Search the Community

Το Studio Ghibli είναι ευρέως αναγνωρισμένο για τη συναρπαστική αφήγηση και τα όμορφα κινούμενα σχέδια. Υπάρχει όμως και μια άλλη πτυχή των ταινιών Ghibli που δεν μπορεί να περάσει απαρατήρητη κι αυτό είναι το φαγητό. Από τα απολαυστικά bento boxes μέχρι την ιεροτελεστία του πρωινού, η προσοχή του Studio Ghibli στη λεπτομέρεια της απεικόνισης του φαγητού είναι αξιοσημείωτη. Το Studio Ghibli ιδρύθηκε το 1985 από τους Hayao Miyazaki, Isao Takahata και Toshio Suzuki και έγινε γρήγορα επιτυχία στην Ιαπωνία. Με πέντε από τις ταινίες τους να συγκαταλέγονται στις δέκα πιο κερδοφόρες ταινίες κινουμένων σχεδίων της χώρας, ήταν σαφές ότι η Ghibli είχε βρει το κοινό της. Η δημοτικότητά τους εκτοξεύτηκε ακόμη περισσότερο όταν η Walt Disney Studios απέκτησε τα δικαιώματα διανομής των ταινιών τους σε όλο τον κόσμο. Ένα από τα στοιχεία που διακρίνουν το Studio Ghibli είναι το μοναδικό του στυλ κινουμένων σχεδίων. Οι χαρακτήρες και τα τοπία ζωντανεύουν με έναν τρόπο που μοιάζει οικείος και μαγικός. Αλλά αυτό που πραγματικά το ξεχωρίζει είναι η ικανότητά του να κάνει το φαγητό να φαίνεται απίστευτα λαχταριστό στην οθόνη. Τόσο λαχταριστό που όταν μιλάμε για τις ταινίες σκεφτόμαστε αυτόματα όλα αυτά τα νόστιμα πιάτα που θα θέλαμε να τρώμε στην πραγματική ζωή, από το bento box με το ρύζι και το ψητό ψάρι μέχρι το αχνιστό στιγμιαίο ramen. «Το anime food είναι μία απόδραση για πολλούς ανθρώπους. Έχει μια πολύ καταπραϋντική επίδραση» λέει η Christina Song στο Serious Eats, δημιουργός του δημοφιλούς λογαριασμού στο Instagram @anime__food. «Είναι σαν μια στιγμή στον χρόνο που έχει παγώσει τέλεια». Το φαγητό εμφανίζεται ως ο καλύτερος, υπερβολικός εαυτός του στα anime. Το μέσο παίρνει τις πιο ελκυστικές πτυχές του και τις ενισχύει: Κάθε μαλακή πουτίγκα έχει μια ακαταμάχητη λάμψη και κάθε γεμάτο μπολ με ζυμαρικά περιβάλλεται από τη σωστή ποσότητα ατμού. Οι σκηνές φαγητού στις παραγωγές του Studio Ghibli διαφέρουν από τα άλλα anime, όπως σημειώνει η αρθρογράφος Kiera Wright-Ruiz, καθώς οι αφηγήσεις επιβραδύνονται για να φιλοξενήσουν το μαγείρεμα, το φαγητό και το μοίρασμά του. Αυτές οι σκηνές είναι συχνά στενά συνυφασμένες με τις αφηγήσεις των χαρακτήρων ή με τη γενικότερη ιστορία, όπως αυτή στην οποία δύο γονείς μεταμορφώνονται σε γουρούνια ενώ τρώνε στην αρχή της ταινίας Spirited Away, δημιουργώντας τη σύγκρουση που πρέπει τελικά να επιλύσει η πρωταγωνίστρια της ταινίας, η Chihiro. Από τις πιο μικρές λεπτομέρειες μιας σεκάνς μαγειρικής, όπως μια οκτάχρονη που κόβει λαχανικά με τρόπο που υποδηλώνει ότι έπρεπε να το κάνει για χρόνια εξαιτίας της απώλειας ενός γονέα, μέχρι την παρουσίαση όμορφων πιάτων, όπως μια αχνιστή ψαρόπιτα με ένα χρυσοκάστανο ψάρι χαραγμένο στην κρούστα της, η εστίαση στην προετοιμασία και την απόλαυση του φαγητού φαίνεται να κάνει αυτούς τους κόσμους κινουμένων σχεδίων να ζωντανεύουν. Οι πιο νόστιμες στιγμές του Studio Ghibli Τα bento boxes αποτελούν αναπόσπαστο κομμάτι της ιαπωνικής κουζίνας. Δεν αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι το Studio Ghibli αποτίει φόρο τιμής σε αυτή τη γαστρονομική παράδοση παρουσιάζοντας νόστιμα bento boxes σε ορισμένες από τις ταινίες του. Ένα αξιοσημείωτο παράδειγμα είναι το My Neighbor Totoro, όπου η Satsuki