ramirez Posted July 23, 2017 Member ID: 2,298 Group: Members Topic Count: 1,757 Content Count: 5,258 Reputation: 35,315 Achievement Points: 5,266 Days Won: 14 With Us For: 6,356 Days Status: Offline Last Seen: 15 hours ago Share Posted July 23, 2017 Τα τελευταία χρόνια κερδίζουν συνεχώς έδαφος οι προσαρμογές κλασικών ελληνικών λογοτεχνικών έργων σε κόμικς. Οι Ηλίας Κατιρτζιγιανόγλου (σενάριο) και Γιώργος Τσιαμάντας (σχέδια) επέλεξαν όμως να μεταφέρουν ένα σχετικά άγνωστο έργο ερωτικού και ηθογραφικού περιεχομένου με gothic στοιχεία, την «Κερένια Κούκλα» (1908) του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Comicdom. Γιατί επιλέξατε να μεταφέρετε σε κόμικς ένα σχετικά άγνωστο έργο όπως αυτό του Χρηστομάνου; Δεν υπήρχαν τόσα και τόσα άλλα γνωστά έργα της ελληνικής λογοτεχνίας; Η.Κ.: Την «Κερένια Κούκλα» την ανακάλυψα πριν από 30 χρόνια, σε ηλικία 11 χρόνων, από την ομώνυμη τηλεοπτική σειρά. Έσπευσα να αγοράσω το βιβλίο και, καθώς ήμουν ήδη λάτρης της Ένατης Τέχνης, άρχισα να φαντάζομαι την ιστορία να ξετυλίγεται στα καρέ ενός κόμικς. Συνεπώς η πρωτοβουλία της μεταφοράς της είναι αποτέλεσμα της αγάπης μου για το πρωτογενές υλικό, αλλά και η πίστη πως αυτή η συγκλονιστική ιστορία θα λειτουργούσε άψογα σε κόμικς. Όπως λέει και στην εισαγωγή της δικής μας έκδοσης η εκδότρια του μυθιστορήματος, Αγγέλα Καστρινάκη, αναφερόμενη στο πλήθος τηλεοπτικών, κινηματογραφικών και άλλων διασκευών που έχουν προηγηθεί: «Πολύ πάθος εντέλει γύρω από αυτό το μυθιστόρημα!» Γ. Τσ.: Έμαθα για το όνειρο του Ηλία να μεταφερθεί η «Κερένια Κούκλα» σε κόμικς το 2013. Ανακαλύπτοντας το μυθιστόρημα, μαγεύτηκα από τους ήρωες που έπλασε ο Χρηστομάνος, από την πλοκή και από τις σχέσεις μεταξύ τους. Μου ήταν πολύ δύσκολο να πιστέψω πως αυτό το κείμενο ήταν γραμμένο πριν από εκατό χρόνια. Ο τρόπος που «αγαπάει» και «δικαιώνει» καθέναν από τους ήρωές του με έκανε να συνειδητοποιήσω πως βρίσκομαι μπροστά σε ένα μοναδικό έργο της ελληνικής λογοτεχνίας. Ήταν απλά αδύνατο να αντισταθώ. Πώς καταλήξατε σε ποιες σκηνές και αποσπάσματα του πρωτοτύπου θα επικεντρωθείτε; Και ποια αφήσατε «απέξω»; Η.Κ.: Επέλεξα τις σκηνές εκείνες που ήταν απαραίτητες για την εξέλιξη της πλοκής και τη δόμηση των χαρακτήρων. Η μεγαλύτερη πρόκληση όμως ήταν ο όγκος της αφήγησης, σε συνδυασμό με τους ελάχιστους διαλόγους. Βρήκα τη λύση στις λανθάνουσες αναφορές του Χρηστομάνου στη γοτθική λογοτεχνία: όπως στα αμερικανικά horror comics των '50s, ο τερατόμορφος αφηγητής αναλάμβανε να ξεναγήσει τον αναγνώστη στην ιστορία, «ανέθεσα» στον Χρηστομάνο αυτόν τον ρόλο. Τελικά, ελάχιστα