσε την όλη… μαγεία! Η έκδοση είναι ακριβώς ίδια με την προηγούμενη και μάλιστα σε τέτοιον βαθμό που με μία γρήγορη πρώτη ματιά είναι δύσκολο να ξεχωρίσεις ποιο είναι ποιο. Κι εδώ έχουμε καλής ποιότητας, γυαλιστερό χαρτί στο εσωτερικό, ενώ τα εξώφυλλα έχουν χαρτονένια υφή. Στo “αυτί” του εξώφυλλου φιγουράρει η σύντομη βιογραφία του δημιουργού, ενώ στο “αυτί” του οπισθόφυλλου έχουμε την εργογραφία του. Μετά το πέρας της ιστορίας υπάρχει μία σελίδα που περιέχει την βιβλιογραφία, από την οποία άντλησε τις πληροφορίες που μας διηγήθηκε ο δημιουργός. Να αναφέρουμε, επίσης, ότι το κόμικ κυκλοφόρησε σε 1000 αντίτυπα, τα οποία ευχόμαστε να είναι καλοτάξιδα. Τέλος, να πούμε ότι κι εδώ ο αναγνώστης, μαζί με την αγορά του βιβλίου, θα λάβει και μία όμορφη καρτ ποστάλ που απεικονίζει το ίδιο σκίτσο που υπάρχει στο εξώφυλλο του βιβλίου. Αφιέρωμα στον Θανάση Πέτρου

Με «τ’ Αμπελοκηπιώτικά» του (Oblik Editions), ο εκ Θεσσαλονίκης ορμώμενος Θανάσης Πέτρου μάς συστήνει την αθηναϊκή συνοικία μέσα από τη βιωματική ματιά ενός εσωτερικού μετανάστη-δημιουργού κόμικς. Εν αρχή ην η Νεάπολη Θεσσαλονίκης. Στα «Νεαπολίτικα», για τα οποία γράψαμε παλιότερα εδώ («Στην πατρίδα των παιδικών χρόνων», 3/12/2022), ο Θανάσης Πέτρου μάς ξενάγησε στον γενέθλιο τόπο του και σε γνώριμες για εκείνον γειτονιές, μυρωδιές, μνήμες περασμένων δεκαετιών. Τώρα, ο Θανάσης Πέτρου επιστρέφει με κάτι παρόμοιο στη σύλληψη, αλλά αρκετά πιο συνεκτικό στην εκτέλεση. Με τα «Αμπελοκηπιώτικά» του, ο πολυτάλαντος δημιουργός και συνεργάτης του «Καρέ Καρέ» μάς προσφέρει ένα εξαιρετικά καλοδουλεμένο πανόραμα μιας περιοχής, την οποία έζησε όχι ως ντόπιος, αλλά ως έπηλυς ενήλικας: των Αμπελοκήπων της Αθήνας. Πρόκειται για μια υποδειγματική καταγραφή της ιστορίας, της ανθρωπογεωγραφίας, της αρχιτεκτονικής και άλλων τινών μιας ολόκληρης συνοικίας, της οποίας η εξέλιξη κατά τους τελευταίους δύο αιώνες υπήρξε αναπόσπαστα δεμένη με τη μοίρα της αθηναϊκής πρωτεύουσας και τις περιπέτειες του ελληνικού κράτους. Μια καταγραφή που δεν έχει τίποτα να ζηλέψει από τις εργασίες πολλών αθηναιογράφων, δημοσιογράφων και ρεκτών της τοπικής ιστορίας. Και τούτο γιατί ο σχεδιαστής, συν τοις άλλοις, έχει πραγματοποιήσει μεθοδική έρευνα πάνω σε πλήθος ιστορικών και αρχιτεκτονικών δοκιμίων, διδακτορικών διατριβών, ιστοσελίδων κ.ά., τεκμηριώνοντας πληροφορίες. Στα «Αμπελοκηπιώτικα» συναντάμε τους Αμπελόκηπους μέσα από τις πολλαπλές αναγνώσεις του σχεδιαστή τους. Είναι η ιστορία της συνοικίας όπου οι βυζαντινοί ναΐσκοι με εντοιχισμένα σπαράγματα από αρχαίους ναούς, τα λιγοστά εναπομείναντα νεοκλασικά του 19ου αιώνα και οι προσφυγικές πολυκατοικίες επί της λεωφόρου Αλεξάνδρας με τις «ουλές» από τα Δεκεμβριανά του ‘44 συνυπάρχουν με το γήπεδο του Παναθηναϊκού, δυστοπικά μπατσοκτίρια και δικαστικά μέγαρα με φασιστική αρχιτεκτονική, καθώς και καμιά δεκαπενταριά νοσοκομεία – «αχρείαστα να ‘ναι». Ταυτόχρονα είναι και ένα είδος αυτοβιογραφίας, και δη αυτοβιογραφίας ενός δημιουργού κόμικς. Γι’ αυτό εδώ υφίσταται εξ αρχής ένας αφηγηματικός άξονας που ενώνει ένα ένα τα κομμάτια του παζλ και μας δίνει μια ιδέα για το πώς η άλλοτε εξοχή πλησίον του άστεως μετατράπηκε στο χαοτικό μπετονένιο συνονθύλευμα του σήμερα. Αυτή η αχαρτογράφητη, αρχικά, περιοχή αποκτά σιγά σιγά ψυχή μέσα από τη μικροϊστορία του Θανάση: του νεοφερμένου εσωτερικού μετανάστη που κατέβηκε από τη Θεσσαλονίκη πριν από τους Ολυμπιακούς Αγώνες, για να εξειδικευτεί και στη συνέχεια να εργαστεί επαγγελματικά στα κόμικς. Ο (αυτοπαρωδούμενος) Θανάσης είναι η κινητήριος δύναμη του κόμικς, από το οποίο δεν απουσιάζει το χιούμορ. Μέσα από τη χωροχρονική «περιήγησή» του μαθαίνουμε για την ιστορία του νεοκλασικού που στεγάζει το εστιατόριο «Balthazar», για το τι απέμεινε από την Έπαυλη Θων, για το σημείο όπου δολοφονήθηκε ο Ίων Δραγούμης, αλλά και για τη χουντική ιστοριούλα πίσω από τον Πύργο Αθηνών. Ιδιαίτερης συναισθηματικής σημασίας για τους κομιξόφιλους, οι αναφορές στους αείμνηστους Άγγελο Μαστοράκη (σ. 43) και Γιάννη Καλαϊτζή (σ. 77). Ένα αξιοζήλευτο εγχείρημα που είναι βέβαιο ότι θα βρει μιμητές και συνεχιστές. Και το σχετικό link...

Με αφορμή το "2018 Έτος Χαλεπά", το δίδυμο Βανέλλη & Πέτρου μας παραδίδει τη βιογραφία ενός μοναδικού γλύπτη, που είναι ταυτόχρονα και μια καταγραφή των προκαταλήψεων περί των ψυχικών νόσων, όπως και την αδυναμία αντιμετώπισής των (όχι μεγάλη διαφορά από το σήμερα δηλαδή). Βασισμένη σε πλούσια βιβλιογραφία, η ζωή του Χαλεπά απεικονίζεται σε ασπρόμαυρο (ή μάλλον γκριζόμαυρο) φόντο με τον Πέτρου να παραδίδει την πιο λεπτομερή δουλειά του, με πιστότητα απαραίτητη ώστε να λάμψει η μαστοριά και η έμπνευση του γλύπτη. Μαστοριά και από τους δύο συντελεστές του βιβλίου, η οποία αποτυπώθηκε και στις πωλήσεις με αποτέλεσμα το κόμικ να βρίσκεται ήδη στη 2η έκδοσή του. Για όποιον θέλει να διαβάσει ένα απόσπασμα από το βιβλίο εδώ... Ευχαριστούμε για το εξώφυλλο και το οπισθόφυλλο της Ε' έκδοσης τον Mandrake.

Η έκθεση του ΕΕΤΕ : 1922-2022 Έξοδος-Διέξοδος συνεχίζεται στο Καπνεργοστάσιο με μεγάλη επιτυχία μέχρι τις 15 Ιούνη. Όσοι δεν έχετε πάει, την συστήνω ανεπιφύλακτα. Στα πλαίσια των παράλληλων εκδηλώσεων θα γίνει μια συζήτηση που θα ενδιαφέρει όλους τους φίλους των κόμικς -και όχι μόνο! Ο Θανάσης Πέτρου, δημιουργός των κόμικς 1922 Το τέλος ενός ονείρου, 1923 Εχθρική πατρίδα, Οι όμηροι του Γκαίρλιτς κ.α , μαζί με τον Θανάση Καραμπάλιο - 1800, Το Αιγαίο στις φλόγες κ.α θα μιλήσουν για τα κόμικς και την Ιστορία. Θα τους συντονίζει ο Πάνος Ζάχαρης. Την Πέμπτη 8 Ιούνη στις 7:00 !

