Αν ο Σούπερμαν εμφανιζόταν στη Γη [Γεωργακόπουλος Θοδωρής, kathimerini.gr, 17/07/2025]

[ramirez]

Τι θα γινόταν αν ο Σούπερμαν εμφανιζόταν σήμερα στον κόσμο; Αν ξαφνικά μαθαίναμε την ύπαρξή του ανάμεσά μας, τι θα γινόταν, πραγματικά; Είναι μια φαινομενικά χαζή ερώτηση. Αλλά νομίζω ότι έχει νόημα, γιατί αν καθίσει κανείς να καλοσκεφτεί τις πιθανές απαντήσεις, μπορεί να βγάλει χρήσιμα συμπεράσματα που δεν αφορούν έναν φανταστικό, ψεύτικο κόσμο, αλλά τον αληθινό, δικό μας. Ας το σκεφτούμε λίγο, λοιπόν.

 

 

 

 

Την ιστορία του Σούπερμαν, φυσικά, την ξέρουν όλοι, καθότι έχει εξιστορηθεί με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο (σε 5 ραδιοφωνικές παραγωγές, σε 4 θεατρικές παραγωγές, σε πάνω από 50 κινηματογραφικές ταινίες, σε περίπου 30 τηλεοπτικές σειρές, σε πάνω από 30 videogames, σε πάνω από 10 βιβλία, σε 9 παιχνίδια και τρενάκια λούνα-παρκ και, φυσικά, σε χιλιάδες τεύχη περιοδικών κόμικ) σε όλες τις γλώσσες του κόσμου εδώ και 87 χρόνια. Εν τάχει, η ιστορία θέλει ένα μικρό βρέφος ονόματι Καλ Ελ να φτάνει ως ασυνόδευτο προσφυγάκι στη Γη μετά την καταστροφή του πλανήτη του, και το ζευγάρι ανθρώπων που το βρίσκει να κάνει ακριβώς αυτό που θεωρούν αδιανόητο οι ρατσιστές: να το πάρει σπίτι του. Όπως κάνουν όλοι οι μετανάστες, ο Καλ Ελ ήρθε για να μας πάρει τις δουλειές (έγινε δημοσιογράφος) και, κυρίως, για να αλλοιώσει τον πολιτισμό μας, καθότι κάποια στιγμή, στα 30-35, εμφανίστηκε στον κόσμο ως Σούπερμαν, ένα πανίσχυρο και αθάνατο ον, που μπορεί να πετάει, να βγάζει φωτιές από τα μάτια και να κάνει, γενικά, ό,τι θέλει.

 

Η ιστορία αυτή γεννήθηκε σε μια εποχή πολιτικών και κοινωνικών ανακατατάξεων και, όπως οι περισσότερες παρόμοιες ιστορίες, αντανακλούσε τα διακυβεύματα εκείνης της εποχής. Σχεδόν όλοι οι διάσημοι υπερήρωες εμφανίστηκαν κυρίως στις δεκαετίες του ’30 και του ’40 (Σούπερμαν, Μπάτμαν, Κάπτεν Μάρβελ, Γουόντερ Γούμαν, Κάπτεν Αμέρικα), σε έναν κόσμο που φλεγόταν από έναν παγκόσμιο πόλεμο και την έκρηξη αισιοδοξίας που ακολούθησε, και μετά τη δεκαετία του 1960 (Σπάιντερ-Μαν, Χαλκ, Άϊρον-Μαν, Θορ, Χ-ΜΕΝ κ.λ.π.), την εποχή του ψυχρού πολέμου και την εξάπλωση των πυρηνικών όπλων. Την ιστορία του Σούπερμαν ειδικά την έγραψαν δύο παιδιά Εβραίων προσφύγων που είχαν φύγει για να γλιτώσουν την καταπίεση της τσαρικής Ρωσίας – κι αυτό έχει από μόνο του σημασία.

 

