Τα μανιτάρια των αισθήσεων και των παραισθήσεων [Τζεβελέκου Βασιλική, efsyn.gr, 24/01/2017]

[leonidio]

Τα μανιτάρια των αισθήσεων και των παραισθήσεων

Ο Παύλος Μεθενίτης

 

 

Συντάκτης: Βασιλική Τζεβελέκου

 

Αν ζητήσεις από παιδί ή ενήλικα να ζωγραφίσει ένα μανιτάρι, είναι βέβαιο ότι θα σχεδιάσει ένα ολοκόκκινο κεφάλι με λευκά στίγματα επάνω στο κλασικό ποδαράκι. Μια Αμανίτα Μουσκάρια δηλαδή, το αθώο και τόσο ψυχεδελικό μανιτάρι των παραμυθιών, της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων, των φωτιστικών στους κήπους των εξοχικών.

Ο Αμανίτης ο Μυγοκτόνος, όπως ονομάζεται, δεν είναι άλλο από το παραισθησιογόνο ιερό φυτό, άμεσα συνδεδεμένο με το ανθρώπινο υποσυνείδητο και πασίγνωστο από τους μύστες των Ελευσίνιων Μυστηρίων και τους σαμάνους της Σιβηρίας που το έτρωγαν για να ταξιδέψει η ψυχή τους, μέχρι τους κατοίκους της Γουατεμάλας ή της Αυστραλίας που το θεωρούσαν μαγικό.

 

Οι αντάρτες και οι αντάρτισσες διά χειρός Θανάση Πέτρου

 

Είναι εκείνα τα μανιτάρια που ξεκλήρισαν τη διμοιρία των Ελασιτών στο Πάικο της Μακεδονίας το φθινόπωρο του ‘43, όταν οι πεινασμένοι αντάρτες και οι αντάρτισσες τα μαγείρεψαν και τα έφαγαν κι ας έλεγε ο Γιαννάκος «είναι ζουρλομάνταρα, τρελομάνταρα, ζουρλομανίταρα. Στο χωριό μου δεν τ’ αγγίζουμε».

Ο Θανάσης Πέτρου με το εμπνευσμένο πενάκι του αφηγείται με εικόνες την αληθινή ιστορία των ανταρτών στο graphic novel «Αμανίτα Μουσκάρια» (εκδόσεις Γνώση) που κυκλοφόρησε τον Δεκέμβριο.

Βασίζεται στο ομώνυμο μυθιστόρημα «Αμανίτα Μουσκάρια» (εκδόσεις Καστανιώτη, 2007) του Παύλου Μεθενίτη, που έγραψε το σενάριο του κόμικς για τα σχέδια του Θανάση Πέτρου, ο οποίος και στο παρελθόν έχει μεταφέρει λογοτεχνικά κείμενα στο χαρτί με εξαιρετική επιτυχία.

«Το δουλεύαμε δύο χρόνια, παράλληλα με άλλες ασχολίες, δίναμε από το έλλειμμα του χρόνου μας. Είναι τεράστιο έργο με φοβερή δουλειά, ιδιαίτερα για τον Θανάση. Ο κομίστας είναι ο σκηνοθέτης και δημιουργεί καρέ καρέ, όπως ο σκηνοθέτης πλάνο πλάνο, την ιστορία που βλέπουμε. Ο κομίστας βγάζει την ατμόσφαιρα.

»Ο Θανάσης σκηνοθέτησε λοιπόν, έκανε κανονικά ντεκουπάζ όλο το βιβλίο στο χαρτί και δημιούργησε μια έντυπη ταινία. Ηταν κοπιαστική, δημιουργική διαρκής διαδικασία. Λίγα αποσπάσματα έχουν παραλειφθεί από το βιβλίο, οι διάλογοι είναι ελάχιστα τροποποιημένοι και όλες οι πληροφορίες για τη δράση των ηρώων προκύπτουν από την εικόνα», μας λέει ο συγγραφέας και δημοσιογράφος Παύλος Μεθενίτης.

Ενα road movie, λοιπόν, είναι το κόμικς, που μας ταξιδεύει από την καρδιά της Αθήνας στα βουνά της Κεντρικής Μακεδονίας και έχει στο επίκεντρο την αληθινή ιστορία των ανταρτών η οποία συνδέεται με το σήμερα. Μια ιστορία με παραισθησιογόνα και έκπτωτους αγγέλους, που μιλάει για το «χρέος και τα πάθη, για τις ουσίες και τους ανθρώπους που μαθαίνουν, πάντα σκληρά, πως λαχτάρα σημαίνει επιθυμία αλλά και τρόμος».

Ο Ηλίας, δημοσιογράφος ταξιδιωτικού ρεπορτάζ, είναι ο κεντρικός ήρωας. Με οικογενειακές εκκρεμότητες, τον θάνατο του τζάνκι αδελφού του να τον βαραίνει και συναισθηματικά σκαμπανεβάσματα, δραπετεύει συχνά με τη μοτοσικλέτα του. Σ’ ένα τέτοιο ταξίδι βρίσκεται στο Πάικο. Τυχαία μένει στο πανδοχείο του Ντρούγκαρου, του τελευταίου αντάρτη από τους δύο επιζήσαντες της αλληλοσφαγής που ακολούθησε μετά την κατάποση των μανιταριών το ‘43.

