Search the Community

Τέσσερις άνθρωποι των κόμικς στην Ελλάδα γράφουν στο αφιέρωμα της Athens Voice. Μπουένος Άιρες, 1963. Ο σκιτσογράφος Quino, ψευδώνυμο του Χοακίν Σαλβαδόρ Λαβάδο (1932-2020), αναλαμβάνει να σχεδιάσει για λογαριασμό μιας διαφημιστικής εταιρείας μια χιουμοριστική σειρά που θα έμπαινε ως έμμεση διαφήμιση στον Τύπο, για μια νέα φίρμα οικιακών ηλεκτρικών συσκευών με το όνομα “Mansfield”. Μοναδικός όρος, ο κεντρικός ήρωας να έχει όνομα που να αρχίζει από «Μ», όπως και η μάρκα των συσκευών. Ξεσηκώνοντας το όνομα «Μαφάλντα», που όπως είχε πει αργότερα του είχε φανεί συμπαθητικό, από το μυθιστόρημα “Dar la cara” του David Viñas, ο Quino κατασκευάζει μια μεσοαστική οικογένεια με μια μικρή κόρη, τη Μαφάλντα. Τελευταία στιγμή η συμφωνία διαφημιστικής-εφημερίδας χαλάει. Τα προϊόντα επίσης δεν θα κυκλοφορήσουν ποτέ στην αγορά για εντελώς άλλους λόγους και ο νεαρός σκιτσογράφος θα προτείνει μερικά από τα ήδη έτοιμα σκίτσα στο χιουμοριστικό ένθετο του περιοδικού “Leoplan” όπου και δημοσιεύονται κάμποσα απ’ αυτά τα πρωτόλεια, χωρίς όμως να εμφανιστεί η Μαφάλντα. Το 1964 το περιοδικό “Primera Plana” προτείνει στον Quino να μεταφέρει τη σειρά εκεί αφού πρώτα απαλείψει τα διαφημιστικά μηνύματα. 29 Σεπτεμβρίου 1964 η Μαφάλντα κάνει την πρώτη της εμφάνιση Η Μαφάλντα είναι μια εξάχρονη αμφισβητίας, έχει πολλές απορίες για τον κόσμο, είναι αφελής, δεν καταλαβαίνει γιατί υπάρχουν φτωχοί, την ανησυχεί η εξάπλωση των πυρηνικών, ο πόλεμος στο Βιετνάμ και η παρουσία της Κίνας, απεχθάνεται τη σούπα την οποία συγκρίνει με τον κομμουνισμό, ο οποίος όπως λέει επιβάλλεται δια της βίας. Την απασχολούν ακόμα ζητήματα όπως η λειτουργία του κράτους, η ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος, οι ρόλοι των φύλων… Στο πλάι της υπάρχουν κι άλλα παιδιά. Ο αφελής κι ονειροπόλος Φελίπε, ο φιλοχρήματος και παραδομένος στον μικροαστικό νεοπλουτισμό Μανωλίτο, η επιφανειακή κι ευπροσάρμοστη Σουζανίτα, που το μόνο που την «καίει» είναι πότε θα παντρευτεί ώστε να κάνει πολλά-πολλά παιδιά, ο αντισυμβατικός και ίσως προβληματικός Μιγκουελίτο, παιδί ιταλών μεταναστών που λατρεύει τον Ντούτσε και τέλος η Ελευθερία (Λιμπερτά), μια μικροσκοπική ηρωίδα, κόρη ενός σοσιαλιστή μεταφραστή βιβλίων του Σαρτρ, με μπόλικες ριζοσπαστικές ιδέες και διάθεση να προωθήσει μια «αριστερή» επανάσταση. Με λίγα λόγια δηλαδή, ο Quino αφαίρεσε τα κρυμμένα διαφημιστικά μηνύματα από το κόμικς του, πρόσθεσε όμως πολλά άλλα. Ήξερε βέβαια να αποφεύγει και ως έναν βαθμό τη λογοκρισία, λέγοντας τα πάντα μέσα από αθώα παιδικά στόματα. Σε τελική ανάλυση τα συγκεκριμένα παιδιά αποτελούν αρχέτυπα συγκεκριμένων πολιτικών ιδεολογιών και κοινωνικών τάξεων. Ο κομίστας Joaquin Salvador Lavado, aka Quino, ποζάρει με γλυπτό της Mafalda, 2014, Οβιέδο, Ισπανία. Πολλά θα μπορούσαμε να γράψουμε για τη Μαφάλντα. Ο Ουμπέρτο Έκο τη χαρακτήρισε έναν «κατάσκοπο των ηθών». Και είναι αλήθεια. Ο κόσμος της 6χρονης ηρωίδας βέβαια δεν είναι όποιος κι όποιος. Είναι ο κόσμος του Νότου. Παιδί μιας ημιαναπτυγμένης μητρόπολης του Νότου, του Μπουένος Άιρες είναι άλλωστε και η ίδια. Αυτός είναι και ο λόγος που μας είναι τόσο προσφιλής, σε αντίθεση με αντίστοιχα στριπ των ΗΠΑ για παράδειγμα. Επιβεβαιώνεται αυτό ακόμα, αν κοιτάξουμε σε ποιες χώρες υπήρξε επιτυχημένη η παρουσία της: σε όλη σχεδόν τη Λατινική Αμερική, Ισπανία κι ακόμα Γαλλία, Ιταλία και Ελλάδα. Για εννέα μόλις χρόνια δημοσιευόταν η Μαφάλντα σε διάφορα έντυπα της Αργεντινής, και ακριβώς τη στιγμή που η εξάπλωσή της στην υδρόγειο εντείνεται ο δημιουργός της αποφασίζει να διακόψει την παρουσία της. Η ίδια στο τελευταίο σκίτσο που δημοσιεύτηκε τότε μας λέει ότι έκανε το χρέος της, μιας και πλέον βρίσκεται στην εξουσία της Αργεντινής μια δημοκρατικά εκλεγμένη κυβέρνηση. Θα εμφανιστεί έκτοτε σποραδικά σε ειδικές περιστάσεις και σε καμπάνιες της UNICEF για τα δικαιώματα των παιδιών. Τελευταία της εμφάνιση το 2009, στην ιταλική La Republica για να καυτηριάσει τον σεξισμό του Σύλβιο Μπερλουσκόνι. Στην Ελλάδα τη Μαφάλντα τη μάθαμε πρώτα από το περιοδικό κόμικς «ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ», ενώ κατόπιν τα στριπάκια της φιλοξενήθηκαν στα περιοδικά «Βαβέλ» και «Παρά Πέντε». Σήμερα κυκλοφορεί τόσο σε επίτομη έκδοση όσο και σε τεύχη από τις εκδόσεις Μέδουσα-Σέλας (τις οποίες κι ευχαριστούμε θερμά για την ευγενική παραχώρηση του εικονογραφημένου υλικού). Για να τιμήσει τα 60ά γενέθλια της διασημότερης 6χρονης των κόμικς, ενός από τα σημαντικότερα κόμικ στριπ με σαρωτική επιτυχία και δυσανάλογη επίδραση για τα μόλις 9 χρόνια έκδοσής της, η Athens Voice ζήτησε λίγα λόγια για την μικρή αντιρρησία από τον Βασίλη Τουφεξή, τον άνθρωπο που έφερε πρώτος την Μαφάλντα στην Ελλάδα μέσα από τις σελίδες του περιοδικού κόμικς «ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ» το 1978, τη μεταφράστρια της Μαφάλντα Κατερίνα Χριστοδούλου, τον καθηγητή κόμικς και κομίστα Γιώργο Μπότσο και τον σκιτσογράφο, και κομίστα Κωνσταντίνο Σκλαβενίτη, επίσης δημιουργού κόμικ στριπ σε έντυπα τα τελευταία χρόνια. 60 χρόνια Μαφάλντα: 4 άνθρωποι των κόμικς στην Ελλάδα γράφουν για την ηρωίδα του Quino Βασίλης Τουφεξής, εκδότης του περιοδικού «ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ» «Την γνώρισα στην Ιταλία το 1974 όπου έκανα το μεταπτυχιακό μου. Εκεί μου γεννήθηκε και η ιδέα της έκδοσης περιοδικού κόμικς στην Ελλάδα. Στην Ιταλία την δημοσίευε το μηνιαίο περιοδικό κομιξ IL MAGO και ήταν από τότε πολύ προχώ στο χιούμορ και στα θέματα που έπιανε. Η Μαφάλντα πριν την εμφάνισή της στην Κολούμπρα ήταν άγνωστη στην Ελλάδα. Όταν πήρα τα δικαιώματα για την δημοσίευσή της, μου έγινε από τον ατζέντη του Quino στο Μιλάνο η πρόταση να την πρακτορεύσω στην Ελλάδα και να την προωθήσω και σε άλλα έντυπα π.χ. εφημερίδες. Εκείνα τα χρόνια οι περισσότερες εφημερίδες μεταξύ των οποίων και η Ελευθεροτυπία αφιέρωναν έναν χώρο για ψυχαγωγία, σταυρόλεξο, ανέκδοτα, διάφορα άλλα και στριπάκια κόμικς. Με το γερό χαρτί στην τσέπη, την Μαφάλντα που στο εξωτερικό ήταν γνωστή κι αγαπητή, πήγα στην Ελευθεροτυπία και την παρουσίασα στον αρχισυντάκτη. Αυτός χωρίς κανένα ενθουσιασμό μου είπε, “άσε δείγματα, θα το σκεφτώ, θα τα δείξω και στον εκδότη, και θα σου απαντήσω”. Η απάντηση ήταν αρνητική! Δεν τους άρεσε!» Κατερίνα Χριστοδούλου, μεταφράστρια της Μαφάλντα στα ελληνικά «Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ‘80 τη Μαφάλντα τη μετέφραζε η Νίκη Τζούδα (σ.