δημιουργεί λαχταριστά bentos για την οικογένειά της. Αυτά τα σχολαστικά προετοιμασμένα γεύματα δεν χρησιμεύουν μόνο ως τροφή, αλλά αντανακλούν επίσης τη φροντίδα και την αγάπη που δίνει στον ρόλο της ως μεγαλύτερη αδελφή. Καθώς ο θεατής παρακολουθεί τη Satsuki να προετοιμάζει κάθε συστατικό του bento, δεν μπορεί παρά να τα λαχταρήσει. Στο Up on Poppy Hill οι θεατές παίρνουν μια γεύση από τη ζωή της Umi Matsuzaki, ενός 16χρονου κοριτσιού που βιώνει την απώλεια, την αγάπη και την ανεξαρτησία. Καθώς η Umi αναλαμβάνει να μαγειρεύει γεύματα στο σπίτι, παρακολουθείς την προετοιμασία πολλών λαχταριστών πιάτων. Ένα από αυτά είναι το aji fry, ένα παραδοσιακό ιαπωνικό πιάτο που αποτελείται από τηγανητό σκουμπρί. Η προσοχή στη λεπτομέρεια αντικατοπτρίζεται στον τρόπο με τον οποίο η Umi τηγανίζει με λεπτότητα κάθε κομμάτι ψαριού στην εντέλεια. Η χρυσαφί κρούστα και το τρυφερό κρέας καθιστούν αδύνατο να αντισταθεί κανείς στη γοητεία αυτού του κλασικού φαγητού. Το Ponyo εξερευνά τον υποβρύχιο κόσμο της μαγείας μέσα από τα μάτια του ομώνυμου ήρωα, ενός ψαριού που μεταμορφώνεται σε κοριτσάκι και γίνεται φίλος με ένα αγόρι που ονομάζεται Sosuke. Μια από τις πιο αξιομνημόνευτες στιγμές της ταινίας έχει να κάνει με το ζαμπόν. Σε αυτή τη διάσημη σκηνή φαγητού, η μητέρα του Sosuke φτιάχνει στιγμιαίο ramen για τα παιδιά. Ο Sosuke κουνάει δυνατά το πακέτο με το ramen μέχρι τα στεγνά ζυμαρικά να πέσουν στο κεραμικό μπολ με γδούπο – η Ponyo, που δεν είναι ακόμα εξοικειωμένη με τον ανθρώπινο κόσμο, προσπαθεί να τον μιμηθεί, αλλά το πιάνει πολύ δυνατά και τα σπασμένα ζυμαρικά σκορπίζονται στο μπολ της. Στη συνέχεια, η μητέρα του Sosuke ρίχνει βραστό νερό πάνω από τα ζυμαρικά και τα σκεπάζει, και τα παιδιά πρέπει να περιμένουν, όπως λέει ο Sosuke, «τρία λεπτά». Όταν η μητέρα του Sosuke επιστρέφει, τους λέει να καλύψουν τα μάτια τους («Μην κρυφοκοιτάτε!») καθώς προσθέτει τα υλικά. Όταν ανοίγουν τα μάτια τους, τους υποδέχεται ένα τέλειο μπολ με ράμεν: μισό βραστό αυγό, ψιλοκομμένα κρεμμυδάκια και δύο χοντρές φέτες ζαμπόν βρίσκονται πάνω σε έναν διαυγή ζωμό με τρεμάμενα σφαιρίδια λίπους στην επιφάνεια και τα ζυμαρικά ορατά από κάτω. Η Ponyo τσιρίζει από ευχαρίστηση και αρπάζει αμέσως ένα καυτό κομμάτι ζαμπόν με τα δάχτυλά της. Το Howl ’s Moving Castle φημίζεται για τη μαγική ιστορία αγάπης και τους γοητευτικούς χαρακτήρες του. Η Sophie αναλαμβάνει να μαγειρέψει πρωινό χρησιμοποιώντας τον Calcifer, έναν δαίμονα της φωτιάς που μιλάει και είναι υπεύθυνος για την τροφοδοσία του κάστρου. Καθώς ετοιμάζει ένα πλούσιο γεύμα, σε κάνει να αισθάνεσαι σαν να κάθεσαι στο τραπέζι τους. Το φαγητό του Studio Ghibli μοιάζει – εκτός από νόστιμο – υπέροχα παρηγορητικό. Ακόμα κι αν πρόκειται για ταινίες με μαγικά πλάσματα και φανταστικές ιστορίες, όταν έρχεται η ώρα του φαγητού όλα μοιάζουν υπερβολικά αληθινά και λαχταριστά. Το φαγητό παίζει καθοριστικό ρόλο στη διαμόρφωση της ιαπωνικής κουλτούρας. Η κουζίνα είναι στενά συνδεμένη με τη φύση, αντλώντας έμπνευση από τις τέσσερις εποχές του χρόνου, καθώς και από την πλούσια ποικιλία βρώσιμων συστατικών που προσφέρει η γη και η θάλασσα. Όπως και στην ιαπωνική κουζίνα έτσι και στις ταινίες του Studio Ghibli ένα πιάτο είναι πολλά περισσότερα από ένα γεύμα. Και το σχετικό link...