Ο Θανάσης Πέτρου, συνεχίζοντας το πολύ επιτυχημένο αφηγηματικό του στυλ, κυκλοφορεί τον Σεπτέμβριο του 2022 ένα νέο graphic novel, το οποίο θα μπορούσαμε (ανάμεσα σε πολλούς άλλους χαρακτηρισμούς) να το πούμε και ιστορικό. Ο λόγος για “Τα Νεαπολίτικα: Οδοιπορικό παιδικών αναμνήσεων”, ένα κόμικ το οποίο σκοπό έχει να μας συστήσει την Νεάπολη της Θεσσαλονίκης, να μας σεργιανίσει στους δρόμους της και να μας κάνει κοινωνούς στις αναμνήσεις που είχε ο συγγραφέας (ο οποίος κατάγεται και μεγάλωσε εκεί) από την περιοχή. Το σενάριο (αν θα μπορούσαμε να το πούμε έτσι) είναι ένα είδος ημερολόγιο με σκίτσα, στο οποίο ο Πέτρου περιγράφει την περιοχή και τους ανθρώπους της, όπως τα έζησε στα τέλη της δεκαετίας του 1970 και την αυγή των ‘80s. Κι όπως συμβαίνει σε όλες τις αναμνήσεις, κάποιες είναι ευχάριστες, κάποιες θλιβερές, αλλά όλες ανεκτίμητες για εκείνον που τις έζησε κι αυτό αποδεικνύεται περίτρανα εδώ. Ενδιαφέρον παρουσιάζει και η γλώσσα του κόμικ, η οποία έχει δανειστεί πολλά στοιχεία από την ντοπιολαλιά που υπάρχει στην περιοχή. Ο δημιουργός, πιστός στο ερευνητικό του δαιμόνιο, δεν στηρίχθηκε μόνο στις προσωπικές του αναμνήσεις αλλά άντλησε πληροφορίες και ιστορικά στοιχεία κι από άλλους Νεαπολίτες, με αποτέλεσμα το έργο του, όσον αφορά την αξιοπιστία, να αγγίζει το τέλειο. Από την πένα του αποτυπώνονται τα κτήρια, οι δρόμοι και οι άνθρωποι της περιοχής, ενώ επιχειρείται μία σύγκριση του παρελθόντος με το παρόν. Επίσης, δεν λείπουν και οι δύσκολες καταστάσεις (όπως ο καταστροφικός και θανατηφόρος σεισμός του 1978), που περιγράφονται μέσα από τα μάτια του μικρού τότε Θανάση, ενώ παράλληλα ο αναγνώστης έχει την χαρά να γνωρίζει πολλές σημαντικές στιγμές και λεπτομέρειες από την προσωπική ζωή του δημιουργού. Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα όμορφο πόνημα, που έχει κάτι από την ιστορική αφήγηση που μας έχει συνηθίσει ο Πέτρου μέσα από τις δουλειές του, αλλά κινείται σε ένα πιο προσωπικό επίπεδο. Προσωπικά την βρήκα μία αξιόλογη κίνηση, η οποία πρωτίστως θα συγκινήσει και θα γοητεύσει τους συμπατριώτες του δημιουργού. Έτσι στους πρώτους που το προτείνω είναι σε εκείνους, ενώ φυσικά πρέπει να το διαβάσει και το φανατικό κοινό του. Οι υπόλοιποι μπορείτε να το διαβάσετε και είμαι σίγουρος ότι θα σας ξυπνήσουν (όπως συνέβη και σε εμένα) όμορφες αναμνήσεις από τα μικράτα σας. Το σχέδιο νομίζω ότι έρχεται σε δεύτερη μοίρα, καθώς έχουμε μία δυνατή αφήγηση. Τα σκίτσα, άλλοτε αφηρημένα κι άλλοτε με κάποια συνοχή, αναλαμβάνουν να οπτικοποιήσουν την όμορφη αφηγηματική ροή που επιχειρείται σε κάθε σελίδα και να κάνουν τον αναγνώστη να νιώσει ότι βρισκόταν κι εκείνος εκεί. Ο Πέτρου έχει δώσει μεγάλη προσοχή στην σωστή απόδοση των κτισμάτων, τα οποία κάποια είναι από μνήμης και κάποια από παλιές φωτογραφίες κι από πληροφορίες που μοιράστηκαν μαζί του οι συμπατριώτες του. Η χρωματική παλέτα επάνω στην οποία κινείται ο εικαστικός τομέας είναι βασισμένη στο άσπρο και το μαύρο. Μία επιτυχημένη συνταγή, αν θέλετε την άποψή μου κι αυτό γιατί το σκίτσο δεν βρίθει λεπτομερειών να χρειάζεται έγχρωμο μελάνι, την ίδια ώρα που έχουμε να κάνουμε με εξιστόρηση αναμνήσεων, που όπως και να το κάνουμε, όταν μιλάμε για το παρελθόν, έχουμε συνηθίσει τους τόνους του γκρίζου. Με την πρώτη ματιά η δομή της έκδοσης μού θύμισε σύγγραμμα Πανεπιστημίου, λόγω του πολύ άσπρου εξώφυλλου! Το εξώφυλλο είναι χαρτονένιο (αλλά όχι πρόχειρο) κι έχει “αυτάκια”, που στο ένα (στο εξώφυλλο) υπάρχει ένα σύντομο βιογραφικό σημείωμα του δημιουργού και στο άλλο (στο οπισθόφυλλο) υπάρχει η βιβλιογραφία του. Στην αρχή της ιστορίας βρίσκουμε μία αυτοπροσωπογραφία του ίδιου του δημιουργού να μας εισάγει στο έργο του και να μας δίνει τις απαραίτητες πληροφορίες (αλλά και διάφορα σκίτσα που φτιάχτηκαν μέσα σε λίγες ημέρες του Ιανουαρίου, του Μαρτίου και του Μαΐου του 2022, σύμφωνα με τα λεγόμενα του ίδιου) για να ξεκινήσουμε μαζί του το ταξίδι στο παρελθόν. Μετά το πέρας της κύριας εξιστόρησης, ο Πέτρου, αναλαμβάνει να μας παρουσιάσει, σε ένα τμήμα που το αποκαλεί “Μεταβιβλίο” τις πληροφορίες που κατάφερε να αντλήσει από τους Νεαπολίτες που είδαν τα πρώτα σκίτσα του στο διαδίκτυο κι αποφάσισαν να συμβάλλουν όσο μπορούν στην διάνθηση και την σωστή τεκμηρίωση του συγκεκριμένου πονήματος. Το βιβλίο θα ολοκληρώσει την ύλη του με έναν χάρτη της Νεάπολης, που περιέχει τα σημεία στα οποία αναφέρεται ο δημιουργός και μάλιστα φέρουν αριθμούς που παραπέμπουν στις αντίστοιχες σελίδες. Μαζί με το βιβλίο, ο αναγνώστης θα πάρει και μία όμορφη καρτ ποστάλ με το ίδιο σκίτσο που φέρει και το εξώφυλλο. Το έργο, μπορεί να ρίχνει αυλαία, αλλά δεν φαίνεται να ολοκληρώνεται, μιας και μετά ξεκινάει η εποχή των Αμπελοκηπιώτικων της Αθήνας, αλλά γι΄ αυτό θα μιλήσουμε σε επόμενη… παρουσίαση. Άρθρο για το κόμικ στην Εφημερίδα των Συντακτών Άρθρο για το κόμικ στην vivlioniki Αφιέρωμα στον Θανάση Πέτρου

Πώς μεταφέρεις ιστορικά γεγονότα στα καρέ της ένατης τέχνης; Δύο κομίστες με εμπειρία στο είδος αναλύουν τη μακρά διαδικασία, αλλά κοιτούν και τις ενδεχόμενες, αλλά όχι πάντα απαραίτητες, εκπαιδευτικές προεκτάσεις του ιστορικού κόμικ. Στην Ελλάδα, ήδη από τη δεκαετία του '50 έχουμε κόμικ ιστορικού ενδιαφέροντος στη σειρά «Κλασσικά Εικονογραφημένα». Έχουν περάσει περισσότερα από 70 χρόνια από όταν τα «Κλασσικά Εικονογραφημένα» έφτασαν για πρώτη φορά στην Ελλάδα, όχι μόνο για να χωρέσουν σε καρέ κόμικ κείμενα αναφοράς από την παγκόσμια λογοτεχνία, αλλά και για να καταπιαστούν με θέματα ελληνικού ενδιαφέροντος. Τον Οκτώβριο του 1953 στα περίπτερα της εποχής κρεμάστηκε ένα «Κλασσικό» διαφορετικό από τα άλλα: ήταν η ιστορία του «Περσέα και της Ανδρομέδας» φιλοτεχνημένη από τον Κώστα Γραμματόπουλο και γραμμένη από τον Βασίλη Ρώτα. Ήταν το πρώτο κόμικ μιας νέας κατηγορίας των «Κλασσικών Εικονογραφημένων» με θέματα βγαλμένα «Από τη Μυθολογία και την Ιστορία της Ελλάδας». Ακολούθησαν δεκάδες τεύχη με ιστορίες από το Βυζάντιο, την Ελληνική Επανάσταση, αλλά και την αρχαία μυθολογία. Μια νέα κατηγορία κόμικ εδραιωνόταν πλέον και στα μέρη μας, στα οποία συνεχίζει να δημιουργεί με επιτυχία μέχρι και σήμερα: το ιστορικό κόμικ. Πλέον εδώ και χρόνια τα κόμικ δίνουν όλο και περισσότερο τη σκυτάλη σε πιο ολοκληρωμένες και προσεγμένες δουλειές, τα λεγόμενα graphic novels, που όχι μόνο είναι πιο εκτενή, αλλά αγγίζουν και θέματα που κάποτε, χωρούσαν μόνο σε «σοβαρά» συγγράμματα. Το κόμικ γίνεται πλέον μια μορφή «εκλαϊκευμένης επιστήμης» που καταφέρνει να προσφέρει διασκέδαση και γνώση την ίδια στιγμή, απαλλαγμένο από δαιδαλώδεις αφηγήσεις και λεπτομέρειες που ενδεχομένως θα κούραζαν κάποιους αναγνώστες. Και η απήχηση είναι μεγάλη. Να θυμηθούμε πως πριν λίγες μέρες μάθαμε πως το graphic novel «Αριστοτέλης» που έκαναν οι έμπειροι με την ιστορία κομίστες Τάσος Αποστολίδης και Αλέκος Παπαδάτος, μεταφράζεται αυτή τη στιγμή σε επτά γλώσσες, από