Το πένθος, η πολιτική και η συλλογική παράνοια [Κουτσούκος Σωτήρης, avgi.gr, 13/11/2020]

[ramirez]

Ήταν ένα μικρό σοκ για το παραδοσιακό βιβλιόφιλο κοινό ότι η μακρά λίστα για το βραβείο Booker 2018 περιλάμβανε μεταξύ άλλων λογοτεχνικών έργων, για πρώτη φορά, και ένα graphic novel. Η Sabrina δεν κατάφερε τελικά να φτάσει μέχρι την βραχεία λίστα (το βραβείο εν τέλει κατέκτησε η Βορειο-ιρλανδή Anna Burns, με το Milkman της), παρ’ όλα αυτά πρόκειται για ένα από τα πιο επείγοντα έργα της σύγχρονης αγγλόφωνης λογοτεχνίας.

 

 

(φωτογραφία της Abe Olson)

 

 

Ο ίδιος ο δημιουργός, έχοντας παραδώσει το 2016 την πρώτη του ολοκληρωμένη δουλειά με την ιδιόρρυθμη suburbia του Beverly, επιστρέφει εδώ με την ίδια θαμπάδα στα καρέ του, με την ίδια μινιμαλιστική κατατονία στα πρόσωπα  των ηρώων του, αλλά σε μεγάλης έκτασης φόρμα αυτή την φορά – σε αντίθεση με την ανθολογία του Beverly. Η ιστορία ξεκινά με μια φρικτή δολοφονία που λαμβάνει χώρα σε μια αμερικανική μεγαλούπολη και η οποία αποδίδεται σε έναν τυχαίο δολοφόνο, γνώριμη ειδησεογραφικά ιστορία, η απόλυτη βία της οποίας είθισται να μην διερευνάται, να αποδίδεται ως επί το πλείστον σε μία μεμονωμένη πράξη, σε μία ψυχική παρεκτροπή. Το κενό όμως αυτό, του αποτυπώματος της ανομολόγητης βίας, έρχεται εδώ να καλύψει μία γνώριμη στο αμερικανικό κοινό ψευδοπροφητική, συνομωσιολαγνική φωνή που εκπέμπει μέσω του ραδιοφώνου της αμερικανικής ενδοχώρας. Απεγνωσμένος, βυθισμένος στην οδύνη, ο κεντρικός ήρωας αναζητά απαντήσεις. Αλλά το κενό μπορεί να καλυφθεί μονάχα με κενό. Η συνωμοσιολογική εκδοχή ότι η δολοφονία ήταν τάχα μία σκηνοθετημένη πράξη προκειμένου να περιοριστεί νομοθετικά η οπλοχρησία και η οπλοκατοχή, η διαρκής αναφορά στο θύμα ως μία συμμετέχουσα στην παραπλανητική ιστορία ηθοποιό, όλα αυτά αποστερούν τους οικείους από το πένθος, αφαιρώντας τους ουσιαστικά την δυνατότητα να είναι άνθρωποι.

 

 

(Καρέ από την Sabrina του Nick Drnaso (Drawn and Quarterly, 2018)

 

 

Η επιτακτική ανάγκη κατανόησης, ο πόνος, η αδυναμία του ορθού λόγου να δώσει απαντήσεις σε πράξεις εξτρεμιστικής βίας, η πανεθνική ανάγκη για ιεροκήρυκες και ψευδοπροφήτες , όλα αυτά επενεργούν στην διάσταση του πένθους, δημιουργώντας περαιτέρω ερωτήματα στον κεντρικό ήρωα. Δραματουργικά, η καταβύθιση του ήρωα στην παράνοια, η de facto μετατροπή ενός έργου με παραστατική χροιά σε λογοτεχνία πρωτοπρόσωπης αφήγησης, λειτουργούν σωρευτικά στην ενσυναίσθηση˙ το μόνο αναγκαίο συναίσθημα για την ανάγνωση του έργου. Σεναριακά, ο λόγος που παράγει ο σύγχρονος ραδιοφωνικός ψευδοπροφήτης, τα σχόλια των ανώνυμων χρηστών του διαδικτύου που παρατίθενται, η άρνηση του εαυτού εκ μέρους των ηρώων, όλα αυτά προσθέτουν το δίχως άλλο στην παράνοια, την αμφισβήτηση του ήρωα για αυτό που ζει και δευτερευόντως, την αμφισβήτηση του αναγνώστη για αυτό που διαβάζει.

 

Εκτός των άλλων, η επιλογή του δημιουργού να θέσει ως background την αεροπορική βάση του Κολοράντο και την πέριξ αυτής πόλη, μια μικρή ετεροτοπία καθοριζόμενη από την καθημερινότητα και τους κανόνες της αμερικανικής αεροπορίας, δημιουργεί τον απαραίτητο σεναριακά χώρο για να επιδράσουν οι από ραδιοφώνου ρητορείες αμφισβήτησης και παρανοϊκής καταβύθισης στο μη πραγματικό, που στοχεύουν απευθείας στον ψυχισμό των ηρώων. Το απόλυτα μινιμαλιστικό σχέδιο, η αρμονία των διαστάσεων από καρέ σε καρέ και η χαρακτηριστική οικονομία της χρωματικής παλέτας, επιτείνουν την συναισθηματική αποστασιοποίηση των ηρώων μεταξύ τους, αλλά και από το περιβάλλον που τους περικλείει, καταδεικνύοντας την ουσιαστική βάση άρνησης της αλήθειας˙ την πρωτόλεια αδυναμία του ανθρώπου να κατανοήσει το Κακό. Γιατί, αν εξαιρέσεις το γεγονός ότι αποδεικνύεται, πως αλλιώς ορίζεται η αλήθεια;

 

 

 

 

Και το σχετικό link...