Τιάνα, η μαύρη πριγκίπισσα [ Λαζαρίδου Αστερόπη, Βήμα (Το) της Κυριακής, 6/12/2009 ]

[Bonadrug]

Τιάνα, η μαύρη πριγκίπισσα
(wikipedia)

Αντιδράσεις έχει προκαλέσει ο τρόπος που η Disney παρουσιάζει την πρώτη αφροαμερικανίδα πρωταγωνίστρια σε ταινία κινουμένων σχεδίων της: μια οικιακή βοηθός σε σπίτι λευκών που ξεπατώνεται στη δουλειά και ερωτεύεται έναν πρίγκιπα «πολύ λευκό για μαύρο».
Μπορεί οι ΗΠΑ να ήταν έτοιμες για τον πρώτο αφροαμερικανό πρόεδρό τους όχι όμως και για την πρώτη αφροαμερικανίδα πριγκίπισσά τους, την Τιάνα.

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή...

Στη διάρκεια των τελευταίων εβδομήντα χρόνων η Ντίσνεϊ μάς έχει χαρίσει μόλις οκτώ πριγκίπισσες. Η αναλογία αυτή, από μόνη της, αποδεικνύει ότι η εταιρεία που έχει μεγαλώσει γενιές και γενιές με μαγικά ραβδάκια, μισοφαγωμένα μήλα και γυάλινα γοβάκια παίρνει την υπόθεση πολύ στα σοβαρά. Η αρχή έγινε το σωτήριον έτος 1937, με τη Χιονάτη. Και από την ηρωίδα των αδερφών Γκριμ που πήρε το όνομά της από την ολόλευκη επιδερμίδα της περάσαμε αισίως στην ένατη κατά σειρά πριγκίπισσα των Στούντιο της Disney, η οποία είναι αρκετούς τόνους πιο σκουρόχρωμη. Για την ακρίβεια η Τιάνα είναι η πρώτη αφροαμερικανίδα πρωταγωνίστρια μιας ταινίας κινουμένων σχεδίων. Και φέρει την υπογραφή ενός κολοσσού, ο ιδρυτής του οποίου είχε στο παρελθόν κατηγορηθεί για αρκετές δόσεις ρατσισμού εξαιτίας της επιλογής και προώθησης των κεντρικών- «λευκών»- προσώπων της κάθε ταινίας. Ολο αυτό το παρασκήνιο έκανε τους δημιουργούς της ταινίας «Η πριγκίπισσα και ο βάτραχος» (Τhe Ρrincess and the Frog) να είναι ιδιαιτέρως προσεκτικοί σε κάθε τους βήμα, φτάνοντας στο σημείο να συμβουλευθούν πολλούς «επιφανείς Αφροαμερικανούς»- μεταξύ των οποίων και την Οπρα Γουίνφρεϊ-, επαναπροσδιορίζοντας την ουσία του «πολιτικά ορθού»...

Η γοητεία της ταινίας έγκειται στο γεγονός ότι είναι η πρώτη φορά μετά το «Μια τρελή τρελή φάρμα» του 2004, που τόσο τα πρόσωπα όσο και τα σκηνικά μιας δημιουργίας κινουμένων σχεδίων είναι ζωγραφισμένα στο χέρι και δεν έχουν προκύψει από έναν τελειομανή ηλεκτρονικό υπολογιστή. Μόνο που τα χρώματα της Νέας Ορλεάνης του 1920, όπου τοποθετείται η δράση, δεν συζητιούνται τόσο όσο η απόχρωση της ίδιας της πρωταγωνίστριας. Και κάπως έτσι, ενώ το αρχικό όνομά της ήταν Μαντλίν, προτιμήθηκε τελικά το Τιάνα καθώς το υποκοριστικό Μaddy παρέπεμπε ηχητικά στο Μammy, τη συνηθέστερη προσφώνηση των υπηρετριών όταν ακόμη η Αμερική ήταν διχοτομημένη σε Βόρειους και Νότιους. Ποιος δεν θυμάται άλλωστε τη Χάτι Μακ Ντάνιελ, η οποία ως γκουβερνάντα Μammy της Σκάρλετ Ο΄ Χάρα στο «Οσα παίρνει ο άνεμος» έμεινε στην ιστορία ως η πρώτη αφροαμερικανίδα ηθοποιός που κέρδισε Οσκαρ ερμηνείας.