Αλλά ίσως το πιο σημαντικό από όλα είναι ότι αυτές οι ιστορίες, οι σχετικά παρόμοιες μεταξύ τους, και στις οποίες κανείς μπορεί να φορτώσει ιδεολογικές και πολιτικές χροιές κατά βούληση, στην πραγματικότητα ήταν παραμύθια για παιδιά. Με πλοκές γεμάτες τρύπες, παράδοξες και αυθαίρετες παραδοχές, υποτυπώδεις χαρακτήρες και συχνά νηπιακού επιπέδου διαλόγους, ήταν ένα είδος τέχνης που είχαν αρκετά κακή φήμη για πολύ καιρό, κατά την ταπεινή μου γνώμη δικαιολογημένα. Πολλά στοιχεία της ιστορίας του Σούπερμαν, ας πούμε, δεν έβγαζαν ποτέ κανένα νόημα – κι αυτό από μόνο του είναι θέμα για μια άλλη συζήτηση – αλλά ίσως το σημαντικότερο από όλα είναι το τι θεωρούσαν οι εμπνευστές της ότι θα γινόταν μετά την εμφάνισή του στον κόσμο. Η εκδοχή της ιστορίας τους για έναν ιδανικό ήρωα με αξίες το ίδιο στιβαρές με τα μπράτσα του, μια ενσάρκωση του Καλού που υποτάσσει τη θεϊκή ισχύ του στην υπηρεσία μιας ευγνωμονούσας και αθώας ανθρωπότητας είναι, φυσικά, ένα αφελές παιδικό παραμύθι, εμποτισμένο ως το μεδούλι από την ιουδαιοχριστιανική ηθική. Ο πραγματικός κόσμος λειτουργεί αρκετά διαφορετικά.

 

Ο Σούπερμαν του παραμυθιού, λοιπόν, είναι ένα όπλο μαζικής καταστροφής με μυαλό. Φανταστείτε να υπήρχε κάτι τέτοιο εκεί έξω. Φανταστείτε να εμφανιζόταν μια Τρίτη ένα viral βιντεάκι στα social media που να δείχνει έναν άνθρωπο με κάπα, μπλε κορμάκι και κόκκινο βρακάκι να κατεβαίνει από τον ουρανό και να μπαίνει σε ένα φλεγόμενο κτίριο για να σώσει ένα γατάκι, χωρίς να του καεί ούτε μια τριχούλα. Το πρώτο πράγμα που θα έλεγαν όλοι, βέβαια, θα ήταν «α καλά, ΑΙ είναι». Αλλά μετά, αν εμφανίζονταν κι άλλα βιντεάκια, και επιβεβαιωνόταν ότι αυτό το πράγμα υπάρχει στ’ αλήθεια, και ότι δεν είναι μόνο ανθεκτικό στη φωτιά, αλλά στα πάντα, και επίσης ότι έχει απεριόριστη δύναμη και πετάει και φωτιές από τα μάτια, τότε θα γίνονταν μερικά άλλα πράγματα. Οι θεωρίες συνωμοσίας θα εμφανίζονταν αμέσως, και θα ήταν πολλές. Από πού εμφανίστηκε αυτό το πράγμα; Μάλλον κάποιος θα το έφτιαξε. Ίσως η κυβέρνηση. Ή ο Τζορτζ Σόρος. Ποιος είναι πίσω από τον Σούπερμαν; Ποιος κινεί τα νήματα;

 

Πόσες ημέρες (ώρες;) θα χρειάζονταν μέχρι να εμφανιστούν φανατικοί πιστοί που θεωρούν τον Σούπερμαν τον Ιησού που επέστρεψε, ή που απλά θα τον λάτρευαν ως Θεό; Σε πόσες εβδομάδες η λατρεία του Σούπερμαν θα γινόταν η μεγαλύτερη θρησκεία του κόσμου, με τους πιο φανατισμένους οπαδούς; Τι θα έκαναν οι κυβερνήσεις; Ποιες θα προσπαθούσαν να τον δωροδοκήσουν για τις βοηθήσει, ποιες θα προσπαθούσαν να τον ελέγξουν ή να τον εξοντώσουν; Εδώ και δεκαετίες τα κράτη του κόσμου έχουν υπογράψει συμφωνίες και συνθήκες για να ελέγξουν κάπως τη διάχυση των πυρηνικών όπλων (μόνο εννέα χώρες έχουν τέτοια σήμερα). Τι θα έκαναν με ένα ον με πολλαπλάσια καταστροφική δύναμη και δικό του, ανεξάρτητο μυαλό;

 

Πολλά από αυτά τα θέματα, για να πούμε την αλήθεια, έχουν αντιμετωπιστεί σε σενάρια διαφόρων κόμιξ με πρωταγωνιστή τον Σούπερμαν. Αλλά νομίζω ότι όλα υποβαθμίζουν την επίπτωση της εμφάνισης ενός τέτοιου όντος στον κόσμο. Ο ανθρώπινος πολιτισμός είναι βασισμένος σε διάφορες βασικές, θεμελιώδεις παραδοχές, κάποια πράγματα που ισχύουν εδώ και εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια. Για παράδειγμα, ότι τα φυσικά όρια του ανθρώπινου σώματος είναι πεπερασμένα, ότι πρέπει να τρώμε φαγητό, να αφοδεύουμε και να κοιμόμαστε, ότι δεν μπορούμε να επιβιώσουμε αν κάνει υπερβολικά πολλή ζέστη ή υπερβολικά πολύ κρύο ή αν η σύσταση του αέρα δεν είναι ακριβώς αυτή που χρειαζόμαστε και ότι, όπως και να ’χει, ακόμα κι αν όλα είναι ιδανικά, αργά ή γρήγορα, πεθαίνουμε.

