Αναζητώντας την Τούμπα της μνήμης [Αντωνόπουλος Γιάννης, efsyn.gr, 16/08/2025]

[ramirez]

Η ιστορική και η προσωπική μνήμη διασταυρώνονται στα «Κάτω Τουμπιώτικα», τον τρίτο τίτλο των εκδόσεων Oblik, με τον Βίκτορα Μοσχόπουλο να μας «ξεναγεί» στην Κάτω Τούμπα Θεσσαλονίκης.

 

 

 

 

Παίρνοντας τη σκυτάλη από τον Θανάση Πέτρου και τα επιτυχημένα βιωματικά «οδοιπορικά» του στη Νεάπολη Θεσσαλονίκης («Τα Νεαπολίτικα») και στους Αμπελόκηπους της Αθήνας («Τ’ Αμπελοκηπιώτικα»), ο Βίκτωρ Μοσχόπουλος δημιούργησε τον τρίτο τίτλο της σειράς των εκδόσεων Oblik, με τον τίτλο «Τα Κάτω Τουμπιώτικα». Γεννημένος το 1972 στην Κάτω Τούμπα, ο Μοσχόπουλος ξεκίνησε το 1995 να εργάζεται ως γραφίστας, μακετίστας και στη συνέχεια ως εικονογράφος. Με «Τα Κάτω Τουμπιώτικα», ο δημιουργός εικονογραφεί με τη σειρά του μια περιήγηση στην Τούμπα Θεσσαλονίκης και στα «μυστικά» της, επιχειρώντας μια περιδιάβαση στον χώρο και στον χρόνο με οδηγούς την ιστορική διασταύρωση και την ατομική μνήμη.

 

Όπως δηλώνει ο ίδιος: «Η δημιουργία των Κάτω Τουμπιώτικων με έβαλε σε μια πολύ όμορφη διαδικασία να ψάξω για την Τούμπα πράγματα που δεν ήξερα και να διασταυρώσω άλλα που ήξερα. Επίσης, με έβαλε να σκάψω στη μνήμη μου και να ανασύρω θαμμένες μνήμες από προσωπικές εμπειρίες κάνοντάς με, πολλές φορές, να καταλάβω πολλά πράγματα για τον εαυτό μου και να απορήσω για άλλα». «Τα Κάτω Τουμπιώτικα» είναι η εικονογραφική αφήγηση μιας λαϊκής γειτονιάς, με όλα τα υπέρ και τα κατά που τη συνοδεύουν, η οποία μας επιτρέπει να γνωρίσουμε μια περιοχή που αγνοούσαμε, εν είδει ξενάγησης. Παράλληλα, όμως, είναι και το σταδιακό ξετύλιγμα ενός προσωπικού οδοιπορικού, καθώς αναπόφευκτα υπάρχει πολύ έντονο το αυτοβιογραφικό στοιχείο, ιδίως στο δεύτερο μισό του βιβλίου.

 

 

 

 

Προσπαθώντας κατ' αρχάς να οριοθετήσει χωροταξικά την Τούμπα μέσα στο χάος, ο Μοσχόπουλος ανατρέχει στα παιδικά του χρόνια και στη σχέση του με τη γειτονιά, όπως διαμορφώθηκε από γεγονότα όπως ο σεισμός του ’78, οι κομματικές ομαδοποιήσεις στις αρχές των '80s, τα πρώτα σχολικά ερωτικά σκιρτήματα και η ανέμελη καθημερινότητα μέσα από το παιχνίδι. Στην πορεία προς την εφηβεία και την ενηλικίωση, η «μικρή εικόνα» γίνεται μέρος μιας «μεγάλης εικόνας»: της ιστορίας της Θεσσαλονίκης από τον αρχαίο οικισμό της Τούμπας μέχρι τον 20ό αιώνα: την πυρκαγιά του 1917, την εγκατάσταση των προσφύγων του 1922, το πρώτο αντισημιτικό πογκρόμ του 1931 από τους φασίστες της «3Ε» (και τη δυναμική απάντηση που έλαβαν από τους κατοίκους της εβραϊκής συνοικίας), το Ολοκαύτωμα στη διάρκεια της Κατοχής και τη μεταπολεμική ανοικοδόμηση.

 

Πληθώρα πληροφοριών περνούν από τα μάτια μας για παλιά αρχοντικά με αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον, για τη «Φάμπρικα Υφανέτ», που απέκτησε δεύτερη ζωή μετά την κατάληψή της το 2004 από ομάδες του αντιεξουσιαστικού χώρου, και για τα πολυάριθμα ρέματα. Και… μισό λεπτό, παραλίγο να ξεχάσουμε τον «ναό», που δεν είναι φυσικά άλλος από το γήπεδο του ΠΑΟΚ! (Ευτυχώς, και παρά το χουλιγκανικό νταβαντούρι που χαρακτηρίζει την περιοχή, ο Μοσχόπουλος δηλώνει ότι ποτέ δεν τον συγκινούσε το ποδόσφαιρο, αντιμετωπίζοντας σκωπτικά την εκνευριστικά θορυβώδη «φυλή των οπαδών».)

 

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί, τέλος, η γλαφυρή αναφορά στις νεανικές μουσικές κουλτούρες της δεκαετίας του ’80, που κυμαίνονταν ανάμεσα στη χέβι μέταλ, τη χαρντ ροκ, την πανκ και τη νιου γουέιβ. Όλα αυτά συνθέτουν ένα σύμπαν όπου το προσωπικό «συνομιλεί» με το γενικό: την ιστορία μιας πόλης. «Δεν είμαι ερευνητής ή ιστορικός», γράφει ο Βίκτωρ Μοσχόπουλος, «και ούτε η μνήμη κρατάει τις ιστορίες απείραχτες και χωρίς να τις παραμορφώσει. Η γειτονιά μου δεν ήταν ούτε είναι κάτι το εξαιρετικό ή ιδιαίτερο. Ή μήπως είναι; Όπως είναι η καθημερινότητα σε κάθε γειτονιά, σε κάθε σημείο του κόσμου, κάθε ανθρώπου ή πλάσματος;».

 

 

 

 

Και το σχετικό link...