Corto Maltese: Μία Προσέγγιση [ Γούδης Χρήστος, PATRIA, 4/2008 ]

[Dr Paingiver]

Ένα άρθρο του Χρήστου Γούδη από το μηνιαίο περιοδικό Patria, τεύχος 10, Απρίλιος 2008, που σίγουρα θα προκαλέσει αίσθηση.

Corto ΜΑLTESE - ΕΝΑΣ ΑΝΤΙ - ΗΡΩΑΣ ΤΩΝ ΚΑΙΡΩΝ ΜΑΣ

 

0 Κόρτο Μαλτέζε είναι ο μυθικός αντι-ήρωας της ώριμης νειότης μου. Εμφανίσθηκε κυριολεκτικά μέσα από την πέννα του γραφίστα-δημιουργού του, Ούγο Πραττ, το 1967,στις σελίδες του γνωστότερου ίσως εικονογραφημένου έργου του "Η μπαλάντα της αλμυρής θάλασσας", όταν ήμουν ακριβώς είκοσι χρονών. Αφηγητής "εν αρχή" ήταν η ίδια η θάλασσα, που μας ταξιδεύει (και μας ναυαγεί): "Είμαι ο Ειρηνικός Ωκεανός, και είμαι απέραντος...". Έκτοτε ο Κόρτο με συντρόφευε ανελλιπώς για μια εικοσαετία, με τις περιπέτειες, τα οράματα και τα ταξίδια του, όπως τα εξέφραζε η αδρή μινιμαλιστική και υπαινικτική πέννα -γραφίστικη και δημιουργική - του Πραττ, του ανθρώπου που "έγραφε ζωγραφίζοντας". Καταληκτικό έργο της σχετικής σειράς το Μου που εκδόθηκε το 1988, όπου ο Κόρτο αναζητά τον "χαμένο χρόνο" του στην χαμένη ήπειρο των θρύλων, την εσαεί ζητούμενη Ατλαντίδα.

 

Ο ΔΗΜΙΟΥΡΓΟΣ

 

Ο δημιουργός του Κόρτο, Ούγο Πραττ (Hugo Pratt (ή απλά Η.Ρ.), Ιταλός που πέρασε τα εφηβικά του χρόνια στην Αιθιοπία, γεννήθηκε στις 15 Ιουνίου του 1927 στο Ρίμινι και πέρασε τα παιδικά του χρόνια στην Βενετία. Το 1945, ξανά πίσω στην αγαπημένη του Βενετία, φοιτά στην εκεί περιώνυμη Σχολή Καλών Τεχνών, και το 1950 μετοικεί στην Αργεντινή, τον "μελαγχολικό γίγαντα", στο Μπουένος Άιρες. στην πόλη που δεν κοιμάται ποτέ λικνιζόμενη αέναα στον απόκρυφο ρυθμό του τανγκό ("της λυπημένης σκέψης που έγινε χορός"). Την περίοδο 1959-1960 ζει στο Λονδίνο απ" όπου επανέρχεται στην Αργεντινή για να ξαναφύγει το 1962 στην Ιταλία. Εκεί το 1967 δημιουργεί τον Κόρτο Μαλτέζε. Το 1975 εγκαθίσταται στο Παρίσι, ενώ τα τελευταία χρόνια της ζωής του, από το 1984 και μετά, τα περνά στην Ελβετία, σε ένα χωριό κοντά στη Λωζάνη, όπου και πεθαίνει, στις 20 Αυγούστου του 1995.

Ο Κόρτο Μαλτέζε δεν είναι το μοναδικό δημιούργημα του Πραττ. Προηγήθηκαν το 1953 ο Λοχίας Κιρκ (μια ιστορία γουέστερν), το 1956 ο Έρνι Πάϊκ (μια ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου), και το 1959 η Άννα της Ζούγκλας (μια περιπέτεια στη νοτιοαμερικάνικη ζούγκλα), έργα που συνέλαβε και σχεδίασε ενώ βρίσκονταν στην Αργεντινή. Εν συνεχεία δημιούργησε τον Καπετάνιο Κορμοράν (μια πειρατική περιπέτεια), και τον Τιππερέρυ Ο 'Χάρα (μια αστυνομική ιστορία). Συνέχισε ακάθεκτος ως γραφίστας να γεννά ήρωες και μετά την είσοδο στη σκηνή του Κόρτο Μαλτέζε (1967), με τον Κους (ιθαγενή πολεμιστή της φυλής των Ντανακίλ) το 1973 στο έργο του Οι Σκορπιοί της Ερήμου (μια ιστορία του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου), τον Κάτο Ζουλού το 1984 (πρωταγωνιστή σε μια ιστορία των αποικιοκρατικών πολέμων στη Νότια Αφρική), τον Ιησουίτη Τζο, έναν Καναδό της Ορεινής Αστυνομίας που παίρνει τον νόμο στα χέρια του (1978-1984), για να κλείσει τις γραφίστικες του συλλήψεις με το Δυτικά της Εδέμ, μια περιπέτεια που εκτυλίσσεται στην Ανατολική Αφρική, και τον Σεντ Εξιπερί να πρωταγωνιστεί στην Τελευταία Πτήση του. Επίσης έγραψε τα σενάρια για τις νουβέλες Ένα Ινδιάνικο Καλοκαίρι (μια ιστορία με Πουριτανούς και Ινδιάνους στη Νέα Αγγλία) και Ο γκάουτσο που διαδραματίζεται στην Αργεντινή τον 19ο αιώνα), έργα τα οποία εικονογράφησε ο φίλος του, και επίσης διακεκριμένος γραφίστας, Μίλο Μανάρα. Ο Ούγο Πραττ θεωρείται σήμερα ως ένας από τους μεγαλύτερους δημιουργούς μυθικών περιπετειών, οι οποίες φέρουν ως χαρακτηριστικό του στίγμα την περιρρέουσα νοσταλγική ατμόσφαιρα μιας εποχής που χάνεται οριστικά.

