Η κρίση γεννάει ευκαιρίες. Για κόμικς [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 13/09/2025]

[ramirez]

Δέκα χρόνια μετά την ολοκλήρωση της σειράς «Η Μέρα της Κρίσης» στο «Καρέ Καρέ» της «Εφ.Συν.», οι ιστορίες των 55 δημιουργών που πήραν μέρος παραμένουν επίκαιρες. Μια πλούσια έκδοση από την Chaniartoon Press συγκεντρώνει όλο αυτό το υλικό για την Ελλάδα των κρίσεων της τελευταίας δεκαετίας.

 

 

 

 

Όταν προετοιμάζαμε την έκδοση του «Καρέ Καρέ» και σχεδιάζαμε την ύλη και τα περιεχόμενά του το 2014, μια από τις βασικές μας επιδιώξεις ήταν να μιλήσουμε για την κρίση διαρκείας στην οποία βρισκόταν επί σειρά ετών η ελληνική κοινωνία, ιδιαίτερα μετά την επιβολή των μνημονίων που ξεκίνησαν να εφαρμόζονται επί Γιώργου Παπανδρέου κατ’ εντολή των «εταίρων» μας και συνεχίστηκαν απαρέγκλιτα από τις επόμενες κυβερνήσεις.

 

 

Καρέ από το έργο του Πέτρου Ζερβού

 

 

Αποφασίσαμε τότε, από το πρώτο κιόλας τεύχος μας, να αφιερώνουμε μία σελίδα κάθε εβδομάδα στην πολύπλευρη κρίση καλώντας έναν διαφορετικό δημιουργό να φιλοτεχνεί μια ιστορία με τίτλο «Η Μέρα της Κρίσης». Επιλέξαμε τότε να μην τους καθοδηγήσουμε αλλά να τους αφήσουμε εντελώς ελεύθερους να αφηγηθούν μια μονοσέλιδη ιστορία για την κρίση όπως αυτοί την αντιλαμβάνονταν.

 

 

Καρέ από το έργο των Μάρως Καλογερή (σενάριο) και Λίλας Καλογερή (σχέδιο).

 

 

Με δεδομένο ότι η λέξη «κρίση» στην ελληνική γλώσσα έχει πολλές σημασίες που καθορίζονται από τα συμφραζόμενα, ο καθένας και η καθεμιά τους την αντιμετώπισαν διαφορετικά. Κρίση οικονομική και κρίση αξιών, κρίση προσωπική και ψυχολογική, υπαρξιακή κρίση, η τελική κρίση της δευτέρας παρουσίας, κάθε πιθανή κρίση έγινε θέμα στις ιστορίες των Ελλήνων δημιουργών, που αποτύπωσαν με μοναδικό τρόπο τη χρονική περίοδο από τον Απρίλιο του 2014 μέχρι τον Ιούνιο του 2015 αλλά με μια συγκλονιστική διαχρονικότητα που γίνεται ανησυχητική όταν συνειδητοποιείς πως οι ιστορίες αυτού του τόμου είναι ακόμα επίκαιρες.

 

 

Καρέ από το έργο του Τάσου Αναστασίου

 

 

Επιπλέον όμως, όπως σημειώνει ο υπογράφων στο προλογικό σημείωμά του στον τόμο, είναι πολύ σημαντική και η πολυσυλλεκτικότητα στις συμμετοχές, καθώς «πήρε μέρος η πλειονότητα των τότε ενεργών δημιουργών κόμικς της χώρας, γεγονός που προσδίδει σε αυτή τη συλλογή και έναν χαρακτήρα αποτύπωσης και καταγραφής της σύγχρονης ελληνικής “σκηνής” των κόμικς. Η σκηνή αυτή – φυσικά όχι ενιαία και χωρίς να υπάρχει κανένα κέντρο αποφάσεων και καμιά καθοδηγητική γραμμή – πλούσια, πολύχρωμη και πολυποίκιλη, παρά τις αντιξοότητες και τις δυσκολίες, δεν το βάζει κάτω τα τελευταία χρόνια. Όσο χειρότερα πάνε τα πράγματα στις τσέπες τόσο καλύτερα πάνε στα φεστιβάλ, τις εκθέσεις, τις εκδόσεις, τις εκδηλώσεις, τις διαδικτυακές δημοσιεύσεις.

