Όταν ο Ταχτσής συνάντησε τον Αστερίξ [Κουλιφέτης Περικλής, efsyn.gr, 5/08/2023]

[ramirez]

Τριάντα πέντε χρόνια από τον θάνατο του μεγάλου Κώστα Ταχτσή, το «Καρέ Καρέ» θυμάται τη σύντομη μεταφραστική πορεία του συγγραφέα από τις σελίδες του Αστερίξ του Γαλάτη.

 

 

 

 

Ασυμβίβαστος, πολυταξιδεμένος, ανοιχτά ομοφυλόφιλος και υπέρμαχος των δικαιωμάτων των γκέι, ο Κώστας Ταχτσής ήταν μια μεγάλη μορφή της ελληνικής μεταπολεμικής λογοτεχνίας. Η ζωή του τυλίγεται μέσα στον μύθο, όπως και η δολοφονία του που, 35 χρόνια μετά τον Αύγουστο του 1988, παραμένει αδιαλεύκαντο μυστήριο. Μέσα στο συγγραφικό και μεταφραστικό του έργο, ένα κομμάτι παρουσιάζει έκπληξη στους φιλόλογους και ξεχωριστό ενδιαφέρον στους κομικσόφιλους: η συνάντησή του με τον Αστερίξ και το ανυπότακτο γαλατικό χωριό!

 

 

 

 

Το 1978, ο Τάσος Ψαρόπουλος αναλαμβάνει την ελληνική έκδοση των περιπετειών του δημοφιλούς Γαλάτη. Σύμφωνα με έρευνα του φιλόλογου Νίκου Σαραντάκου και άρθρο του Γιάννη Παπαδόπουλου, οι εκδόσεις Ψαρόπουλου ανέθεσαν στον Ταχτσή τη μετάφραση των πρώτων δύο άλμπουμ που κυκλοφόρησαν, τα «Ο Αστερίξ και ο μάγος» («Le Devin») και «Η κατοικία των θεών» («Le Domaine des Dieux»). Η μετάφραση των ιστοριών του Αστερίξ, ακόμα και για έναν καλό γνώστη της γαλλικής, δεν είναι εύκολη υπόθεση. Οι κωμικές περιπέτειες των ανυπότακτων, εκτός φυσικά από τα σκίτσα του Αλμπέρ Ουντερζό, βασίζονται κατά πολύ στους αναχρονισμούς και στα λογοπαίγνια του σεναριογράφου τους, Ρενέ Γκοσινί, αστείων συχνά αμετάφραστων σε άλλες γλώσσες. Ο Ταχτσής ανταποκρίθηκε στην πρόκληση προσαρμόζοντας με γλωσσικούς ελιγμούς τα λογοπαίγνια του Γκοσινί στον ελληνικό καθημερινό λόγο. Οι κωμικές εκφράσεις που χρησιμοποίησε ταιριάζουν απόλυτα στη χιουμοριστική ατμόσφαιρα των ιστοριών, ενώ οι μεταφραστικές ελευθερίες που πήρε ήταν πολλές, με αποκορύφωμα τη «βέβηλη» απόδοση του Ιντεφίξ, σκύλου του Οβελίξ, σε Κατρουλίξ!

 

 

 

 

Ανάμεσα σε αυτές τις ελευθερίες κρύβονται όμως και ατοπήματα, όπως η μετάφραση της «Λουτέτιας» (του αρχαίου Παρισίου) σε «Λιέγη» και του «devin» (πιο ορθά «μάντη», όπως και μεταφράστηκε αργότερα) σε «μάγο». Οι μεταφραστικές αυθαιρεσίες δεν ήταν σπάνιες για τον συγγραφέα, καθώς παρόμοια κριτική τού είχε ασκηθεί για μεταφράσεις του σε αριστοφανικές κωμωδίες. Ο Ταχτσής πάντως, δεν έμελλε να μακροημερεύσει στα συννεφάκια του Αστερίξ και αντικαταστάθηκε στις εκδόσεις Ψαρόπουλου από έναν ακόμα λογοτέχνη, τον Αργύρη Χιόνη. Φήμες θέλουν τον ίδιο τον Γάλλο εκδότη της σειράς, Georges Dargaud, πίσω από την απόλυση λόγω των μεταφραστικών αυθαιρεσιών. Έτσι, παρότι δημοσιεύτηκαν μονάχα δύο τεύχη Αστερίξ σε μετάφραση Ταχτσή, μέσα τους συντελείται μια σπάνια και σημαντικής φιλολογικής αξίας συνάντηση ανάμεσα σε έναν μεγάλο αντισυμβατικό των ελληνικών γραμμάτων και σε δύο γίγαντες των παγκόσμιων κόμικς. Άλλωστε, μέσα στη γεμάτη περιπέτειες και αντιφάσεις ζωή του, δεν φαίνεται και τόσο περίεργο που ο συγγραφέας του «Τρίτου Στεφανιού» βρέθηκε να βάζει – έστω και για λίγο – ελληνικές κουβέντες στο στόμα του Αστερίξ του Γαλάτη.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...