Η Οπρα ως μαμά
Εκτός από το όνομα της ηρωίδας άλλαξε όμως και ο ίδιος ο τίτλος της ταινίας, ο οποίος αρχικά ήταν «Η πριγκίπισσα βάτραχος» (Τhe frog princess), προλαμβάνοντας έτσι τα όποια ρατσιστικά σχόλια για μια μη λευκή πριγκιποπούλα. Η ιστορία αρχίζει με την Τιάνα, μια κοπέλα που ζει στη Νέα Ορλεάνη, έχει ταλέντο στη μαγειρική- η μόδα των κουζινικών εισχωρεί και στα καρτούν- και ονειρεύεται να ανοίξει το δικό της εστιατόριο. Αντιδράσεις υπήρξαν και για το γεγονός ότι η μητέρα της Γιουντόρα εργάζεται σκληρά ως οικιακή βοηθός σε σπίτι λευκών. Αυτό όμως δεν πτόησε την Αφροαμερικανίδα που χαίρει τεράστιας επιρροής στις ΗΠΑ Οπρα Γουίνφρεϊ: όταν τής ζητήθηκε από τον παραγωγό της ταινίας Πίτερ ντελ Βέκο να διαβάσει το σενάριο σε περίπτωση που τους είχε ξεφύγει κάποιο πολιτικά μη ορθό μαργαριτάρι, εκείνη ενθουσιάστηκε τόσο από την ιστορία ώστε ζήτησε και φυσικά πέτυχε να υποδυθεί τη μαμά τής Τιάνα. Η μόνη παρέμβαση που έκανε ήταν να μεγαλώσει ο ρόλος του πατέρα του κοριτσιού, προκειμένου να μην πέσει η ταινία στο στερεότυπο των αφροαμερικανικών οικογενειών που μεγαλώνουν με έναν μόνο γονέα.

Θα περίμενε κανείς, ύστερα από τόσο σχολαστική έρευνα, ότι δεν θα ακουγόταν ούτε ένα αρνητικό σχόλιο μετά την πρεμιέρα που πραγματοποιήθηκε ταυτόχρονα σε Νέα Υόρκη και Λος Αντζελες την περασμένη εβδομάδα. Και όμως!«Η Ντίσνεϊ θα έπρεπε να ντρέπεται! Η ιστορία τοποθετείται στη Νέα Ορλεάνη, εκεί όπου συνέβη μια από τις μεγαλύτερες τραγωδίες που έπληξαν ποτέ τη μαύρη κοινότητα»έγραψε στη «Charlotte Οbserver» ο αρθρογράφος Γουίλιαμ Μπλάκμπερν, αναφερόμενος στον φονικό τυφώνα Κατρίνα. Οσο για έναν μάχιμο blogger, παραπονέθηκε επειδή ο πρίγκιπας Ναβίν, που κρύβεται πίσω από τον μαγεμένο βάτραχο, «είναι πολύ λευκός για μαύρος». Συμπληρώνοντας: «Την ώρα που η λευκή Σταχτοπούτα είχε την αμέριστη συμπαράσταση της καλής της νεράιδας και πλήθος άλλων ροδαλών ηρωίδων κέρδιζαν την ευτυχία μόνο και μόνο κάνοντας ευχή σε ένα μακρινό αστέρι, η Τιάνα είναι αναγκασμένη να ξεπατωθεί στη δουλειά για να τα καταφέρει». Και η αφροαμερικανίδα συγγραφέας Μπόνι Γκριρ μπορεί να υπογραμμίζει πόσο σημαντικό βήμα απενοχοποίησης είναι για την Ντίσνεϊ το να εισαγάγει επιτέλους ηρωίδα εκ διαμέτρου αντίθετη με τη Χιονάτη, δεν παραλείπει όμως να σχολιάσει και τα εμπορικά κίνητρα: «Στην εποχή του Μπαράκ Ομπάμα ψυχανεμίστηκε επιτέλους την αλλαγή πλεύσης και δεν θα μπορούσε να μείνει έξω από τον χορό». Σπεύδοντας να υπερασπιστεί τον πολιορκημένο εαυτό της η εταιρεία απάντησε ότι το φιλμ ήταν στα σκαριά πολύ προτού ο Ομπάμα εκλεγεί πρόεδρος και γίνει ευρέως γνωστός.

Σαμπουάν και άλλα προϊόντα

Τη φωνή της στην Τιάνα χαρίζει η επίσης αφροαμερικανίδα, βραβευμένη με Τony, ηθοποιός Ανικα Νόνι Ρόουζ, η οποία θεωρεί τη στιγμή αυτή ως μεγάλη δικαίωση: «Στην ιστορία των καρτούν οι σκουρόχρωμοι χαρακτήρες έχουν περάσει άσχημα εξαιτίας των λευκών. Πάντα ήθελα να συμμετάσχω σε ταινία κινουμένων σχεδίων, αλλά έως χθες φοβόμουν ότι το πολύ να μου ζητούσαν να υποδυθώ κάποιο κουνάβι». Το αστείο της υπόθεσης είναι ότι από την υπέρμετρη έγνοια τους να μη βγει η ταινία ρατσιστική κατά των μαύρων καταλήγει να είναι ρατσιστική κατά των λευκών: υπάρχει ένας κακιασμένος, πάλλευκος χοντρός υπηρέτης με βαριά βρετανική προφορά και διάφορα άλλα τέτοια αστεία ανθρωπάκια.