 

 

Καρέ από το έργο του Παναγιώτη Πανταζή (Pan Pan)

 

 

Δεν είμαι σίγουρος αν ισχύει ή πρόκειται απλώς για ένα αναπαραγόμενο κλισέ, ότι σε κάθε μεταβατική περίοδο της Ιστορίας και σε κάθε εποχή κρίσης οι καλλιτέχνες έχουν αρκετή πρώτη ύλη και μεγαλουργούν. Στην παρούσα ελληνική κατάσταση ωστόσο, αυτό συνέβη και συμβαίνει με τα κόμικς […] Ο ιστορικός του μέλλοντος, επιχειρώντας να αποκρυπτογραφήσει και να κατανοήσει τη σκληρή εποχή μας, ενδεχομένως να βοηθηθεί από αυτά τα κόμικς. Πέρα από την αναμφίβολη καλλιτεχνική τους διάσταση και αξία μπορούν να λειτουργήσουν και ως ένα “ημερολόγιο” της κρίσης, ως ένα ιστορικό αποτύπωμά της».

 

 

 

 

Αυτό το ιστορικό αποτύπωμα λοιπόν μπορεί να έχει πολλά σχήματα, ανάλογα με την προσέγγιση της «κρίσης» από κάθε καλλιτέχνη. Η οικονομική κρίση όμως είναι κυρίαρχη και επικαθορίζει όλες τις άλλες, όπως αποδεικνύεται από την πλειονότητα των δημιουργών. Σε αυτήν επικεντρώνεται και η εξαιρετική εισαγωγή του Γιάννη Κιμπουρόπουλου με τίτλο «Η Κρίση της Κρίσης»:

 

 

Καρέ από το έργο της Αλέξιας Οθωναίου

 

 

«Από το 2011 και μετά, η Ελλάδα έγινε το επικεντρο της διεθνούς κρίσης και βάσιμα μπορούμε να υποστηρίξουμε πως το 2014, όταν δύο “σωστικά” μνημόνια και τρεις διαδοχικές κυβερνήσεις είχαν καταλήξει σε φιάσκο, η χώρα είχε καταστεί “υπερδύναμη” της παγκόσμιας κρίσης. Με την έννοια ότι οι “τεκτονικές πλάκες” που μετακινούνταν βίαια στη βάση και στην κορυφή της ελληνικής κοινωνίας μπορούσαν να προκαλέσουν “τσουνάμι” παρενεργειών σε όλη την Ευρώπη, σε όλο τον κόσμο. Μπορούσαν να προκαλέσουν από διάλυση της ευρωζώνης μέχρι ντόμινο κοινωνικών εξεγέρσεων σε όλο τον αραβικό κόσμο. Πράγμα που άλλωστε έγινε, με τις συνέπειες οδυνηρά αισθητές μέχρι και σήμερα».

 

 

Καρέ από το έργο του πρόωρα χαμένου Χρήστου Δημητρίου

 

 

Η τεράστια αυτή κρίση επηρέασε την οικονομία της χώρας, τα «νούμερα» όπως συνηθίσαμε να λέμε, αλλά πάνω απ’ όλα τους ανθρώπους της με τρόπο τρομακτικό. «Η κρατική χρεοκοπία έγινε χρεοκοπία χιλιάδων νοικοκυριών και επιχειρήσεων. Δεν υπήρξε σπιτικό, κοινωνικό στρώμα, επιχείρηση που να μην επηρεάστηκε αρνητικά. Το πολιτικό και κομματικό σύστημα όπως το ξέραμε ώς το 2010 κατέρρευσε, νέα κόμματα ξεπήδησαν από το πουθενά και ταχύτατα επέστρεψαν στο πουθενά, έχοντας εκπληρώσει τον σύντομο ρόλο τους. Και το 2015, όλο αυτό το εκρηκτικό φορτίο, οικονομικό, κοινωνικό, πολιτικό, κατέληξε σε μια αδιανόητη μέχρι πριν από λίγα χρόνια πολιτική μεταστροφή, με μια κυβέρνηση που ορκιζόταν στην Αριστερά και στα θύματα της κρίσης, αλλά τελικά πρόσθεσε ακόμα ένα μνημονιακό βάρος στις πλάτες τους», συμπληρώνει ο Γιάννης Κιμπουρόπουλος.

 

 

Καρέ από το έργο του Soloup

 

 

Οι 50 ιστορίες που συνθέτουν τον τόμο, φιλοτεχνημένες από 55 δημιουργούς, κουβαλούν όλο αυτό το «εκρηκτικό φορτίο» και το παρουσιάζουν με μια μεγάλη ποικιλία θεμάτων, τεχνοτροπιών, αφηγηματικών ειδών και πρωταγωνιστών.