Το φαντασμαγορικό σύμπαν του ζωντανού θρύλου των άνιμε αποκτά νέο κεφάλαιο με την ταινία «Το αγόρι και ο ερωδιός». Τι είναι όμως εκείνο που τον κάνει τόσο διαφορετικό, τι ρόλο παίζουν οι αναμνήσεις του και πώς το γκρίζο, το πράσινο και το κόκκινο ορίζουν το έργο του; Ο Ιάπωνας δημιουργός σε παλαιότερη συνέντευξή του, το 1992, δίπλα στον ήρωα της ταινίας Porco Rosso. Είναι χειμώνας του 2005, έξω κάνει κρύο και βρισκόμαστε σε μια όχι-και-τόσο-γεμάτη αίθουσα του κινηματογράφου Δαναός για την προβολή του Κινούμενου κάστρου. Ο Χαγιάο Μιγιαζάκι κουβαλά το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινούμενων Σχεδίων για το Ταξίδι στη χώρα των θαυμάτων (Spirited Away, 2001), οπότε το σινεμά θα έπρεπε να είναι γεμάτο. Σωστά; Βέβαια, η σινεφίλ αύρα που εκπέμπει, κάτι φανερό ήδη από τις αφίσες της ταινίας, κρατάει σε απόσταση τους θιασώτες των μπλοκμπάστερ. Στην Ιαπωνία είναι ένας ζωντανός θρύλος, στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ παραμένει ένας γοητευτικός γρίφος που – ακόμα τότε – δεν έχει αποκωδικοποιηθεί. Είναι μακρινός, εξωτικός, σχεδόν απόκρυφος. Στο πανί του σινεμά, ένας πύργος στηριζόμενος πάνω σε δύο τεράστια πόδια από κοτόπουλο περπατά με γρήγορο βήμα. Η κίνηση είναι απόλυτα φυσική, τα χρώματα αιχμαλωτίζουν το βλέμμα, η ατμόσφαιρα θυμίζει παραμύθι, οι θεατές σαστίζουν – όπως ακριβώς σαστίζει και η νεαρή ηρωίδα στη θέα του κινούμενου κάστρου. Μια κατάρα την έχει γεράσει κατά πολλές δεκαετίες και ο μόνος που μπορεί να τη σώσει είναι ένας μάγος, ο οποίος μεταμορφώνεται σε πτηνό με εντυπωσιακό φτέρωμα. Όλα αυτά με φόντο έναν πόλεμο έτοιμο να κατασπαράξει τον κόσμο τους. Οι κινούμενες εικόνες του Χαγιάο Μιγιαζάκι λειτουργούν σαν όνειρο· όλα βγάζουν νόημα, παρότι τα πάντα μοιάζουν παράλογα. Δεκαεννιά χρόνια μετά, ο Ιάπωνας δημιουργός βρίσκεται και πάλι στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας με το φιλμ Το αγόρι και ο ερωδιός. Η τελευταία του ταινία είναι προτεινόμενη για Όσκαρ Κινούμενων Σχεδίων, σπάζοντας τα ταμεία παγκοσμίως (στην Ελλάδα θα κάνει πρεμιέρα την 1η Φεβρουαρίου). Ο Μιγιαζάκι δεν είναι πια ένα κρυφό μυστικό των οπαδών των άνιμε, είναι ένας θεσμός, κάθε ταινία του αποτελεί κινηματογραφικό γεγονός. Άλλωστε, το ότι το Ταξίδι στη χώρα των θαυμάτων βρίσκεται πολύ συχνά στις λίστες με τις καλύτερες ταινίες του 21ου αιώνα λέει από μόνο του πολλά. Ήδη όμως, από το τρέιλερ της νέας του ταινίας καταλαβαίνεις την απόσταση που τον χωρίζει από εμάς. Για εκείνον, η περιπέτεια ενός εφήβου που ψάχνει τη μητέρα του σε μια παράλληλη διάσταση με τη βοήθεια ενός τερατώδους ερωδιού είναι κάτι το απολύτως φυσιολογικό, για εμάς σκέτη μαγεία. Γνωριμία με το ελληνικό κοινό «Είχα συμμετάσχει στη μεγάλη έκθεση στον Πολυχώρο της Αθηναΐδας για την πρεμιέρα της ταινίας Ταξίδι στη Χώρα των θαυμάτων, κάνοντας αναδρομή στην ιστορία των μάνγκα και των άνιμε από τη φεουδαρχική Ιαπωνία μέχρι σήμερα», αναφέρει ο συγγραφέας – μεταφραστής Ανδρέας Μιχαηλίδης, όταν του ζητώ να επαναφέρει στη μνήμη του στιγμές από την πρώτη, ουσιαστικά, γνωριμία του ελληνικού κοινού με τον Ιάπωνα δημιουργό. «Άλλοι είχαν φτιάξει κούκλες με βάση τους χαρακτήρες, άλλοι είχαν κάνει γκράφιτι. Γενικά το κλίμα θύμιζε γιορτή. Για τους γνώστες, ο Μιγιαζάκι είναι για τα άνιμε ότι ο Οσάμου Τεζούκα για τα μάνγκα, παρόλο που ο δεύτερος είναι πράγματι ο δημιουργός του σύγχρονου μάνγκα (ενώ ο πρώτος όχι των άνιμε). Ωστόσο, αμφότεροι έχουν αναχθεί σε “θεούς” του είδους. Ο Μιγιαζάκι αποτελεί, τρόπον τινά, την κορυφή για την οποία όλοι πασχίζουν και κανείς δεν μπορεί να φτάσει», συμπληρώνει. Σκηνή από τη νέα ταινία του Χαγιάο Μιγιαζάκι. Το αγόρι είναι ο Μάχιτο, ο πρωταγωνιστής, δίπλα στον φτερωτό του σύντροφο. Η δική μου συνάντηση με τον Ιάπωνα δημιουργό έγινε εντελώς τυχαία, όταν η ιδιωτική τηλεόραση αποφάσισε να προβάλει σε άσχετη ώρα το Πριγκίπισσα Μονονόκε (1997) στα τέλη εκείνης της δεκαετίας. Ένιωθα σαν να έβλεπα ταινία του Ακίρα Κουροσάβα σε κινούμενα σχέδια με τρομερά θελκτικές προσθήκες στο μυαλό μου, όπως στοιχεία