σ. συνεκδότρια του περιοδικού Βαβέλ) από τα Ιταλικά. Εκείνη την εποχή ο Γιώργος Μπαζίνας εξέδιδε το περιοδικό “Παρά Πέντε”, οπότε μου έκανε πρόταση να ξεκινήσω να μεταφράζω τη Μαφάλντα από τη μητρική της γλώσσα, από τα Ισπανικά. Μετέφρασα έτσι τα εναπομείναντα στριπ και όλο το υπόλοιπο έργο του Κίνο που κυκλοφόρησε στο 9 της Ελευθεροτυπίας. Μιας και τα ισπανικά της Μαφάλντα είναι τα αργεντίνικα, υπήρχαν κάποιες διαφορές, τις οποίες έπρεπε να μελετήσω. Ιδιαίτερη δυσκολία όμως δεν αντιμετώπισα. Κάποια αστεία όμως έμειναν αμετάφραστα. Αλλά ήταν εξαιρέσεις. Ήταν λίγο πρόκληση. Στα κόμικς, όπως και στο θέατρο (έχω μεταφράσει και για θέατρο) πρέπει να αποδώσεις την ατάκα σε πολύ σύντομο χρόνο και με ευσύνοπτο τρόπο. Να κάνεις οικονομία του λόγου. Επειδή επίσης το λέτερινγκ τότε γινόταν χειροποίητα και δεν μπορούσες να αυξομειώσεις το μέγεθος της γραμματοσειράς με το πάτημα ενός κουμπιού όπως τώρα, ήταν πρόκληση για τον μεταφραστή να χωρέσει τα πάντα μέσα στη φούσκα, στο μπαλονάκι του διαλόγου, ώστε και η λέτερερ να κάνει τη δουλειά τη, όσο πιο εύκολα και καλύτερα γίνεται. Μου ήταν πολύ διασκεδαστική η μετάφραση της Μαφάλντα και της παρέας της. Αδυναμία είχα στον Φελίπε. Και μου άρεσε ότι ο Quino ήταν πιστός στον χαρακτήρα που είχε κατασκευάσει. Είναι κοινοτοπία αυτό που θα πω αλλά είναι ένα πραγματικά διαχρονικό κόμικς». Γιώργος Μπότσος, καθηγητής κόμικς στον ΑΚΤΟ, κομίστας «Για πολλούς η “Μαφάλντα” θεωρείται “η Λατινοαμερικανική εκδοχή των Peanuts”, αλλά η αντιπαράθεση αυτών των κορυφαίων σειρών μας δίνει την ευκαιρία να αντιληφθούμε τις απεριόριστες εκφραστικές δυνατότητες του comic-strip, αλλά το σημαντικότερο, να δούμε πως ένας κοινός δημιουργικός κορμός μπορεί να δώσει τόσο διαφορετικούς καρπούς. Η Μαφάλντα ήταν από τη γέννησή της εξωστρεφής, μαχητική, “προβληματισμένη”, θα τολμούσα να πω στα πρόθυρα μιας πρώιμης στράτευσης στην “προοδευτική μεριά”, τη στιγμή που ο θλιμμένος Charlie Brown ενσάρκωσε τις νευρώσεις μιας καταναλωτικής Αμερικής που, επιτέλους, έπρεπε να αναγνωρίσει το τραύμα της “αποτυχίας”, πίσω από το Αμερικανικό Όνειρο. Για μένα, η γνωριμία με τη λίγο τσαούσα, ευαίσθητη μικρή με το “μαλλί αφάνα”, συμπίπτει με την γνωριμία μου με το ενήλικο κόμικς, μέσα από τις σελίδες της “Κολούμπρας”. Είναι 1978, είμαι 18, μόλις έχω μπει στη Νομική και η επιτυχία της σειράς στον φοιτητικό χώρο είναι άμεση. Με έναν αναπάντεχο τρόπο αυτή η ανήλικη ηρωίδα με τον ενήλικο λόγο, “μιλάει στη γλώσσα μας”, οι αντιδράσεις της απέναντι στις κοινωνικές συνθήκες μάς είναι οικείες, καθώς υπάρχουν σαφείς αναλογίες με την κατάσταση στην Ελλάδα, τέσσερα χρόνια μόλις χρόνια μετά τη δική μας Χούντα, ενώ παρακολουθούμε το στραγγαλισμό των ελευθεριών από τις δικτατορίες της Ν. Αμερικής. Το πιο σημαντικό όμως επίτευγμα του Quino, είναι πως τόσο η ίδια όσο και όλος ο παιδικός θίασος της σειράς εκφράζονται με ένα χιούμορ ανάλαφρο αλλά οξύ. Οι ατάκες τους περιγράφουν τις συνθήκες ζωής της Αργεντινής κριτικά και ο λόγος τους – ο λόγος του δημιουργού, για να μην ξεχνιόμαστε… – έχει μια θετική χροιά για την ανάγκη δημιουργίας ενός καλύτερου αύριο. Η Μαφάλντα ψάχνεται, απορεί, αμφισβητεί. Σε αυτήν βλέπουμε μια φεμινίστρια, μια υπό εκκόλαψη ακτιβίστρια που πηγαίνει ακόμα στο δημοτικό. Αλλά και οι άλλοι χαρακτήρες μάς είναι – ακόμα – τόσο οικείοι! Η μικροαστή Σουζανίτα, ο παραδόπιστος γιος του μπακάλη Μανολίτο που θέλει να γίνει πλούσιος, η λιλιπούτεια αλλά ασυμβίβαστη Λιμπερτά (Ελευθερία)… Θέλοντας να υπογραμμίσω πόσο σπουδαίος δημιουργός ήταν ο Quino, σας προτρέπω να αναζητήσετε τα καταπληκτικά μονοσέλιδα “χωρίς λόγια” κόμικς του που, πέρα από την Μαφάλντα, αποδεικνύουν το αξεπέραστο μαύρο χιούμορ του και το κοφτερό στοχαστικό του πνεύμα. Όσο για τη μικρή μας ασυμβίβαστη, νιώθω πως μετά από μισό αιώνα δεν έχει “γεράσει” καθόλου, για αυτό και συνεχίζει να έχει γκελ στις νεότερες ηλικίες και να μιλάει άμεσα και στα… εγγόνια της!» Κωνσταντίνος Σκλαβενίτης, σκιτσογράφος στην εφημερίδα ΤΑ ΝΕΑ, κομίστας «Μπορεί να έχουν περάσει 60 χρόνια από τότε που ο Quino πρωτοσχεδίασε τη Μαφάλντα, αλλά οι ιστορίες της είναι πάντα επίκαιρες και φρέσκες. Η μικρή ανήσυχη ηρωίδα διαρκώς ψάχνει απαντήσεις στα μεγάλα ερωτήματα που δεν έχουμε καταφέρει να βρούμε απαντήσεις ακόμα και σήμερα. Και αν με μια πρώτη ματιά φαίνεται να είναι ένα παιδικό κόμικ στριπ, μπορεί να διαβαστεί από τον καθένα μας που αγαπάει τα κόμικς και την φιλοσοφία γενικά, ανεξαρτήτως ηλικίας. Και ξέρετε γιατί; Γιατί μέσα από τα παιδικά μάτια των ηρώων και με σκίτσα ζωντανά και εκφραστικά θίγονται όλα τα θέματα που μας απασχολούν σε όλη μας τη ζωή. Αυτό που έχει καταφέρει ο Quino δεν είναι εύκολο. Έχοντας δημιουργήσει μια αξέχαστη παρέα χαρακτήρων, ο καθένας με τη δική του φωνή και προσωπικότητα, με τις σκέψεις και τις ερωτήσεις που πολλές φορές κάνει, καταφέρνει να μας χαρίσει ψυχαγωγία, χαμόγελο ακόμα και συγκίνηση. Όταν διάβασα για πρώτη φορά Μαφάλντα κάπου στην εφηβεία μου, μέσα από τις σελίδες της αγαπημένης μου Βαβέλ, δεν έδωσα πολλή σημασία στα βαθύτερα νοήματα που έκρυβαν τα καρέ της, στριμωγμένα όπως έμοιαζαν εκεί στις τελευταίες σελίδες του περιοδικού λίγο μετά τις μεγάλες περιπέτειες του Pratt και πριν τις τρέλες του Altan με τον Κολόμβο του. Χρειάστηκε να περάσουν πολλά άλλα κόμικς από τα χέρια μου ως αναγνώστης αλλά και να φτιάξω τους δικούς μου κόσμους ως σκιτσογράφος για να επανέλθω στο έργο του Quino ξανά και ξανά, όχι μόνο για έμπνευση αλλά αναζητώντας κι εγώ απαντήσεις. Όχι τόσο στα προβλήματα αυτού του κόσμου – όπως και η Μαφάλντα έτσι κι εγώ ποτέ δεν θα καταλάβω τις εξηγήσεις των μεγάλων – αλλά στο τι κάνει αυτό το κόμικς τόσο ξεχωριστό. Και είναι απλό και ταυτόχρονα πολύπλοκο, γλυκόπικρο, μοντέρνο και άμεσο μέσα από τη σαφήνεια και την λιτότητά του στο σχέδιο και στα κείμενα που μοιάζουν με συμπυκνωμένες αλήθειες. Χωρίς εντυπωσιασμούς και υπερβολές, χωρίς καν χρώμα, με μόνο όπλο του την φινετσάτη καρτουνίστικη γραμμή του, ο Quino καταφέρνει να ξεπεράσει τους περιορισμούς των 4 καρέ του κόμικ στριπ και να συνθέσει έναν κόσμο ζωντανό και πολύχρωμο που μοιάζει να υπάρχει έξω από τον χρόνο και τον τόπο, κάνοντάς μας να νομίζουμε πως οι πρωταγωνιστές του ακούνε ειδήσεις, διαβάζουν εφημερίδα, μιλάνε για πολιτική, ζουν (γιατί όχι;) στην Ελλάδα. Έτσι δεν γίνεται με όλα τα μεγάλα έργα; Είτε μιλάμε για λογοτεχνία, κινηματογράφο ή μουσική, ταυτιζόμαστε όταν αυτό μιλάει στην καρδιά και το μυαλό μας, όταν μιλάει για εμάς και ό,τι μας απασχολεί, ανεξάρτητα του πότε έχει δημιουργηθεί. Έτσι συμβαίνει και στα κόμικς, σε αυτή τη μορφή τέχνης που περιέχει σχεδόν όλες τις άλλες και που έχει και αυτή τα αριστουργήματά της. Και η Μαφάλντα κατέχει ξεχωριστή θέση σε αυτά. Και σκέφτομαι πως αυτό που την κάνει τόσο σπουδαία είναι ότι οι ερωτήσεις της δεν έχουν βρει ακόμα απάντηση. Ίσως να μην χρειάζεται κιόλας.» Η συλλετική έκδοση Μαφάλντα 1-12 (επίτομο), Quino, κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μέδουσα-Σέλας, μετάφραση Νίκη Τζούδα – Κατερίνα Χριστοδούλου, λέτερινγκ Παυλίνα Καλλίδου – Παυλίνα Κιουρτσιδάκη. Και το σχετικό link...

