Όψεις της λιβυκής τραγωδίας [Αντωνόπουλος Γιάννης, efsyn.gr, 22/06/2024]

[ramirez]

Τη Λιβύη της μετα-Καντάφι εποχής σκιαγραφεί το κόμικς της Francesca Mannocchi και του Gianluca Costantini, που κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά από την Jemma Press.

 

 

 

 

Μέσα στη σωρεία των καθημερινών μας προβλημάτων, είναι καλό να θυμόμαστε τις πραγματικές τραγωδίες που βιώνουν άλλοι λαοί, τον διαρκή αγώνα τους για επιβίωση εν μέσω πολέμων και δεινών, και μάλιστα στην κοντινή μας γειτονιά: στην Ουκρανία, στη Γάζα, στην Υεμένη και αλλού. Εκεί όπου, ανεξάρτητα από το ποια προσέγγιση υιοθετούμε ως προς τα σύνθετα ιστορικοπολιτικά αίτια, δεν πρέπει να αγνοούμε ότι άμαχοι κατακρεουργούνται, άντρες βασανίζονται, γυναίκες βιάζονται, μικρά παιδιά χάνουν από νωρίς την αθωότητά τους, γνωρίζοντας την κακία και τον φανατισμό των μεγάλων, μέχρι να πεθάνουν από βόμβες ή από πείνα.

 

Μια τέτοια περίπτωση όπου το ανθρώπινο πρόσωπο ποδοπατιέται από τα οικονομικά συμφέροντα και τις πολιτικές σκοπιμότητες είναι η Λιβύη. Μια χώρα με την οποία, ενώ διαθέτουμε κοινά θαλάσσια σύνορα, εντούτοις λίγα γνωρίζουμε γι’ αυτήν. Το κόμικς «Λιβύη» της Francesca Mannocchi, σε σχέδια Gianluca Costantini, είναι ό,τι καλύτερο υπάρχει στην ελληνόγλωσση βιβλιογραφία για μια πρώτη κατανόηση του λιβυκού ζητήματος. Πέντε χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του στην Ιταλία, μπορείτε να το βρείτε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Jemma Press, σε μετάφραση Γιάννη Μιχαηλίδη. Στις σελίδες του βιβλίου, η Λιβύη σκιαγραφείται με τρόπο διαφορετικό από τον επιφανειακό των δελτίων ειδήσεων και των αναρτήσεων στα σόσιαλ μίντια. Μια άλλη Λιβύη ξετυλίγεται μπροστά μας, η Λιβύη των απλών ανθρώπων που μάτωσαν και ματώνουν, είτε λόγω δεκαετιών δικτατορίας, είτε λόγω του οικονομικού και κοινωνικού χάους που ακολούθησε την κατάρρευση του καθεστώτος Καντάφι.

 

 

 

 

Διαβάζοντας την πρώτη ιστορία του ηλικιωμένου σήμερα Χουσεΐν, και επί χρόνια πολιτικού κρατουμένου, συγκλονιζόμαστε από την περιγραφή της σφαγής 1.270 κρατουμένων στις 29 Ιούνη του 1996 έπειτα από εξέγερση στις φυλακές Αμπού Σαλίμ. Κι όμως, το πιο θλιβερό της ιστορίας του είναι η παραδοχή του ότι η ανατροπή του 2011 καθόλου δεν δικαίωσε τους νεκρούς της Αμπού Σαλίμ, απεναντίας έφερε πρωτοφανή αναταραχή και νέους τυράννους στην εξουσία. Και ευθύς αμέσως θυμόμαστε ότι η περίπτωση της Λιβύης είναι καρμπόν όλου του μεσανατολικού προβλήματος, όπου η ανατροπή – με την υποστήριξη της Δύσης – δικτατορικών μεν, κοσμικών δε καθεστώτων, τα οποία διατηρούσαν μια κάποια ισορροπία ανάμεσα σε αντιμαχόμενες φυλές, όχι μόνο δεν άνοιξε τον δρόμο στις δημοκρατικές ελευθερίες, αλλά έφερε στην εξουσία τις πιο σκοτεινές φονταμενταλιστικές δυνάμεις.

