(Περί Κόμικς) [ Λαζαρίδης Γιάννης, Σπάιντερ-Μαν τ. 528, 2/7/1991 ]

[Bonadrug]

Τέτοια γράμματα μόνο στις στήλες του Σπάιντερ-Μαν μπορούσε να διαβάσει κανείς;

Κι εδώ είναι ένα μεγάλο ερώτημα; Ποιος προώθησε περισσότερο τα κόμικς στην Ελλάδα; Η Βαβέλ ή ο Σπάιντερ Μαν ;;

 

 

 

«Έχετε άραγε ποτέ σας αναρωτηθεί πόσων ειδών τέχνης πάντρεμα είναι το κόμιξ; Όχι; θα μου επιτρέψετε να σας διαφωτίσω. Ξε­κινώντας, πρωταρχικά στοιχεία στην τέχνη του κόμιξ είναι η λογοτεχνία, όχι σπάνια η ποίηση και η ζωγραφική. Το κόμιξ όμως συνδυάζει και πολλά από τα στοιχεία του κινηματογρά­φου όπως: φωτογραφία, σκηνοθεσία, φωτισμός και άλλα, που αυτή τη στιγμή δε μου έρχονται στο μυαλό. Ειλικρινά είναι θαυμαστός ο τρόπος που όλα αυτά τα στοιχεία έρχονται να δέσουν και να συγκροτήσουν το μεγαλείο που ονομάζεται κόμιξ και που σε παγκόσμια κλίμακα έχει αναγνωρισθεί ως αυτόνομη τέχνη. Ύστερα από αρκετή σκέψη και προβληματισμό κατάφερα να βρω απάντηση σε ένα ερώτημα που αρκετές φορές μου πέρασε από το μυαλό καθώς ξεφύλλιζα τις σελίδες των αγαπημένων μου κόμιξ; Η απάντηση βρίσκεται στη βάση, στην ουσία της τέχνης του κόμιξ. Είναι ο πλούτος της φαντασίας, η απορία του πόσο μακριά μπορείς να φτάσεις, του τι μπορείς να δημιουργήσεις και πάνω απ' όλα είναι αυτή η ίδια η ικανοποίηση της δημιουργίας. Ανοί­γοντας ένα κόμιξ βρίσκεσαι μπροστά σε έναν καινούργιο κόσμο, άγνωστο, που σε προκαλεί να τον γνωρίσεις να τον δαμάσεις και γιατί όχι να τον δημιουργήσεις Δεν θα ήταν υπερβολή να πω πως γίνεσαι ένα με τον ήρωα, πως πονάς και χαίρεσαι μαζί μ αυτόν, πως πεθαίνεις ή θριαμβεύεις μαζί του.

 