Αναμφισβήτητα ο Κόρτο Μαλτέζε αποτελεί την κατεξοχήν κορυφαία του σύλληψη, η οποία μεταμόρφωσε τα κόμικς από λαϊκή κουλτούρα (pop culture) σε κουλτούρα της υψηλής διανόησης (elite culture). Τα δρώμενα στα οποία πρωταγωνιστεί ο Κόρτο (ακόμα κι όταν εμφανίζεται ψυχρά αποστασιοποιημένος από αυτά), ξετυλίγονται σε 29 διαφορετικές περιπέτειες που παρά τον έντονο φαντασιακό και πολλές φορές αποκρυφιστικό τους χαρακτήρα, διαδραματίζονται με απόλυτα ρεαλιστικό τρόπο, με σεβασμό στην βαθύτερη ιστορική αλήθεια, και πάντα μέσα σε μια ατμόσφαιρα διάχυτου ερωτισμού γεμάτου από το άρωμα μοιραίων γυναικείων υπάρξεων (Πανδώρα Γκρόβενορ, Μπανσί, Λαίδη Ροουϊνα Γουέλτς , Σανγκάϊ Λι, Μαρίνα Σεμΐνοβα, Λουίζα Μπρουκζοβιτς, Μπάκα Ντοράδο, Εσμεράλδα, Βενεξιάνα Στήβενσον, Μοργκάνα Μπένταμ, όλες τους εκπροσωπώντας και από μία ξεχωριστή διάσταση στη σύνθεση του Ιδεώδους Θηλυκού). Το σύνολο των περιπετειών του Κόρτο λαμβάνουν χώρα κατά την χρονική περίοδο από το 1904 έως το 1925, στο πρώτο δηλαδή τέταρτο του εικοστού αιώνα Ήταν η πιο ενδιαφέρουσα και ταραχώδης περίοδος της σύγχρονης ιστορίας της ανθρωπότητος, η περίόδος των μεγάλων επιστημονικών επαναστάσεων και των μεγάλων εθνικών και κοινωνικών ρήξεων και ανατροπών. Ήταν η περίοδος κατά την οποία συνέβη αυτό που ο Γερμανός κοινωνιολόγος Μαξ Βέμπερ ονόμασε "απομυθοποίηση του κόσμου".

 

ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΚΟΡΤΟ

 

Ο Κόρτο Μαλτέζε γεννήθηκε στη φαντασία του δημιουργού του, στην Λα Βαλέτα της Μάλτας στις 10 Ιουλίου του 1887, από μια νεαρή τσιγγάνα μάγισσα από την Σεβίλλη, την επονομαζόμενη "La nina" ("η μικρή"), γνωστή από πίνακα του Γάλλου ζωγράφου Ινγκρές. που την συνάντησε στο Γιβραλτάρ ένας Βρετανός ναυτικός από την Κορνουάλλη. Το όνομα του οφείλει κατά πάσα πιθανότητα στην "Μαλτέζικη Αυλή" (Corte Dei Maltesi) της Βενετίας, της αγαπημένης πόλης του Ούγο Πραττ, σε αντιδιαστολή με άλλες εναλλακτικές ερμηνείες (π,χ. "Ο μικρός Μαλτέζος").

Τα παιδικά του χρόνια ο Κόρτο τα πέρασε στην εβραϊκή συνοικία της Κόρδοβας, στην Ανδαλουσία, όπου σε ηλικία δέκα ετών χάραξε στην παλάμη του με το ξυράφι τού πατέρα του την "γραμμή της Τύχης". Ήταν μια κίνηση συμβολική και συνάμα μυητική, που σηματοδοτούσε αφενός μεν το γεγονός ότι παίρνει την "τύχη" κυριολεκτικά στα χέρια του, και αφετέρου ότι ξεκινά την περιπλάνηση του για να την συναντήσει. εισερχόμενος ανεπιστρεπτί μέσα στις άγνωστες ατραπούς μιας διηπειρωτικής, διαπολιτισμικής και πολυεπίπεδης συνέλιξης περιπέτειας, μυστικισμού, μαγείας, φαντασίας, λεπτού χιούμορ, ρεαλισμού, πλατωνικού ερωτισμού, εξερεύνησης, και εξωτικής γεωγραφίας, όλων τους τυπικών γνωρισμάτων της "κουλτούρας της Δεξιάς".

Σε ηλικία δέκα μόλις ετών, το καλοκαίρι του 1900, βρίσκεται στην Κίνα (Κατάη), μικρός στρατιώτης της τύχης στην αντιαποικιοκρατική επανάσταση των Μποξέρ (που ονομάζονταν έτσι από το σύμβολο τους, την "πυγμή της Δικαιοσύνης και της Ομόνοιας", όπως εξάλλου λέγονταν και στο κινεζικά η μυστική τους εταιρεία). Κατά την διάρκεια του Ρωσσο-ιαπωνικού πολέμου του 1904-1905 τον συναντάμε στην Μαντζουρία μαζί με τον πολεμικό ανταποκριτή, και μετέπειτα διάσημο αμερικανό συγγραφέα περιπετειωδών μυθιστορημάτων, Τζακ Λόντον.

Εκεί συναντά το σκοτεινό μέρος του εαυτού του, τον Ρασπούτιν (έκτοτε παντοτινό εχθρό και φίλο συνάμα), λιποτάκτη από τον τσαρικό στρατό, με τον οποίο σαλπάρουν για τα ορυχεία χρυσού της Αιθιοπίας. Στο πλοίο ξεσπά ανταρσία και μαζί με τον Ρασπούτιν βρίσκεται το 1905 στην Παταγονία όπου συναντά τους διαβόητους αμερικανούς παράνομους Μπατς Κάσσιντυ και Σάντανς Κιντ που τους καταδιώκουν οι σερίφηδες των ΗΠΑ. Το 1907 στην Ανκόνα της Ιταλίας γνωρίζεται με τον Ιωσήφ Τζουκασβίλλι, νυκτερινό θυρωρό τότε ενός ξενοδοχείου, τον μετέπειτα Σοβιετικό (Γεωργιανό) δικτάτορα που έγινε γνωστός με το επαναστατικό του προσωνύμιο Στάλιν ("ο χαλύβδινος"). Το 1908 επιστρέφει από την Αργεντινή και μέχρι το 1913 ταξιδεύει στην Μασσαλία, την Τύνιδα, τις Αντίλλες, την Νέα Ορλεάνη, την Ινδία και την Κίνα.