φαντασίας και πολύ πιο γρήγορη πλοκή. Αντίστοιχα τυχαία, όπως με ενημερώνει ο Ανδρέας Μιχαηλίδης, ήταν και η συνάντηση των Ελλήνων θεατών στα ’80s με τον Μιγιαζάκι μέσα από την τηλεοπτική προβολή του Η Ναυσικά της κοιλάδας των ανέμων (1984). Πρόκειται για τη δεύτερη ταινία που σκηνοθέτησε για το Studio Ghibli, το στούντιο που έστησε για να έχει πλήρη καλλιτεχνική ελευθερία δηλαδή, και εκείνη που έδωσε τον τόνο για τη συνέχεια: ηρωίδες που έρχονται αντιμέτωπες με σκληρά διλήμματα, ένα περιβάλλον βαριά πληγωμένο από τον άνθρωπο, ιπτάμενα σκάφη, μικροσκοπικά αλλά και πελώρια μυθικά πλάσματα, καταστροφικές μάχες αλλά και κοινότητες ανθρώπων που βρίσκουν δύναμη στην αλληλεγγύη. «Ο Χάγιο Μιγιαζάκι είναι σίγουρα ένας δημιουργός ο οποίος άνοιξε τον κόσμο των άνιμε στο ευρύ κοινό στην Ευρώπη, και όχι μόνο. Άλλαξε λίγο τη νοοτροπία του κοινού: το κινούμενο σχέδιο δεν αφορά μόνο τα παιδιά και μπορεί να δώσει πράγματα με κινηματογραφικό επίπεδο και αξίες», λέει ο Φώτης Μιχαηλίδης, content manager της Digital Soul Entertainment, εταιρείας που ειδικεύεται στη διανομή ιαπωνικών άνιμε στην Ελλάδα. Εκείνο όμως που δεν περνά από το μυαλό κανενός – πέρα από τους γνώστες των βιντεοπαιχνιδιών –, είναι το γεγονός ότι μερικά από τα πιο θρυλικά βιντεοπαιχνίδια (Zelda, Final Fantasy) είναι εμπνευσμένα σε μεγάλο βαθμό από την ατμόσφαιρα και τους φανταστικούς κόσμους του 83χρονου δημιουργού. Σκηνή από τη νέα ταινία του Χαγιάο Μιγιαζάκι. Οι εικόνες και οι πλοκές του Μιγιαζάκι δεν είναι οικείες για εμάς τους Δυτικούς· ίσως επειδή αδιαφορούν για τη μανιχαϊστική λογική των μονοθεϊστικών θρησκειών, κουβαλώντας το πνεύμα του ιαπωνικού ανιμισμού. Προσωπικά, δεν θα ξεχάσω ποτέ το δέος που μου προκάλεσαν οι θεότητες του δάσους στο Πριγκίπισσα Μονονόκε. Μέχρι σήμερα, δεν γνωρίζω με σιγουριά γιατί ένιωσα ό,τι ένιωσα. Ίσως όμως το εξηγεί καλύτερα ο ίδιος ο Μιγιαζάκι με μια δήλωσή του στο περιοδικό T των New York Times: «Όταν συναντάς κάτι πολύ παράξενο που δεν έχεις συναντήσει παλιότερα, αντί να τρομάξεις, προσπάθησε να συνδεθείς μαζί του». Στην κορυφή του box office Το Αγόρι και ο ερωδιός έχει σημειώσει ήδη εισπράξεις πάνω από 159 εκατ. δολάρια, με τις κριτικές να είναι διθυραμβικές – η βαθμολογία του στο Rotten Tomatoes είναι 97%. Μάλιστα, είναι προτεινόμενο για Όσκαρ καλύτερης ταινίας κινουμένων σχεδίων φέτος. Καθόλου άσχημα δηλαδή για μια «παράξενη ιστορία» ανάμεσα σε ένα αγόρι και ένα πτηνό με ανθρώπινα δόντια, γεμάτη αυτοβιογραφικά στοιχεία, αχαλίνωτη φαντασία, και ένα μυθικό ταξίδι σε μια διάσταση όπου οι ζωντανοί ζουν δίπλα δίπλα με τους νεκρούς. «Εκεί που γεννιούνται οι ταινίες», δωμάτιο από το Μουσείο Ghibli στο Τόκιο. Η αποδοχή εκτός των ιαπωνικών συνόρων δεν ήταν εξαρχής δεδομένη για τον Μιγιαζάκι. Από την άλλη, στη χώρα του απολάμβανε το στάτους του ζωντανού θρύλου ήδη από τη δεκαετία του 1990. Το Ταξίδι στη Χώρα των θαυμάτων, λίγο πριν κερδίσει το Όσκαρ, είχε ήδη γίνει η πιο κερδοφόρα ταινία όλων των εποχών για τη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, διατηρώντας αυτό το ρεκόρ για πολλά χρόνια. Τέσσερα χρόνια πριν, το Πριγκίπισσα Μονονόκε ήταν η πρώτη ταινία κινούμενων σχεδίων η οποία κέρδισε το βραβείο καλύτερης ταινίας από την ιαπωνική Ακαδημία Κινηματογράφου, σπάζοντας παράλληλα τα ταμεία: απέφερε 148 εκατ. δολάρια από τα ιαπωνικά σινεμά και μπήκε και αυτή στις πιο εμπορικές ταινίες όλων των εποχών για τη χώρα. Η διαφορά όμως ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή ήταν – ακόμη τότε – τεράστια. Το Πριγκίπισσα Μονονόκε είχε βρει αμερικανική διανομή, και μάλιστα είχε θεωρηθεί ότι πήγε καλά «εμπορικά», συγκεντρώνοντας 3 εκατ. δολάρια – δηλαδή 145 εκατ. λιγότερα από ότι στην πατρίδα του. Επιτέλεσε παρ’ όλα αυτά έναν πολύ πιο σημαντικό ρόλο: ήταν ο Δούρειος Ίππος για τις παγκόσμιες κινηματογραφικές αγορές. Μετά από αυτό, έπεσαν όπως η Τροία. Με οδηγό τις αναμνήσεις «Η έμπνευση ξεκλειδώνει το μέλλον», ακούμε σε μια σκηνή από το The Wind Rises (2013), ίσως την πιο «πραγματική» ταινία του Μιγιαζάκι, η