Άλλωστε πάνω σ αυτήν την νοητή και συναισθηματική ένωση και ταύτιση του ατόμου με τον ήρωα στηρίζονται και τα περισσότερα είδη της σημερινής ψυχαγωγίας: λογοτεχνία, θέατρο, κινηματογράφος... Το κόμιξ όμως υπερτερεί σε αρκετά σημεία Η φαντασία και η δη­μιουργικότητα του συγγραφέα και καλλιτέχνη δεν γνωρίζει κανένα φραγμό πέρα απ' αυτόν των φυσικών του δυνατοτήτων. Ο καλλιτέχνης του κόμιξ έχει στα χέρια του δύο από τα ισχυρότερα μέσα έκφρασης, που ο ανθρώπινος πολιτισμός έχει να επιδείξει: το λόγο και την εικόνα. Τα δύο αυτά στοιχεία δένουν, αλλη­λοσυμπληρώνοντας το ένα το άλλο και κάτω από την καθοδήγηση ενός έμπειρου καλλιτέ­χνη μπορούν να αποτελέσουν τον πηλό για τη δημιουργία Του δικού του κόσμου. Στην περίπτωση της λογοτεχνίας έρχονται στιγμές που πραγματικά οι ικανότητες του λόγου ε­ξαντλούνται χωρίς ο συγγραφέας να έχει καταφέρει να μεταδώσει τα συναισθήματα, που τον κατέχουν. Έρχονται στιγμές που η σιωπή μπορεί να μιλήσει και να ξεφωνίσει καλύτερα από κάθε λέξη και σ’ αυτήν την περίπτωση - η εικόνα αποτελεί μια από τις καλύτερες διε­ξόδους. Η έκφραση του προσώπου η στάση, ο χρωματισμός, ο φωτισμός το άψυχο περι­βάλλον, η υπερβολή πολλές φορές της εικό­νας να βγάλουν το συγγραφέα από το αδιέ­ξοδο. Στην περίπτωση του κινηματογράφου πάλι υπάρχει ο περιοριστικός παράγοντας των τεχνικών δυνατοτήτων που παρά την αλμα­τώδη ανάπτυξη της τεχνολογίας δεν έχει περιοριστεί στο ελάχιστο. Τα ειδικά εφέ ακόμη και αν στο τέλος κατορθώσουν να ξεπεράσουν τις όποιες τεχνικές δυσκολίες είναι τελείως ευάλωτα απέναντι στον οικονομικό παράγοντα, που αποτελεί ανασταλτικό στοιχείο. Αντίθετα στην περίπτωση του κόμιξ ο καλλιτέχνης οπλισμένος απλά με ένα μολύβι και χρώματα μπορεί να αποτυπώσει πάνω στο χαρτί τον κόσμο όπως αυτός τον θέλει ή όπως αυτός τον βλέπει με μοναδικό περιορισμό τα όρια της φαντασίας και της δημιουργικότητας του χωρίς να δώσει σημαντικό βάρος στον παρά­γοντα κόστος μια και στην συγκεκριμένη περίπτωση κυμαίνεται σε λογικά επίπεδα. Έτσι ο σύγχρονος δημιουργός του κόμιξ μπορεί να αποδώσει με πειστικότητα αυτά που νιώθει και συγχρόνως να ψυχαγωγήσει τον αναγνώστη του. Και σ' αυτό ακριβώς το σημείο, την ψυ­χαγωγία, στέκεται ένα μεγάλο ποσοστό για να κατηγορήσει και απορρίψει το κόμιξ. Φυ­σικά μιλάω για το «σοβαρό» και «ώριμο» άτομο που δεν καταδέχεται να ξεφυλλίσει καν ένα κόμιξ μια και το θεωρεί φτηνή και ανούσια ψυχαγωγία της στιγμής. Τα εισαγωγικά παραπάνω χρησιμοποιήθηκαν φυσικά σαρκαστικά. Πώς είναι δυνατόν ένα άτομο που απορρίπτει με τέτοια ευκολία και δογματισμό οτιδήποτε να χαρακτηριστεί ώριμο; Παρόλα αυτά όμως υπάρχει και κάποια αλήθεια στους ισχυρισμούς τους. Είναι δυστυχώς γεγονός σήμερα η ε­μπορευματοποίηση του κόμιξ. Μια εμπορευ­ματοποίηση που εντάσσεται στο γενικότερο κλίμα του καπιταλιστικού καταναλωτισμού και στην αντιμετώπιση της