Ένα ξεχωριστό κορίτσι με πολιτικές και κοινωνικές ανησυχίες. Ήταν 29 Σεπτεμβρίου του 1964 όταν η μορφή της Μαφάλντα τυπώθηκε για πρώτη φορά στο χαρτί και συγκεκριμένα στις σελίδες του αργεντίνικου περιοδικού «Primera Plana». Δημιουργός της ο Κίνο ή αλλιώς ο Χοακίν Σαλβαδόρ Λαβάδο, όπως ήταν το πραγματικό του όνομα. Γεννήθηκε το 1932 και σε ηλικία 13 ετών μπήκε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Μεντόσα. Σταμάτησε όμως πολύ νωρίς τις σπουδές του για να αφιερωθεί στο μεγάλο του πάθος: Τη γελοιογραφία και το σκίτσο. Το διασημότερο δημιούργημα του Κίνο ήταν η «ασεβής» Μαφάλντα. Κόρη μιας νοικοκυράς και ενός ασφαλιστή που με τις ερωτήσεις της και την ωριμότητά της φέρνει συνεχώς σε αμηχανία τους «τρομοκρατημένους» γονείς της. Μαφάλντα: Ένα ξεχωριστό κορίτσι με πολιτικές και κοινωνικές ανησυχίες Η Μαφάλντα δεν ήταν σαν τα άλλα κορίτσια της ηλικίας της. Οι ερωτήσεις της, οι απορίες της, οι παρατηρήσεις της, αν και διατυπωμένες άμεσα και με παιδική αφέλεια, άγγιζαν πολύ σημαντικά, ενίοτε και απαγορευμένα για την εποχή θέματα. Προσπαθώντας να κατανοήσει τον κόσμο των μεγάλων έρχεται αντιμέτωπη με την πλάνη που οι ίδιοι οι άνθρωποι έχουν δημιουργήσει προκειμένου να εξυπηρετούν τα προσωπικά τους συμφέροντα. Ένα 5χρονο κορίτσι που ζητά εξηγήσεις για τα πάντα: Για την κατάσταση των γυναικών, τη δικτατορία, τον υπερπληθυσμό, τον πυρηνικό πόλεμο, ακόμη και για τον Φιντέλ Κάστρο, εκφράζοντας με τον τρόπο της τις αγωνίες της γενιάς του 1960. Όταν κυκλοφόρησε στην Ισπανία του Φράνκο, η Μαφάλντα θεωρήθηκε ανάγνωσμα αποκλειστικά για ενήλικες. Στη Βολιβία, τη Χιλή, τη Βραζιλία, τα σκίτσα του Κίνο λογοκρίθηκαν, καθώς η Μαφάλντα δεν σταματούσε να ζητά απαντήσεις σε «καυτά» και αρκετές φορές «ενοχλητικά» θέματα για τα καθεστώτα των χωρών αυτών. Η Μαφάλντα είναι ένα κυνικό 6χρονο παιδί, στο βάθος αισιόδοξο, ώριμο αλλά κατά βάθος παιδί! Μέσα από τα μάτια του χαρακτήρα, ο Κίνο «φωτογράφισε» τον πραγματικό κόσμο με αρκετό χιούμορ για να θίξει τα θέματα που απασχολούσαν τις χώρες και δη την Αργεντινή που βρισκόταν σε περιόδους Χούντας, με το ίδιο λίγο πριν φύγει από τη ζωή να αναφέρει για το μυστικό της επιτυχίας της Μαφάλντα πως «ίσως το ότι πολλά από τα θέματα που την απασχολούσαν δεν έχουν βρει ακόμη λύση». Απόσπασμα από τα κόμικς της Μαφάλντα Ωστόσο, ακόμη κι αν η Μαφάλντα είναι διχασμένη και επαναστατική δεν παύει να είναι παιδί, γι' αυτό και δεν εγκαταλείπει τον κόσμο στη μοίρα του, αλλά μιλάει μαζί του και τον περιθάλπει βάζοντας ακόμη και έμπλαστρα στις πληγές του αν χρειαστεί. Τον καλεί να βελτιωθεί, τον παροτρύνει να αντισταθεί, τον βάζει να της υποσχεθεί ότι θα είναι ακόμα εκεί όταν, ως ενήλικας, θα γίνει διερμηνέας στον ΟΗΕ. Πώς προέκυψε όμως η Μαφάλντα; Ο χαρακτήρας της Μαφάλντα πλάστηκε από τον Κίνο το 1962 για τις ανάγκες ενός διαφημιστικού κόμικς. Το όνομά της το δανείστηκε από ένα διήγημα του συμπατριώτη του συγγραφέα Νταβίντ Βίνιας (Dar la Cara, 1962). Το σχέδιο όμως ναυάγησε. Συγκεκριμένα, έπρεπε να φτιάξει ένα χαρακτήρα για μια διαφήμιση πλυντηρίων και μάλιστα στο όνομα που θα χρησιμοποιούσε έπρεπε να υπάρχουν το M και το A. Ο λόγος ήταν ότι αυτά τα γράμματα υπήρχαν και στα πλυντήρια Mansfield, για τα οποία προοριζόταν η καμπάνια. Ο δημιουργός της Μαφάλντα, Κίνο Ο Κίνο δημιούργησε ένα εξάχρονο κορίτσι με φουντωτά μαλλιά, εμπνευσμένο από την Nancy (του Ernie Bushmiller) και την Lucy (του Charles M. Schulz). Έτσι, την βάφτισε «Mafalda», που εμπεριέχει τα γράμματα της επωνυμίας. Τελικά η διαφημιστική καμπάνια θα αποτύχει και ο νεαρός δημιουργός θα κρατήσει τα δικαιώματα του μικρού κοριτσιού. H Μαφάλντα δε διαφήμισε ποτέ εν τέλει κάποιο προϊόν, με μία μόνο εξαίρεση: την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Το άγαλμα της Μαφάλντα στη Μεντόζα της Αργεντινής, τη γενέτειρα του Κίνο Η Μαφάλντα πέρασε και στην κινούμενη εικόνα, παρά την αντίδραση του δημιουργού της. Το 1972 ο αργεντινός σκηνοθέτης Ντάριο Μάγιο και το 1993 ο κουβανός συνάδελφός του Χουάν Παδρόν μετέφεραν τις ιστορίες της στη μικρή οθόνη. Το 1982 η Μαφάλντα έκανε την κινηματογραφική της εμφάνιση στην ταινία που σκηνοθέτησε ο αργεντινός Κάρλος Μάρκες. Μάλιστα το Netflix έχει στα σκαριά σειρά με την 5χρονη και όλη της την παρέα, βασισμένη στα κόμικς του Κίνο. Στο Netflix θα μπει το «φαινόμενο» της Μαφάλντα Ήταν και είναι ακόμη δημοφιλής στην Ευρώπη και τη Λατινική Αμερική. Στη Βόρεια Αμερική δεν γνώρισε ανάλογη επιτυχία, επειδή εκεί βασίλευε ο Τσάρλι Μπράουν των Peanuts, ένα ήρωας με ομοιότητες αλλά χωρίς το πολιτικό υπόβαθρο της 5χρονης. Εμβληματικές ατάκες του Κίνο διά στόματος Μαφάλντα Μπορεί να έχουν περάσει 6 δεκαετίες από την εμφάνιση της Μαφάλντα, οι ατάκες και τα σχόλια για την τότε εποχή παραμένουν – έως και ανησυχητικά – επίκαιρα μέχρι και σήμερα. Ο Κίνο έβαλε στη Μαφάλντα ορισμένες από τις πιο εμβληματικές ατάκες των σύγχρονων κόμικς όπως: Από πού να σπρώξουμε τη χώρα για να πάει μπροστά; Μήπως τελικά αυτή η σύγχρονη ζωή είναι πιο πολύ σύγχρονη και λιγότερο ζωή; Το κακό με τη μεγάλη οικογένεια της ανθρωπότητας είναι ότι όλοι θέλουν να παίξουν το ρόλο του πατέρα. Το χειρότερο είναι ότι η επιδείνωση έχει αρχίσει να χειροτερεύει. Το να δουλεύεις για να μπορείς να ζήσεις είναι εντάξει. Αλλά γιατί αυτή τη ζωή που κερδίζεις δουλεύοντας θα πρέπει να την χαραμίζεις με το να δουλεύεις για την κερδίζεις; Το επείγον δεν αφήνει χρόνο στο σημαντικό. Μαμά, τι θα ήθελες να κάνεις αν ζούσες πραγματικά; Σταματήστε τον κόσμο, θέλω να κατέβω. Έτσι που πάμε, αυτή η χώρα θα φύγει στο εξωτερικό. Οι χαρακτήρες Σουσανίτα: Φίλη της Μαφάλντας που θέλει όταν μεγαλώσει να παντρευτεί έναν πλούσιο και όμορφο άντρα, να κάνει πολλά παιδιά και να γίνει νοικοκυρά. Φελίπε: Καλός φίλος, ένα χρόνο μεγαλύτερος. Έχει αιωνίως άγχος λόγω των σχολικών του υποχρεώσεων, είναι δειλός και δεν έχει αυτοπειθαρχία. Διαβάζει μονίμως το κόμικ «Μοναχικός Καβαλάρης» και καμιά φορά μπερδεύει τη φαντασία με την πραγματικότητα. Μανολίτο: Φίλος των Σουσανίτα και Φελίπε, γιος του μπακάλη Δον Μανόλο. Ονειρεύεται να ανοίξει όταν μεγαλώσει διεθνή αλυσίδα σούπερ μάρκετ. Τα ενδιαφέροντα του είναι οικονομικά, είναι φιλοχρήματος και έχει μεγάλα προβλήματα σε οποιοδήποτε μάθημα εκτός των μαθηματικών. Συχνά λογομαχεί με τη Σουσανίτα, η οποία τον σνομπάρει. Μιγκελίτο: Νεότερος και πιο αθώος από τους άλλους. Ταυτόχρονα πολύ εγωκεντρικός και με ιδιαίτερη προσωπικότητα. Γκίγιε ή Νάντο: Ο μικρός αδερφός της Μαφάλντας. Είναι ακόμα νήπιο, αλλά του αρέσει η Μπριζίτ Μπαρντό. Ελευθερία–Libertad: Είναι κοντούλα και αποτελεί έμμεσο σχόλιο για την πολιτική κατάσταση της εποχής στην Αργεντινή. Και το σχετικό link...