οποία αφηγείται την ιστορία του Τζίρο Χορικόσι, μηχανικού πίσω από πολλά σχέδια για ιαπωνικά μαχητικά αεροσκάφη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι πτήσεις αποτελούν βασικό μοτίβο στο έργο του 83χρονου δημιουργού. Ο λόγος; Ο πατέρας του κατασκεύαζε φτερά για τα ιαπωνικά μαχητικά. Πολλές από τις εικόνες των παιδικών χρόνων του σκηνοθέτη τον συνοδεύουν και στο έργο του: βομβαρδισμένες πόλεις, ένας σινεφίλ πατέρας που του άρεσε να «κάνει τη ζωή του» και να παρακάμπτει τον νόμο μέσα από αμφιλεγόμενες επιχειρηματικές ιδέες, μια πολύ μορφωμένη μητέρα που έπασχε από σοβαρή ασθένεια για κάποια χρόνια της ζωή της· όπως, δηλαδή και η μητέρα των δύο μικρών κοριτσιών που πρωταγωνιστούν στο Η γειτονιά του δάσους: Οι περιπέτειες του Τότορο (1988). Στην πιο «γλυκιά» ταινία της φιλμογραφίας του, για δύο κοριτσάκια που πιάνουν φιλίες με ένα πλάσμα του δάσους, γεννήθηκε και η μασκότ του Studio Ghibli. Ομοίωμα του No Face, χαρακτήρα από το Spirited Away, στο θεματικό πάρκο Ghibli Park στην επαρχία Αϊκί. O Χαγιάο Μιγιαζάκι μέχρι σήμερα δεν χρησιμοποιεί υπολογιστή. Την ίδια βέβαια στιγμή πάντα εμπνεόταν από τα θαύματα της τεχνολογίας και της μηχανικής, διατηρώντας όμως κριτική στάση για τον τρόπο με τον οποίο τα χρησιμοποιούν οι άνθρωποι. Οι ανησυχίες του πάντα τον οδηγούσαν να εμπνέεται φανταστικές ιστορίες από εντελώς πραγματικές αφορμές: το Η Ναυσικά της κοιλάδας των ανέμων γεννήθηκε από την τραγωδία στο ψαροχώρι Μιναμάτα, όπου τη δεκαετία του 1950 περισσότεροι από 1.500 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας μιας βιομηχανίας που πετούσε υδράργυρο στη θάλασσα της περιοχής για πάνω από δέκα χρόνια. Ή όπως ακούμε στην ταινία: «Ο κίνδυνος δεν έρχεται πάντα από τον εχθρό». Γκρι, πράσινο, κόκκινο Αν βρεθεί κανείς σήμερα στο προσωπικό του ατελιέ, σε ένα πράσινο προάστιο του Τόκιο, θα δει στο παράθυρο μερικές κατσίκες∙ είναι ζωγραφισμένες από τον ίδιο τον Μιγιαζάκι ως φόρος τιμής στις πρώτες του δουλειές στον χώρο. Λέγεται μάλιστα ότι αρνήθηκε να παραχωρήσει μία από αυτές στην αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου για το μουσείο της, διότι φοβήθηκε ότι ίσως λείψει από τους μικρούς μαθητές που περνούν κάθε πρωί και τη χαιρετούν. Ακούγεται σαν ένας μειλίχιος άνθρωπος που υπεραγαπά τα παιδιά (αν και οι συνεργάτες του ομολογούν ότι οι εκρήξεις θυμού του είναι τόσο μυθικές, όσο και τα μυθικά πλάσματα που σκιτσάρει στο χαρτί). Πίσω όμως από κάθε ιδιοφυΐα κρύβεται ένα τίμημα: ο μεγάλος του γιος, Γκόρο, έχει πει ότι ως πατέρας ήταν ανύπαρκτος, ως σκηνοθέτης όμως είναι σπουδαίος, αφού δεν σταματά ποτέ να δουλεύει. Στο σύμπαν του Μιγιαζάκι δεν υπάρχουν απόλυτες αλήθειες∙ η ηθική δεν είναι ασπρόμαυρη. Η Ναυσικά, η πριγκίπισσα Μονονόκε, η Τσιχίρο του φιλμ Ταξίδι στη Χώρα των θαυμάτων, όλες βρίσκονται στην εφηβεία τους, όλες είναι δυναμικές και όλες έρχονται αντιμέτωπες με τρομερά διλήμματα. Γιατί πώς ακριβώς να παραμείνεις ειρηνικός σε έναν κόσμο που εκρήγνυται από τη βία; Οι ιστορίες του Ιάπωνα δημιουργού μπορεί να είναι πολύχρωμες και φαντασμαγορικές, το ηθικό τους δίδαγμα όμως έχει πάντοτε γκρίζο χρώμα, δίχως απλοϊκές λογικές και εύκολες λύσεις. Η Τσιχίρο από Το ταξίδι στη χώρα των θαυμάτων. Ναι, υπάρχει μια βαθιά «πράσινη» ανησυχία στο έργο του, ένας έντονος σκεπτικισμός για την ανεξέλεγκτη χρήση της τεχνολογίας, μια σαφής αντιπολεμική διάθεση. Την ίδια όμως στιγμή είναι φανερό πως τα θαύματα της μηχανικής τον γοητεύουν βαθιά, ενώ δεν φαίνεται να πιστεύει σε ουτοπικά πασιφιστικά σενάρια. Οι αντιθέσεις του συνθέτουν, με άλλα λόγια, έναν πολύ ιδιαίτερο καμβά. Τον οποίο, αν σκαλίσουμε, μπορούμε να βρούμε δεκάδες διαφορετικές επιρροές: από ιαπωνικούς μύθους και ευρωπαϊκά παραμύθια μέχρι έργα επιστημονικής φαντασίας, όπως το 1984 και το Dune. Αντίστοιχα, το γεγονός πως σε νεαρή ηλικία γοητεύτηκε από τη θεωρία του μαρξισμού κάνει και αυτό την εμφάνισή του στα έργα του. Μάλιστα, η θρυλική ατάκα του μεταμορφωμένου σε γουρούνι πρωταγωνιστή του Porco Rosso (1992), ο οποίος μάχεται με