γερμανικά μέχρι κινέζικα. Από τις ιστορικές μάχες, στις «μάχες» με το πενάκι Πόσο εύκολο είναι όμως να μπορέσει κανείς να μετουσιώσει την πολυπλοκότητα των ιστορικών γεγονότων σε μία πιο απλή και άμεση αφήγηση όπως είναι αυτή των κόμικ; Και μάλιστα χωρίς να είναι συγχρόνως και ιστορικός; Με «πολλή βιβλιογραφική έρευνα, πολύ διάβασμα και πολλές σημειώσεις», θα απαντήσει ο Θανάσης Πέτρου. Αυτό έκανε και ο ίδιος προκειμένου να προετοιμαστεί για graphic novels του όπως το «1922 – Το Τέλος του Ονείρου» που ταξιδεύει πίσω στις σκοτεινές ημέρες της Μικρασιατικής Καταστροφής, αλλά και το «Οι Όμηροι του Γκαίρλιτς», που αποπειράται να πει μία αληθινή ιστορία της περιόδου του Εθνικού Διχασμού. Απόσπασμα από κόμικ του Θανάση Πέτρου Η ιστορική έρευνα για ένα τέτοιο εγχείρημα είναι απαραίτητη και μακρόχρονη. Για να κάνει το «Αϊβαλί» και το «’21 – Η Μάχη της Πλατείας» (για τη Μικρασιατική Καταστροφή και την Επανάσταση του 1821, αντίστοιχα), ο Soloύp χρειάστηκε για το καθένα τρία με τέσσερα χρόνια εντατικής μελέτης: «Τα δέκα-είκοσι βιβλία για “βιβλιογραφία” και μερικά σερφαρίσματα, δυστυχώς δεν επαρκούν για μια σοβαρή έρευνα», εξηγεί. Κι αυτός ο χρόνος είναι απαραίτητος «για έναν ακόμα σημαντικό λόγο: Να ωριμάσει, να κατασταλάξει η επαφή με τα γεγονότα της ιστορίας και να μην παρασυρθούμε από απλουστεύσεις, κλισέ και έντονα υποκειμενικές προσεγγίσεις», σημειώνει ο κομίστας. Πάντως, αυτό είναι ένα στάδιο που ο Θανάσης Πέτρου βρίσκει ιδιαίτερα γοητευτικό γιατί σε αυτό ανακάλυπτε «στοιχεία και λεπτομέρειες, ώστε να μπορέσω να κάνω συσχετισμούς, οι οποίοι με τη σειρά τους με βοήθησαν να σχηματίσω μια πιο σφαιρική άποψη για τα γεγονότα της περιόδου που με ενδιέφερε». Μια ιστορική αφήγηση, είτε σε κόμικ είτε σε οποιαδήποτε άλλη μορφή της, πρέπει να αποτυπώνει μία εποχή όχι μόνο οπτικά και μεταφέροντας ένα πλαίσιο γεγονότων, αλλά και να μπορεί να μιλήσει τη γλώσσα του εκάστοτε τόπου και χρόνου. Όχι όμως και να ξενίζει τον σύγχρονο αναγνώστη. Ο δημιουργός των «Ομήρων του Γκαίρλιτς» βάζει στο τραπέζι δύο σημαντικούς παράγοντες που πρέπει κανείς να λάβει υπόψη του όταν διαμορφώνει ιστορικούς ήρωες: «Από τη μία μπορεί να έχουμε περιγραφές με τη μορφή voice over και από την άλλη έχουμε διαλόγους. Οι περιγραφές ακολουθούν τους κανόνες της γραπτής αφήγησης, ενώ οι διάλογοι ακολουθούν τους κανόνες του προφορικού λόγου. Αν θέσουμε και το ζήτημα της ιστορικότητας, και με δεδομένο ότι η ελληνική γλώσσα είχε δύο μορφές, την καθαρεύουσα και την καθομιλουμένη δημοτική, τότε τα πράγματα περιπλέκονται ακόμη περισσότερο». Ο ίδιος στις δουλειές του προσπαθεί να διατηρήσει τον διαφορετικό τρόπο ομιλίας που αρμόζει σε κάθε περίσταση: «Στα κόμικ μου “μιλάνε” διαφορετικά οι Μικρασιάτες πρόσφυγες και διαφορετικά οι μάγκες από τον Πειραιά, ή χρησιμοποιώ αυθεντικά κείμενα σε καθαρεύουσα όταν αυτό είναι απαραίτητο». Παρόμοια μέθοδο χρησιμοποιεί και ο Soloύp με τη διαφορά πως, σε περιπτώσεις που στις προαναφερθείσες δουλειές του χρειάστηκε να παραθέσει πηγές ή να εντάξει κείμενα άλλων συγγραφέων και ιστορικών στην αφήγηση, τότε προσπάθησε να παραμείνει πιστός στο πρωτότυπο κείμενο και το αρχικό ύφος, που κάποιες φορές μπορεί να ρέπει προς μια πιο δοκιμιακή γλώσσα. Από graphic novel του Θανάση Πέτρου Δεν παύει βέβαια ακόμα και ένα ιστορικό κόμικ να είναι μια νέα αφήγηση, με τη ματιά και την κατεύθυνση που του δίνει ο δημιουργός του. Μια προσπάθεια ισορροπίας ανάμεσα στον πολύ «αυτοσχεδιασμό» αλλά και τον κίνδυνο να καταλήξει μία ιστορία σε ένα συνεχές εγκυκλοπαιδικό «fact checking» της ιστορικής πραγματικότητας. Ο Θανάσης Πέτρου δεν θέλει τα graphic novels του να καταλήγουν να γίνονται «στεγνά, ιστορικά ντοκιμαντέρ». Εξακολουθεί βέβαια να προσέχει τι βάζει και πού: «Οι χαρακτήρες, αφού εντάσσονται σ’ ένα ιστορικό πλαίσιο, πιστεύω πως πρέπει να συμβαδίζουν με τις πολιτιστικές και κοινωνικές συνθήκες αλλά και την επικρατούσα ιδεολογία της εποχής, είτε συμφωνώ είτε διαφωνώ μ’ αυτή. Δεν νομίζω ότι θα εξυπηρετούσε ιδιαιτέρως την αφήγησή μου για τη Μικρασιατική Εκστρατεία η ύπαρξη ενός άθεου, αναρχικού, αντιπατριώτη στρατιώτη που υπηρετούσε στον Ελληνικό Στρατό το 1922. Η ύπαρξη ενός τέτοιου χαρακτήρα δεν θα έπειθε ιδιαιτέρως τον αναγνώστη μου», παραδέχεται. Έπειτα βέβαια, η υπερβολική προσήλωση στην πραγματικότητα μπορεί τελικά να φέρει τα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα: «Η υπερβολική λεπτομέρεια τόσο στην εικόνα (για παράδειγμα εμμονή στις λεπτομέρειες μιας στολής ή ενός κτιρίου) ή μια επίδειξη γνώσεων ιστορίας από τον δημιουργό μέσα στην αφήγηση» κρίνει ο Soloύp πως είναι στοιχεία που μπορεί τελικά «να υπονομεύσουν την ιστορική αληθοφάνεια». Εκτός κι αν πρόκειται για ένα αισθητικό ή αφηγηματικό ζητούμενο, όπως συμβαίνει στην περίπτωση των «300» του Φρανκ Μίλλερ. Αυτό που τελικά είναι το κλειδί για την επιτυχή δημιουργία ενός ιστορικού κόμικ, είναι να δώσει ο δημιουργός του στον εαυτό του και τη διαδικασία τον απαραίτητο χρόνο ωρίμανσης. «Η ωρίμανση της αντίληψής μας για τα ιστορικά γεγονότα και τις πηγές που μελετήσαμε από τη μια και η εικαστική αφαίρεση απ’ την άλλη, είναι ένας δρόμος που μας οδηγεί τελικά πιο κοντά σε αυτό που συνέβη στην πραγματικότητα», συμπεραίνει ο Soloύp. Πρώτη ώρα: Ιστορία σε κόμικ Η ιστορία είναι και κάτι, βέβαια, που πολλοί έχουμε συνδέσει με ένα εκπαιδευτικό και δη σχολικό πλαίσιο, κάτι που για να το πούμε απλά κάναμε σαν παιδιά όταν δεν διαβάζαμε κόμικ. Αν και το κόμικ δεν είναι κάτι που αφορά φυσικά μόνο τα παιδιά, πού έρχονται τελικά αυτοί οι δύο κόσμοι να συναντηθούν; Μπορεί να γίνει η ένατη τέχνη ένα εργαλείο μιας πιο ευχάριστης και αφομοιώσιμης εκπαίδευσης; Σκίτσο του Soloύp Δεν ήταν ποτέ μέσα στις προθέσεις του Θανάση Πέτρου να πάρουν τα κόμικ του έναν εκπαιδευτικό χαρακτήρα, παρ’ όλα αυτά κάποτε επικοινώνησαν μαζί του εκπαιδευτικοί που του είπαν πως χρησιμοποιούν τα κόμικ του ως επικουρικό εκπαιδευτικό υλικό στις σχολικές τάξεις. Ο Soloύp από την άλλη έχει δει στην πράξη το κόμικ να λειτουργεί σαν εκπαιδευτικό εργαλείο, μέσα από εργαστήρια που κάνει συστηματικά την τελευταία δεκαετία και παρουσιάσεις του σε σχολεία και πανεπιστήμια. Όπως και να ‘χει, όποιος αναγνώστης πιάσει στα χέρια του ένα ιστορικό graphic novel σίγουρα κάτι θα μάθει. Μέλημα πάντως του Θανάση Πέτρου κάθε φορά που καταπιάνεται με μια καινούργια του δουλειά είναι «να κάνω κάτι που έχει ιστορική πιστότητα, και ταυτόχρονα μέσα από τις επιλογές μου, να μπορώ να εκφράσω και τη δική μου άποψη». Και όπως καταλήγει και ο Soloύp πρέπει πάντα να θυμόμαστε το εξής: Ότι τα κόμικ είναι τελικά «μια αυτόνομη τέχνη λόγου και εικόνας με εξαιρετικές αφηγηματικές και εικαστικές δυνατότητες. Μια εύκολα προσβάσιμη τέχνη που αφορά όλες τις ηλικίες, τις αισθητικές και τα γούστα. Αυτό δεν πρέπει να το ξεχνούν ούτε οι εκδότες και κυρίως οι ίδιοι οι δημιουργοί». Και το σχετικό link...