Το 1963 η εταιρία ηλεκτρικών συσκευών «Mansfield», αναθέτει στο νεαρό τότε Joaquin Salvador Lavado να δημιουργήσει ένα μικρό διαφημιστικό κόμικ που θα προωθεί τα προϊόντα της. Αυτός δημιουργεί ένα εξάχρονο κορίτσι με φουντωτά μαλλιά, εμπνευσμένο από την Nancy (του Ernie Bushmiller) και την Lucy (του Charles M. Schulz). Το όνομά της έπρεπε να αρχίζει από το γράμμα Μ, όπως και της εταιρίας. Έτσι, την βάφτισε «Mafalda», που εμπεριέχει τα γράμματα της επωνυμίας. Τελικά η διαφημιστική καμπάνια θα αποτύχει και ο νεαρός δημιουργός θα κρατήσει τα δικαιώματα του μικρού κοριτσιού. Το κορίτσι αυτό δεν είναι άλλο, από την γνωστή μας Μαφάλντα, ενώ ο Joaquin Salvador Lavado μας είναι γνωστός με το ψευδώνυμο Quino, το οποίο απέκτησε σε πολύ μικρή ηλικία για να τον ξεχωρίζουν από τον παππού του. Γεννημένος το 1932 στην Αργεντινή, διάβαζε από μικρή ηλικία κόμικ. Η γιαγιά του ήταν κομουνίστρια, ενώ οι γονείς του είχαν μεγάλο ενδιαφέρον και ανησυχία για την άνοδο του φασισμού. Οι ιδέες αυτές θα τον επηρεάσουν και στο μετέπειτα έργο του. H Μαφάλντα κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στην μορφή που τη γνωρίζουμε το 1964, στο περιοδικό «Primera Plana». Με μια πρώτη ματιά φαίνεται να είναι ένα παιδικό κόμικ, καθώς πρόκειται για τις ιστορίες ενός εξάχρονου κοριτσιού, που λατρεύει τα πανκέικς και τους Beetles, μισεί την σούπα, είναι ανυπόμονη και πολλές φορές φωνακλού. Ωστόσο, οι σκέψεις και οι ερωτήσεις που πολλές φορές κάνει, έχουν πολιτικό υπόβαθρο, αφού θίγει ζητήματα πολέμων, πείνας, δουλειάς αλλά και στερεοτύπων. Μέσα από τα καρέ της Μαφάλντα, γίνονται αναφορές στον Ψυχρό Πόλεμο, στον πόλεμο του Βιετνάμ, στα δικαιώματα τον Αφρο-Αμερικανών, στα δικαιώματα της γυναίκας, μέχρι και στο φοιτητικό κίνημα του Μάη του ΄68. Όνειρό της άλλωστε, είναι να γίνει μεταφράστρια στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. ΟΙ ΧΑΡΑΚΤΗΡΕΣ Στο κόμικ συναντάμε και μια σειρά από άλλους χαρακτήρες, καθένας από τους οποίους αντανακλά και κάποιο στερεότυπο ή ιδεολογία. Ο πατέρας της, για τον οποίο η Μαφάλντα αναρωτιέται γιατί πηγαίνει στην δουλειά αφού πάντα γυρνάει εξουθενωμένος και η μητέρα της, την οποία ρωτάει γιατί μένει σπίτι και συμβιβάζεται με τον στερεοτυπικό ρόλο της γυναίκας. Ο Φελίπε είναι ένα παιδί στην ηλικία της Μαφάλντα, με τεράστια φαντασία, που του αρέσουν τα κόμικ και να παίζει ινδιάνους και καουμπόηδες. Δεν του αρέσει καθόλου το σχολείο, το οποίο του φέρνει κατάθλιψη και φοβίες. Ουσιαστικά έχει τον ρόλο του ναίφ καλλιτέχνη ονειροπόλου. Ο Μανολίτο, ο γιος ενός Ισπανού μετανάστη ιδιοκτήτη καταστήματος, έχει εμμονή με τα χρήματα και την καριέρα αντιπροσωπεύοντας τον καπιταλισμό. Η Σουσανίτα, ένα κορίτσι ξανθό, που λατρεύει το κουτσομπολιό και όνειρό της είναι να γίνει νοικοκυρά και να αποκτήσει πολλά παιδιά, διαφοροποιείται με την Μαφάλντα. Ο Μιγκουελίτο, μετανάστης από την Ιταλία, συγκρούεται με την Μαφάλντα ενώ πολλές φορές έχει κοινωνιοπαθητικές συμπεριφορές. Ο παππούς του θαύμαζε τον Μουσολίνι, ενώ στον ίδιο αντανακλάται ο φασισμός. Το 1968 η Μαφάλντα απέκτησε έναν μικρό αδερφό, ο οποίος βασίζεται στο ανιψάκι του Quino, και σε αντίθεση με αυτήν, λατρεύει την σούπα! Τέλος, στις ιστορίες έκανε την εμφάνισή του ένα κορίτσι με το όνομα Libertad (ελευθερία), το οποίο έχει αριστερές επαναστατικές απόψεις, εισάγοντας έτσι και το αναρχοκουμμουνιστικό στοιχείο. Το 1973 ο Quino σταματάει την Μαφάλντα, λέγοντας πως τα έχει πει όλα και δεν θέλει να νοιώθει πως επαναλαμβάνεται. Πίσω από αυτό όμως, κρύβεται το πραξικόπημα στην Αργεντινή που έφερε τον Raul Alberto Lastrin στην εξουσία. Πολλοί συνάδελφοι του Quino είχαν μυστηριωδώς «εξαφανιστεί». Εξαιτίας της κατάστασης που βλέπει να χειροτερεύει αποφασίζει να μετακομίσει για μερικά χρόνια στο Μιλάνο της Ιταλίας. ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑ ΕΝ ΜΕΣΩ… ΧΟΥΝΤΑΣ Όλη η σειρά της Μαφάλντα όμως, κυκλοφόρησε σε περιόδους χούντας στην Αργεντινή. Όπως είχε αναφέρει ο Quino, ήταν τυχερός που η χούντα δεν είχε κάποιο επίσημο γραφείο λογοκρισίας και οι απόψεις του περνούσαν ανώδυνα, μέσα από το παιδικό στόμα της Μαφάλντα. Οι εκδότες του πολλές φορές του πρότειναν να αλλάξει κάποιες ατάκες, αλλά ο ίδιος είχε πάρει τα μέτρα του. Ποτέ δεν επιτέθηκε εμφανώς σε κάποιον συγκεκριμένο πολιτικό (χαριτολογώντας είχε πει πως δεν είναι καλός καρικατουρίστας), δεν άγγιξε καθόλου την εκκλησία, τον στρατό και την ομοφυλοφιλία, ενώ πολλά μηνύματα ήταν κρυμμένα σε μεταφορές και αλληγορίες. Ακόμα και η σούπα που μισεί η Μαφάλντα αλλά η μητέρα της την αναγκάζει να τη φάει, είναι αναφορά στα στρατιωτικά πραξικοπήματα, τα οποία με την βία επιβάλλονταν στους λαούς. Ο Quino ήταν πολύ προσεχτικός και δεν δέχθηκε την μεταφορά της Μαφάλντας σε άλλο μέσο, παρά μόνο σε μορφή animation, που είναι και το πιο κοντινό στο κόμικ. Έτσι το 1972 θα κυκλοφορήσει μια σειρά από μικρού μήκους animation, και το 1992 μία δεύτερη. Τέλος η Μαφάλντα δεν διαφήμισε ποτέ κάποιο προϊόν, με μία μόνο εξαίρεση: την προώθηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ίσως έτσι κατάφερε να κάνει και το βαθύτερο όνειρό της, για την ειρήνη στον κόσμο πραγματικότητα. Πηγή: https://www.haniotika-nea.gr/mafalnta-ena-kryfa-politiko-komik/

Η πρωτεύουσα της Βενεζουέλας, Καράκας απέκτησε τη Μαφάλντα της, τον πιο αντιπροσωπευτικό χαρακτήρα του Αργεντινού σκιτσογράφου Κίνο. Στην πλατεία Όμπερον, στον δήμο Μπαρούτα έγιναν πρόσφατα τα αποκαλυπτήρια αγάλματος της Μαφάλντα του γλύπτη Πάμπλο Ίργκανγκ. Ο καλλιτέχνης δημιουργεί αγάλματα εμπνευσμένα από τη διάσημη σειρά κόμικ από το 2009, με εξουσιοδότηση από τον ίδιο τον Κίνο. «Η αλήθεια είναι ότι για μένα ήταν μια τεράστια έκπληξη. Είμαι θαυμαστής της Μαφάλντα, όπως πολλοί, όπως όλοι. Από μικρός την παρακολουθούσα και έκανα συλλογή των κόμικ της. Πάντα την αγαπούσα και, όταν βρέθηκα αντιμέτωπος με την πρόκληση να την παρουσιάσω σε τρεις διαστάσεις, ο μόνος όρος που έβαλα ήταν να συμμετάσχει ο Κίνο» ανέφερε ο γλύπτης. Αγάλματα της Μαφάλντα που δημιούργησε ο Ίργκανγκ έχουν τοποθετηθεί στις πόλεις Μπουένος Άιρες, Μεντόζα, Σαν Σαλβαδόρ, Μαρ ντε Κόμπο της Αργεντινής και στις πόλεις Οβιέδο και Σάντα Κολόμα δε Γκραμανέτ της Ισπανίας. Το γλυπτό στη Βενεζουέλα παρουσιάζει τη Μαφάλντα συνοδευόμενη από έναν άλλο από τους χαρακτήρες του κόμικ και της σειράς κινουμένων σχεδίων, τον Μανολίτο. Και οι δύο χαρακτήρες απεικονίζονται με «εξανθρωπισμένο» τρόπο, σύμφωνα με τον γλύπτη. Το άγαλμα έχει ύψος 80 εκατοστά και η Μαφάλντα κάθεται σε ένα παγκάκι, ώστε να μπορούν οι περαστικοί να κάθονται και να φωτογραφίζονται μαζί της. ΠΗΓΗ