τέχνης, της οποιασ­δήποτε τέχνης είτε αυτή ονομάζεται κινη­ματογράφος, είτε λογοτεχνία, είτε κόμιξ ως πηγή κέρδους" και μόνο. Ας μην απελπιζό­μαστε όμως. Το ποιοτικό κόμιξ δεν πέθανε και δεν πρόκειται να πεθάνει. Πολλές φορές μάλιστα επιτυγχάνεται και ένας αρκετά ικανοποιητικός συνδυασμός ποιότητας και ε­μπορικότητας. Για παράδειγμα αναφέρομαι στη σειρά Daredevil της Μάρβελ, που πραγματικά αποτελεί κατά τη γνώμη μου πάντα μια από τις καλύτερες σύγχρονες περιοδικές εκδόσεις κόμιξ. Ποιος μπορεί να ξεχάσει την περίοδο του Frank Miller στην σειρά αυτή; Το σενάριο το απλό αλλά πέρα για πέρα ρεαλιστικό σκίτσο του Frank Miller Γ αποτελούν υπόδειγμα μί­μησης και αντικειμένου θαυμασμού... θα ε­πιχειρήσω τώρα να κάνω μια τελείως ερασιτεχνική προσέγγιση του θεματικού και συμ­βολικού περιεχομένου των ιστοριών της Μάρ­βελ που η kabanas Hellas μας προσφέρει εβδομαδιαία Οι περιοδικές εκδόσεις της Μάρβελ καθώς και της DC Comics έχουν να παρουσιάσουν κατά κύριο λόγο τις προ­σπάθειες και τους αγώνες μασκοφόρων υπερηρώων ενάντια στο έγκλημα και το κακό. Αυτός ο κεντρικός άξονας των ιστοριών, η πάλη μεταξύ καλού και κακού, δίκαιου και ά­δικου, καθώς και η έξαρση του φανταστικού στοιχείου προσελκύουν και μαγνητίζουν το ενδιαφέρον του νεαρού κυρίως αναγνώστη. Ο μασκοφόρος ήρωας με τις υπεράνθρωπες δυνάμεις παρουσιάζεται σαν σύμβολο πολλές φορές στον κόσμο του μικρού αναγνώστη. Αλλά ο κόσμος της Μάρβελ έχει και οπαδούς ωριμότερους, το ίδιο φανατικούς. Στην πε­ρίπτωση του ενήλικου αναγνώστη αυτό που τραβάει και μαγνητίζει το ενδιαφέρον είναι κύρια ο συμβολισμός των ιστοριών. Κάθε τι μπορεί να ερμηνευτεί συμβολικά. Γιο παρά­δειγμα: ο σούπερ ήρωας μπορεί κάλλιστα να ταυτιστεί με τον σύγχρονο άνθρωπο, τον άν­θρωπο του εικοστού αιώνα, τον «κυρίαρχο των πάντων». Των πάντων εκτός του εαυτού του. Από την άλλη οι υπερδυνάμεις συμβολίζουν τον σύγχρονο τεχνικό πολιτισμό μας, που α­ποτελεί το καμάρι κάθε ανθρώπου. Κι όμως και οι υπερήρωες έχουν παρά τη δύναμη τους προβλήματα. Η δύναμη και συμβολικά η σύγχρονη τεχνολογία, είναι απλά το μέσο, το εργαλείο. Ο υπεράνθρωπος μπορεί να γίνει υπερήρωας, αλλά μπορεί ν' ακολουθήσει τον εύκολο δρόμο και να γίνει υπερκακοποιός.

 

Έτσι και η τεχνολογία ανάλογα με το πως θα χρησιμοποιηθεί μπορεί να ωφελήσει (Ιατρική) ή να καταστρέψει (μόλυνση του περιβάλλο­ντος). Το γενικό μήνυμα είναι ένα: η δύναμη φέρνει ευθύνες και απαιτεί υπευθυνότητα. Τέλος ο άνθρωπος όσο κι αν θεωρεί τον ε­αυτό του πολιτισμένο και ισχυρό, ποτέ δεν θα κατορθώσει να απαλλαγεί από τα ηθικά, κοινωνικά και οικονομικά προβλήματα, που πάντα θα τον καταδιώκουν. Η δύναμη μπορεί να διευκολύνει όχι όμως να απαλλάξει.

 

 

 

Γιάννης Λαζαρίδης»

[x for xepeta]

Σορρυ... νομίζω ο Μπλέκ (και δεν είμαι οπαδός του).

 

Μιλάει σαν καραμέλα βουτημένη σε μέλι. Και στο τέλος δε λέει τίποτα!