Ο κομίστας Θανάσης Πέτρου μεταφέρει τους αναγνώστες της «Κ» στα Χριστούγεννα του 1922 με χιούμορ και προβληματισμό. «Πολύς κόσμος, ο συνηθισμένος κόσμος, των Χριστουγεννιάτικων ημερών κατέκλυσε χθες την αγοράν διαπραγματευόμενος και ψωνίζων τα απαραίτητα διά την Χριστουγεννιάτικην τράπεζαν. Αλλά ουδεμίαν ποτέ άλλοτε παραμονήν Χριστουγέννων η αγορά παρουσίασε τοσαύτην ανεπάρκεια τροφίμων. Τα κρέατα γενικώς ήσαν ολίγα. Οι αμνοί δε ελάχιστοι και μόνον μέχρι της μεσημβρίας. […] Αλλά και αυτά που υπήρχον εν αφθονία και περισσότερον τα ανεπαρκή εις τεραστίας τιμάς», έγραφε η στήλη για την κίνηση της αγοράς στην «Καθημερινή» ανήμερα τα Χριστούγεννα του 1922. Το κύριο άρθρο με τίτλο «Επί ποδός» υπογράμμιζε τη δεκαετία των πολέμων και του σπαραγμού και υπερθεμάτιζε τον «πόθο» της Ελλάδας και τις θυσίες της για ειρήνη. Βρισκόμαστε μόλις τρεις μήνες μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή και η Διάσκεψη της Λωζάννης είναι σε πλήρη εξέλιξη. Στις πολιτικές στήλες της «Κ» ανακοινωνόταν η ίδρυση των «Συνδέσμων Εθνικής Σωτηρίας» και φιλοξενούνται δηλώσεις του Νικόλαου Πλαστήρα. Στην τελευταία σελίδα η ανταπόκριση από το Λονδίνο για τη στάση που θα κρατήσει η Βρετανία στις διαπραγματεύσεις της Λωζάννης γράφει «Προτιμωτέρα η διαφωνία από οιανδήποτε επισφαλή συμφωνία». Στο πρωτοσέλιδο, η κεντρική φωτογραφία είναι ένας πίνακας με θέμα τη Γέννηση του Χριστού. Η συμπλήρωση 100 ετών από τη Μικρασιατική Καταστροφή παρήγαγε νέες μελέτες, έρευνες, άρθρα, έναν μεγάλο όγκο πληροφοριών για την εποχή και τις συνθήκες που επικρατούσαν. Αποχαιρετώντας το επετειακό έτος επιλέξαμε, αντί ενός ακόμη κειμένου, μια εικονογραφημένη ιστορία για τα Χριστούγεννα του 1922 από το πενάκι του γνωστού κομίστα Θανάση Πέτρου. Και το σχετικό link...

Στο νέο του γκράφικ νόβελ, ο Θανάσης Πέτρου μας καλεί σε ένα οδοιπορικό στη Νεάπολη των παιδικών του αναμνήσεων. «Μόνη πατρίδα τα παιδικά μας χρόνια» λέει ένα χιλιογραμμένο σύνθημα. Σε αυτή την «πατρίδα» επιστρέφει ο Θανάσης Πέτρου καλώντας μας να την περιδιαβούμε μαζί του. Και η πατρίδα αυτή έχει όνομα: Νεάπολη Θεσσαλονίκης. Πάντα απολαμβάνω αφηγήσεις από την παιδική ηλικία. Όχι τόσο για τις αμήχανες πλευρές μιας ευάλωτης ανωριμότητας που όλοι/ες θα θέλαμε να ξεχάσουμε, όσο για την αναβιωτική περιγραφή ενός κόσμου που, αν και ενδεχομένως χωροχρονικά διαφορετικός, γίνεται αίφνης στα μάτια μας οικείος, μέσα από το πρίσμα του κοινού παιδικού βιώματος. Αυτό συνειδητοποιώ κάθε φορά που ξαναπιάνω στα χέρια μου κόμικς όπως το «Maus» του Αρτ Σπίγκελμαν, το «Persepolis» της Μαριάν Σατραπί, το «Blankets» του Κρεγκ Τόμπσον, αλλά και το «Χωριό» του Αποστόλη Ιωάννου. Ιστορίες από τελείως διαφορετικούς τόπους και χρόνους, αλλά με κοινή συνισταμένη το αυτοβιογραφικό στοιχείο, την προσωπική μαρτυρία, τη βιωματική ματιά της παιδικής ηλικίας. Ο Θανάσης Πέτρου (καλλιτέχνης κόμικς, διδάσκων στην ΑΚΤΟ, καθηγητής γαλλικών, μεταφραστής, μουσικός και εκλεκτός συνεργάτης μας στο Καρέ Καρέ) είναι αναμφισβήτητα από τους πιο παραγωγικούς και πολύπλευρους εγχώριους δημιουργούς. Προς τούτο συνηγορεί πρωτίστως ο όγκος των έργων του, που αριθμούν ήδη δεκαέξι τίτλους (μεταξύ των οποίων: «Το Γιούσουρι», «Γρα-Γρου», «1922»). Με τα «Νεαπολίτικα», ο Πέτρου μάς δίνει την πιο προσωπική του, μέχρι τώρα, δουλειά. Πρόκειται για ένα σκιτσογραφικό οδοιπορικό του δημιουργού στις γειτονιές της Νεάπολης και συνάμα μια a posteriori ιχνηλάτηση των αναμνήσεών του, μια περιδιάβαση στα μονοπάτια της μνήμης, ατομικής και συλλογικής. Όπως ο ίδιος γράφει: «Δεν με ενδιέφερε να κάνω έναν ιστορικό, ανθρωπολογικό, “οδικό” χάρτη της Νεάπολης. […] Ήθελα όμως να είναι κάτι πιο προσωπικό, έστω κι αν αυτό μοιάζει πιο περιορισμένης κλίμακας». Και τούτο χωρίς «καμιά διάθεση ωραιοποίησης ή αγιοποίησης του παρελθόντος». Με εμφανή, εξαρχής, την απουσία αφηγηματικού πλάνου, ο Πέτρου υιοθετεί ένα είδος αυτόματης υπερρεαλιστικής γραφής για να μας «ξεναγήσει» στην παλιά του γειτονιά, η οποία αναβιώνει εμπρός μας μέσα από την αρχιτεκτονική του τοπίου της, αλλά και από παλιές φωτογραφίες: ταπεινές μονοκατοικίες, που κάποτε στέγαζαν φίλους παιδικούς, συνυπάρχουν με πολυκατοικίες που υψώθηκαν επί χούντας και στα πρώτα χρόνια της «Αλλαγής». Ερείπια προπολεμικών σπιτιών που κατοικούνταν από Αρμένηδες και Πόντιους, ρημάζουν δίπλα σε οικήματα με τάσεις λαϊκού μοντερνισμού. Και από τον ρωμαϊκό πύργο του Κλαυδιανού, νά σου το συμμαχικό νεκροταφείο, με τα μνήματα 20.000 στρατιωτών της Αντάντ (Γάλλων και Σέρβων κυρίως) από τον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Ενώ στο φόντο όλου αυτού του – μεταπολεμικά διαμορφωμένου – αστικού τοπίου, τα φαντάσματα δεκάδων χιλιάδων μουσουλμάνων και Εβραίων επιμένουν να στοιχειώνουν μια πόλη που έχει, σχεδόν παντελώς, εξαφανίσει την υλικότητα της μνήμης τους. Χρονικό πεδίο απ’ όπου ξεπηδούν οι παιδικές αναμνήσεις, τα τέλη των 70s και οι αρχές των 80s. Μετά τα σεργιανίσματα στα χαλάσματα και τα καλντερίμια, ο Πέτρου πιάνει το δικό του νήμα από την αρχή. Θυμάται συνειρμικά το πατρικό του και τα πρώτα σχολικά του χρόνια. Στη συνέχεια οι σκανταλιές, ένα αθώο σκίρτημα, τα πρώτα (και τελευταία) κατοικίδια. Ο καταστροφικός σεισμός του 1978. Ο Αγγελάκας και ο… Σαρτζετάκης – αμφότεροι γεννήματα-θρέμματα της Νεάπολης. Και, πού και πού, να «αναδίδονται» μυρωδιές: από την πούλπα ροδάκινου, από το αχνιστό σαλέπι, από τον φούρνο της Κασσιανής… Στα «Νεαπολίτικα» η μικροϊστορία συμπλέκεται, κυριολεκτικά, με τη μεγάλη Ιστορία. Το ασπρόμαυρο σχέδιο, η γλαφυρή απόδοση των κτιρίων, η αποτύπωση της καθημερινότητας των λαϊκών στρωμάτων, αλλά και ο αυτοβιογραφικός χαρακτήρας μάς θυμίζουν αρκετά το «Συμβόλαιο με τον Θεό» («A Contract with God»), το αυτοβιογραφικό έργο του Γουίλ Άϊσνερ που σκιαγραφεί κι εκείνος την παιδική του ηλικία στις εβραϊκές φτωχογειτονιές του Μπρούκλιν. Συμπτωματικά, ο Άϊσνερ δημιούργησε το εμβληματικό γκράφικ νόβελ του το 1978, ακριβώς τη χρονική περίοδο κατά την οποία ο Θανάσης Πέτρου βίωσε τις εμπειρίες που περιγράφει στα «Νεαπολίτικα», μία από τις οποίες ήταν η πρώτη του επαφή με τον μαγικό κόσμο των κόμικς. Και το σχετικό link...