 

ΟΙ ΠΕΡΙΠΕΤΕΙΕΣ

 

Το 1913 τον συναντάμε σε πειρατική αποστολή στον Νότιο Ειρηνικό, στην υπηρεσία ενός μυστηριώδη τυχοδιώκτη, του "Μοναχού", όπου μόλις που διασώζεται από τον Ρασπούτιν (που και αυτός βρίσκεται στην υπηρεσία του "Μοναχού"), όταν το πλήρωμα του στασιάζει και τον εγκαταλείπει στην ανοικτή θάλασσα. γυμνό και "εσταυρωμένο", επάνω σε μια ξύλινη σχεδία. Η πράξη της "σταύρωσης" και η επακολουθήσασα "ανάσταση" του φέρει, σύμφωνα με τους μελετητές του έργου του Πραττ, τον δικό της "αποκρυφιστικό" συμβολισμό και την δική της "μυητική" σημασία. Το 1914 βρίσκει καταφύγιο στην φανταστική νήσο Εscοndida (" Κρυμμένη") όπου πληροφορείται από τον "Μοναχό" για την κήρυξη του Μεγάλου (Πρώτου Παγκοσμίου) Πολέμου, ενώ το 1915 σαλπάρει μαζί με τον Ρασπούτιν για το νησί Πίτκαιρν.

Το 1916 αρχίζουν οι περιπέτειες του στην Λατινική Αμερική (Παραμαρίμπο της Ολλανδικής Γουιάνας, Σαλβαδόρ ντε Μπάϊα και εκβολές του Αμαζονίου στη Βραζιλία, Αντίλλες της Καραϊβικής. Ονδούρες, Μαρακάϊμπο και δέλτα του Ορινόκου στην Βενεζουέλα, Περουβιανή ζούγκλα του Αμαζονίου). Μια ολόκληρη φιλοσοφία ζωής αρχίζει να διαμορφώνεται εκεί, μέσα από διάλογους και επιγραμματικές εκφράσεις ("είμαι πολύ νέος για να δίνω συμβουλές και πολύ γέρος για να παίρνω» δεν πιστεύω σε αρχές, αλλάζουν όταν βολεύει, σαν τους χαμαιλέοντες'', "δεν γνωρίζω, απλά βλέπω", "στη σιωπή της γλώσσας βρίσκεται η ευκολότερη πύλη", "δεν πρέπει ποτέ να υποχωρείς, πρέπει να διαβαίνεις το κατώφλι", "μια αλυσίδα από λουλούδια είναι κάποιες φορές πιο γερή από μια αλυσίδα από ατσάλι"" - Δεν είμαι τρελός. μερικές φορές θα ΄θελα να ήμουν, η ζωή μου ίσως να ήταν ευκολότερη. - Ευκολότερη ίσως, αλλά σίγουρα συντομότερη").

Το φθινόπωρο του 1917 διασχίζει τον Ατλαντικό και φθάνει στην Βενετία λίγο πριν από τη μάχη του Καπορέτο (24 Οκτωβρίου 1917), Στη συνέχεια αρχίζουν οι περιπέτειες του με τους Κέλτες, όπου τον συναντάμε να μεταφέρει όπλα στο Δουβλίνο για τους επαναστάτες του ΙΡΑ, να επισκέπτεται το Στόουνχετζ στη Νότια Αγγλία, για να συναντήσει εκεί τον Μάγο Μέρλιν ο οποίος αναφερόμενος στους ρεμβασμούς του Κόρτο του λέει: "εκείνοι που ονειρεύονται μετά μάτια ανοιχτά είναι επικίνδυνοι, γιατί ποτέ δεν ξέρουν πότε τελειώνουν τα όνειρα τους". Τέλος, την ίδια περίοδο. Στις 2Ι Απριλίου του 1916, γίνεται μάρτυρας της κατάρριψης του διάσημου Γερμανού πιλότου Μάνφρεντ φον Ριχτχόφεν, του επιλεγόμενου Κόκκινου Βαρώνου. στους ουρανούς της Γαλλίας.

Ένα μήνα μετά αρχίζουν οι αφρικανικές του περιπέτειες στην Υεμένη, την Σομαλία, την Αιθιοπία, και την γερμανική Ανατολική Αφρική. Στην πρώτη από αυτές ("Εις το όνομα του Αλλάχ, του φιλεύσπλαχνου και ελεήμονος") συμπράττει με τον Λώρενς της Αραβίας για την διάσωση ενός νεαρού Άραβα πρίγκηπα, από τους Τούρκους κατακτητές της Αραβίας. Ο τρόπος δράσης του συμπυκνώνεται σε επιγραμματικές αρχές ("πράγματα που είναι πράγματι σπουδαία απαιτούν σκοτάδι και μυστικότητα", "απόλαυσε το κυνήγι, αδελφέ").

