«Μη με λησμόνει»: το ταξίδι της μνήμης [Αντωνόπουλος Γιάννης, efsyn.gr, 6/12/2025]

[ramirez]

Οταν η μνήμη σβήνει, απομένει η αγάπη. H Αλίξ Γκαρέν εικονογραφεί μια ιστορία για τη νίκη της τρυφερότητας απέναντι στην αδυσώπητη φθορά του χρόνου.

 

 

 

 

Είχε γράψει ο Λουίς Μπουνιουέλ ότι «η μνήμη μας είναι η συνοχή μας, η λογική μας, το συναίσθημά μας, ακόμη και η πράξη μας. Χωρίς αυτήν δεν είμαστε τίποτα». Ο Μαρσέλ Προυστ θεωρούσε τη μνήμη το μοναδικό συγκολλητικό στοιχείο των ανθρώπινων σχέσεων: «Οι δεσμοί ανάμεσα σε εμάς και σε ένα άλλο άτομο υπάρχουν μόνο στο μυαλό μας. Η μνήμη, καθώς εξασθενεί, τους χαλαρώνει». Και πράγματι, καθώς οι αναμνήσεις του παρελθόντος είναι αυτές που μας διαμορφώνουν στο παρόν, η μνήμη συνιστά την ουσία του εαυτού μας ταυτιζόμενη με την ύπαρξη. Η απώλεια της μνήμης συνιστά υπαρκτική αλλοίωση, η οποία διαλύει επώδυνα τους δεσμούς μεταξύ ανθρώπων που έχουν συνάψει σχέσεις αγαπητικές.

 

 

 

 

Μετά από αυτή την εισαγωγή ας μιλήσουμε για το Αλτσχάιμερ. Πρόκειται για την πιο συχνή μορφή άνοιας, που χαρακτηρίζεται από προοδευτική απώλεια μνήμης, ελάττωση γνωστικών λειτουργιών και αλλαγές στη συμπεριφορά και φτάνει, σε προχωρημένα στάδια, σε απώλεια αυτονομίας, αδυναμία ομιλίας και κινητικών ικανοτήτων και τελικά σε επιπλοκές που οδηγούν στον θάνατο. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας και την ADI (Alzheimer’s Disease International), το 2024 περίπου ένα 60-70% – από τα περίπου 55 εκατομμύρια ανθρώπους παγκοσμίως που ζούσαν με κάποια μορφή άνοιας – νοσούσαν με τη νόσο Αλτσχάιμερ, ενώ μέχρι το 2050 αναμένεται ότι οι πάσχοντες από αυτή τη νευροεκφυλιστική νόσο του εγκεφάλου θα φτάσουν τα 139 εκατομμύρια.

 

Το Αλτσχάιμερ δεν είναι ταμπού. Μας αφορά όλους και όλες. Και οφείλουμε να μιλάμε για αυτό, όπως και για κάθε άλλο θέμα της ανθρώπινης ζωής, με σκοπό την ενημέρωση και την ευαισθητοποίηση – τη δική μας και των άλλων. Αυτό ακριβώς κάνει η Αλίξ Γκαρέν από το Βέλγιο, η οποία με το βιωματικό κόμικς της «Μη με λησμόνει» (εκδ. «Μικρός Ήρως») φέρνει τη νόσο του Αλτσχάιμερ στο επίκεντρο αφηγούμενη τη σχέση ανάμεσα σε δύο γυναίκες: την Κλεμάνς και τη γιαγιά της, η οποία βρίσκεται σε φάση προχωρημένης απώλειας μνήμης.

 

 

 

 

Η 85χρονη φιλοξενείται σε οίκο ευγηρίας και κάνει συχνές προσπάθειες να αποδράσει. Το ίδρυμα προτείνει μια ηρεμιστική χημική αγωγή, διαφορετικά η οικογένειά της θα πρέπει να την πάρει σπίτι της. Η Κλεμάνς όμως δεν μπορεί να το αποδεχτεί: πιστεύει πως αν καταφέρει να συνδέσει ξανά τη γιαγιά με τα πιο αγαπημένα και πιο δυνατά της σημεία – δηλαδή τις ρίζες της, τη μνήμη της, το σπίτι της – ίσως την επαναφέρει έστω και στιγμιαία στην πραγματικότητα. Έτσι, σε μια πράξη που ισορροπεί ανάμεσα στην τρέλα και την αγάπη, την απάγει από το γηροκομείο και ξεκινούν μαζί ένα ταξίδι προς το παρελθόν της γιαγιάς: προς το σπίτι της παιδικής ηλικίας, τις αναμνήσεις, τα τοπία που κάποτε γνώρισε.

 

 

 

 

Η 28χρονη σήμερα Αλίξ Γκαρέν (γεννημένη το 1997) ξεκίνησε να δημιουργεί αυτήν τη σπαρακτικά όμορφη ιστορία το 2018, σε ηλικία μόλις 21 ετών. Εκδόθηκε τρία χρόνια αργότερα από τον εκδοτικό οίκο Le Lombard αποσπώντας πολλά βραβεία και επαίνους. Το νεαρό της ηλικίας της δημιουργού, σε συνάρτηση με τη βαθιά γνώση που φαίνεται να έχει για τα συμπτώματα της νόσου, αποκαλύπτουν την όντως άμεση βιωματική της εμπειρία. Το «Μη με λησμόνει» (τίτλος εμπνευσμένος από την ονομασία του φυτού Μυοσωτίς η Αλπική) συνδυάζει στοιχεία road trip και οικογενειακής ιστορίας. Παρά τον κίνδυνο η αφήγηση να διολισθήσει σε μελό, η Γκαρέν επιλέγει μια «γλυκόπικρη» γραφή στην οποία μπορούμε να αναγνωρίσουμε τη θλίψη και την απώλεια, αλλά και την αγάπη, τη φροντίδα, την τρυφερότητα, χωρίς να απουσιάζει το χιούμορ.

 

Τεχνοτροπικά τα σχέδια με τα ανοιχτά περιγράμματα αποπνέουν μια ελευθερία, ενώ οι χρωματικές επιλογές είναι απαλές σε στιλ παστέλ. Τα περιβάλλοντα πολλές φορές «αδειάζουν», αφήνοντας χώρο στα συναισθήματα και στις μνήμες που πασχίζουν να τον ανακαταλάβουν. Η αφήγηση δεν είναι καταιγιστική αφήνοντας περιθώριο στις σιωπές, στις στιγμές της σύνδεσης και στην περισυλλογή. Η περιπετειώδης περιπλάνηση της Κλεμάνς και της γιαγιάς της αποτελεί και ένα ταξίδι στη μνήμη και την αξία της, στην αυτογνωσία, στη σχέση μεταξύ των γενεών και στη λυτρωτική συνειδητοποίηση ότι στο τέλος της μέρας, παρά την ασχήμια του κόσμου γύρω μας και σε πείσμα των επίμονων προγνωστικών του, η αγάπη θα νικήσει τον θάνατο, η ζωή θα υπερισχύσει και θα θριαμβεύσει.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...