πράγματα έμειναν εκτός του graphic novel, καθώς οι μακροσκελείς περιγραφές του συγγραφέα υπήρξαν πολύτιμο εργαλείο για τον Γιώργο. Ποια διαδικασία ακολουθήσατε για την τεκμηρίωση; Προσπαθήσατε να είστε ακριβείς σε κάθε λεπτομέρεια; Και γιατί είχε σημασία κάτι τέτοιο; Γ. Τσ.: Πριν καν ξεκινήσω τον σχεδιασμό των ηρώων και των σκηνών βούτηξα στο -ευτυχώς πλούσιο- φωτογραφικό υλικό της εποχής. Ήθελα να συλλάβω τις φιγούρες των ανθρώπων, τις κινήσεις, τις εκφράσεις, να προσπαθήσω να νιώσω πώς αισθάνονταν οι άνθρωποι τότε με τα ίδια τους τα κορμιά, με τα ρούχα τους. Έπειτα, έχοντας να κάνω με τον Χρηστομάνο που δεν αφήνει απολύτως τίποτα στην τύχη του, χρειάστηκε να ασχοληθώ με κάθε λεπτομέρεια και περιγραφή που μας δίνει για τα πρόσωπα των ηρώων, για τα σώματά τους, για τα ρούχα τους. Επικεντρώθηκα στους τρεις ήρωες αλλά και στους δευτεραγωνιστές που τους συνοδεύουν. Τα πρόσωπά τους ήταν ο «καμβάς» μου για να προσπαθήσω να μεταφέρω στο χαρτί κάτι από το σύμπαν του Χρηστομάνου. Η ανάγκη να σεβαστώ απολύτως τις επιταγές του σκηνοθέτη, σκηνογράφου, ενδυματολόγου Χρηστομάνου με οδήγησε να αφιερώσω μήνες και μήνες για να ανακαλύψω σε τι ακριβώς αναφερόταν κάθε φορά μέσα στο κείμενό του: το καπέλο του Νίκου, τα χτενίσματα των κοριτσιών, κάθε ένας από τους μασκαράδες στη σκηνή του Καρναβαλιού, η κάθε κίνηση στον χορό ήταν μόνο λίγα από τα πράγματα τα οποία έπρεπε να ανακαλύψω και να εντάξω στην εικονογράφηση για να μη χαθούν. Μόνο έτσι πίστευα πως θα μπορούσα να διαχειριστώ αυτή την εικονογράφηση και το πλάσιμο του κόμικς: κάνοντας τις εικόνες του να περιέχουν όση περισσότερη από την πληροφορία και την αίσθηση του αυθεντικού κειμένου. Τελικά το έργο του Χρηστομάνου είναι μια gothic ηθογραφία; Μελόδραμα; Φάρσα; Όλα αυτά μαζί; Η.Κ.: Η «Κερένια Κούκλα» ξεκινάει ως ηθογραφία, με παράλληλο λαογραφικό ενδιαφέρον για τον σύγχρονο αναγνώστη, και εξελίσσεται σε μια σκοτεινή ιστορία που ακροβατεί ανάμεσα στο ρεαλιστικό και το μεταφυσικό. Δεν γνωρίζουμε αν οι αναφορές του Χρηστομάνου στη γοτθική λογοτεχνία ήταν ακούσιες ή εκούσιες, αυτές όμως γίνονται εύκολα αντιληπτές από τον αναγνώστη που έχει ασχοληθεί με το είδος. Γ. Τσ.: Η «Κερένια Κούκλα» είναι ένα σκληρό, αφόρητο κείμενο για όποιον έχει νιώσει μέσα του βαθιά το κάψιμο της φλόγας του έρωτα, την αυταπάρνηση που νιώθει κάποιος όταν αγαπά πραγματικά, το πάγωμα κάθε κύτταρου του κορμιού του όταν το αναπάντεχο και το αμετάκλητο έρχονται. Γιατί καταλήξατε στο ασπρόμαυρο σχέδιο; Μήπως το έγχρωμο θα μπορούσε να αποδώσει πιο αποτελεσματικά την πορεία προς το «λιώσιμο» και τον θάνατο; Η.