Το 2019 το ταξίδι ξεκίνησε με τους “Ομήρους του Γκαίρλιτς”. Το 2020 ήταν εκεί για να μας αφηγηθεί τα καταστροφικά γεγονότα της Μικρασιατικής Καταστροφής, στο “1922: Το τέλος ενός ονείρου”. Το 2022, λοιπόν, είναι η ώρα για την συνέχεια αυτών των ιστορικών αφηγημάτων, με ένα νέο graphic novel, που φέρει τον τίτλο “1923: Εχθρική Πατρίδα”. Ο αγαπημένος κομίστας Θανάσης Πέτρου, εκπονεί ακόμα μία εξαιρετική ιστορική δουλειά, η οποία ουσιαστικά αποτελεί την συνέχεια του προηγούμενου graphic novel του. Η ιστορία αφηγείται τον ξεριζωμό των κατοίκων των παράλιων της Μικράς Ασίας, θύματα της αποτυχίας της επιχείρησης “Μεγάλη Ελλάδα” και τις δυσκολίες που αντιμετώπισαν όταν πάτησαν το κουρασμένο πόδι τους στο ελλαδικό έδαφος. Άνθρωποι ρημαγμένοι, που χωρίστηκαν από τις οικογένειές τους και που για τους Τούρκους ήταν Έλληνες, ενώ για τους Έλληνες ήταν Τούρκοι. Όσον αφορά το… σενάριο του κόμικ, νομίζω ότι δεν χρειάζεται να πούμε πολλά. Τόσο ο ρεαλισμός των γεγονότων, όσο και το ταλέντο του βετεράνου κομίστα, αποτελούν τον καλύτερο συνδυασμό και δεν νομίζω να υπάρξει κάποιος αναγνώστης που θα δυσαρεστηθεί. Ο Πέτρου συνθέτει μία πλοκή με απόλυτη γραμμικότητα, πιάνοντας την άκρη του νήματος με την εισαγωγή δύο πρωταγωνιστών, του Γιώργου Αμπατζή και του Σπύρου Τζανέτου, δύο συμπολεμιστών, που πήραν τα απολυτήριά τους και βρέθηκαν στον Πειραιά. Ο μεν Γιώργος, Σμυρνιός κι αποκομμένος από τους δικούς του, που τους έχασε μέσα στον χαμό, ο δε Σπύρος, από την Ζάκυνθο, να μην έχει ούτε τα ναύλα να επιστρέψει στο νησί του. Μέσω αυτών των δύο κεντρικών χαρακτήρων θα αποκαλυφθεί η άθλια καθημερινότητα των προσφύγων, η καχύποπτη (στα όρια της εχθρικής) αντιμετώπισή τους από τους “γηγενείς” Έλληνες, καθώς και η εκμετάλλευσή τους από διάφορους επιτήδειους. Επίσης, γινόμαστε μάρτυρες μίας αξιόλογης παράθεσης της πολιτικής κατάστασης της εποχής, την ώρα που τα σύννεφα μίας εμφύλιας σύρραξης πλανώνται στον ορίζοντα και φυσικά δεν παραλείπεται η περιγραφή της μποέμικης ζωής. Όμορφες κι απρόσμενες προσθήκες μερικά από τα ιερά τέρατα του ρεμπέτικου τραγουδιού, όπως ο Μάρκος Βαμβακάρης κι ο Στελλάκης Περπινιάδης. Μεγάλο κεφάλαιο αποτελεί το φινάλε, το οποίο έχει μία απρόσμενη εξέλιξη και πλημμυρίζει από έντονα συναισθήματα. Ειδικότερα, η πλοκή έχει τον κλασικό χαρακτήρα, που συναντάμε και στο “1922”, ένα μοτίβο που φαίνεται να χαρακτηρίζει τον δημιουργό. Ομολογώ ότι η εναλλαγή των σκηνών γίνεται με μία μικρή ασυνέχεια, αλλά δεν μπορώ να πω σε καμία περίπτωση ότι με κούρασε. Όλες οι σκηνές έβγαζαν δυναμισμό και συγκινούν, ενώ υπάρχουν και μερικές που μου προκάλεσαν έκπληξη ( όπως η εν ψυχρώ δολοφονία ή οι πρόστυχες επιχειρηματικές “βλέψεις” του Μπάμπη). Βαθιά νοήματα δεν υπάρχουν, ο λόγος είναι αποτυπωμένος με την ντοπιολαλιά της εποχής και δεν γίνεται καμία προσπάθεια ωραιοποίησης ή λείανσης των γεγονότων. Ένας απίστευτος ρεαλισμός, έτσι όπως θα έπρεπε να υπάρχει. Εν κατακλείδι, εννοείται ότι προτείνεται σε αυτούς που έχουν διαβάσει το “1922”, αλλά κι αν δεν το έχουν κάνει, ας διαβάσουν και τα δύο. Δεν θα απογοητευτούν. Το κόμικ είναι εύπεπτο και προσφέρεται, επίσης, και σε εκείνους που θέλουν να μάθουν για την ταραγμένη περίοδο των αρχών του 20ου αιώνα στην χώρα μας, αλλά δεν έχουν διάθεση (ή χρόνο) να μελετήσουν βιβλία. Μην το χάσει κανείς. Όσοι γνωρίζουν το σχεδιαστικό στυλ του Πέτρου, θα βρουν μεγάλη ταύτιση με τα προηγούμενα κόμικς του. Ο εικαστικός τομέας είναι λιτός, αλλά σε καμία περίπτωση πρόχειρος. Όπου χρειάζεται βγάζει ένταση, αλλά τις περισσότερες φορές υποχωρεί για να αναδειχθεί το σενάριο. Ο χρωματισμός είναι όμορφος και ζωντανός, με μία ωραία τεχνοτροπία… νερομπογιάς, την οποία βρήκα ενδιαφέρουσα. Η ποιότητα της έκδοσης είναι στα υψηλά πρότυπα που μας έχει συνηθίσει ο εκδοτικός οίκος. Και φυσικά έτσι θα πρέπει να φιλοξενείται ένα τέτοιο δημιούργημα. Το χαρτί νομίζω ότι δεν θα μπορούσε να είναι πιο πολυτελές. Είναι παχύ, γυαλιστερό και φυσικά τα χρώματα αποτυπώνονται στην εντέλεια. Η κόλληση στην ράχη υπόσχεται ότι ο τόμος θα αντέξει σε πολλές αναγνώσεις, ενώ κανένα παράπονο δεν έχω κι από το εξώφυλλο. Βέβαια, βαθιά μέσα μου ήθελα να ήταν σκληρόδετη η έκδοση, αλλά μην τα θέλουμε κι όλα δικά μας. Στο συνοδευτικό υλικό ξεκινάμε με μερικές γραμμές για να μάθουμε ποιοι είναι οι δύο βασικοί ήρωες, οι οποίοι έχουν αναλάβει να μας ξεναγήσουν στην ιστορία, ενώ στο τέλος του τόμου υπάρχει ένας επίλογος από τον ίδιο τον δημιουργό, ακολουθεί ένα γλωσσάρι “άγνωστων” λέξεων και φράσεων, που χρησιμοποιούσαν οι Σμυρνιοί, αλλά και τα κουτσαβάκια του Πειραιά και στην συνέχεια παρατίθεται μία σημαντική κι εκτενής βιβλιογραφία, που επιβεβαιώνει την ιστορική μελέτη που έχει εκπονήσει ο Πέτρου. Ο τόμος θα κλείσει με μερικά σκίτσα από το κόμικ, καθώς και με δύο μικρές περιλήψεις των άλλων δύο κόμικς που προανέφερα στην αρχή της φλυαρίας μου. Κάπου εδώ να πούμε ότι για όποιον ενδιαφέρεται, μπορεί να προμηθευτεί το έργο κι από την Λέσχη Φίλων Κόμικς.