Η 11 η Νοεμβρίου του 1918, ημερομηνία λήξεως του Μεγάλου (Πρώτου Παγκοσμίου) Πολέμου, τον βρίσκει μαζί με τον Ρασπούτιν στο Χονγκ-Κονγκ, απ' όπου μια κινέζικη μυστική εταιρεία, τα Κόκκινα Φανάρια, τους προωθεί στην Σαγκάη, πρώτο σταθμό της περιπέτειας τους στην καταρρέουσα Ρωσσική Αυτοκρατορία, σε αναζήτηση ενός φορτίου χρυσού του Τσάρου, που βρίσκεται αρχικά στην κατοχή του Ναυάρχου Κόλχσακ (των Λευκών) και μεταφέρεται από τραίνο σε τραίνο στην αχανή Σιβηρία. Κατά τη διάρκεια της περιπετειώδους αναζήτησης συγκρούεται με τον Κοζάκο Αταμάνο Σεμιόνωφ, τον συνταγματάρχη των Λευκών Μαξ φον Ούνγκερν-Σχέρνμπεργκ, τον γνωστό και ως Τρελό Βαρώνο ("το "όχι" είναι μια πολύ ωραία λέξη, αλλά θα πρέπει να είσαι ο πρώτος που την λέει"), αλλά και τον Κινέζο πολέμαρχο στρατηγό Τσάνγκ, τον αποκαλούμενο Μαύρο Δράκο. Τραυματίζεται σοβαρά όταν ανατινάζει το θωρακισμένο τραίνο του τελευταίου που μεταφέρει το φορτίο του χρυσού, αλλά την γλυτώνει και επανέρχεται στην Βενετία το 1921 όπου εμπλέκεται σε αποκρυφιστικές περιπέτειες σε μια τεκτονική (μασονική) στοά, αναζητώντας ένα πολύτιμο λίθο, το Κλειδί του Σολομώντα.

Το φθινόπωρο του 1921 αρχίζουν οι ασιανές του περιπέτειες σε αναζήτηση του θησαυρού χου Μεγάλου Αλεξάνδρου, που περιγράφονται στο Χρυσό σπίτι της Σαμαρκάνδης. Ξεκινώντας από την Ρόδο φθάνει στα Άδανα και προχωρεί στο Ατζερμπαιζάν όπου συλλαμβάνεται από τους μπολσεβίκους και διαφεύγει την εκτέλεση χάρις στην παρέμβαση του παλιού του γνώριμου από την Ανκόνα, του Στάλιν. Διασχίζει την Κασπία από το Μπακού στο Κρασνοβόντσκ, για να φθάσει τελικά στο Εμιράτο της Μπουχάρας όπου συναντά φυλακισμένο τον Ρασπούτιν τον οποίο και απελευθερώνει. Σας 4 Αυγούστου του 1922 οι δυο τους βρίσκονται στα ρωσο-τουρκικά σύνορα στην περιοχή του Τατζικιστάν όπου γίνονται μάρτυρες του θανάτου του Εμβέρ πασά από Αρμένιους μαχητές. Οι δυο τους χωρίζουν στα σύνορα του Πακιστάν, με τον Κόρτο να πορεύεται στην πόλη του τανγκό, το Μπουένος Άιρες της Αργεντινής, όπου χο 1923 εξαρθρώνει μια συμμορία εμπόρων λευκής σαρκός, την "Βαρσοβία", εκδικούμενος έτσι την εξαφάνιση της πανέμορφης νεαρής Πολωνίδας Λουΐζας Μπρούκζοβιτς, γνωστής ως "η ωραία του Μιλάνου", που είχε γνωρίσει πριν δυο χρόνια στη Βενετία, και η οποία είχε πέσει στα χέρια της εγκληματικής σπείρας.

Το 1924 τον συναντούμε στην Ελβετία να επισκέπτεται τον μεγάλο μυστικιστή συγγραφέα Έρμαν Έσσε ενδιατρίβοντας γύρω από το Ρόδο της Αλχημίας (ROSA ALCHEMICA) και τα μαγικά φίλτρα του Παράκελσου, ενώ το 1925 στην τελευταία καταγεγραμμένη περιπέτεια του σαλπάρει μαζί με τον Ρασπούτιν για τα Νησιά χου Πάσχα σε αναζήτηση της χαμένης ηπείρου Μού, της μυθικής Ατλαντίδος ("τα όνειρα είναι φτιαγμένα από χρυσό, η πραγματικότητα.. .από μολύβι").

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

 

Έκτοτε τα ίχνη του χάνονται επισήμως, αν και μερικές διάσπαρτες αναφορές για την τύχη του γίνονται με βάση μια ακουαρέλλα του δημιουργού του, που τον θέλει να βρίσκεται τον Δεκέμβριο του 1926 στο Χαράρ της Αιθιοπίας μαζί με τον ρομαντικό συγγραφέα Ανρί ντε Μονφρέντ και τον γνωστό Γάλλο καθολικό θεολόγο και παλαιοντολόγο Τεϊγιάρ ντε Σαρντέν. Μια αναφορά του Κους το 1941 στους Σκορπιούς της Ερήμου τον θέλει να "χάνεται" στον Ισπανικό εμφύλιο που άρχισε το 1936, χωρίς να κάνει μνεία για την πλευρά που υποστήριζε. Επί τούτου μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν, αν ληφθούν υπόψη οι πολιτικές προτιμήσεις του δημιουργού του, όπως προκύπτουν από τις αυτοβιογραφικές συνεντεύξεις του που αναφέρονται στα παιδικά του χρόνιο στην Αιθιοπία και την Ιταλία. Το "χάνεται" δεν σημαίνει αναγκαστικά "πεθαίνει", αν κρίνουμε από μιαν άλλη αναφορά σε γράμμα του 1965 της Πανδώρας Γκρόβενορ, του μεγάλου αλλά ανεκπλήρωτου έρωτα του από την εποχή της Μπαλάντας της αλμυρής θάλασσας ("είναι γιατί δεν μοιάζεις με καμία άλλη, ο λόγος που θα ήθελα να σε συναντάω πάντα, δεν έχει σημασία που" της είχε πει τότε με νόημα), σύμφωνα με την οποία ο Κόρτο ζει κοντά της, σε μεγάλη πια ηλικία, "περπατώντας μόνος του ή καθισμένος στον κήπο, κοιτώντας με απλανές βλέμμα τη θάλασσα που κάποτε ήτανε δική του'.