 

Η έλευση ενός Σούπερμαν θα καταργούσε όλες αυτές τις παραδοχές μονομιάς. Εδώ θα είχαμε ξαφνικά ανάμεσά μας ένα άλλο έλλογο πλάσμα για το οποίο δεν ισχύει τίποτε από όλα αυτά. Δεν θα λογιζόταν ως άνθρωπος, αλλά ως ανθρωπόμορφος Θεός. Εκατοντάδες εκατομμύρια έχουν θυσιαστεί ή εκτελεστεί στον κόσμο μας στο όνομα φανταστικών, θεωρητικών Θεών που περιγράφονται μόνο σε αρχαία κείμενα. Τι θα γινόταν αν εμφανιζόταν ένας πραγματικός Θεός μπροστά μας; Πόσο καιρό θα χρειαζόταν ολόκληρο το οικοδόμημα του ανθρώπινου πολιτισμού για να καταρρεύσει; Πέρα από τη θεωρητική άσκηση καθ' αυτήν, βεβαίως, η σκέψη αξίζει να γίνει και προληπτικά, για έναν άλλο λόγο: πώς θα υποδεχθεί η ανθρωπότητα την έλευση μιας AGI, αν προκύψει;

 

Στην πραγματικότητα, βεβαίως, νομίζω ότι αν όντως εμφανιζόταν ο Σούπερμαν ανάμεσά μας, κάτι άλλο θα γινόταν. To 1986 κυκλοφόρησε ένα άλλο κόμικ με υπερήρωες, γραμμένο από τον συγγραφέα Άλαν Μουρ (που έχει γράψει και μια ωραία ιστορία με το Σούπερμαν). Το κόμικ λεγόταν “Watchmen” και, λέγοντας μια ιστορία από μια εναλλακτική πραγματικότητα όπου οι ΗΠΑ είχαν κερδίσει τον πόλεμο του Βιετνάμ και μια ομάδα συνταξιούχων υπερηρώων προσπαθούν να σώσουν τον κόσμο, άγγιζε θέματα όπως η λογοδοσία στον δημόσιο χώρο, η ατομική ευθύνη και η υποταγή στην εξουσία. Είναι ένα πολύ ωραίο έργο. Ένας από τους υπερήρωες της ιστορίας, ο πιο δυνατός από όλους, λέγεται Ντόκτορ Μανχάταν. Ύστερα από ένα πείραμα που πήγε εντελώς στραβά, ο Ντόκτορ Μανχάταν λούστηκε με δόσεις ραδιενέργειας που τον μετέτρεψαν σε ένα αθάνατο πλάσμα με σχεδόν απεριόριστες δυνάμεις. Νομίζω ότι αυτό θα έκανε κι ο Σούπερμαν, αν υπήρχε. Το ίδιο που έκανε κι ο Ντόκτορ Μανχάταν στο “Watchmen”: έφυγε.

 

Σκεφτείτε το εξής: τι να την κάνει κανείς την ανθρωπότητα; Τι το ζηλευτό ή το ιδιαίτερο έχει η Γη; Τι το τόσο πιο φοβερό ή αξιοθαύμαστο έχει το είδος Homo sapiens από το είδος Octopus vulgaris, ας πούμε; Είμαστε δύσκολο, περίεργο είδος. Στρυφνοί, περίεργοι, απαιτητικοί, αχόρταγοι, κακομαθημένοι. Όποια αξία υπάρχει στον κόσμο μας και τις ζωές μας, είναι η αξία που δίνουμε ο ένας στον άλλο, η αξία της συνύπαρξης σε ένα μέρος που συνδιαμορφώνουμε και απολαμβάνουμε μαζί. Όπως για εμάς δεν έχει καμία αξία μια μυρμηγκοφωλιά, έτσι και για έναν Θεό όπως ο Σούπερμαν ή ο Ντόκτορ Μανχάταν, δεν έχει καμία αξία η Γη, οι πόλεις μας, ή εμείς. Θα έφευγε. Αυτό νομίζω ότι θα συνέβαινε. Αν υπήρχε ο Σούπερμαν, δεν θα καθόταν να ασχοληθεί με τα μυρμήγκια. Δεν ξέρω αν θα κατέστρεφε τη μυρμηγκοφωλιά πριν φύγει, αλλά θα έφευγε, και θα έψαχνε, όπως όλοι, να βρει ομοίους του, για να φτιάξει μια κοινωνία, για να βρει το νόημα, για να ζήσει.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...