Κ.: Με τον Γιώργο υπήρξε, εξαρχής, ζηλευτή σύμπνοια ως προς το ύφος και την τεχνική της εικονογράφησης. Θέλαμε κι οι δυο κάτι που θα αποτυπώνει τα αισθητικά πρότυπα της εποχής κι έτσι καταλήξαμε στο ασπρόμαυρο, με μια τεχνική που παραπέμπει σε γκραβούρα ή ξυλογραφία. Με την ίδια λογική επιλέξαμε και υπόλευκο χαρτί, ώστε να ενισχυθεί η παλαιική αίσθηση που αποπνέει το σχέδιο. Γ. Τσ.: Πέρα από την προσωπική μου ανάγκη μετά τον χρωματιστό κόσμο της «Χελιδονούς» να δουλέψω με ένα «σκέτο μελάνι», θεώρησα πως θα ήταν ανώφελο να επιχειρήσω να μεταφέρω στο χαρτί την παλέτα του Χρηστομάνου. Όποιος έχει την τύχη να βυθιστεί μέσα στις σελίδες του μυθιστορήματος θα ανακαλύψει, εκτός των άλλων, τις άπειρες περιγραφές των χρωμάτων που αφορούν όχι μόνο τα φυσικά στοιχεία και τα αντικείμενα αλλά και τις ψυχικές διαθέσεις των ηρώων και τις καταστάσεις που διαδραματίζονται. Θα ήταν σχεδόν ύβρις να προσπαθήσω να αποδώσω με τα δικά μου μέσα αυτόν τον πλούτο, για να καταφέρω μόνο να τον φτωχύνω τελικά. Μόνο αφαιρετικά, λοιπόν, θα μπορούσα να προσεγγίσω αυτό τον κόσμο, όπως ίσως θα έκανε ένας σχεδιαστής εκείνης της εποχής προσπαθώντας να χωρέσει τον κόσμο της Κερένιας σε ένα φτηνό λαϊκό έντυπο. Η Κερένια πρωτοκυκλοφόρησε σε συνέχειες σε μια εφημερίδα, έγινε θεατρική παράσταση και η πρώτη ελληνική ταινία και τριάντα χρόνια μετά είχε πάρει τη μορφή αστικού αθηναϊκού παραμυθιού από στόμα σε στόμα. Είναι λοιπόν, πέρα από όλα τα άλλα, και ένα έργο φτιαγμένο για να διαβαστεί απλά και από απλούς ανθρώπους. Προσπάθησα το σχέδιό μου να κουβαλάει την αίσθηση που έδωσε σε εμένα αυτό το κείμενο και να εντάξω μέσα του, με τον τρόπο μου, όλη την αγάπη για τη ζωή αλλά και τη φθορά για την οποία μιλάει. Αν και έχουν γίνει πολλές συζητήσεις για τη δυνατότητα των κόμικς να προσαρμόζουν στη φόρμα τους γνωστά έργα της λογοτεχνίας, ποια είναι η γνώμη σας; Και πώς αντιμετωπίζετε το θέμα μετά την εμπειρία της «Κερένιας Κούκλας»; Η.Κ.: Υπάρχουν μεταφορές που επιτυγχάνουν τον καλλιτεχνικό ή/και τον εμπορικό τους στόχο και άλλες που αποτυγχάνουν. Η ίδια η μεταφορά είναι πάντοτε ένα δίκοπο μαχαίρι. Από τη μια ξεκινάς με το πλεονέκτημα ότι απευθύνεσαι τόσο στο κοινό του βιβλίου όσο και σε εκείνο των κόμικς, από την άλλη έχεις το άγχος να μην αποξενώσεις το κοινό του βιβλίου κάνοντας κακή διαχείριση του πρωτογενούς υλικού, αλλά και να μην προδώσεις εκείνο των κόμικς, μη σεβόμενος την κυρίαρχη οπτική γλώσσα του. Γ. Τσ.: Ο λόγος που δημιουργώ κόμικς που βασίζονται με τον έναν ή τον άλλον τρόπο σε λογοτεχνικά έργα είναι ξεκάθαρα για να υπηρετήσουν το κείμενο από το οποίο