"Με αυτό το βιβλίο η δημοφιλής σ' όλο το κόσμο Μαφάλντα ξαναγυρνάει με ανέκδοτες ιστορίες της. Σ' αυτές τις σελίδες μαθαίνουμε όχι μόνο για το άγνωστο παρελθόν της Μαφάλντα, αλλά και για τις λίγες και σπάνιες περιπτώσεις που ο Quino (Joaquin Lavado) την ξανασχεδίασε αυτά τα τελευταία χρόνια. Περιπτώσεις πολύ συγκεκριμένες, εξαιρέσεις θα λέγαμε, που έγιναν για να επιβεβαιώσουν περισσότερο ένα κανόνα." (από το οπισθόφυλλο του βιβλίου) Ευχαριστούμε τον lunatic για το εξώφυλλο. Το άλμπουμ Μαφάλντα 25 κυκλοφόρησε από τη Βαβέλ, μάλλον το 1991 (το δικό μου αντίτυπο έχει ημερομηνία έκδοσης Ιούλιο 1991) χωρίς να μπορώ να γνωρίζω εάν αυτή είναι η πρώτη του ημερομηνία έκδοσης. Το βιβλίο είναι σε μεγάλο φορμάτ (27,5εκ. x 21εκ.) και αποτελείται από 80 ασπρόμαυρες σελίδες. Ξεκινάει από την προϊστορία της Μαφάλντα, τις πρώτες βινιέτες δηλαδή που οδήγησαν στη δημιουργία του χαρακτήρα και της προσωπικότητας της Μαφάλντα, πριν ακόμα εμφανιστεί το κοριτσάκι με τα πυκνά μαύρα μαλλιά και το φιογκάκι. Στη συνέχεια παρουσιάζονται οι περίοδοι της ζωής της Μαφάλντα ανάλογα με το ρυθμό έκδοσης (Οι 48 πρώτες, Μία την ημέρα, Τέσσερις την εβδομάδα, Οι πέντε εβδομάδες του αντίο) και το περιοδικό που εργαζόταν ο Quino. Περιέχονται πολλές ιστορίες της Μαφάλντα που δεν είχαν συμπεριληφθεί στη σειρά των 12 άλμπουμ (εκδόσεις Ars Longa). Ένας από τους λόγος που δεν είχαν δημοσιευτεί κάποια από αυτά τα στρηπάκια είναι ότι αφορούσαν σχολιασμό της επικαιρότητας (είτε της Αργεντινής - ο Quino είναι Αργεντίνος - είτε του κόσμου), κι ότι δεν θα γίνονταν κατανοητά από τον αναγνώστη χωρίς γνώση των γεγονότων τα οποία καυτηριάζουν. Έτσι, στo Μαφάλντα 25, τα στρηπ αυτά συνοδεύονται από μια - δυο γραμμές που αναφέρουν το γεγονός που σχολιάζεται (βλέπε φωτο). Ο σχολιασμός αυτός γίνεται και σε μερικές από τις ήδη δημοσιευμένες ιστορίες. Τέλος περιλαμβάνονται οι τελευταίες εμφανίσεις της Μαφάλντα (αδημοσίευτες στα ελληνικά) καθώς και οι δύο έκτακτες εμφανίσεις της, μία το 1976 για τη UNICEF (οι δέκα αρχές της Διακήρυξης των Δικαιωμάτων του Παιδιού, που συνοδεύονται από δέκα απολαυστικά σχόλια της Μαφάλντα) και μία το 1984 για λογαριασμό του Οργανισμού Στοματικής Υγιεινής της Αργεντινής, όπου η Μαφάλντα και ο Μανολίτο πλένουν δημόσια τα δόντια τους. Αυτή ήταν και η τελευταία φορά που ο Quino σχεδίασε τη Μαφάλντα. Ουσιαστικά το Μαφάλντα 25 δεν αποτελεί συνέχεια των 12 τευχών που είχαν εκδοθεί, αλλά συμπλήρωμα τους. Ομαδοποίηση Quino - Αφιέρωμα στον Quino - Αφιέρωμα στη Μαφάλντα (Χαρακτήρες)

Επιθετική και θρασεία η Μαφάλντα αναρωτιέται συνεχώς για την παγκόσμια κατάσταση, την ειρήνη και την κοινωνία και φέρνει συχνά σε αμηχανία τους γονείς και τους φίλους της. Σήμερα 29 Σεπτεμβρίου 2021, η Μαφάλντα, η αιώνια 6χρονη αργεντίνα με τις απολαυστικές υπαρξιακές και γεωπολιτικές ανησυχίες γίνεται 57 ετών. Ήταν 29 Σεπτεμβρίου του 1964 όταν ο δημιουργός της Κίνο (Quino), που πέθανε πριν από ακριβώς έναν χρόνο (30 Σεπτεμβρίου 2020), κυκλοφορούσε το πρώτο της κόμικ στριπ. Η εφημερίδα «ΤΑ ΝΕΑ» φιλοξένησε επί μακρόν τους προβληματισμούς της Μαφάλντα και η πρώτη της εμφάνιση έγινε τη Δευτέρα 24 Ιουλίου 1989. «ΤΑ ΝΕΑ», 24.7.1989, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ» Την ημέρα εκείνη «ΤΑ ΝΕΑ» συνέστησαν στο αναγνωστικό τους κοινό τη Μαφάλντα και τους φίλους της. «ΤΑ ΝΕΑ», 24.7.1989, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ» Όπως αναφέρουν «ΤΑ ΝΕΑ» της 29ης Ιουλίου 1994, «ήταν το 1962 όταν η εταιρεία οικιακών ηλεκτρικών ειδών Mansfield ήρθε σε επαφή με τον Κίνο και του ζήτησε ένα διαφημιστικό κόμικ όπου να πρωταγωνιστεί μια ομάδα παιδιών. Ο Αργεντινός σκιτσογράφος σχεδίασε τότε μερικές φιγούρες, μεταξύ των οποίων την ανεπανάληπτη Μαφάλντα. Η διαφήμιση δεν προχώρησε, αλλά δεν συνέβη το ίδιο με τη Μαφάλντα που έκανε την πρώτη εμφάνισή της δύο χρόνια αργότερα στο περιοδικό “Primera Plana” του Μπουένος Άιρες. Έξι μήνες μετά θα συνεχίσει τις περιπέτειές της στην εφημερίδα “El Mundo” και το 1967 θα περάσει στο περιοδικό “Siete Dias” όπου θα ζήσει μέχρι το 1973». «ΤΑ ΝΕΑ», 29.7.1994, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ» Αμφισβητίας, επιθετική και θρασεία η Μαφάλντα αναρωτιέται συνεχώς για την παγκόσμια κατάσταση φέρνοντας σε αμηχανία τους γονείς της, ένα ζευγάρι πλήρως ενταγμένο στο κοινωνικό κατεστημένο. Οι καλύτεροί της φίλοι είναι ο Μανολίτο, ένα αγόρι με επιχειρηματικές ανησυχίες, η Σουζανίτα, ένα φιλόδοξο και εγωκεντρικό κορίτσι, και ο Φελίπε, αιώνιος ονειροπόλος. Η Μαφάλντα και η παρέα της είχαν παράλληλη πορεία με μια άλλη αγαπημένη παρέα κόμικ, τα Peanuts (φυστίκια), την παρέα δηλαδή του Σνούπι και του Τσάρλι Μπράουν που δημιούργησε ο σκιτσογράφος Τσάρλς Σουλτς το 1950. Μάλιστα ο σπουδαίος σημειολόγος, κριτικός λογοτεχνίας και συγγραφέας Ουμπέρτο Έκο είχε μελετήσει τις δύο αυτές παρέες. «Ο κόσμος του Σουλτς είναι εσωστρεφής, ψυχαναλυτικός, χωρίς ενήλικες, μη ιδεολογικός, ζει σε έναν κόσμο όπου ψηφίζουν λιγότεροι από τους μισούς πολίτες. Η Μαφάλντα αντίθετα, κατοικεί σε έναν κόσμο τελείως διαφορετικό όπου τα παιδιά ανακατεύονται με τους μεγάλους, προσπαθούν να τους μιμηθούν στο ντύσιμο και τις πολιτικές συζητήσεις, έναν κόσμο όχι γενικά λατινοαμερικάνικο αλλά χαρακτηριστικά αργεντίνικο και γι’ αυτό πολύ Ευρωπαίο». «ΤΑ ΝΕΑ», 25.10.1990, Ιστορικό Αρχείο «ΤΟ ΒΗΜΑ» & «ΤΑ ΝΕΑ» Όταν η Μαφάλντα έκλεινε τα 30 της χρόνια το 1994, ο Κίνο δέχθηκε την ερώτηση αν η Μαφάλντα θα ζει για πάντα. «Πιστεύω πως θα πάψει να ενδιαφέρει τα παιδιά όταν αντιληφθούν ότι δεν παίζει με τα κομπιούτερ και τα άλλα μηχανήματα που τους αρέσει να σκαλίζουν». Ποιος μπορεί να ισχυριστεί ότι ο Κίνο έπεσε έξω; Πόσα παιδιά σήμερα γνωρίζουν τη Μαφάλντα και πόσοι ενήλικες μοιράζονται σήμερα τους προβληματισμούς της; Και το σχετικό link...