1922: Το τέλος ενός ονείρου. Το νεο graphic novel σε κείμενο και σχέδιο του Θανάση Πέτρου ακολουθεί κάποιους από τους ήρωες που γνωρίσαμε στο βιβλίο του "Όμηροι του Γκαίρλιτς", στην πορεία τους προς τη Μικρά Ασία. Μέσω της συστηματικής ιστορικής και βιβλιογραφικής έρευνας, ο Θανάσης Πέτρου ζωντανεύει με κείμενο και εικόνα τα ιστορικά γεγονότα που σημάδεψαν την τραυματική τραγωδία της Μικρασιατικής Καταστροφής και καθόρισαν την ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας. (Από το δελτίο τύπου των εκδόσεων Ίκαρος)

Εκατό χρόνια μετά το τραγικό 1922, η μικρασιατική εκστρατεία, ο ξεριζωμός και ο Γολγοθάς της προσφυγιάς ξαναζωντανεύουν μέσα από πέντε αξιόλογα ιστορικά κόμικς. Απόσπασμα από το «Αϊβαλί» του Soloup Ένας αιώνας συμπληρώθηκε από τη Μικρασιατική Καταστροφή – όπως ονομάστηκε η κορύφωση των κεμαλικών διωγμών και το ξερίζωμα του χριστιανικού πληθυσμού της Μικράς Ασίας, του Πόντου και της Ανατολικής Θράκης, μετά την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου. Ένα τραύμα χαραγμένο στο συλλογικό ασυνείδητο, με την εικόνα της φλεγόμενης Σμύρνης να συμβολίζει όσο καμία άλλη τον ενταφιασμό του ελληνικού μεγαλοϊδεατισμού. Μακριά από εθνικιστικές μονομέρειες, η αφορμή 100 χρόνων από την καταστροφή του μικρασιατικού ελληνισμού προσφέρεται για μελέτη και αναστοχασμό: στοιχεία απαραίτητα για την καλλιέργεια ιστορικής συνείδησης, που παραμένει το ζητούμενο σε μια εποχή όπου ο φανατισμός συνυπάρχει με (και τροφοδοτείται από) την αφασία ενός άχρωμου, λοβοτομημένου παρόντος. Ως ελάχιστη συμβολή προς αυτή την κατεύθυνση προτείνουμε πέντε αξιόλογες ελληνικές εκδόσεις οι οποίες αφηγούνται με τη γλώσσα των κόμικς τα γεγονότα της εποχής εκείνης. «Αϊβαλί» (εκδ. Κέδρος) Το «Αϊβαλί» του Soloup έχει γράψει τη δική του εκδοτική ιστορία. Πολυβραβευμένο και πολυμεταφρασμένο, το μνημειώδες γκράφικ νόβελ 440 σελίδων μάς μιλάει για το δράμα και την αξιοπρέπεια των απλών ανθρώπων στη δίνη του 1922, για την ανθρώπινη περιπέτεια στα άγρια κύματα της ιστορίας. Ο Soloup ταξιδεύει από τη Μυτιλήνη στο Αϊβαλί. Συναντάει ανθρώπους της «άλλης πλευράς». Ξεψαχνίζει ιστορικά αρχεία. Και αφήνει τέσσερις Αϊβαλιώτες, τρεις Έλληνες κι έναν Τούρκο, να αφηγηθούν την ιστορία τους: τον Φώτη Κόντογλου, τον Ηλία Βενέζη, την Αγάπη Βενέζη-Μολυβιάτη και τον Αχμέτ Γιορουλμάζ. Μέσω αυτών μας ξανασυστήνει την Ανατολή: την «καθ’ ημάς», αλλά και των «άλλων». Τη Μικρασία των αρχαίων, βυζαντινών και νεότερων λογίων Ελλήνων που περήφανα έφεραν στην κουλτούρα τους οι πρόσφυγες του ’22, αλλά και την πατρίδα των τόσο άγνωστων και τόσο οικείων μας γειτόνων, με τους οποίους τόσες οδυνηρές μνήμες μας χωρίζουν, αλλά και τόσοι αιώνες συνύπαρξης μας ενώνουν. «1922 – Το τέλος ενός ονείρου» (εκδ. Ίκαρος) Ως συνέχεια του βιβλίου «Οι όμηροι του Γκαίρλιτς», το κόμικς του Θανάση Πέτρου ακολουθεί κάποιους από τους ήρωες στην πορεία προς τη Μικρασιατική Καταστροφή. Πρόκειται για την πιο αριστοτεχνικά αποδοσμένη σύνοψη των δύο χρόνων στρατιωτικών επιχειρήσεων που προηγήθηκαν της εισόδου των κεμαλικών στρατευμάτων στη Σμύρνη. Καρέ από το «1922» του Θανάση Πέτρου Κεντρικός πρωταγωνιστής ο Σμυρνιός Γιώργης Αμπατζής που, μετά την επάνοδό του από το Γκέρλιτς της Γερμανίας, κατατάχτηκε στον ελληνικό στρατό. Τον συναντάμε τον Αύγουστο του 1920, δεύτερο χρόνο μετά την έναρξη της ελληνικής κατοχής της ζώνης της Σμύρνης, να προελαύνει προς Ανατολάς με τον λόχο του, διασχίζοντας την Αλμυρά Έρημο. Μέσα από τη βασανιστική αυτή πορεία, που ξεκίνησε για την αντιμετώπιση των ανταρτών του Κεμάλ, παρακολουθούμε την καθημερινότητα των Ελλήνων στρατιωτών. Μια καθημερινότητα γεμάτη κακουχίες, στερήσεις, αιφνιδιαστικές επιθέσεις, πολύνεκρες μάχες και ελάχιστες στιγμές ψυχαγωγίας. Ο διχασμός ανάμεσα στους στρατιώτες είναι κυρίαρχος, ενώ οι πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα (π.χ. ήττα Βενιζέλου στις εκλογές της 1ης/14ης Νοεμβρίου 1920, δημοψήφισμα για την επιστροφή του βασιλιά) εντείνουν την αποσάθρωση του στρατεύματος. Τα αλλοπρόσαλλα και χιμαιρικά σχέδια που εκπόνησε η αντιβενιζελική κυβέρνηση οδηγούν σε στασιμότητα. Ειδικά μετά την αποτυχία της εκστρατείας προς την Άγκυρα, το καλοκαίρι του 1921, το ηθικό των φαντάρων κάμπτεται. Ο Πέτρου δεν... χαρίζει κάστανα στην ελληνική πλευρά: τα έκτροπα Ελλήνων στρατιωτών σε βάρος του άμαχου τουρκικού πληθυσμού (σφαγές, τρομοκρατία, βιασμοί) είναι διάχυτα στην αφήγηση, ενώ από την άλλη δεν λείπουν στιγμές πονοψυχίας προς τον πληγωμένο αντίπαλο. Το «Τέλος ενός ονείρου» ολοκληρώνεται με τη μεγάλη τουρκική αντεπίθεση της 13ης/26ης Αυγούστου 1922, τη διάλυση του μετώπου Εσκί Σεχίρ-Αφιόν Καραχισάρ, την άτακτη υποχώρηση του ελληνικού στρατού και την πανικόβλητη μαζική φυγή των αγροτικών ελληνικών πληθυσμών από την ενδοχώρα της Μικράς Ασίας προς τη Σμύρνη. «1923 – Εχθρική πατρίδα» (εκδ. Ίκαρος) …και από τη γενική υποχώρηση πριν από την καταστροφή, μεταφερόμαστε στον Πειραιά και στα περίχωρά του τον Σεπτέμβρη του ’22, αμέσως μετά την καταστροφή. Η ίδια η καταστροφή είναι αποτυπωμένη στις συνέπειές της: στο χάος που έχει φτάσει στην Ελλάδα σαν ωστικό κύμα. Στα αντίσκηνα που έχουν καταλάβει κάθε πεζοδρόμιο, κάθε πλατεία, κάθε δημόσιο χώρο. Στα μάτια των εξαθλιωμένων προσφύγων που κατακλύζουν τη νέα, αφιλόξενη πατρίδα. Απόσπασμα από το «1923» του Θανάση Πέτρου Από τα «εξωτικά» τοπία της Ανατολίας με τα τζαμιά, τις παλαιοχριστιανικές εκκλησίες και τα σπαράγματα αρχαίων ναών, ο Θ. Πέτρου μάς πάει στα πρόχειρα παραπήγματα και τους μαχαλάδες που στήνονται όπως-όπως για να στεγάσουν χιλιάδες ανθρώπους. Η αντιμετώπιση από τους ντόπιους, τους «παλαιοελλαδίτες», είναι στις περισσότερες περιπτώσεις υποτιμητική έως εχθρική. Κάποιοι πρόσφυγες για να επιβιώσουν κάνουν μεροκάματα μεταφέροντας κάρβουνο. Μια νεαρή προσφύγισσα εξαναγκάζεται σε πορνεία. Εν τω μεταξύ ο εξανθηματικός τύφος θερίζει. Στο φόντο όλων αυτών, ο αναβρασμός της επαναστατικής κυβέρνησης Πλαστήρα, η ανακήρυξη της Αβασίλευτης, τα γεμάτα ένταση συλλαλητήρια. «Μανώλης» (εκδ. Μικρός Ήρως) Το παιδικό βίωμα του ξεριζωμού και της προσφυγιάς πραγματεύεται το γκράφικ νόβελ σε σχέδια του Antonin Dubuisson, το οποίο βασίζεται στο μυθιστόρημα του Alain Glykos με τίτλο «Ο Μανώλης απ’ τα Βουρλά». Πρόκειται για την ιστορία του μικρού Μανώλη από τα Βουρλά της Μικράς Ασίας που έχασε βίαια την παιδική του ηλικία όταν οι Τσέτες εισέβαλαν στην περιοχή. Άφησε το πολυπολιτισμικό περιβάλλον στο οποίο μεγάλωσε μέσα σε συνθήκες ολέθρου και αιματοχυσίας, για να ταξιδέψει υπό δυσχερείς συνθήκες σε διάφορα μέρη της Ελλάδας με τελικό προορισμό τη Γαλλία. Ο Alain Glykos επί της ουσίας παραθέτει τις αφηγήσεις του πρόσφυγα πατέρα του, οι οποίες μοιάζουν με τις αφηγήσεις εκατομμυρίων άλλων ανθρώπων που πήραν τον δρόμο της ξενιτιάς: «Όταν μπάρκαρα με τη γιαγιά μου από τη Μικρά Ασία, ο πατέρας μου μάλλον είχε ήδη πεθάνει. Κανείς δεν ήξερε τι είχε απογίνει το πτώμα του. Η θάλασσα ήταν κόκκινη απ’ το αίμα. H μάνα και τ’ αδέρφια μου πήραν άλλο καράβι…». «1922-2022: Ανακαλύπτοντας τα ίχνη ενός ξεριζωμού» (εκδ. Σύγχρονη Εποχή) Απόσπασμα από το «1922-2022: Ανακαλύπτοντας τα ίχνη ενός ξεριζωμού» του Θανάση Καραμπάλιου Αν και δεν πρόκειται αμιγώς για κόμικς, το βιβλίο που επιμελήθηκε η «Διατμηματική Επιτροπή της Κ.Ε. του ΚΚΕ για τις μικρότερες ηλικίες της νεολαίας» χρησιμοποιεί το μέσο και την αισθητική των κόμικς, διά χειρός Θανάση Καραμπάλιου. Έχοντάς τη δομή εκπαιδευτικού εγχειριδίου (στα χνάρια της προηγούμενης έκδοσης του 2020, με τίτλο «Κι όμως, κινείται»), απευθύνεται σε παιδιά 10+, διαβάζεται όμως εξίσου ευχάριστα και από ενηλίκους που αναζητούν μια άλλη προσέγγιση της Μικρασιατικής Καταστροφής πέρα από το αμήχανο αστικό αφήγημα. Ο Καραμπάλιος, γνωστός για την προσήλωσή του στην ιστορική ακρίβεια, όπως μας έχει συνηθίσει στη βραβευμένη σειρά «1800», εικονογραφεί την τραγωδία του πολέμου και της προσφυγιάς ως κομμάτι της γενικότερης διεθνούς κατάστασης με το τότε ελληνικό κράτος ως θύτη και ως θύμα στη σκακιέρα των ιμπεριαλιστικών ανταγωνισμών. Με λύπη πληροφορηθήκαμε την αναβολή άφιξης του José Muñoz στη Θεσσαλονίκη λόγω προβλήματος υγείας. Η ομάδα του The Comic Con εκφράζει ευχές για ταχεία ανάρρωση στον σπουδαίο Αργεντινό δημιουργό, ώστε σύντομα να επανέλθει υγιής στην καθημερινή του ζωή και μόλις οι συνθήκες το επιτρέψουν το κοινό της Θεσσαλονίκης να μπορέσει να του μεταφέρει και από κοντά την αγάπη του. Και το σχετικό link...