προέρχονται. Να αποτελέσει αφορμή η δουλειά μου για να συναντηθεί ίσως ένα διαφορετικό κοινό με το αρχικό κείμενο ή τον συγγραφέα. Δεν αισθάνομαι ποτέ πως δημιουργώ κάτι ανταγωνιστικό προς το πρωτογενές υλικό. Θεωρώ πως αν η προσέγγιση γίνεται με σεβασμό, για να «προσθέσει» και όχι για να «εκμεταλλευτεί», τότε όλα πάνε καλά και πλουτίζουμε ως αναγνώστες. Υπάρχει κοινό για τέτοια κόμικς στην Ελλάδα; Τι προσδοκίες είχατε κατά τη δημιουργία του και πώς βλέπετε τη μέχρι τώρα πορεία του; Η.Κ.: Αναμφίβολα υπάρχει κοινό, και σε εθνικό επίπεδο οι εξαιρετικές μεταφορές των Βανέλλη-Πέτρου, η πρόσφατη επιτυχία του «Ερωτόκριτου», αλλά και η μεγάλη ανταπόκριση που είχε η προ τριετίας μεταφορά του Γιώργου, στο διήγημα της Μαργκερίτ Γιουρσενάρ «Η Παναγιά η Χελιδονού», το έχουν αποδείξει. Για την «Κερένια» είχαμε την αγωνία που έχει κάθε δημιουργός και κάθε εκδότης για το αν θα πάει καλά μια νέα έκδοση. Ευτυχώς η ανταπόκριση του κοινού ξεπέρασε τις προσδοκίες μας. Γ. Τσ.: Έχουμε την τύχη να ζούμε σε μια χώρα με πλούσια και σημαντική λογοτεχνική παράδοση, οι αναγνώστες ίσως να μην είναι πολλοί, αλλά όσοι διαβάζουν, διαβάζουν με πάθος. Είναι τόσο μεγάλη η χαρά να συναντάς αυτούς τους ανθρώπους: άλλοι γνωρίζοντας ήδη το αρχικό κείμενο και θέλοντας να ρίξουν μια άλλη ματιά πάνω του και άλλοι με τη διάθεση να το γνωρίσουν μέσα από τη δουλειά σου. Υπάρχει κοινό λοιπόν, και μόνο να αυξηθεί μπορεί. Δουλεύοντας δυόμισι χρόνια για την «Κερένια», η βασική μου προσδοκία ήταν να μπορέσω να παρουσιάσω μια δουλειά που θα ενδιαφέρει όλους αυτούς τους ανθρώπους. Απ' ότι φαίνεται τα καταφέρνει. Υπάρχουν μελλοντικά σχέδια συνεργασίας σας ή και ξεχωριστής δουλειάς – προσαρμογής άλλων λογοτεχνικών έργων σε κόμικς; Η.Κ.: Η θετική ανταπόκριση κοινού και κριτικών, τόσο για την «Κερένια» όσο και για τη «Χελιδονού» του Γιώργου, έχει δώσει αναμφίβολα «αέρα στα πανιά μας». Υπάρχουν μελλοντικά σχέδια τα οποία γίνονται μέρα με τη μέρα και πιο συγκεκριμένα, προς το παρόν όμως στόχος μας είναι να ανακαλύψουν – ή να ξανα-ανακαλύψουν στην κομιξική της μορφή – την «Κερένια Κούκλα» όσο το δυνατόν περισσότεροι αναγνώστες. Γ. Τσ.: Είναι πολύ νωρίς για μένα για να σκέφτομαι πάρα πολύ συγκεκριμένα πράγματα για το μέλλον. Σίγουρα όμως όταν νιώσω ένα κείμενο «να λιώνει την καρδιά μου», θα θελήσω να δουλέψω. Μέχρι τότε είναι πολλά από τον κόσμο της Κερένιας που πρέπει να ανακαλύψετε. Και το σχετικό link... 6 Quote Link to comment Share on other sites More sharing options...
Recommended Posts
Join the conversation
You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.