το ελικοφόρο αεροπλάνο του ενάντια σε ύποπτους ιδεολογικά πειρατές, είναι αρκετή για να μείνει το εν λόγω άνιμε για πάντα χαραγμένο στη μνήμη: «Καλύτερα γουρούνι παρά φασίστας». Ένας διαφορετικός σούπερ σταρ «Θυμήθηκα την Ντίσνεϊ Γουόρλντ, η οποία δημιουργήθηκε εις βάρος ολόκληρων οικοσυστημάτων – δεκάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα αποψιλώθηκαν για την κατασκευή πολυτελών κόσμων από πλαστικό και μέταλλο. Αντίθετα, το Ghibli Park είναι σε μεγάλο βαθμό ένα απείραχτο δάσος», γράφει o Σαμ Άντερσον στους New York Times. Το θεματικό πάρκο που άνοιξε τις πύλες του το 2022 τηρεί με αυστηρότητα τις διδαχές του σκηνοθέτη, αποφεύγοντας με κάθε τρόπο την οικονομική εκμετάλλευση των επισκεπτών αλλά και τις λογικές τουριστικής ατραξιόν. Η Σόφι και ο Χάουλ του Κινούμενου Κάστρου. Ο 83χρονος Ιάπωνας δημιουργός δεν δίνει πια σχεδόν ποτέ συνεντεύξεις, αλλά κατά καιρούς έχει τοποθετηθεί για ζητήματα που θεώρησε σημαντικά: όπως η κριτική για το πυρηνικό πρόγραμμα της Ιαπωνίας, η υπενθύμιση των τεράστιων ευθυνών της χώρας του στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το μποϊκοτάζ στην τελετή των Όσκαρ του 2003 εξαιτίας της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ την ίδια χρονιά. Σε γενικές γραμμές, δεν είναι ο διάσημος σκηνοθέτης που έχουμε συνηθίσει. Οι ιδέες, η στάση του, ακόμα και οι απόψεις του μας φαίνονται πολύ συχνά εντελώς ξένες: «Για μένα, τα απομακρυσμένα δάση είναι κατά κάποιον τρόπο συνδεδεμένα με το σκοτάδι στο βάθος της καρδιάς μου», έχει πει σε παλαιότερη συνέντευξή του, το 1988. «Νιώθω ότι αν αποψιλωθούν, θα χαθεί και το σκοτάδι της καρδιάς μου, και έτσι η ύπαρξή μου θα γίνει ρηχή». Είναι άραγε αυτή μια δήλωση που θα έκανε ποτέ ένας σούπερ σταρ του δυτικού σινεμά; Μια βαριά κληρονομιά Το 2013 παρακολουθήσαμε το The Wind Rises έχοντας στο μυαλό ότι αυτή είναι η τελευταία ταινία του ανθρώπου που άλλαξε τα κινούμενα σχέδια μια για πάντα. Τελικά, ο 83χρονος δημιουργός έκανε την έκπληξη και επανήλθε ξανά. Ίσως μάλιστα, να μην έχει πει την τελευταία του λέξη με την ταινία Το αγόρι και ο ερωδιός. «Δεν καταφέρνω να πείσω τον Μιγιαζάκι να συνταξιοδοτηθεί», έχει δηλώσει ο Τόσιο Σουζούκι, παραγωγός του Studio Ghibli και μόνιμος συνεργάτης του σκηνοθέτη. «Ο κορυφαίος σκηνοθέτης έχει δημιουργήσει μερικές από τις πιο εμβληματικές και διαχρονικές άνιμε ταινίες μεγάλου μήκους στον κόσμο. Η πλούσια ιαπωνική πολιτιστική παράδοση, όπως αυτή παρουσιάζεται στις ταινίες του μέσα από τα μοτίβα της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση και τις θεότητές της, της συνεχούς εξέλιξης και αλλαγής ως κυρίαρχης σταθεράς, της συνείδησης του εφήμερου της ομορφιάς και της ζωής, καθώς και της αέναης πάλης ανάμεσα στο παλιό και το νέο, εκφράζεται μέσα από την εντυπωσιακή σύγχρονη μορφή τέχνης που αποτελούν τα άνιμε», αναφέρει ο Κο Σιρατόρι, μορφωτικός ακόλουθος της πρεσβείας της Ιαπωνίας στην Ελλάδα, στην ερώτηση που του απευθύναμε σχετικά με την κληρονομιά που έχει ήδη αφήσει πίσω του ο 83χρονος σκηνοθέτης. «Με τον τρόπο αυτόν οι ταινίες του Μιγιαζάκι προσφέρουν χώρο στον σύγχρονο ιαπωνικό πολιτισμό να εξελιχθεί, εμπεριέχοντας τη μοναδική καλλιτεχνική του παράδοση. Αυτή η καλλιέργεια του σύγχρονου ιαπωνικού πολιτισμού είναι και η μεγάλη προσφορά του εμβληματικού σκηνοθέτη στη σύγχρονη Ιαπωνία». H Πριγκίπισσα Μονονόκε από την ομώνυμη ταινία. Ο Χαγιάο Μιγιαζάκι σύστησε τη χώρα με έναν εντελώς νέο τρόπο στο κοινό, έκανε εκατομμύρια παιδιά ανά τον πλανήτη να τον αγαπήσουν με πάθος και έβαλε ξανά λίγη μαγεία στη ζωή των ενηλίκων. Το ακατανόητο, το ανοίκειο και το ξένο έγινε κάτι πολύ «δικό μας» μέσα από ένα κινηματογραφικό σύμπαν που έγραψε ιστορία. Μπορεί λοιπόν, ο πατέρας του να κατασκεύαζε φτερά για να πετάξουν οι πιλότοι στον αέρα, εκείνος όμως το πήγε ένα βήμα παραπέρα: έγινε κατασκευαστής ονείρων. Η καινούργια ταινία του Χαγιάο Μιγιαζάκι Το αγόρι και ο ερωδιός κάνει πρεμιέρα στα ελληνικά σινεμά την 1η Φεβρουαρίου σε διανομή της Feelgood Entertainment. Και το σχετικό link...