Διαβάστε τη συνέντευξη που παραχώρησε ο Θανάσης Πέτρου στον Δημήτρη Δουλγερίδη για την εφημερίδα Τα Νέα, για την ιστορική στιγμή που οι πρόσφυγες έρχονται στο λιμάνι του Πειραιά, τη «μυθολογία» του Ρεμπέτικου και τις πρώτες συγκρούσεις, με αφορμή το νέο του graphic novel του 1923: Εχθρική πατρίδα. Ποιο ήταν το ερέθισμα για το «1923» και πώς εντάσσεται πλέον στην αφήγηση των δύο προηγούμενων novels, του «Ομηροι του Γκαίρλιτς» και «1922»; Έχοντας μπει στη λογική αυτής της ιστορικής αφήγησης που ξεκίνησα το 2019 δουλεύοντας τους «Ομήρους του Γκαίρλιτς» και συνέχισα με το «1922, το τέλος ενός ονείρου», μου φαινόταν φυσικό συνεπακόλουθο να μείνω στο ίδιο πλαίσιο. Στο τρίτο βιβλίο, ήθελα να δείξω τι ακολούθησε μετά το ναυάγιο του μεγαλοϊδεατισμού, που οδήγησε στη συρρίκνωση της παρουσίας του ελληνικού στοιχείου αποκλειστικά και μόνο στον ελλαδικό χώρο, παρακολουθώντας πάντα το πώς εντάσσονται οι ήρωές μου σ’ αυτόν τον νέο ιστορικό χωροχρόνο. Για να καταλάβουμε τον τρόπο που δούλεψες...: πώς πέρασες από τη βιβλιογραφία και τον Τύπο της εποχής στο σενάριο και από εκεί στο σχέδιο; Ουσιαστικά στην πρώτη φάση της έρευνας, πριν να ξεκινήσω να γράφω το σενάριο, έκανα ένα αναλυτικό χρονολογικό σχεδιάγραμμα των ιστορικών γεγονότων που ήθελα να εντάξω στο βιβλίο, κρατώντας χειρόγραφες σημειώσεις. Πολύ σύντομα συνειδητοποίησα ότι, ενώ η αρχική μου ιδέα ήταν η αφήγησή μου να φτάσει στη δεκαετία του 1930, κάτι τέτοιο θα ήταν ανέφικτο, γιατί θα υπήρχαν πολλά κενά, η προσέγγισή μου θα ήταν πολύ αποσπασματική και επιφανειακή. Επομένως, η αφήγησή μου καλύπτει μια χρονική περίοδο μόλις ενάμιση χρόνου (Σεπτέμβριος 1922 έως Απρίλιος 1924). Το διαφορετικό στοιχείο του «1923» σε σχέση με τα δύο πρώτα βιβλία είναι ότι πλέον δεν υπάρχει ένας αφηγητής, αλλά τα πάντα γίνονται κατανοητά μόνο μέσα από τους διαλόγους και την οπτική αφήγηση. Υπάρχουν βέβαια αφηγήσεις, αλλά όλες γίνονται σε πρώτο πρόσωπο με τη μορφή μαρτυρίας. Ό,τι στοιχεία συγκέντρωσα από τον ημερήσιο Τύπο προσπάθησα να τα εντάξω δομικά μέσα στο σενάριό μου, όμως πάρα πολλά και πολύ ενδιαφέροντα στοιχεία έμειναν τελικά στο αρχείο μου. Οι ιστορικές πληροφορίες είναι σίγουρα ένα βάρος, αλλά την ίδια στιγμή μπορούν να δίνουν και ελευθερίες για τον σχεδιασμό; Είναι, για παράδειγμα, αληθινά τα περιστατικά με τα κλειδιά του Αϊβαλιώτη και ο πυροβολισμός της γυναίκας από τον Πειραιώτη που του δεσμεύουν το κενό δωμάτιο; Ναι, το περιστατικό του Αϊβαλιώτη που είχε κρατήσει τα κλειδιά του σπιτιού του στο Αϊβαλί για να τα έχει εύκαιρα όταν τελικά θα επέστρεφε, όπως πίστευε, στην πατρίδα του, το βρήκα στη βιβλιογραφία, αλλά σε τελείως διαφορετικό πλαίσιο από αυτό που το παρουσιάζω εγώ, ενώ το δεύτερο περιστατικό, που είναι πολύ σκληρό και άγριο, το «τσίμπησα» από το αστυνομικό ρεπορτάζ εφημερίδας, φυσικά διαμορφώνοντάς το ώστε να λειτουργεί μέσα στο κόμικ. Ποια ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση ή δυσκολία πριν ξεκινήσεις καν να σχεδιάζεις; Το τρίτο βιβλίο δεν αφορά στρατιωτικά γεγονότα, οπότε ήταν πλέον απαραίτητο να υπάρχει η γυναικεία παρουσία και η γυναικεία οπτική, χωρίς να είναι απλώς «διακοσμητική». Ήταν σημαντικό, για μένα, όλοι οι νέοι χαρακτήρες, ακόμα και αν κάνουν ένα απλό πέρασμα, αυτά που λένε να έχουν υπόσταση και βάρος. Το γεγονός επίσης ότι, όντας Θεσσαλονικιός, δεν γνώριζα σχεδόν καθόλου την τοπογραφία του Πειραιά, αλλά παρ’ όλ’ αυτά θα έπρεπε, με βάση το φωτογραφικό υλικό της εποχής που είχα συγκεντρώσει, να διατηρήσω, όσο ήταν δυνατόν, μια συνέπεια με τους πραγματικούς χώρους και την ατμόσφαιρα της πόλης, ήταν κάτι που με ζόριζε. Οι χώροι στους οποίους κινούνται οι ήρωές μου δεν ήταν μόνο τα πολυφωτογραφισμένα τοπόσημα της εποχής, όπως το Δημαρχείο του Πειραιά με το ρολόι του, η Κρεμμυδαρού και το πορνείο των Βούρλων που δεν ήταν τουριστικά αξιοθέατα για να τα φωτογραφίζουν τη δεκαετία του 1920. Οπότε, το να δημιουργήσω την κατάλληλη ατμόσφαιρα, με βάση πάντα τη δική μου αισθητική, νομίζω ήταν κάτι που με προβλημάτιζε ιδιαιτέρως. Ποια είναι τα βασικά χαρακτηριστικά του πολιτικού κλίματος που ήθελες να περάσουν στα καρέ; Βλέπουμε στοιχεία από τον στρατιωτικό νόμο έως τα συνδικάτα, τους απεργοσπάστες και διάφορα κινήματα. Τον Σεπτέμβρη του 1922 όταν ανέλαβε τη διακυβέρνηση το κίνημα του Πλαστήρα και των υπόλοιπων στρατιωτικών υπήρχε άμεσος κίνδυνος να ξεσπάσει εμφύλιος πόλεμος και ο στρατιωτικός νόμος που επιβλήθηκε δεν εξομάλυνε ιδιαιτέρως την κατάσταση. Βεβαίως, το φλέγον ζήτημα στο εσωτερικό της χώρας ήταν η διαχείριση των εκατοντάδων χιλιάδων προσφύγων που είχαν συρρεύσει και για το οποίο, φυσικά, δεν υπήρχαν μαγικές λύσεις. Στην αφήγηση του βιβλίου εντάσσονται προσφυγικά συλλαλητήρια, συγκεντρώσεις, διαδηλώσεις, αντικινήματα, απεργιακές κινητοποιήσεις, ενώ στο τέλος φτάνουμε στο δημοψήφισμα για το πολιτειακό ζήτημα. Το κίνημα με επικεφαλής τον Πλαστήρα συμπεριφέρθηκε ιδιαιτέρως σκληρά στα εργατικά σωματεία της εποχής, δημεύοντας τα αποθεματικά τους κεφάλαια, φυλακίζοντας τα προεδρεία τους, ενώ δεν έλειψαν και οι βίαιες συγκρούσεις. Σημασία δίνεις και στον τρόπο με τον οποίο ο ερχομός των προσφύγων «συναντάει» τους ρεμπέτες. Μέσω αυτών άλλωστε