Στις ιστορίες της μικρής Μαφάλντα, στις γελοιογραφίες του και στα μονοσέλιδα, συνήθως χωρίς λόγια, κόμικς του ο Κίνο σατίρισε κάθε εξουσιαστική δομή, κάθε υποκριτικό καθωσπρεπισμό, κάθε αστική σύμβαση. Και κάθε σούπα. Η μικρή Σουζανίτα διαβάζει την εφημερίδα των γονιών της. Πόλεμοι, βόμβες, διαδηλώσεις, σεισμοί, λιμοί και καταποντισμοί περνούν από μπροστά της. Δείχνει θλιμμένη. Πετάει κάτω την εφημερίδα. Και ανακουφισμένη αναφωνεί: «Ααααχ! Ευτυχώς ο κόσμος βρίσκεται πολύ πολύ μακριά!». Αυτή είναι η μία στάση που μπορεί να κρατήσει κάποιος. Η στάση του εφησυχασμού και του ωχαδερφισμού. Της πλαστής ασφάλειας που παρέχει η απόσταση από τα γεγονότα. Η στάση που σάρκαζε ο Κίνο στο σύνολο της καριέρας του. Κι υπάρχει και η άλλη στάση. Η στάση της Μαφάλντα, που κάθεται δίπλα στη Σουζανίτα προβληματισμένη και ανήσυχη γιατί ζει στον ίδιο κόσμο με τη Σουζανίτα. Η στάση του Κίνο που με τα έργα του ήθελε να αλλάξει αυτόν τον κόσμο. Κι αν δεν τα κατάφερνε, τουλάχιστον να μας κάνει να τον δούμε με τα μάτια ενός παιδιού. Και να μην επαναπαυτούμε. Ο Joaquin Salvador Lavado που μεγαλούργησε ως Κίνο γεννήθηκε το 1932 στη Μεντόζα της Αργεντινής, γιος Ανδαλουσιανών μεταναστών με δημοκρατικές αρχές. Έχασε και τους δυο γονείς του πριν προλάβει να ενηλικιωθεί και σπούδασε καλές τέχνες χωρίς να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Από μικρή ηλικία εργάστηκε ως γελοιογράφος σε περιοδικά και εφημερίδες ενώ ανέλαβε το σχεδιαστικό και εικονογραφικό μέρος σε πολλές διαφημιστικές καμπάνιες. Όταν το 1963 αποδέχτηκε την πρόταση μιας εταιρείας ηλεκτρικών συσκευών να επινοήσει έναν χαρακτήρα που θα γινόταν το σήμα κατατεθέν της, γεννήθηκε η Μαφάλντα. Οι πρώτες της ιστορίες δημοσιεύτηκαν στις 29 Σεπτεμβρίου του 1964 στο περιοδικό «Primera Plana» ενώ λίγους μήνες αργότερα μετακόμισαν στην εφημερίδα «El Mundo», σε εθνικό επίπεδο πια. Η συνταγή ήταν πολύ απλή: μια μεσοαστική οικογένεια της Αργεντινής, ένα κοριτσάκι, ένας μπαμπάς, μια μαμά, πολλοί συμμαθητές. Και τριγύρω ένας κόσμος που βράζει. Σ’ αυτόν τον κόσμο, η Μαφάλντα με την αφοπλιστική της ειλικρίνεια και τις ενοχλητικές ερωτήσεις της προς τους μεγάλους γίνεται ο πιο αυστηρός κριτής. Συνήθως απογοητευμένη, συχνά οργισμένη, απελπισμένη όταν το μεσημεριανό γεύμα περιλαμβάνει σούπα, θυμωμένη όταν βλέπει τις χούντες στη Λατινική Αμερική να ανεβοκατεβαίνουν η μια μετά την άλλη. Ονειροπόλα όταν σκέφτεται πώς θα μπορούσαν να είναι τα πράγματα, απαισιόδοξη όταν βλέπει πώς είναι τα πράγματα. Επηρεασμένος από τα «Peanuts» του Charles Schulz, στα οποία όμως δεν συμμετείχαν ποτέ ενήλικοι καθώς όλες τις νευρώσεις τους και τον διαταραγμένο ψυχισμό τους είχαν αναλάβει τα παιδιά, τη λιτότητα των σχεδίων του Saul Steinberg, το πικρό πολιτικό χιούμορ του Chaval, την καθαρή ασπρόμαυρη γραμμή του Sempe και με μια πλούσια εικαστική παιδεία, ο Κίνο υιοθέτησε ένα δοκιμασμένο και επιτυχημένο στιλ για τις ιστορίες του: ασπρόμαυρα στριπ των τριών ή τεσσάρων καρέ, ένα σταθερό καστ χαρακτήρων, λίγα λόγια, πλούσιες εκφράσεις. Και ένα περιεχόμενο που με πρωταγωνίστρια μια εξάχρονη μικρούλα σχολίαζε όλη την πολιτική και κοινωνική πραγματικότητα των δεκαετιών του 1960 και του 1970. Η Μαφάλντα που απορεί και μελαγχολεί, ο πεσιμιστής Φελίπε (με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία του Κίνο όπως είχε δηλώσει) που βρίσκεται πάντα σε αδιέξοδο, ο φιλοχρήματος Μανολίτο που ανυπομονεί να αναλάβει το μπακάλικο του μετανάστη πατέρα του, η συντηρητική μικροαστή Σουζανίτα που ονειρεύεται να παντρευτεί και να γίνει μητέρα, ο παράξενος Μιγκελίτο που νιώθει πως δεν τον καταλαβαίνουν, η μικροσκοπική Λιμπερτάδ με την αριστερή ιδεολογία να αποτυπώνεται σε κάθε φράση της, ο αδερφούλης Γκιγέρμε που βαδίζει στα χνάρια της Μαφάλντα συνθέτουν έναν συνοικιακό μικρόκοσμο από λιλιπούτειους κοινωνικούς, πολιτικούς και οικονομικούς αναλυτές, ο οποίος αντανακλά τη μεγάλη εικόνα της φτώχειας, της αποξένωσης, της πολιτικής αστάθειας, των ανισοτήτων. Σ’ αυτό το πλαίσιο οι ιστορίες της Μαφάλντα ήταν πάντα βαθιά πολιτικές, έμμεσα ή άμεσα. Στα περισσότερα από τα εκατοντάδες στριπ που δημιούργησε ο Κίνο, στο επίκεντρο του χιούμορ βρισκόταν η τρέχουσα πολιτική κατάσταση της χώρας του, των ΗΠΑ, της Κίνας, της Κούβας, σχολιάζονταν η αστυνομική βία και η καταστολή, κατακρίνονταν οι λογοκριτικές μέθοδοι, σαρκάζονταν ο μιλιταρισμός, ο ιμπεριαλισμός και η αποικιοκρατία, στηλιτευόταν η αθλιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος. Και αυτό συνεχίστηκε με συνέπεια μέχρι το 1973 όταν ο Κίνο, με την προσωρινή επιστροφή της δημοκρατίας στη χώρα του, αποφάσισε να αποχαιρετήσει τη Μαφάλντα ενώ λίγο αργότερα μετακόμισε στην Ευρώπη και πέρασε μεγάλο μέρος της ζωής του στο Μιλάνο και τη Μαδρίτη για να επιστρέψει στο Μπουένος Άϊρες πολύ μετά. Στα ελληνικά έχουν κυκλοφορήσει τα βιβλία «Η Μαφάλντα και ο κόσμος της» (εκδ. Κολούμπρα, 1978), 12 τόμοι με το σύνολο των ιστοριών της από τις εκδόσεις Βαβέλ και Ars Longa, «Μαφάλντα 25» (εκδ. Βαβέλ, 1991), «Ο κόσμος ανάποδα» (εκδ. Βαβέλ, 1983), «Κινολογίες» (εκδ. Ars Longa, 1987) και «Σκληρός που είναι ο έρωτας» (εκδ. Ars Longa, 1988). Στη Μαφάλντα επέστρεψε ελάχιστες φορές και μόνο για κοινωφελείς σκοπούς, όπως η Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Παιδιού της UNICEF το 1973. Συνέχισε όμως να δημιουργεί μικρά μονοσέλιδα κόμικς και γελοιογραφίες που δημοσιεύονταν πλέον στα σημαντικότερα έντυπα της Ευρώπης και της Νότιας Αμερικής. Στην πλειονότητά τους αυτά χαρακτηρίζονται από μια διάχυτη απαισιοδοξία και από ένα βαθύ, υπόγειο χιούμορ που δεν οδηγεί σε γέλια αλλά σε περισυλλογή. Το χιούμορ του Κίνο λειτουργεί περισσότερο ως υπόμνηση, ως παρατήρηση, ως μομφή παρά ως απελευθερωτική προτροπή. Στις σιωπηλές σελίδες του, το τελευταίο καρέ, που ανατρέπει το συμβατικά αναμενόμενο φινάλε, επαναφέρει τον αναγνώστη σε μια σκληρή πραγματικότητα από την οποία προσπαθούσε να διαφύγει μέσω των κόμικς, όπως και οι χαρακτήρες του Κίνο προσπαθούν από κάτι να διαφύγουν για να προσγειωθούν απότομα και οδυνηρά. Αυτό το δυσάρεστο αίσθημα της απότομης προσγείωσης μαζί με μια απαισιοδοξία (που ποτέ όμως δεν μεταστρέφεται σε ηττοπάθεια και παραίτηση) είναι που χαρακτηρίζουν το σύνολο του έργου του μεγάλου Αργεντινού δημιουργού. Η Μαφάλντα, παρά τη θλίψη και την οργή της, δεν συνθηκολόγησε ποτέ και δεν παραιτήθηκε. «Η Μαφάλντα ζει σε μια συνεχή διαλεκτική με τον κόσμο των ενηλίκων που δεν τον εκτιμά, δεν τον σέβεται, του αντιτίθεται, τον ταπεινώνει και τον απορρίπτει ασκώντας το δικαίωμά της να παραμείνει ένα παιδί που δεν θέλει να αφομοιωθεί σε έναν κόσμο διεφθαρμένο από τους μεγάλους», όπως είχε γράψει ο Ουμπέρτο Έκο (όπως αναπαράγεται στο «Μαφάλντα 25», εκδόσεις Βαβέλ, 1991). Αυτόν τον κόσμο καυτηρίασε και «πολέμησε» με τα σκίτσα του, τα κόμικς του, τις γελοιογραφίες ο Κίνο για περισσότερα από πενήντα χρόνια. Όχι για να τον καταστρέψει, αλλά για να τον αλλάξει. Και το σχετικό link...

Από την Βαβέλ #10, ένα άτιτλο στριπάκι της Μαφάλντα του Quino.