 

 

Καρέ από το έργο του Αντώνη Βαβαγιάννη 

 

 

Ένας ποντικός στον καναπέ του ψυχαναλυτή δεν μπορεί να απολαύσει την κρίση που γι’ αυτόν θα έπρεπε να αποτελεί παράδεισο στην ιστορία των Δημήτρη Βανέλλη και Θανάση Πέτρου, τα λόγια του αέρα των αγανακτισμένων πολιτών που μένουν μόνο λόγια γεμίζουν τα μπαλονάκια της ιστορίας του Πέτρου Χριστούλια, οι Γρηγόρης Σαντοριναίος και Βαγγέλης Ματζίρης μιλούν για την κρίση που συνεχίζεται το… 2040, ενώ ο Τάσος Αναστασίου παρομοιάζει την κρίση με την κατάσταση στον αμερικανικό Νότο του ρατσισμού και των βαμβακοφυτειών του 1860.

 

 

Καρέ από το έργο των Δημήτρη Βανέλλη (σενάριο) και Θανάση Πέτρου (σχέδιο)

 

 

Οι Βέρα Καρτάλου και Θωμάς Βαλλιανάτος «μιλούν» χωρίς λόγια, με μαύρο χιούμορ για την εποχή μετά την κρίση όταν οι κατσαρίδες δημιουργούν τον δικό τους πολιτισμό πάνω στα ερείπια του δικού μας, ο πρωταγωνιστής του Παναγιώτη Μητσομπόνου νιώθει τύψεις που εξακολουθεί να λαμβάνει τη σύνταξη της νεκρής μητέρας του για να αντεπεξέλθει στην κρίση και ο Βασίλης Παπαγεωργίου φιλοτεχνεί τον μύθο του σκορπιού με τον βάτραχο, για να καταγγείλει όχι την τυφλή επιθετικότητα του πρώτου αλλά την εθελοδουλία του δεύτερου. Στο εφιαλτικά αλληγορικό σενάριο του Ηλία Ταμπακέα, η Krisi παρομοιάζεται με ένα φοβερό τέρας στην πλάτη του οποίου ζουν παρασιτικά οι πλούσιοι μέχρι που το τέρας «άρχισε να μη χορταίνει με τα σπίτια και τα λεφτά κι άρχισε να τρώει τους ίδιους τους ανθρώπους. Αλλά ακόμη κι αυτό δεν ήταν το χειρότερο… Το χειρότερο ήταν ότι είχε κλέψει τα χαμόγελα όλων των ανθρώπων».

 

 

Καρέ από το έργο του Αλέκου Παπαδάτου

 

 

Αντιθέτως, στη φαινομενικά πιο αισιόδοξη ιστορία του Νάσου Βασιλακάκη, οι άνθρωποι πολεμούν με αυταπάρνηση και θάρρος τους πλούσιους εισβολείς και καταφέρνουν να τους νικήσουν. Δυστυχώς, όμως, δεν μπορούν να πανηγυρίσουν καθώς βρίσκονται πάνω στα ερείπια ενός κατεστραμμένου κόσμου. Η κρίση που ζούμε εδώ και χρόνια έχει δημιουργήσει πολλά τέτοια ερείπια. Και κάθε «Μέρα της Κρίσης» που ξημερώνει δημιουργεί κι άλλα.

 

 

Καρέ από το έργο του Πέτρου Χριστούλια

 

 

Οι ιστορίες των 55 δημιουργών του τόμου «Η Μέρα της Κρίσης» ασφαλώς και δεν είναι ικανές από μόνες τους να τερματίσουν την πρωτοφανή και πολύπλευρη ελληνική κρίση. Θα έχουν πετύχει τον στόχο τους, όμως, αν την κάνουν περισσότερο κατανοητή. Και ίσως αν σπείρουν έστω και λίγες αμφιβολίες σε όσους φοβούνται ότι η κρίση είναι νομοτέλεια την οποία είμαστε αδύναμοι να ανατρέψουμε.

 

 

 Καρέ από το έργο του Πάνου Ζάχαρη

 

 

🔴 Ο τόμος «Η Μέρα της Κρίσης: 55 δημιουργοί για την οικονομική και υπαρξιακή κρίση που διαρκώς επιδεινώνεται» θα παρουσιαστεί πρώτη φορά στο φεστιβάλ Chaniartoon στα Χανιά (26-28 Σεπτεμβρίου) όπου και θα πραγματοποιηθεί μεγάλη έκθεση με το σύνολο των έργων.

 

 

Καρέ από το έργο του Θανάση Πετρόπουλου

 

 

 

 

Και το σχετικό link...