Έτσι κι αλλιώς, από τη στιγμή που αναδύθηκε στην φανταστική μας πραγματικότητα, ο Κόρτο ήρθε για να μείνει, δεν έχει σημασία που, δεν έχει σημασία πως (" -Νόμιζα πως είχες φύγει. -Έφυγα και ξαναγύρισα"). Άλλωστε ο Θιβετανός σαμάνος Μόρα που συνάντησε στα βάθη της Ασίας είχε διαγνώσει το μέλλον, τότε που εμ¬φανίσθηκε μπροστά του λέγοντας σε κατάσταση καταληψίας: "Είμαι ο Θάνατος. Στο Δέντρο-Βιβλίο της Τύχης υπάρχουν δισεκατομμύρια φύλλα και πάνω σε κάθε ένα από αυτά βρίσκεται γραμμένη η μοίρα του κάθε ανθρώπου. Κάθε φορά που κάποιος πεθαίνει, πέφτει και ένα φύλλο. Εγώ έχω δει το δικό σου.. .Αλλά όλοι εκείνοι που σαν κι εσένα Κόρτο ξέρουν να ζουν, είναι το ίδιο άνετοι ακόμα και στη κόλαση".

 

ΕΝΑ ΨΥΧΟΓΡΑΦΗΜΑ

 

Αυτός είναι ο Κόρτο Μαλτέζε: ευγενικός τυχοδιώκτης, λακωνικός σαμουράι, πλούσιος σε μνήμες, απόμακρος και απροσπέλαστος, κρατώντας πάντα τις αποστάσεις του από κάθε φύσεως δόγμα και εξάρτηση, ακόμα και από τις ελκυστικές γυναικείες υπάρξεις που πάντα τον περιέβαλαν {έστω κι αν κατείχαν σημαίνουσα θέση στην καρδιά του), "ο μοναχικός ταξιδιώτης της περιπέτειας, το ελεύθερο πνεύμα μέσα στο οποίο συρρέουν διαφορετικές κουλτούρες", σύμφωνα με τον θαυμαστή του Γάλλο Πρόεδρο Φρανσουά Μιττεράν. Είναι το υπόδειγμα του ανθρώπου που αναζητά συνεχώς νέους ορίζοντες, εξερευνώντας τόσο το γεωγραφικά όσο και τα οντολογικά όρια του δυτικού πολιτισμού, μέσα και από το μαγικό του υπόβαθρο των ονείρων, των μύθων, των θρύλων και των ενοράσεων. Ο Κόρτο Μαλτέζε, "ο ναυτικός χωρίς πλοίο", ο κυνικός και συνάμα ρομαντικός αντί-ήρωας του καιρού μας που συνήθως επιλέγει να παρατηρεί παρά να συμμετέχει στα γεγονότα, με εκρηκτικές εξαιρέσεις βέβαια, όταν εκείνος αποφασίσει ότι τα όρια ξεπεράστηκαν και πως κάποιος θα πρέπει να δράσει - βίαια και καταλυτικά, και καμιά φορά εκτός ελέγχου ("το να ελέγχεις μια κατάσταση δεν σημαίνει ότι ελέγχεις τον εαυτό σου") - για να βοηθήσει "τα παιδιά ενός άλλου Θεού" που διώκονται, καταπιέζονται και καταπατούνται, είναι εκείνος που δεν επιθυμεί να ξέρει το μέλλον, γιατί τότε θα έπαυε να του προκαλεί το ενδιαφέρον". Είναι ο ήρωας (με το εμβληματικό σκουλαρίκι των αναρχικών στο αριστερό του αυτί) μιας εποχής που η νεωτερικότητα με τον εργαλειακό ορθολογισμό της προσπαθεί να εξαλείψει. Ο αναρχικός ήρωας του "χαμένου χρόνου" μας που νοσταλγικά αποζητούμε, γιατί, όπως κι αυτός, παραμένουμε πεπεισμένοι πως "τίποτε δεν είναι γραμμένο που να μην πρέπει να ξαναγραφτεί" και πως ένα μυθικό σύμπαν, φτιαγμένο από όνειρα και οπτασίες, μάς περιμένει κάπου εκεί στην πλατειά θάλασσα της ανθρώπινης φαντασίας.

Ο ίδιος ο δημιουργός του, ο Ούγο Πραττ, του οποίου ο Κόρτο αποτέλεσε το doppelganger ή το alter ego του κατά την διάρκεια της εξίσου περιπετειώδους ζωής του, έχει σαφείς απόψεις για τον ήρωα του: "Είναι ένας παλιός συνταξιδιώτης, λίγο περισσότερο ονειροπόλος για τα γούστα μου. Συναντιόμαστε από καιρού εις καιρό. Τον εκτιμώ πολύ. Με βοήθησε πολύ στο να ζήσω, του οφείλω πολλά, αλλά κι αυτός δεν θα πρέπει να ξεχνά ότι μου οφείλει τα πάντα Όμως σε έναν κόσμο όπου όλα είναι ηλεκτρονικά, όλα είναι υπολογισμένα και βιομηχανοποιημένα, δεν υπάρχει πια χώρος για έναν τύπο σαν τον Κόρτο Μαλτέζε".

Εκείνο πάντως που σίγουρα υπάρχει είναι αρκετός ποιητικός χώρος για ένα ύστερο βιογραφικό του σημείωμα, για ένα Curriculum Vitae Marineris. αυτού του υπέροχου νοσταλγικού "ναυτικού" χωρίς πλοίο αλλά με μεγάλη ψυχή.

 

 

ΤΑ ΠΑΙΔΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥ ΟΥΓΟ ΠΡΑΤΤ

 

Μια σύνθεση βασισμένη στις αυτοβιογραφικές συνεντεύξεις του γραφίστα-δημιουργού του ΚΟΡΤΟ ΜΑΛΤΕΖΕ που δεν έκρυψε ποτέ το παρελθόν του» στην Γαλλίδα δημοσιογράφο Dominique Petit- Faux, από tο βιβλίο τους που δημοσιεύθηκε το 1991 με τίτλο «Η επιθυμία του να είσαι άχρηστος» (Αναμνήσεις και στοχασμοί).