Μαφάλντα: μια μικρή επαναστάτρια ετών 50! Όλοι κάποια στιγμή θα έχουμε συναντήσει το κοριτσάκι με την μαύρη αφάνα από την Αργεντινή να αναρωτιέται για πράγματα που συμβαίνουν στον πλανήτη μας. Η γνωστή μας Μαφάλντα είναι ένας χαρακτήρας κόμικ που δημιουργήθηκε πολλά χρόνια πριν, αλλά η διαχρονικότητα των αποριών της εξακολουθεί να την κάνουν επίκαιρη και γνωστή σε ολόκληρο τον κόσμο και όχι μόνο στη Λατινική Αμερική, όπου γεννήθηκε. Ο Quino (το πραγματικό του όνομα είναι Joaquín Salvador Lavado), ο «μπαμπάς» της Μαφάλντα, δημιούργησε τη μικρή ηρωίδα σχεδόν τυχαία το 1963, όταν του ζητήθηκε να φτιάξει μια σειρά σχεδίων για μια διαφημιστική καμπάνια μιας εταιρίας. Όπως έχει δηλώσει ο ίδιος: «στην πραγματικότητα η Μαφάλντα ήταν μια ιστορία για την προώθηση μια καινούριας σειράς ηλεκτρονικών ειδών με το όνομα Mansfield. Το πρακτορείο Agnes Publicidad ανέθεσε αρχικά την καμπάνια στον Miguel Brascó, αλλά λόγω πολλών υποχρεώσεων, το ανέθεσε σε μένα. Ωστόσο η εταιρία ποτέ δεν δημοσίευσε τη συγκεκριμένη διαφημιστική καμπάνια κι έτσι τα σχέδια της Μαφάλντα έμειναν στο συρτάρι». Βέβαια έμειναν στο συρτάρι μόνο για έναν χρόνο, αφού το 1964 δημοσιεύθηκε για πρώτη φορά σε ένα ένθετο του περιοδικού “Leoplán” και τα επόμενα 2 χρόνια περιπλανήθηκε σε εφημερίδες όπως η “Primera Plana” (στις 29 Σεπτεμβρίου η πρώτη έκδοση) και η “El Mundo”, μέχρι το 1966, τη χρονιά δηλαδή, που εκδίδεται το πρώτο βιβλίο με τη μικρή ηρωίδα. Όσον αφορά στο εξωτικό όνομά της, το πήρε από την κινηματογραφική έκδοση του μυθιστορήματος «Dar la cara», του David Viñas, όπου σε μια σκηνή εμφανίζεται ένα κοριτσάκι με αυτό το όνομα, το οποίο φάνηκε χαρούμενο στον Quino κι έτσι βάφτισε την μικρή ηρωίδα του. Οι επαναστατικές ιδέες της Μαφάλντα, παρά τα 5 της χρόνια και οι εύλογες απορίες της για την αργεντίνικη και όχι μόνο κοινωνία, ήταν που έκαναν την μικρή ηρωίδα τόσο αγαπητή σε ολόκληρο τον κόσμο. Η πολιτικοποιημένη Μαφάλντα δεν δίστασε να εκφράσει την άποψή της για σημαντικά κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της εποχής της όπως τον πόλεμο στο Βιετνάμ, τη δολοφονία του Κένεντυ, τα ανθρώπινα δικαιώματα, την καταστολή, τον Τρίτο Κόσμο, τον φεμινισμό και τη θρησκεία. Ποτέ δεν έπαψε να σχολιάζει τα κοινωνικοπολιτικά γεγονότα ενώ πάντα ενδιαφερόταν για τον άνθρωπο, την παγκόσμια ειρήνη και παρά την απαισιοδοξία της επαναστατούσε για όσα στραβά συμβαίνουν γύρω της . Η ίδια δεν μπορούσε ποτέ να καταλάβει τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονταν οι «μεγάλοι» και γι’ αυτό δεν ήθελε να γίνει σαν αυτούς. Τον Ιούνιο του 1973 ο Quino σχεδίασε την τελευταία ιστορία της Μαφάλντα, η οποία δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Siete Días. Η απόφαση αυτή του Quino δεν εμπόδισε τη Μαφάλντα να ταξιδέψει σε ολόκληρο τον κόσμο και να γνωρίσει κι άλλες επιτυχίες. Το 1977 η μικρή Αργεντίνα, μετά από αίτημα της UNICEF, πρωταγωνιστεί στην παγκόσμια καμπάνια για τη Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Παιδιού. Παρά τις αρχικές αντιρρήσεις του δημιουργού της, το 1972 ο Daniel Mallo δημιουργεί μια σειρά από καρτούν βασισμένα στις ιστορίες της Μαφάλντα. Το 1981 με βάση αυτές τις ιστορίες για την τηλεόραση, δημιουργείται και ταινία.* Μετά από 10 χρόνια, στις 17 Απριλίου του 1987, μετά το αποτυχημένο πραξικόπημα εναντίον της κυβέρνησης Alfonsín, ο Quino ξανασχεδιάζει τη Μαφάλντα, αυτή τη φορά να λέει: «¡Sí a la democracia! ¡Sí a la justicia! ¡Sí a la libertad! ¡Sí a la vida!» που σημαίνει « Ναι στη δημοκρατία! Ναι στην δικαιοσύνη! Ναι στην ελευθερία! Ναι στη ζωή!». Παρά τα 50 χρόνια που έχουν περάσει από την εποχή της δημιουργίας της, η Μαφάλντα παραμένει επίκαιρη καταφέρνοντας να βάλει πολιτικές αιχμές και παρά τα 5 της να δείχνει ωριμότερη και πιο πολιτικοποιημένη κι από τους ίδιους της τους γονείς. Ο Quino κατάφερε μέσα από την παιδική αθωότητα και την σπιρτάδα της Μαφάλντα να προβληματίσει τους αναγνώστες της για τις συνθήκες που επικρατούσαν την εποχή του 1960-70 τόσο στην Αργεντινή και γενικότερα στην Λατινική Αμερική, όσο και σε ολόκληρο τον πλανήτη. Μέχρι στιγμής, τα βιβλία της έχουν μεταφραστεί σε πάρα πολλές γλώσσες και συνεχίζουν ακόμη και σήμερα να «πουλάνε». Όσα χρόνια και να περάσουν, η μικρή ηρωίδα θα συνεχίζει να μας γοητεύει με την εξυπνάδα της και την αγωνία της για έναν κόσμο διαφορετικό, χωρίς διακρίσεις και ανισότητες… *όσοι από εσάς έχετε και γνώσεις ισπανικών μπορείτε να δείτε ολόκληρη την ταινία εδώ: [media]https://youtu.be/gA8ZJhTPh8o[/media] Πηγή

«Παιδιά τι παίζετε; Την κυβέρνηση. Ωραία μην κάνετε φασαρία όμως. Μην ανησυχείς δεν κάνουμε απολύτως τίποτα». Μαφάλντα, η 6χρονη επαναστάτρια που έλεγε μεγάλες αλήθειες και έπεσε θύμα πολιτικών διώξεων... «Μήπως τελικά αυτή η σύγχρονη ζωή είναι πιο πολύ σύγχρονη και λιγότερο ζωή;» Μια από τις πιο εύστοχες ατάκες της Μαφάλντα, της εξάχρονης ηρωίδας κόμικς που λάτρεψαν γενιές και γενιές κυρίως στη Λατινική Αμερική, όπου γεννήθηκε, αλλά και στην Ευρώπη. H πανέξυπνη, ανήσυχη και απαισιόδοξη Μαφάλντα είναι δημιούργημα του αργεντίνου σκιτσογράφου Joaquín Salvador Lavado, ο οποίος υπέγραφε με το ψευδώνυμο Κίνο. Αν και μόλις έξι χρόνων, η σκέψη της είναι ώριμη και ξεπερνάει πολλά μυαλά ενηλίκων. Νοιάζεται για τους συνανθρώπους της, υπερασπίζεται το δίκιο, αναρωτιέται για τα μεγάλα προβλήματα της ανθρωπότητας, όπως οι πόλεμοι, και θίγει με τον τρόπο της τα κακώς κείμενα της χώρας της. Κι όλα αυτά με την παιδική αφέλειά ενός εξάχρονου κοριτσιού με στρογγυλό πρόσωπο και μαύρο φουντωτό μαλλί με φιόγκο στο κεφάλι, που σιχαίνεται τη σούπα.... Ο Κίνο σκαρφίστηκε τη Μαφάλντα το 1962 για μια διαφήμιση πλυντηρίων που του ζητήθηκε, η οποία τελικά δεν εκδόθηκε ποτέ. Δύο χρόνια αργότερα ο Julián Delgado, αρχισυντάκτης του πολιτικού περιοδικού Primera Plana, πρότεινε στον Κίνο να δημοσιεύσει τη σειρά κόμικς που είχε φτιάξει, αφαιρώντας φυσικά το διαφημιστικό κομμάτι. Η πρώτη δημοσίευση έγινε στις 29 Σεπτεμβρίου του 1964. Αρχικά οι ήρωες ήταν η Μαφάλντα και οι γονείς της.... Στη συνέχεια προστέθηκαν οι φίλοι της Σουσανίτα, Φελίπε, Μανολίτο, Μιγκελίτο, ο μικρός αδερφός της Γκίγιε ή Νάντο και η Λιμπερτάδ (Ελευθερία), η οποία, ουσιαστικά, ήταν ένα έμμεσο σχόλιο του Κίνο για την πολιτική κατάσταση στην Αργεντινή.... Το 1967 η Μαφάλντα εξαφανίστηκε για έξι μήνες. Η El Mundo που την φιλοξενούσε τότε στις σελίδες της, έκλεισε μετά το πραξικόπημα. Τα επόμενα χρόνια η Μαφάλντα και οι φίλοι της πέρασαν από διάφορα έντυπα και ο κύκλος της σειρας ολοκληρώθηκε το 1973.... Αργότερα, ο Κίνο εμφάνιζε τη Μαφάλντα κατά καιρούς σε ιστορίες για την υπεράσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο αργεντίνος δημιουργός τιμήθηκε με αρκετά βραβεία, ενώ η Μαφάλντα μεταφράστηκε σε δεκάδες γλώσσες.... Πηγή

Η Μαφάλντα είναι η πασίγνωστη σε όλο τον κόσμο πρωταγωνίστρια μιας μακράς σειράς σχεδίων του Αργεντινού σκιτσογράφου Κίνο (Quino). Οι ιστορίες χαρακτηρίζονται από την "αθώα" αντίληψη της Μαφάλντας για τον κόσμο, μαζί με μια παιδική αφέλεια και περιέργεια. Συχνά αναρωτιέται και προβληματίζεται για μεγάλα προβλήματα του κόσμου όπως ο πόλεμος και η πείνα, άλλες φορές ειρωνεύεται κοινωνικά προβλήματα και συχνά απλά προσπαθεί να βρει τρόπο να αποφύγει να φάει την σούπα που τόσο σιχαίνεται και συνεχώς φτιάχνει η μητέρα της. Είναι ο τρόπος που αντιλαμβάνονται τα παιδιά την ζωή, που καμία φορά φέρνει σε δύσκολη θέση τους...μεγάλους. Η Μαφάλντα υπήρξε πολύ δημοφιλής φιγούρα για μεγάλους και μικρούς στη Λατινική Αμερική και στην Ευρώπη. Έχουν κυκλοφορήσει δεκάδες εκδόσεις κόμικς και τουλάχιστον 2 ταινίες κινουμενών σχεδίων. Σκηνοθεσία: Juan Padro Παραγωγή: DG Producciones Παραγωγή για την Ελλάδα: Clipartfilms Προσαρμοσμένο από το γραφικό έργο: "Mafalda" (1964) Joaquin Salvador Lavado - Quino Διάρκεια: 57 λεπτά Εξωφυλλο/Οπισθοφυλλο DVD Το DVD Screenshot απο το menu Ενοτητες