Με τούτα και με εκείνα η ταινία κατάφερε να κόψει ουκ ολίγα εισιτήρια και προβλέπεται ότι θα είναι από τις μεγάλες εισπρακτικές επιτυχίες της εορταστικής περιόδου, με το τμήμα marketing να παροτρύνει κοριτσάκια όλων των χρωμάτων να αποκτήσουν κούκλες, αλλά και πετσετούλες, σαμπουάν και λοιπά προϊόντα με τη μορφή της Τιάνα. Αραγε, πόσα τέτοια καλούδια πρέπει να αγοράσει κανείς για να αποδείξει πόσο ρατσιστής δεν είναι;
Η Ντίσνεϊ αλλάζει χρώμα


Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια από τη Χιονάτη του 1937 ώσπου να δούμε την πρώτη,μη λευκή,ηρωίδα του Ντίσνεϊ. Η αρχή έγινε το 1993 με την Τζασμίν στην ταινία «Αλαντίν».Μόνο που το φιλμ προκάλεσε έντονες αντιδράσεις από μουσουλμάνους και αραβικά έθνη,επειδή παρουσίαζε μια Μέση Ανατολή να ταλανίζεται από τη βία.

Μια ινδιάνα πριγκίπισσα όπως η Ποκαχόντας φαινόταν καλή ιδέα για την ομώνυμη ταινία του 1995, μόνο που και εδώ οι Αμερικανοί λογάριαζαν χωρίς τούς ιθαγενείς ξενοδόχους. Η κοινότητα των Ινδιάνων παραπονέθηκε ότι το πρόσωπο της ηρωίδας είχε δημιουργηθεί κατ΄ εικόνα και καθ΄ ομοίωσιν της Ναόμι Κάμπελ,προκαλώντας κομφούζιο μεταξύ των φυλών.Δύσκολοι καιροί για (μελαψές) πριγκίπισσες.

[mits63]

Χμ

Τα πράγματα είναι λίγο μπλεγμένα στη ΟΥΖΑ. Υπάρχουν διάφορες ομάδες - λόμπυ - ιδρύματα κλπ που παρακολουθούν τα πάντα και τα κρίνουν με βάση την δική τους οπτική. Από τις μειονότητες μέχρι τη "χριστιανική" ακροδεξιά όλοι έχουν κάτι να πουν για τα πάντα, και κυρίως να πιέσουν με βάση τη δική τους λογική. Τώρα δεν είναι βέβαια να έχουν όλοι άδικο ή δίκιο όλη την ώρα. Η εταιρεία Ντίσνευ από τη μεριά της φροντίζει να ενοχλεί όσο γίνεται λιγότερο αλλά με τόσες διαφορετικές οπτικές πάντα κάποιος θα είναι δυσαρεστημένος. Μην ξεχνάμε ότι αντίστοιχες αλλά λιγότερο συχνές προσπάθειες παρέμβασης έχουμε και στην πατρίδα της Δημοκρατίας. Το σημαντικότερο είναι ίσως γιατί τα πέρνουν τόσο σοβαρά και η απάντηση βρίσκεται ίσως στην τεράστια επιρρόη της βιομηχανίας του θεάματος ως συνεκτικού ιστού της αμερικάνικης κοινωνίας. Αυτό δεν συμβαίνει ότι εμείς ή οι Ινδονήσιοι ή όποιος άλλος λαός θα έχουμε τις ίδιες αντιδράσεις. Οπότε... αφήστε τους στον κόσμο τους και, αν η ταινία είναι καλή, δείτε τη!

[pop]

Εχθές είδα τη νέα ταινία της Disney «Η πριγκίπισσα και ο βάτραχος», όπου η πρωταγωνίστρια, πριγκίπισσα φιλά τον βάτραχό της και μεταμορφώνεται η ίδια σε βατραχίνα, κλπ.

 

Αυτό που κάνει την ταινία ξεχωριστή, είναι ότι ο δημιουργός των cartoon, Τζον Λάσαντερτ, έχει όλα τα ¨καρεδάκια¨ ζωγραφισμένα στο χέρι, όπως τον παλιό καλό καιρό! Τόσο τα πρόσωπα όσο και τα σκηνικά δεν έχουν προκύψει ηλεκτρονικά.

 

 

Εντάξει, μπορεί η ταινία να γράφει ιστορία, αφού για πρώτη φορά σε ταινία της Disney η ηρωίδα είναι Αφροαμερικανίδα, εμένα αυτό που μ`έκανε, μάλλον αρνητική εντύπωση, ήταν τα πολλά Βουντού!

Όλα τα πιτσιρίκια ρωτούσαν να μάθουν, για κουκλάκια, καρφίτσες, πως ήταν τα μαγικά λόγια, κλπ.

Οκ, έχει πλάκα όμως...

 

Υ.Γ.: Ωραία μουσική στη Νέα Ορλεάνη του 1920...