 

Ο παππούς μου, από τη μεριά της μητέρας μου, ήταν ο ιδρυτής μιας βενετσιάνικης φασιστικής ομάδας δράσης (FASCIO DI COMBATIMENTO), γνωστής ως η Γαληνότατη (la serenissima), η οποία εθεωρείτο ελίτ. Σε αντίδραση κόντρα στη χαλάρωση των ηθών της κοινωνίας, ο παππούς μου Ευγένιος Τζενέρο, εξελίχθηκε σε ηγετική φυσιογνωμία του φασισμού.

'Ενας από τους νέους που ανήκαν στην ομάδα του, και τον επισκέπτονταν στο σπίτι του, ήταν ο Ρολάντο Πραττ. Έτσι υποθέτω συνέβη, και ο πατέρας μου συνάντησε και ερωτεύτηκε μια από τις τρεις κόρες του αρχηγού του, την Εβελίνα Τζενέρο, την μητέρα μου.

Ο φασισμός ήταν η επίσημη ιδεολογία, και οικογένεια μου ήταν καλοπροαίρετα φασιστική. Ιδιαίτερα ο πατέρας μου, ήταν εντελώς ειλικρινής και έντιμος. Συμμετείχε στην "πορεία προς τη Ρώμη", που οργανώθηκε από τον Μουσσολίνι το 1922. Όπως είχε χάσει και τον αδελφό του πολύ νωρίς, η φασιστική συντροφικότητα αποτελούσε γι' αυτόν μια καινούργια οικογένεια Ο μόνος από την οικογένεια που αμφισβητούσε τον φασισμό ήταν ο θείος μου Ρουτζιέρο, που τον φωνάζαμε Λέλο. Ήταν ναυτικός του εμπορικού ναυτικού. Ήταν πολυταξιδεμένος, πάντα ενήμερος για όλα όσα συνεβαίνανε, για όλα όσα λέγονταν, τόσο στην Ρωσσία όσο και στην Αμερική, και δεν μπορούσε γι' αυτούς τους λόγους να παραμείνει εγκλωβισμένος σε μια εθνικιστική οπτική. Όπως πολλοί ναυτικοί, είχε εξελιχθεί κατά το μάλλον ή ήττον σε αναρχικό και τον θεωρούσαν φανερά ως τον περιθωριακό της οικογένειας. Ίσως ο Κόρτο Μαλτέζε να οφείλει κάτι σ' αυτόν.

Απέναντι στις μεγάλες θρησκείες η οικογένεια μου ήταν πάντοτε αγνωστικιστική. Ελκόταν περισσότερο από τις αιρέσεις, τον αγνωστικισμός και την καββάλα. Η μητέρα μου ενδιαφερόταν για την αστρολογία και την αστρομαντεία. Την έλεγαν' η αστρολόγος", και την θεωρούσαν ως την μάγισσα της οικογένειας. Όταν την φέρνω στη μνήμη μου σήμερα, η εντύπωση που κυριαρχεί είναι η μοναδικότητα της προσωπικότητάς της, η αίσθηση του παράλογου και της ειρωνείας, και η φαντασία της, ιδιότητες που μου κληρονόμησε. Ο κόσμος των βιβλίων, όπως άλλωστε και η κουλτούρα όλων των μελών της οικογένειας μου. ήταν αφηγηματικός. Ο πατέρας μου κληρονόμησε από τον δικό του πατέρα, ο οποίος ήταν βαθύτατα μορφωμένος, την αγάπη και τον σεβασμό για τα βιβλία, και ήθελε να μου μεταδώσει αυτό το είδος κουλτούρας. Με έμαθε να διαβάζω Ιούλιο Βερν στα γαλλικά - τη γλώσσα του πατέρα του - κάνοντας παράλληλα χρήση και ενός γεωγραφικού άτλαντα. Ήμουν μόλις πέντε χρόνων, και ο πατέρας μου πριν κοιμηθώ, άρχισε να μου διηγείται ιστορίες με πειρατές. Τα όνειρα μου ήταν γεμάτα από ρεσάλτα σε γαλέρες, παρέα με τον Μαυρογένη, τον Μόργκαν, και τον Ντρέικ.

 

Μεγάλωσα σε γυναικωνίτη - οι νεαρές θείες μου ήταν όμορφες και καθόλου σεμνότυφες. Χωρίς αμφιβολία κοιτώντας τες, έννοιωσα τις πρώτες ερωτικο-συναισθηματίκές μου διαταραχές. Στην πραγματικότητα ήταν ο φασισμός που, χάρις στα κινήματα της νεολαίας του, μου έδωσε την ευκαιρία να ξεφύγω από τον οικογενειακό μου κύκλο. Η δημιουργία σχέσεων ενθαρρύνονταν, και μια μέρα μια μικρή Ιταλίδα με προσκάλεσε να περάσω τη μέρα μαζί της. Ένα είδος τελετουργίας σεξουαλικής μύησης ήταν γραφτό να συμβεί. Εκείνη ήταν δέκα ή ένδεκα χρόνων και εξασκούσε μια τρομερή επιρροή επάνω μου. Τότε φορούσαμε στολές, οι κοπέλες άσπρα πουκάμισα και μαύρες φούστες, και εγώ με μαύρο πουκάμισο και γκριζοπράσινη βράκα. Φυσικά είχαμε και τα διάσημα μας, που τα φέραμε με υπερηφάνεια. Ήταν ένα είδος παραστρατιωτικού προσκοπισμού.