Τιμή: 14 ευρώ Ένα πρόσφατο και ενδιαφέρον βιβλίο σχετικά με τα κόμικς, που κυκλοφόρησε σχετικά πρόσφατα. Η συγγραφέας (την οποία έχω την ευχαρίστηση να γνωρίζω [έστω και λίγο] και προσωπικά, χωρίς να ξέρω ότι τα κόμικς περιλαμβάνονται στα άμεσα ενδιαφέροντά της), καθηγήτρια Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης στο νομό Κορινθίας και κάτοχος μεταπτυχιακού στη Δημιουργική Γραφή, ασχολείται με το πώς οι μικροί σε ηλικία ήρωες του Quino, του Charles Sculz και του Αρκά (Μαφάλντα, Τσάρλι Μπράουν και Σπουργίτι αντίστοιχα) αμφισβητούν τον κόσμο των μεγάλων. Το βιβλίο χωρίζεται σε έξι ενότητες. Στην πρώτη ("Εικονογραφήματα") παρουσιάζεται μια σύντομη επισκόπηση της ιστορίας των κόμικς, αλλά και της εκδοτικής παρουσίας τους στην Ελλάδα και γίνεται αναφορά στο χιούμορ μέσω των κόμικς, αλλά και στους μηχανισμούς του χιούμορ γενικότερα (αυτό το κομμάτι ήταν το πιο ενδιαφέρον για εμένα και θεωρώ ότι θα έπρεπε να είχε περισσότερη ανάπτυξη, τη στιγμή μάλιστα που γίνεται αναφορά σε βιβλία που δεν κυκλοφορούν στα ελληνικά και είναι και πολύ δυσεύρετα), καθώς και στη σχέση μεταξύ κόμικς και εκπαίδευσης αφενός και κόμικς και λογοκρισίας αφετέρου) Στη δεύτερη, τρίτη και τέταρτη ενότητα η συγγραφέας παρουσιάζει τα Peanuts, τη Μαφάλντα και τις Χαμηλές Πτήσεις του Αρκά αντίστοιχα, δίνοντας ένα σύντομο ιστορικό των εκδόσεων και αρκετά διεξοδική παρουσίαση των κύριων και δευτερευόντων χαρακτήρων κάθε σειράς. Στην πέμπτη ενότητα η συγγραφέας επιχειρεί μια σύγκριση των τριών σειρών, όσο αφορά στα τεχνικά χαρακτηριστικά, στη γλώσσα, στο περιβάλλον, στη θεματολογία και στους χαρακτήρες. Τέλος, στην έκτη ενότητα επιχειρείται η σύνδεση και η ερμηνεία της αμφισβήτησης μέσω του αιτήματος για αγάπη και αποδοχή (άλλη μια ενότητα, που πιστεύω ότι θα ήθελε λίγο περισσότερη ανάπτυξη) Το βιβλίο κλείνει με ένα κόμικ που έφτιαξε η ίδια η συγγραφέας, τη "Μνημόνικα". Νομίζω ότι ο τίτλος και μόνο σας προδιαθέτει για το περιεχόμενο, αλλά δυστυχώς δεν μπορώ να σκανάρω έστω και μια σελίδα για να πάρετε μια γεύση, επειδή θα καταστραφεί το βιβλίο. Συμπερασματικά, πρόκειται για ένα βιβλίο, που ενώ δεν μας λέει κάτι πραγματικά ρηξικέλευθο, διαβάζεται ευχάριστα και απευθύνεται κυρίως σε ανθρώπους που δεν έχουν μεγάλη σχέση με τα κόμικς ή τα θεωρούν υποδεέστερη μορφή τέχνης. Η συγγραφέας προσπαθεί με απλά και κατανοητά επιχειρήματα να δείξει ότι αυτό δεν ισχύει και ότι τα κόμικς μπορούν να προσφέρουν τροφή για σκέψη και ειδικά αφορμές για αμφισβήτηση και σύγκρουση με τον κόσμο των μεγάλων και την καθεστηκυία τάξη (κάτι, που προφανώς, είναι και το κεντρικό θέμα του βιβλίου). Αξίζει να επισημανθεί, ότι υπάρχουν αρκετές αναφορές στο βιβλίο του Scott McCloud "Κατανοώντας τα κόμικς", και στο βιβλίο του Soloup "Τα ελληνικά κόμικς" ενώ η συγγραφέας αντλεί συστηματικά πληροφορίες και θεωρίες από το έργο του Μαρτινίδη (κυρίως από το Κόμικς: Τέχνη και Τεχνικές της Εικονογράφησης, αλλά και από άλλα), κάτι που καθίσταται εμφανές από τις πολλές παραπομπές στα βιβλία του - εξάλλου υπάρχουν και προσωπικές ευχαριστίες προς το Μαρτινίδη στις αρχικές σελίδες του βιβλίου. Ευτυχώς, όλα αυτά οδηγούν στο συμπέρασμα ότι η συγγραφέας έχει μελετήσει αρκετά πράγματα, τα έχει κατανοήσει και τα έχει ενσωματώσει εποικοδομητικά στο βιβλίο της. Και, ναι, θεωρώ ότι το συγκεκριμένο βιβλίο αξίζει οπωσδήποτε μια ανάγνωση, εύχομαι να πάει καλά και ευελπιστώ σε μια δεύτερη, πιο εμπλουτισμένη έκδοση στο μέλλον.

«Αθώα προπαγάνδα» Συντάκτης: Νόρα Ράλλη Γεννήθηκε μία ημέρα και πενήντα τρία χρόνια νωρίτερα από εμένα. Το θυμάμαι, γιατί πάντα η αδερφή μου, πιστή θαυμάστρια του Τεν Τεν, μου το έλεγε: «Εχετε σχεδόν την ίδια μέρα γενέθλια. Γιατί δεν τον διαβάζεις;». Γι' αυτό είναι οι μικρές αδερφές, για να σου δημιουργούν ενοχικά σύνδρομα. Λες και δεν μας φτάναν οι γονείς και οι δάσκαλοι. Ωστόσο, δεν κατόρθωσα ποτέ μου να τον δω με καλό μάτι. Κάτι με χάλαγε. Εχει, όμως, ο καιρός γυρίσματα. Κι εκεί, γύρω στα πρώτα χρόνια της ενηλικίωσης, ανακάλυψα τον τρόπο να κάνω κι εγώ, με τη σειρά μου, εντελώς χαιρέκακα, να αισθανθεί άσχημα η μικρή μου αδερφή που διάβαζε τον Βέλγο ήρωα (κόμικς) μετά μανίας. Γι' αυτό είναι τα μεγαλύτερα αδέρφια, για να σου δημιουργούν ενοχικά σύνδρομα. Λες και δε μας φτάναν οι γονείς και οι δάσκαλοι. Γιατί μπορεί ο Τεν Τεν να έχει γίνει ένα από τα βελγικά σύμβολα (μέχρι και σε ασημένιο νόμισμα των 10 ευρώ φιγουράρει η φάτσα του δημιουργού του, Ερζέ), ωστόσο άλλες οι πραγματικές βουλές του δημιουργού του και άλλες οι προθέσεις του ήρωα. Το κόμικς ήταν, ειδικά στις αρχές του, ακραιφνώς ρατσιστικό έως ακροδεξιό και φυσικά τίγκα στο αποικιοκρατικό πνεύμα και τον αντικομμουνισμό. Και νά σου ο Τεν Τεν στη Σοβιετική Ρωσία, τέλη της δεκαετίας του 1920, να συναντά διεφθαρμένους και αιμοσταγείς κρατικούς λειτουργούς, να βιώνει την αφόρητη καταπίεση του πληθυσμού και την επικράτηση της «ενιαίας κομματικής γραμμής». Και νά σου, ο ψηλοτσουλουφάτος ήρωας, ως νεαρός ρεπόρτερ στο Κονγκό, αρχές της δεκαετίας του 1930, να αναπαράγει μια εικόνα στην οποία αφήνει υπονοούμενο πως θεωρεί τους Αφρικανούς ανίκανους να διαχειριστούν τις τύχες τους, χωρίς δυτική, και στη συγκεκριμένη περίπτωση βελγική, κηδεμονία. Και νά σου τον και σήμερα, να κλαίει για τα θύματα των τρομοκρατικών επιθέσεων στην πρωτεύουσα του Βελγίου. Το 1971, επί Αλιέντε, εκδόθηκε στη Χιλή το βιβλίο «Ντόναλντ ο απατεώνας ή η διήγηση του ιμπεριαλισμού στα παιδιά». Συγγραφείς ήταν ο Βέλγος Αρμάν Ματλάρ και ο Αργεντίνος Αριελ Ντόρφμαν. Στα ελληνικά κυκλοφόρησε το 1979, από τις εκδόσεις Υψιλον. Στη Χιλή, ωστόσο, οι δικτάτορες, ήδη από την επομένη του πραξικοπήματος το 1973, του εξασφάλισαν έναν υγρό θάνατο: τα εναπομείναντα 5.000 αντίτυπα ρίχτηκαν στη θάλασσα, στα ανοιχτά του Βαλπαραΐζο, μαζί με τους πολιτικούς αντιπάλους του νέου καθεστώτος. Στις ΗΠΑ κυκλοφόρησε σε ελάχιστα αντίτυπα έπειτα από δικαστική διαμάχη, ενώ η αγγλική έκδοση που τυπώθηκε στο Λονδίνο κατασχέθηκε στο λιμάνι της Νέας Υόρκης. Γιατί; Γιατί οι συγγραφείς αποδείκνυαν πώς τα συγκεκριμένα κόμικς περνάνε αβίαστα στα παιδιά τη διήγηση και τις νόρμες του καπιταλισμού και του ιμπεριαλισμού. Οχι. Δεν με συγκίνησε ποτέ ο Τεν Τεν, ούτε ο Σκρουτζ. Προτιμούσα το γεροντοπαλίκαρο Αστερίξ με τον φίλο του με το χαμηλό στήθος και φυσικά την απόλυτη ηρωίδα των παιδικών, εφηβικών και ενήλικων χρόνων μου, την απίστευτη Μαφάλντα. Ούτε περίμενα τον Τεν Τεν να κλάψει, για να «γίνω κι εγώ Βέλγος». Τι να κάνουμε, όσα ενοχικά ή προβοκατόρικα ξεφουρνίζουν δεξιά και ακροδεξιά, ηλίθιοι ή απλώς σε διατεταγμένη υπηρεσία πολιτικοί, κομίστες ή δημοσιογράφοι, δεν θα μπορέσω ούτε Σαρλί να γίνω, ούτε Βέλγιο, ούτε Συρία, ούτε κι εγώ ξέρω τι άλλο. Δεν θα γίνω, γιατί δεν είμαι. Κρατάω μικρό καλάθι μπροστά σε τέτοιες δηλώσεις υποστήριξης και τεράστιο κοφίνι (γεμάτο αυγά), για όσους υποστηρίζουν πως πλέον πρέπει να μάθουμε να ζούμε με τον φόβο! Και ξαναγυρίζω στα παιδικά μου αναγνώσματα, να βρω παρηγοριά μαζί και θάρρος... Πάει η Μαφάλντα ένα ποτήρι νερό στον μπαμπά της, που διαβάζει στωικά εφημερίδα: «Λοιπόν, μπαμπά, σ' ακούω: Γιατί οι άνθρωποι αντί ν' αλλάζουν τις παλιές σάπιες δομές, επιμένουν να τους βάζουν υποστηρίγματα;». Πηγή Προφανώς, το άρθρο διαβάζεται σε αντίστιξη με αυτή την είδηση. Ένα άρθρο σχετικά με τον Τεν Τεν και το ρατσισμό. Και άλλο ένα.

Μια διερευνητική εργασία (project) μαθητών της Α΄Λυκείου σχετική με κόμικς. Παρά τον μάλλον παραπλανητικό τίτλο, η εργασία επικεντρώνεται σχεδόν αποκλειστικά στη Μαφάλντα του Quino. Το πολύ ενδιαφέρον της υπόθεσης, είναι ότι οι μαθητές προσπάθησαν και δημιούργησαν δικά τους κόμικς με ηρωίδα τη Μαφάλντα, περνώντας από το επίπεδό της απλής περιγραφής σε εκείνο της δημιουργίας. Δυστυχώς δεν αναφέρονται περαιτέρω στοιχεία (από ποιο σχολείο είναι ή πότε ακριβώς υποβλήθηκε η εργασία) Mafalda.pdf Άλλο ένα project, με θέμα τον Λούκυ Λουκ αυτή τη φορά, μπορείτε να βρείτε εδώ.