 

 

Ολα αυτά τα χρόνια ο Ντρούγκαρος ζει αποτραβηγμένος, με τις αναμνήσεις και τα ερωτήματα να τον βασανίζουν. Οταν ο Ηλίας ύστερα από μια βόλτα στο δάσος τού φέρνει αμανίτες και του ζητάει να φάνε, ο Ντρούγκαρος έξαλλος του απαντάει:

 

Ζουρλομάνταρα σαν και τούτα ρίξανε κάτω άντρες δράκους, θεριά, όχι αποσπόρια σαν κι εσένα και εμένα... Αντρες με πέντε κιλά αρχίδια ο καθένας! Που κρατάγανε ντουφέκι, όχι κομπιουτεράκια! Που ανέβαιναν τρέχοντας το βουνό με είκοσι κιλά στην πλάτη, που μπαίνανε στη φωτιά τραγουδώντας ρε! Τέτοιους άντρες λέω! Που μπορεί να μην είχαν το δικό σου μπόι αλλά ήταν γίγαντες. Τ’ ακούς; Γίγαντες

 

Ωστόσο, ο νεαρός και ο ηλικιωμένος άντρας θα έρθουν κοντά, θα ανοίξουν τις καρδιές τους, θα καπνίσουν μπάφο, θα εξομολογηθούν ο ένας στον άλλον και τελικά θα φάνε αμανίτες αλλάζοντας διάσταση και βιώνοντας ο καθένας το δικό του ταξίδι, εκείνο που επιθυμούσε για να δραπετεύσει και να λυτρωθεί.

 

• Οταν γράψατε το μυθιστόρημα θέλατε να αναδείξετε την ιστορία των ανταρτών ή να αναφερθείτε στην επίδραση των παραισθησιογόνων στον άνθρωπο;

Παρακινήθηκα από την πραγματική ιστορία των ανταρτών, που υπάρχει στην αυτοβιογραφία του Στέφανου Χουζούρη «Γιατρός σε τρεις πολέμους». Αυτός είναι ο πυρήνας στο μυθιστόρημα και στο κόμικς. Ηθελα να συνδέσω την ιστορία του ‘43 με το σήμερα, με γέφυρα τις παραισθησιογόνους ουσίες και τους ανθρώπους που κινούνται μεταξύ καθήκοντος και πάθους.

Οι αντάρτες ήταν άνθρωποι που είχαν αφοσιωθεί στο καθήκον. Η χρήση των μανιταριών λειτούργησε σαν κλειδί για να ξεκλειδώσει το ασυνείδητο των ανταρτών. Αυτό που βγήκε φανερώνει τι κρύβει κάθε άνθρωπος στην ψυχή του. Πως κάποιος που είναι ταγμένος σε μια ιδέα, σ’ ένα ιδανικό, καταπιέζει κατά κάποιο τρόπο τον ψυχισμό, τις επιθυμίες, τις τάσεις, τις ορέξεις, τις κλίσεις του, ακριβώς γιατί έχει να επιτελέσει τον σκοπό του.

Στην ιστορία σήμερα, έχουμε έναν δημοσιογράφο που δεν τα πάει πολύ καλά με τον εαυτό του και κάτι ψάχνει για να αυτοπραγματωθεί. Για να ανακτήσει την αξιοπρέπεια που κάπου έχει χάσει. Τα μανιτάρια και η ιστορία του Ντρούγκαρου τον κάνουν με τον πιο σκληρό τρόπο να γίνει αυτός που θέλει να είναι. Μετά από αυτό γράφει το βιβλίο του και έρχεται σε εσωτερική αρμονία. Κλείνει τα χρέη προς τον εαυτό του, προς τους γονείς του, την πρώην κοπέλα του, την κοινωνία γενικότερα.

Η σχέση πάθους-καθήκοντος που έλεγα πριν, φαίνεται στην ιστορία του αδελφού του. Πρεζάκι, χάνει τη ζωή του, όταν τον σκοτώνει ένας αστυφύλακας. Ο πατέρας είναι στρατιωτικός, άνθρωπος του καθήκοντος, και η μάνα δασκάλα -άλλο ένα πρόσωπο ταγμένο σε ιδανικό σκοπό.

Ωστόσο όλοι, είτε είμαστε ταγμένοι στα πάθη, είτε στο καθήκον, δεν είμαστε μονοδιάστατοι. Στο τέλος ο ήρωας καταφέρνει να ισορροπήσει και ο Ντρούγκαρος, σε μεγάλη ηλικία πια, τρώει για πρώτη φορά αμανίτες. Σαν να θέλει να συνδεθεί με το παρελθόν του με τίμημα τη ζωή του. Αφού βγάζει τη φρίκη που είχε μέσα του για μισό αιώνα, πεθαίνει ήσυχος.