Στις 11 Νοεμβρίου ήταν που ανακοινώθηκε η ύπαρξη μιας δημιουργίας από το Studio Ghibli στο σύμπαν του Star Wars. Στις 12 Νοεμβρίου η ταινία μικρού μήκους με όνομα "Zen - Grogu and Dust Bunnies" ήταν γεγονός και κυκλοφορούσε στο Disney+. Πρόκειται για μια ταινία animation στο χέρι, όπου ο Grogu προσπαθεί να διαλογιστεί και τα dust bunnies τον ακολουθούν, ενοχλώντας τον. Τα συγκεκριμένα πλασματάκια είναι γνωστά στους φίλους του ιαπωνικού στούντιο καθώς εμφανίζονται στα My Neighbor Totoro και Spirited Away. Σκηνοθέτης της ταινίας είναι ο Katsuya Kondo, παραγωγός ο Tomohiko Ishii και την μουσική υπογράφει ο Ludwig Göransson. Η συγκεκριμένη ταινία δεν έχει να προσφέρει κάτι το συνταρακτικό στο σύμπαν του Star Wars. Δεν θα μπορούσε άλλωστε με την διάρκεια των 3 λεπτών που έχει. Όμως, αυτό που προσφέρει και ο λόγος που ένιωσα την ανάγκη να ανοίξω θέμα γι'αυτό, είναι μια αλλαγή που συμβαίνει σταδιακά σε αυτό τον κόσμο. Ίσως να μην γίνει ποτέ στις live action ταινίες, αλλά στο κόσμο του animation φαίνεται μια προσπάθεια για πειραματισμό. Συνέβη με το Visions, συμβαίνει κι εδώ. Σεναριακά δεν έχει να προσφέρει τίποτα. Αλλά εικαστικά είναι πανέμορφο το αποτέλεσμα. Κι όταν βλέπεις ότι με τα φωτόσπαθα δεν τα πολυκαταφέρνουν τα τελευταία χρόνια οι δυτικοί, γιατί να μην τα δανείσουν λίγο στην ανατολή να δούμε τι μπορούν να κάνουν. Ακόμα κι αν αποτύχουν, είμαι σίγουρος ότι θα έχει μεγαλύτερο ενδιαφέρον.

Το Porco Rosso είναι ταινία κινουμένων σχεδίων του Hayao Miyazaki. Βασίζεται σε ένα δεκαπεντασέλιδο, έγχρωμο manga του Miyazaki, που κυκλοφόρησε σε συνέχειες το 1989, σ' ένα περιοδικό μοντελισμού. Πρόκειται για άλλο ένα anime στο οποίο ο μεγάλος δημιουργός δείχνει την αγάπη του για την αεροπλοΐα. Η ταινία, αν και πραγματοποιείται στον κόσμο μας, περιέχει στοιχεία φαντασίας. Αδριατική, περίοδος του Μεσοπολέμου. Ο Porco Rosso («κόκκινο γουρούνι» στα ιταλικά) είναι ένας πρώην άσος της ιταλικής πολεμικής αεροπορίας, που πλέον βγάζει τίμια το κρασάκι και τα τσιγάρα του ως κυνηγός επικηρυγμένων αεροπειρατών. Μόνο που μια παράξενη κατάρα τον έχει μετατρέψει σε γουρούνι, εξ ου και το παρατσούκλι του. Όταν οι ληστές των αιθέρων μισθώνουν έναν Αμερικάνο αεροπόρο να τον βγάλει από τη μέση, ο Porco θ' αναγκαστεί να διαφύγει στο Μιλάνο. Εκεί θα γνωρίσει μια νεαρή κοπέλα, πεισματάρα και ευφυή μηχανικό. Τα υπόλοιπα ας μην σας τα πω, καλύτερα να δείτε την ταινία. Το πρόβλημα με τα έργα του Miyazaki είναι ότι όλα είναι θαυμάσια, οπότε καταλήγουμε να γράφουμε σχεδόν αποκλειστικά θετικά σχόλια. Πάντως, το εν λόγω φιλμ, είναι από τα πιο ανάλαφρά του, χωρίς να λείπουν μερικά πιο ενήλικα στιγμιότυπα. Το animation είναι άψογο, η μουσική ωραία και το γέλιο εγγυημένο. Το μόνο που με χάλασε είναι ότι Μπορεί να μην φτάνει τα μεγάλα του αριστουργήματα, αλλά σίγουρα βλέπεται πολύ ευχάριστα. Ίσως η ομορφότερη σκηνή της ταινίας [mal type=anime id=416]

Μιας που λίγο καιρό πριν είχα διαβάσει το Kaguyahime της Shimizu Reiko, έψαξα και τον Ιαπωνικό μύθο πάνω στο οποίο ήταν βασισμένο. Έτσι έπεσα πάνω σε μια από τις πιο ακριβές παραγωγές του πασίγνωστου και πετυχημένου Studio Ghibli, το The tale of the princess kaguya. Σκηνοθετημένο από τον τεράστιο Isao Takahata σε παραγωγή του Yoshiaki Nishimura, η ταινία είχε πρεμιέρα στις 23 Νοεμβρίου του 2013 και ολοκληρώνεται σε 2 ώρες και 20 λεπτά. Πριν καν τη δεις, ξέρεις ότι με οσκαρικούς συντελεστές όπως ο Isao και ο Yoshiaki δεν μπορεί παρά να είναι καλό. Η υπόθεση είναι βασισμένη με πολύ μικρές μεταβολές σε ένα παλιό Ιαπωνικό παραμύθι που λέγεται The Tale of the Bamboo Cutter. Έχω γράψει αναλυτικά την ιστορία στο άλλο θέμα, οπότε σας παραπέμπω εκεί. Πολύ περιληπτικά έχει να κάνει με μια οικογένεια Ιαπώνων που ανακαλύπτουν μια πριγκίπισσα μέσα στον καρπό ενός μπαμπού και την μεγαλώνουν σαν κόρη τους, μέχρι να μάθουν ότι εκείνη προέρχεται από το φεγγάρι. Η ταινία