Κοντά σ' συτό το κορίτσι ένοιωθα υπέροχα. Ο φασισμός δεν αρνιόταν την ομορφιά του σώματος, την φυσική έλξη. Ήταν υπέρμαχος του "mens sana in corpore sano του Ιουβενάλη - του "νους υγιής εν σώματι υγιεί" - και δεν έδινε σημασία στις ιουδαιο-χριστιανικές απαγορεύσεις. Θα ευγνωμονώ πάντα τον Μουσσολίνι που με έκανε να γνωρίσω τα φασιστικά χάδια! Ο φασισμός απελευθέρωσε από τα ταμπού τους νέους της γενιάς μου, μας έδωσε μια κάποια ελευθερία και την δυνατότητα μιας ατομικής περιπέτειας, κάτι που πριν ήταν απαγορευμένο. Η περιπέτεια εθεωρείτο σαν μια ρήξη, έλεγαν ότι θρυμμάτιζε τους νόμους της κοινωνίας. Ο φασισμός μας έκανε να ξεφύγουμε από την καταπίεση της Εκκλησίας και της Οικογένειας. Τελικά ο φασισμός οδήγησε στην καταστροφή, αλλά στην ηλικία των δέκα ετών ήμουν πολύ εντυπωσιασμένος για να τον αποκηρύξω.

 

Ο φασισμός είχε πάντως την θέληση να επιφέρει αλλαγές στην κοινωνία, καθώς η αστική νοοτροπία ήταν συντηρητική και απεχθάνονταν με φρίκη τις αλλαγές. Ο Μουσσολίνι προέρχονταν από τον σοσιαλισμό - ο πατέρας του τον βάφτισε Μπενίτο προς τιμή του Μεξικανού προοδευτικού ήρωα Μπενίτο Χουάρεζ. Αλλά και τα ποιήματα του παππού μου, ιδρυτή του βενετσιάνικου φασισμού, είχαν σοσιαλιστική χροιά.

 

Με αφορμή ένα επεισόδιο με τη ιταλική Σομαλία, οι ιταλικές φασιστικές δυνάμεις κατέκτησαν την Αιθιοπία το 1935-1936. Η υπηρεσία του πατέρα μου που πήγε εκεί το 1936 ήταν στα πλαίσια του στρατού. Φορούσε τον μαύρο χιτώνα και είχε τον αντίστοιχο βαθμό του επιλοχία ("primo capo squadra"). Αργότερα πήρε προαγωγή και ήταν υπεύθυνος του πολιτικού ελέγχου των συνόρων. Ο πατέρας μου με ενέταξε στην δύναμη της αποικιοκρατικής αστυνομίας, της διατεταγμένης να καταπνίξει τους ιθαγενείς αντάρτες που ήθελαν ανεξαρτησία. Την απόφαση του αυτή την θεώρησα φυσιολογική, και στην ηλικία των δεκατριών ετών βρέθηκα να είμαι ο νεότερος στρατιώτης του Μουσολίνι. Ήταν τότε που άρχισα να βλέπω τον πόλεμο καταπρόσωπα, καθώς οι Ιταλοί στρατιώτες πυρπολούσαν τα αιθοπικά χωριά.

Το 1942 ο πατέρας μου συνελήφθη αιχμάλωτος από τους Βρετανούς που τον έκλεισαν αρχικά σε ένα στρατόπεδο συγκεντρώσεως, και στην συνέχεια τον παρέδωσαν στις γαλλικές δυνάμεις. Πέθανε από καρκίνο του ήπατος στο δρόμο για το Χαράρ της Αιθιοπίας, στο τέλος του 1942. Εγκατέλειψα την Αιθιοπία μαζί με την μητέρα μου τον Δεκέμβριο του 1942, επιστρέφοντας στην Ιταλία. Ήμουν σχεδόν δεκαέξι ετών και τον Ιανουάριο του 1943 γράφτηκα στην στρατιωτική σχολή της Citta di Castello, στην Ουμβρία. η οποία είχε το πλεονέκτημα να είναι δωρεάν για εκείνους που, όπως εγώ, είχαν συμμετάσχει στον πόλεμο της Αιθιοπίας. Στις 25 Ιουλίου του 1943 ο Μουσολίνι συνελήφθη κατόπιν διαταγής του βασιλιά της Ιταλίας. Ο φασισμός ανατρέπεται αλλά ο πόλεμος συνεχίζεται. Την ίδια κιόλας μέρα. στη σχολή μου, όλοι αρχίζουν να επικρίνουν σκαιότατα τον φασισμό. Οι φασίστες, που δεν αποδέχονται το τέλος του καθεστώτος, ενώνονται με τα γερμανικά στρατεύματα που ελέγχουν την βόρεια Ιταλία.

Τον Αύγουστο του 1943, βρίσκομαι πάντα στη σχολή μου, η οποία τώρα έχει πια εγκαταλειφθεί από την πλειονότητα μαθητών και διδασκάλων. Μαζί με του 'εξ Αφρικής" συντρόφους μου θέλουμε να αφήσουμε την σχολή κάπως συντεταγμένοι. Και μια μέρα βλέπουμε να έρχονται οι Γερμανοί, που μας ζητούν να αναλάβουν τη διοίκηση της σχολής. Τους λέω ότι μπορούν να το κάνουν μόλις αποχωρήσουμε. Εμπιστευθήκαμε τα διάσημα της σχολής στην ιταλική στρατιωτική αστυνομία και μετά από δύο εβδομάδες διοργανώσαμε την τελετή της αλλαγής φρουράς: η ιταλική σημαία υπεστάλη και τα κλειδιά της σχολής παραδόθηκαν σε ένα στρατάρχη των Καραμπινιέρων. Οι Γερμανοί ήταν πλέον εκεί. Κράτησα εκείνη την σημαία, όχι τόσο από πατριωτισμό, όσο για ανάμνηση εκείνης της παράξενης εποχής.

Εν τω μεταξύ η κατάσταση γίνεται ολοένα και πιο συγκεχυμένη. Στις 8 Σεπτεμβρίου του 1943, ο στρατάρχης Μπαντόλιο υπογράφει την ανακωχή, αλλά στις 12 του ίδιου μήνα ο Μουσολίνι, απελευθερωμένος από τους Γερμανούς, ανακηρύσσει στο Σαλό, στην βόρεια Ιταλία, ένα νέο καθεστώς το οποίο συνεχίζει τον αγώνα εναντίον των συμμάχων. Στις 20 Σεπτεμβρίου του 1943 επιστρέφω στους δικούς μου, και μετά την παρέλευση μερικών εβδομάδων κατατάσσομαι στο σύνταγμα "Λύκος" (Battaglione Lupo), ανεξάρτητη μονάδα που δρα στα πλαίσια του στρατού της Φασιστικής Δημοκρατίας. Προς το τέλος του 1944 βρίσκομαι δυστυχώς με στολή του γερμανικού στρατού.