 

• Πώς έγινε η συνεργασία με τον Θανάση Πέτρου;

Οταν βγήκε το βιβλίο σημειώθηκε ένα χλιαρό ενδιαφέρον να μεταφερθεί στον κινηματογράφο, τουλάχιστον η σεκάνς με τους αντάρτες, να γίνει κάτι σαν αυτόνομη ταινία μικρού μήκους. Ατόνησε το σχέδιο και δεν προχώρησε, ωστόσο υπήρχε μια μορφή σεναρίου.

Αργότερα γνωριστήκαμε με τον Πέτρου μέσω της «Ελευθεροτυπίας» όπου εργαζόμασταν. Με το μαγικό χέρι του έχει μεταφέρει διηγήματα μεγάλων συγγραφέων -Καραγάτση, Δημοσθένη Βουτυρά και άλλων- με φοβερή επιτυχία, με γλυκύτητα και ευαισθησία. Μου είπε ότι ενδιαφερόταν να κάνει το «Αμανίτα Μουσκάρια» graphic novel και φυσικά χάρηκα. Ετσι άρχισε η συνεργασία μας.

 

• Ποια η σχέση σας με τα κόμικς;

Τα λατρεύω. Αρχισα όπως όλοι της γενιάς μου από «Μίκι Μάους», «Σεραφίνο», «Τιραμόλα» και μετά τα διαπλανητικά της Μarvel. Δεν παρακολουθώ πλέον όλη την παραγωγή γιατί είναι τεράστια. Εκδίδονται καταπληκτικά πράγματα, έχουν εξελιχθεί σημαντικά το σενάριο και οι εικόνες. Ωστόσο ο πρώτος που μου έρχεται πάντα στο μυαλό είναι ο Ούγκο Πρατ.

Τον αγαπώ πολύ, εκείνος κι αν έχει κάνει χάρτινες ταινίες! Και δεν μιλάμε για δημιουργούς όπως ο Ρεζέ και οι άλλοι φοβεροί που κάνουν ένα στριπ σε εφημερίδα και τα λένε όλα, αλλά για σχεδιαστές, για κομίστες που εκδίδουν μεγάλα άλμπουμ.

 

• Τα κόμικς έχουν πάντα μια διαδραστική σχέση με τις νέες γενιές. Θεωρείτε ότι έτσι η ιστορία σας θα φτάσει ευκολότερα στους νεότερους αναγνώστες;

Το ελπίζω. Η εικόνα πάντα είναι πιο εύληπτη. Δεν χρειάζεται πολλές επεξηγήσεις. Την εικόνα χωρίς λέξεις μπορεί να την προσλάβει κάθε άνθρωπος στον κόσμο. Η εικόνα είναι οικουμενική και οι νέες γενιές λειτουργούν κυρίως μέσω των εικόνων, έναντι των λέξεων. Θυμάμαι τον εαυτό μου να ανοίγω «Ρόμπαξ» και «Μπλεκ» και να τρελαίνομαι ή να βλέπουμε τηλεόραση... με μόνο δύο κανάλια. Ημασταν πεινασμένοι για εικόνες.

Τώρα ο γιος μου έχει το τάμπλετ με εικόνα απίστευτης ευκρίνειας και παίζει παιχνίδια που τα βλέπω και πάλι χαζεύω. Η αλήθεια είναι ότι η εικόνα γοήτευσε τον άνθρωπο από την αρχή. Από τα πρώτα κόμικς είναι εκείνα των αρχαίων Αιγυπτίων που σκαλίζουν την ιστορία και τη μορφή του βασιλιά και της βασίλισσάς τους.

 

• Κόμικς ή βιβλία θα προτείνατε;

Βυθίστηκα σε ένα βιβλίο γύρω στα 14 κι έκτοτε κολυμπάω σ’ αυτή τη θάλασσα. Θεωρώ ότι το βιβλίο είναι θέμα αποκάλυψης. Δεν είναι θέμα μαθητείας. Είτε ερωτεύεται κάποιος τη λογοτεχνία και δεν ξαναβγαίνει από εκεί, είτε έχει μια σχέση περιστασιακή, διαβάζει για τη δουλειά, τις σπουδές του ή γιατί κάποιος του πρότεινε ένα καλό βιβλίο.

Δεν είναι όμως ο παθιασμένος αναγνώστης, ο βιβλιόφιλος που θα πεθάνει μ’ ένα βιβλίο στο χέρι. Ωστόσο και οι εικόνες, όπως και οι λέξεις, είναι το μέσο για να εκφράσει κανείς ιδέες και συναισθήματα.

 

Πηγή

[Dr Paingiver]

Νομίζω ότι κάτω από το εξώφυλλο του τόμου, είναι ανακατεμένες η 2η με την 3η παράγραφο. Πρέπει να πηγαίνουν ανάποδα.

 

[germanicus]

είναι αποτέλεσμα αισθήσεων και παραισθήσεων

 

[leonidio]

Νομίζω ότι κάτω από το εξώφυλλο του τόμου, είναι ανακατεμένες η 2η με την 3η παράγραφο. Πρέπει να πηγαίνουν ανάποδα.

 

 

είναι αποτέλεσμα αισθήσεων και παραισθήσεων

 

 

 

Ισχύουν και τα δύο. Η καταχώρηση διορθώθηκε.