είναι διανθισμένη με αρκετά ενδιαφέροντα στοιχεία που ενισχύουν την πλοκή. Το Studio Ghibli είναι εγγύηση. Αποτελεί ότι καλύτερο έχει βγάλει η Ιαπωνία στην βιομηχανία των κινουμένων σχεδίων και αυτό αντανακλάται σε όλες τις κυκλοφορίες τους. Βάζοντας στο μείγμα μια πραγματική μορφή της otaku κουλτούρας τον Takahata που έχει βγάλει μεταξύ άλλων την απίστευτη ταινία Nausicaa of the Valley of the Wind, πάμε αλλού. Είναι η πέμπτη ταινία που έχει κάνει σε συνεργασία με το συγκεκριμένο στούντιο και η πέμπτη επιτυχία επίσης. Το animation μου θύμισε έντονα τα πρώτα ξυλόγλυπτα σκίτσα του 15-16ου αιώνα και ήταν πολύ καλό που το αναβίωσαν και απέδωσαν ένα φόρο τιμής στους πρώτους mangaka που το είχαν υιοθετήσει. Αν με χάλασε κάτι, και αυτό είναι το μόνο, ήταν η πολύ μεγάλη διάρκεια. Άνετα θα μπορούσαν να είχαν κόψει ένα μισάωρο από τις δύο και ώρες διάρκειας χωρίς να αλλοιωθεί στο ελάχιστο η ποιότητα ή η απόδοση της υπόθεσης. Βέβαια να επισημάνω ότι δεν είναι για casual viewers των anime αλλά γι'αυτούς που ζητάνε παραπάνω από το προϊόν και έχουν εντρυφήσει κατιτίς. Τίτλος: The Tale of the Princess Kaguya Σκηνοθέτης: Isao Takahata Παραγωγός: Yoshiaki Nishimura Σεναριογράφοι: Isao Takahata, Riko Sakaguchi Δανείζουν τις φωνές τους: Aki Asakura, Kengo Kora, Takeo Chii, Nobuko Miyamoto Εταιρία παραγωγής: Studio Ghibli Η διανομή έγινε από: Toho Co. Χώρα: Ιαπωνία Έτος παραγωγής: 2013 Διάρκεια: 137 λεπτά Γλώσσα: Ιαπωνικά Budget: 49.3$ εκ. Box office: 24.2$ εκ. Imdb Wiki Studio Ghibli [mal type=anime id=16664]

Το The Wind Rises είναι anime ταινία του 2013, σε σκηνοθεσία του Hayao Miyazaki και παραγωγή του Studio Ghibli. Αποτελεί μια μυθοποιημένη βιογραφία του Jiro Horikoshi, του μηχανικού που σχεδίασε τα μαχητικά αεροπλάνα της Ιαπωνίας για τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Είναι βασισμένη σε manga του Miyazaki, το οποίο με τη σειρά του εμπνεύστηκε από το ομώνυμο μυθιστόρημα του Tatsuo Hori. Διακρίθηκε σε διεθνή φεστιβάλ και ήταν υποψήφιο για το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινουμένων Σχεδίων. Είναι η τελευταία ταινία του μεγάλου animator, αφού ανακοίνωσε ότι θα αποσυρθεί από τον κινηματογράφο το ίδιο κιόλας έτος. Ο νεαρός Jiro Horikoshi λατρεύει την αεροπλοΐα, αλλά η μυωπία του δεν του επιτρέπει να γίνει πιλότος. Έτσι, αποφασίζει να γίνει μηχανικός αεροσκαφών. Ονειρεύεται τον διάσημο Ιταλό αεροναυπηγό Giovanni Caproni και συνομιλούν φιλικά, μια «συνήθεια» που θα συνεχίζεται και θα τον εμπνέει καθ' όλη τη διάρκεια της ζωής του. Μετά το πανεπιστήμιο, ο Jiro ξεχωρίζει στην Mitsubishi για την ευφυΐα του και ταξιδεύει στην Γερμανία, για να μελετήσει την εξελιγμένη τεχνολογία της. Και μεταξύ των μαθηματικών εξισώσεων και των δοκιμών των αεροπλάνων, αφήνει πάντα χρόνο για την αγαπημένη του, αλλά άρρωστη Naoko. Το animation δεν είναι τόσο λεπτομερές όσο σε άλλες ταινίες του Miyazaki, χωρίς βέβαια να είναι κακό. Αυτό που μετράει, όμως, είναι το σεναριακό κομμάτι. Πόσο ενδιαφέρουσα μπορεί να είναι μια ταινία με τέτοιο θέμα για έναν θεατή που δεν είναι Ιάπωνας ή μηχανικός αεροσκαφών; Κι όμως, ο Miyazaki καταφέρνει να την κάνει προσιτή, μέσα από ποιητικότητα που μόνος αυτός θα μπορούσε να προσδώσει σε ένα τέτοιο project. Εστιάζει στον άνθρωπο και όχι στις μηχανές, μας δείχνει τα όνειρά του πρωταγωνιστή για μεγάλα επιβατηγά που θα μεταφέρουν ανθρώπους σε ταξίδια, αποθεώνει την αστείρευτη αγάπη του για τη γυναίκα του. Κι όλα αυτά, υπό την μουσική υπόκρουση των μελωδιών του καταπληκτικού Joe Hisaishi. Είναι ίσως η πιο προσωπική ταινία του Miyazaki, αλλά ταυτόχρονα μια από τις πέντε κορυφαίες του. [mal type=anime id=16662]

Πάρα πολύ ωραίο αφιέρωμα και μικρή συνέντευξη του μεγάλου Χαγιάο Μιγιαζάκι από το τελευταίο τεύχος του ΣΙΝΕΜΑ. Απολαύστε: Συγγνώμη για το σκανάρισμα, αλλά μου ήταν δύσκολο να σκανάρω το άρθρο σωστά, χωρίς να καταστρέψω το περιοδικό.