 

Στις επόμενες δύο ιστορίες, στο επίκεντρο βρίσκεται η τεράστια βιομηχανία εμπορίας και διακίνησης ανθρώπων, από τις ακτές της Λιβύης προς την Ιταλία, μέσω της επικίνδυνης διάσχισης της Μεσογείου σε πλωτά «καρυδότσουφλα». Η καθεμιά από τις ιστορίες προέρχεται από τη ματιά ενός παράτυπου μετανάστη, του Αμίρ, και ενός ακτοφύλακα, του Ίσαα. Οι αφηγητές περιγράφουν τις άθλιες συνθήκες των κέντρων κράτησης μεταναστών, ενώ καταρρίπτουν έναν αγαπημένο μύθο των ελληνικών μίντια περί «συλληφθέντων δουλεμπόρων», ο οποίος γνώρισε δόξες μετά το περσινό πολύνεκρο ναυάγιο ανοιχτά της Πύλου. Ειδικότερα ο Ίσαα αναφέρεται στο πολυπλόκαμο παρασκήνιο της διακίνησης ανθρώπων, μια διαδικασία με πολλούς υψηλά ιστάμενους εμπλεκόμενους (οι οποίοι φυσικά δεν επιβιβάζονται σε πλοιάρια), βασισμένη σε ένα μεγάλο ένοπλο δίκτυο με τεράστιο τζίρο.

 

Η ιστορία της Βέρεντ εκτείνεται σε περισσότερα επίπεδα, καθώς στο πρόσωπο της δεκαεξάχρονης κοπέλας από την Ερυθραία συγκεντρώνονται τα κατεξοχήν στοιχεία της ευαλωτότητας: είναι γυναίκα, είναι μετανάστρια, είναι νεαρή, είναι απροστάτευτη και βέβαια είναι χριστιανή – σε μια εποχή όπου, σύμφωνα με τα ετήσια δεδομένα της World Watch List, οι χριστιανοί σε περίπου 50 χώρες σε Αφρική και Ασία αποτελούν την πιο καταδιωγμένη θρησκευτική ομάδα παγκοσμίως, βιώνοντας συστηματικούς διωγμούς και δολοφονίες. Η Βέρεντ άφησε την οικογένειά της για να κατευθυνθεί με άλλες γυναίκες προς τις λιβυκές ακτές, συνελήφθη από τρομοκράτες του ISIS, προσηλυτίστηκε βίαια στο Ισλάμ για να μην αποκεφαλιστεί και, τη στιγμή που αφηγούνταν την ιστορία της, εγκυμονούσε τον καρπό του ομαδικού βιασμού της.

 

 

 

 

Το τι σημαίνει η καθημερινότητα στη Λιβύη της μετα-Καντάφι εποχής το αντιλαμβανόμαστε από την περιήγηση που κάνει στη συγγραφέα ο Ιμπραήμ: στις ουρές έξω από τις τράπεζες για ένα νόμισμα χωρίς αξία, στις ελλείψεις ηλεκτρικού ρεύματος ή βενζίνης (σε αυτή την τόσο πλούσια σε ενεργειακά κοιτάσματα χώρα), στον εμπεδωμένο τρόμο και πόνο των κατοίκων. «Είναι ένα ολιγοπώλιο, αγαπητή μου. Πριν υπήρχε ένας μόνο δικτάτορας, τώρα υπάρχουν πολλοί μικροί Καντάφι» της λέει, υποδεικνύοντας τις παραστρατιωτικές ομάδες των «Εθνοφυλάκων». Το κόμικς των Mannocchi και Costantini είναι γροθιά στο στομάχι, γιατί δεν δίνει καμιά λύτρωση, ενδιαφέρεται μόνο να μας δώσει ωμή την πραγματικότητα. Η τελευταία αφηγήτρια, η Τέβα, συνοψίζει το διαχρονικό δράμα της Λιβύης: «Τα πλούτη μας είναι οι αλυσίδες μας. Κι όλοι τριγύρω μας αντί να μας βοηθήσουν να ελευθερωθούμε από τις αλυσίδες, τις σφίγγουν ακόμη πιο πολύ. Και κάθε πόλεμος ακόμη περισσότερο».

 

 

 

 

Και το σχετικό link...