θα περάσει στην πολιτισμική μνήμη. Ποιος είναι ο κόσμος του ρεμπέτικου, που αργότερα θα αποδοθεί πιο ρομαντικά; Ο Πειραιάς, ένα μεγάλο πολύβουο λιμάνι, ήταν ούτως ή άλλως εκείνη την εποχή ένας τόπος που συγκέντρωνε κόσμο «αλητεμένο», όπως τον χαρακτήριζε στη βιογραφία του ο Βαμβακάρης. Φασαρίες, τσακωμοί, κλοπές, ληστείες, μαχαιρώματα, δι’ ασήμαντον αφορμήν, χαμαιτυπεία, τεκέδες ήταν μάλλον μια κανονικότητα, κάτι απολύτως φυσιολογικό. Δυστυχώς ή ευτυχώς, ακούγοντας σήμερα το ρεμπέτικο τραγούδι, αυτό το καταπληκτικό νέο είδος αστικής μουσικής που γεννήθηκε στον Πειραιά και κατέκτησε τη δισκογραφία μετά τη δεκαετία του 1930, έχουμε πια δημιουργήσει μια αποστασιοποιημένη, σχεδόν ρομαντική, θα μπορούσα να πω, αντίληψη για την εποχή και τους δημιουργούς του. Στο βιβλίο μου ήθελα να δείξω μια τελείως διαφορετική εικόνα. Οι μάγκες του Πειραιά δεν ήταν παιδιά από σπίτι, ήταν τσογλαναράδες, χαρτοκλέφτες, απατεώνες, νταβατζήδες, πουλούσαν εκδούλευση, γίνονταν τραμπούκοι, μαχαίρωναν και έσφαζαν, χωρίς να το πολυσκεφτούν. Σ’ αυτόν τον κόσμο του λιμανιού, στους τεκέδες και στα καταγώγια του Πειραιά, γεννήθηκε το ρεμπέτικο, ο κόσμος της μαγκιάς ήταν η μήτρα του, άλλο που μπήκε μετά από χρόνια στα σαλόνια. Εγώ, στο «1923», προσπαθώ να δείξω μια όψη αυτού του κόσμου που δεν είναι διόλου «ρομαντική». Προβληματίστηκες για τον τίτλο «Εχθρική πατρίδα» ή αυτή ήταν εξαρχής η επιλογή; Ο τίτλος ακούγεται και είναι αρκετά επιθετικός και με προβλημάτισε μήπως θα έπρεπε να βρω κάτι λίγο πιο στρογγυλεμένο, αλλά τελικά παρέμεινα σε αυτόν. Για να δικαιολογήσω τη χρήση του επιθέτου, απλώς να σημειώσω ότι η υποδοχή των προσφύγων από τους ντόπιους Έλληνες, χωρίς να είμαι απόλυτος, δεν ήταν καθόλου θερμή. Οι ντόπιοι τους αντιμετώπισαν με επιφύλαξη και φόβο, αλλά σταδιακά ένιωσαν ότι απειλούνται από αυτούς. Ένιωσαν εχθρικά απέναντι στους πρόσφυγες, όταν αυτοί μπήκαν στην αγορά εργασίας προσφέροντας τις υπηρεσίες τους σε χειρότερες συνθήκες, με μικρότερα μεροκάματα, όταν γίνονταν απεργοσπάστες, αφού έπρεπε φυσικά να επιβιώσουν. Από την άλλη, το κράτος που κατέταξε τους πρόσφυγες φύρδην μίγδην σε αστούς και σε αγρότες χωρίς να λάβει υπόψη του κανένα κριτήριο, συμπεριφέρθηκε καλύτερα; Όταν έστελνε έναν δάσκαλο από τη Σμύρνη που δεν είχε πιάσει ποτέ τσάπα στη ζωή του να καλλιεργεί τους βάλτους στη λίμνη των Γιαννιτσών και να πεθάνει από ελονοσία, ήταν φιλικό μαζί του; ΠΗΓΗ

Ένα κόμικ των Τάσου Ζαφειριάδη και Θανάση Πέτρου για τον Ελληνοϊταλικό πόλεμο του 1940-41. Το 1985 μια ξαδέρφη του Τάσου Ζαφειριάδη ηχογράφησε σε μια 60λεπτη κασέτα μια αφήγηση του παππού τους για τις εμπειρίες του στον Ελληνοϊταλικό πόλεμο. Τα πριν, τα τότε και τα μετά. Το 2019 ο Ζαφειριάδης πήγε στις περιοχές που μνημονεύονταν, τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Αλβανία. (από το φβ του Ζαφειριάδη, η περιοχή της Κλεισούρας στην Αλβανία, όπως την φωτογράφησε τον 9ο του 2019) Εν συνεχεία, μαζί με τον Πέτρου ξεκίνησαν μια έρευνα στα αρχεία του ΓΕΣ/ΔΙΣ, προφανώς για υλικό γύρω από το τάγμα στο οποίο ήταν ο παππούς Ζαφειριάδης καθώς και για άλλα στοιχεία του κόμικ. Και κάπως έτσι μετέφεραν την αφήγηση του παππού σε κόμικ. Είναι μια "ζωντανή" αφήγηση. Όπως θα αφηγούταν ένας παππούς 7 σημαδιακούς μήνες απ'τη ζωή του μέσα σε 60 λεπτά, χωρίς να τον διακόπτει κάποιος για αποσαφηνιστικές ερωτήσεις. Αλλού απλώνεται, αλλού συμπυκνώνεται. Με ένα έξτρα φιλτράρισμα από τον Ζαφειριάδη στο ποια περιστατικά θα αποτυπωθούν στο κόμικ και ένα ρετουσάρισμα σε κάποια σημεία διότι η έρευνα έδειξε ότι ο παππούς 45 χρόνια μετά έκανε κάποια μικρά, αναμενόμενα, μπερδέματα. Oral history. Χωρίς ιδιαίτερα φτιασιδώματα ή ποιητικές άδειες. 'Ετσι τα βίωσε, έτσι τα θυμόταν, έτσι τα είπε Το σχέδιο του Πέτρου με ξάφνιασε στην αρχή αφού ήταν απλές α/μ γραμμές. Δεν με έχει συνηθίσει σε τέτοια. Αυτό όμως ίσχυε όσο δεν υπήρχαν μάχες/μαυρίλα. Στις μάχες και στη μαυρίλα εμφανίστηκαν οι νερομπογιές και άλλαξε το ύφος. Αυτό ίσχυε σε όλο το κόμικ Πέραν των καρέ με την αφήγηση του παππού, έχουμε και καρέ στα οποία μιλάει ο Ζαφειριάδης και εξηγεί/αποσαφηνίζει το τι βρήκε στα αρχεία του ΓΕΣ/ΔΙΣ και ποια ήταν η γενικότερη εικόνα, το γενικότερο πλαίσιο στο οποίο δραματιζόταν η ιστορία. Στο τέλος του κόμικ έχουμε φωτογραφίες από χαρακτήρες (πολεμιστές κυρίως) που παρουσιάστηκαν στο κόμικ έστω και σε ένα καρέ, τεκμηρίωση στοιχείων από τα αρχεία του ΓΕΣ/ΔΙΣ (λχ κατάλογοι τραυματιών), 2 γεμάτες σελίδες με ευχαριστίες σε ανθρώπους που βοηθήσαν στη δημιουργία του κόμικ, χρήσιμες σημειώσεις-αποσαφηνίσεις που θα βάραιναν την ροή εάν έμπαιναν μέσα στο κόμικ και 4 σελίδες πηγές-βιβλιογραφία. Το κόμικ δεν φτιάχτηκε απλά σε μια ξεπέτα, αλλά χρειάστηκε ψάξιμο και τεκμηρίωση 3 σελίδες που δείχνουν κάποια από τα εικαστικά στοιχεία που ανέφερα. βίντεο τρέηλερ για το κόμικ Ένας χάρτης που έφτιαξα στο google maps με τα μέρη που μνημονεύει ο παππούς. Τα περισσότερα έστω. Ελπίζω να δουλεύει https://www.google.com/maps/d/edit?mid=1hUcaY5wip17xOEv35F1JBgsmfS3KyzrQ&usp=sharing Ωραίο κομιξάκι που κυλάει όμορφα και γρήγορα. Κατάλληλο για όσους ενδιαφέρονται για ιστορικά κόμικ και δεν έχουν πρόβλημα να διαβάσουν "oral history"