Εκείνη την εποχή τα συμμαχικά αεροπλάνα κάνουν ολοένα και πιο αισθητή την παρουσία τους στους ουρανούς, και η κατάσταση από συγκεχυμένη, γίνεται πλήρως αναρχική….

 

Χρίστος Γούδης

 

 

Μανώλη ευχαριστώ για την ανεκτίμητη βοήθειά σου.

[Bonadrug]

Ανεξάρτητα από τον ιδεολογικό προσανατολισμό του περιοδικού που φιλοξένησε το άρθρο, πρόκειται για μια λεπτομερέστατη "βιογραφία" του Corto.

 

Τρομερή εντύπωση μου έκανε ωστόσο η βιογραφία του Pratt , όταν αναφέρει ότι ήταν οπαδός του Μουσολίνι και στρατιώτης των ναζί. Πρέπει να είναι μοναδική περίπτωση συγγραφέα με φασιστικές καταβολές και απόψεις που το έργο του γίνεται αποδεκτό από την εναλλακτική κουλτούρα.

 

Θα πρέπει να πούμε επίσης πως τα περιοδικά που από τα eighties άρχισαν να μας γνωρίζουν τον Corto τεχνηέντως απέκρυψαν την πλευρά αυτή του δημιουργού. Η εποχή δεν σήκωνε τέτοια.

[Hellboy]

Πάντως δεν θα θεωρούσα οτι ο Πραττ παρέμεινε φασίστας σε όλη του την ζωή. Το γεγονός και μόνο οτι είχε φιλίες με ανθρώπους άλλων χρωμάτων το αναιρεί αυτό. Σίγουρα ξεκίνησε ως τέτοιος(άλλωστε σχεδόν όλα τα παιδιά επιρεάζονται απο τις οικογένειές τους), παρόλαυτα μετα τον πόλεμο μου φαίνεται πολύ δύσκολο να παρέμεινε φασίστας. Διαβάζοντας τα Κορτο Μαλτέζε και χωρίς να έχω ιδέα για το παρελθόν του, θεωρούσα πως πρόκητε για κάποιον κατα πάσα πιθανότητα αναρχικό συγγραφέα(ή έστω κάποιον ειρηνιστή αν ενοχλεί η λέξη αναρχικός). Μόνο έτσι μπορώ να μεταφράσω όλα τα μυνήματα που περνάει μέσα στα κείμενα του σε σχέση με τον πόλεμο, την αποικιοκρατεία, τις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων διαφορετικών φυλών κτλ. Διαβάζοντας το κείμενο προσπαθούσα να θυμηθώ κάποια νύξη για τον φασισμό αλλά δεν κατάφερα να εντοπίσω.

oh well, θα αναγκαστώ να τα ξαναδιαβάσω για να βεβαιωθώ

[GeoTrou]

Κι εγώ δε νομίζω πως συνέχισε να είναι θαυμαστής του φασισμού, από τη στιγμή που ήταν τέκτονας. Επιπλέον κανείς δεν μπορεί να τον κατηγορήσει για τις απόψεις που του είχαν καρφώσει στο παιδικό του κεφάλι. 

[Tightwad]

Ομολογώ ότι αν και μου αρέσει ο Pratt σαν δημιουργός, ποτέ δεν κάθισα να μάθω περισσότερα για τον άνθρωπο αυτό καθ'αυτόν.
 
Νομίζω ότι αυτό το απόσπασμα που βρήκα λέει πολλά:
 

With Oesterheld he collaborated first on Sgt. Kirk for Misterix magazine. Kirk is a U.S. soldier, who – after taking part in a massacre during the Indian wars – has decided to fight on the other side, or as he says: "There are no palefaces or Indians . . . there are just men . . . just men." Other characters include Kirk's blood brother Maha, who belongs to the Chattooga people, Corto Lea, a former outlaw, and Dr. Forbes. Sgt. Kirkwas also drawn by Jorge Moliterni, Horacio Porreca, Gisela Dester, and Gustavo Trigo. 

http://www.kirjasto.sci.fi/hugoprat.htm

Όταν διαβάζουμε ένα άρθρο είναι πάντα σημαντικό να υποψιαζόμαστε μήπως ο αρθρογράφος χρησιμοποιεί μόνο μερικά γεγονότα, και με τέτοιο τρόπο, ώστε να περάσει ένα συγκεκριμένο "μήνυμα".
 
ΕDIT:
 
Εμ, έπρεπε να διαβάσω το άρθρο πιο προσεκτικά. Είναι ξεκάθαρα πολιτικοποιημένο:
 

Μια αναφορά του Κους το 1941 στους Σκορπιούς της Ερήμου τον θέλει να "χάνεται" στον Ισπανικό εμφύλιο που άρχισε το 1936, χωρίς να κάνει μνεία για την πλευρά που υποστήριζε. 

 

1936 In July 1936 the Spanish civil war begins and it will last until May 1939. Corto joins the International Brigades fighting with John Cornford (son of the English poet Frances Cornford Croft, grandson of Darwin). Then we lose track of Corto. In January 1941, in the story “The Scorpions of the Desert” Cush, says, “It seems Corto Maltese disappeared during the Spanish Civil War.” We also learn that Corto sent a hawk, Al –Andaluz, to Cush from Spain.
 
Did he disappear in 1936 after the “last romantic adventure,” the Spanish Civil War? It could be, but apparently there is a letter written by Pandora in which she says that Corto and Tarao, now of a certain age, went to live with her and her children (who consider them as “uncles”).

http://cortomaltese.com/history/


http://en.wikipedia.org/wiki/International_Brigades

Επεξεργασία Απριλίου 21, 2014 από Tightwad