Τζίμι Κόριγκαν: Γνώρισε το Εξυπνότερο Παιδί του Κόσμου [Δημητρόπουλος Θοδωρής, oneman.gr, 20/02/2013]

[ramirez]

Κλασική περίπτωση έργου που σε υποχρεώνει να αναφωνήσεις “Τι κάνει ο άνθρωπος”. Το “Jimmy Corrigan” είναι ένα από τα καλύτερα κόμικς που έχουν γραφτεί ποτέ.

 

 

 

Πριν μερικές βδομάδες, τότε που πλησίαζε το τέλος του κόσμου αν θυμάσαι, είχαμε κάνει μια λίστα με όλα εκείνα που πρέπει να σώσουμε. Ανάμεσα στα διάφορα Bohemian Rhapsody και τους μουσακάδες και τους Monty Python κι όλα αυτά, είχαμε συμπεριλάβει ένα κόμικ. Αυτό:

 

 

 

Χωρίς περισσότερες πληροφορίες, ο Μίχαλος κατευθείαν το αγόρασε, και μαζί με αυτό πήρε και το πιο πρόσφατο δημιούργημα του ίδιου συγγραφέα, το Building Stories. Όπως σχολίασε και στο instagram τις προάλλες, “Και αυτός είπε τώρα, ε ας γράψω ένα κόμικ.”

 

Ο Κρις Γουέρ, ο εν λόγω δημιουργός, είναι πιθανότατα ο σημαντικότερος εν ενεργεία καλλιτέχνης στα κόμικς. Και με αφορμή αυτή την προσοχή που του έχουμε δώσει πρόσφατα, αποφασίσαμε να πούμε λίγα λόγια παραπάνω για το μεγάλο του αριστούργημα, το “Jimmy Corrigan: the Smartest Kid on Earth”.

 

Όταν είχαμε προτείνει το “Y: The Last Man” πριν κάποιο καιρό, ήταν με βασικό επιχείρημα το πόσο απλό (σε δομή και αφήγηση) είναι για κάποιον που δεν έχει τεράστια σχέση με το μέσο. Το “Jimmy Corrigan” είναι το αντίθετο. Οι γραμμές του είναι απόλυτα καθαρές, οι ιστορίες ξεκάθαρες, αλλά τα όσα συμβαίνουν σε αυτό το κόμικ εκμεταλλεύονται τόσο πλήρως τις δυνατότητες του μέσου, που όταν το αφήσεις κάτω, θα νιώσεις σα να έχεις διαβάσει όλα τα κόμικς μαζί. Είναι μια απόλυτη εμπειρία 9ης τέχνης, κι αυτοί είναι μερικοί από τους λόγους.

 

 

H ιδέα

 

 

H ιστορία εκτυλίσσεται μέσα από παράλληλες αφηγήσεις που λαμβάνουν χώρα σε διαφορετικούς χρόνους, δίχως ποτέ να δηλώνεται με απόλυτη σαφήνεια πού βρίσκεται η αλήθεια και πού η φαντασία. Σε αντίθεση με τις αμέτρητες παραλλαγές του μοτίβου ‘καταπιεσμένο πιτσιρίκι ονειρεύεται φανταστικούς κόσμους’, εδώ όλες οι εκδοχές φέρουν ρεαλιστικά στοιχεία, κάνοντας την ιστορία ακόμα πιο αληθινή - και σημαντική.

 

Το στόρι τοποθετείται στο τώρα, στο πριν και στο μετά, δένοντας τα πάντα μαζί με απίστευτο τρόπο. Ο Τζίμι είναι ένας μίζερος μεσήλικας που ζει στο Μίσιγκαν και γνωρίζει για πρώτη φορά τον πατέρα του, στη διάρκεια της Ημέρας των Ευχαριστιών, της κατεξοχήν οικογενειακής γιορτής στις ΗΠΑ. Ο Τζίμι είναι επίσης ένα αμήχανο πιτσιρίκι χωρισμένων γονέων με, εξ ανάγκης κάπως, ζωηρή φαντασία. Ο (παππούς του) Τζίμι είναι ένας μοναχικός νέος, στα τέλη του 19ου αιώνα, που καταπιέζεται και δέχεται κακομεταχείριση από τον δικό του πατέρα. Ο Τζίμι είναι, επίσης, το Εξυπνότερο Παιδί στον Κόσμο.

 

 

Η ιστορία είναι - όπως όλες, άλλωστε - βασισμένη σε αληθινές εμπειρίες του συγγραφέα Κρις Γουέρ, ο οποίος πράγματι δεν γνώρισε τον πατέρα του μέχρι σε μεγάλη ηλικία. (Επίσης, μιας που τον έχουμε συναντήσει από κοντά, μπορούμε να διαβεβαιώσουμε ότι μοιάζει και οπτικά με τον ηρωά του, αλλά αυτό δεν έχει σημασία.)

 

 

Το backstory

 

 

Το “Jimmy Corrigan” άρχισε να εμφανίζεται το 1995 σε συνέχειες σε μια τοπική εφημερίδα του Σικάγο όπως και στην προσωπική σειρά ανθολογίας Acme Novelty Library του Γουέρ. Το 2000 η ιστορία του Τζίμι ολοκληρώθηκε κι ο Γουέρ τη μάζεψε σε ένα τόμο, το “Jimmy Corrigan: the Smartest Kid on Earth”. Έτσι εξηγούνται ο επεισοδιακός χαρακτήρας της αφήγησης, όπως και η συχνή εμφάνιση τίτλων, ονομάτων, αλλά και ανόμοια δομημένων σελίδων - όλα στοιχεία τα οποία ο Γουέρ χρησιμοποιήσε με ιδιοφυή τρόπο υπέρ της ιστορίας του. Να πώς:

 

 

Η φόρμα

 

 

Εδώ είναι που γίνεται ο μεγάλος χαμός. Κάθε έργο τέχνης θα μπορούσες λογικά να πεις πως αποκτά κάποια συγκεκριμένη μορφή, που ακόμα κι αν δεν είναι εξαρχής εμφανής, γίνεται στην πορεία. Το “Jimmy Corrigan” κάνει ό,τι θέλει. Έχεις σελίδες με πολλά καρέ, σελίδες με λίγα καρέ.

 

Σελίδες όπου τα περιθώρια των καρέ αλληλεπιδρούν με αυτά και το περιβάλλον της σελίδας εισβάλει στην ιστορία. Έχεις σελίδες με κατόψεις, με χάρτες, με πρόζα, με πατρόν χαρτοκοπτικής. Έχεις σαλόνια που καλύπτονται από μια εικόνα. Έχεις σαλόνια που αφήνουν λίγα καρέ να απηχήσουν μια μοναχική σιωπή ή να αποδώσουν μια ανεπαίσθητη κίνηση.

 

 

Τελοσπάντων είναι κάτι που δεν περιγράφεται ακριβώς. Ο Κρις Γουέρ κάνει (όχι μόνο εδώ, αλλά σε όλες του τις δουλειές) απίστευτους πειραματισμούς με τις δυνατότητες του μέσου. Για να το πούμε απλά και με την αρμόζουσα υπερβολή, κάνει οτιδήποτε είναι ανθρωπίνως δυνατό να κάνεις στο πλαίσιο της δημιουργίας ενός κόμικ.

 

Μπορεί διαβάζοντάς το να υπάρχουν στιγμές που είναι σα να βλέπεις ταινία, στιγμές που νιώθεις πως διαβάζεις ποίηση, στιγμές που θα ορκιζόσουν πως ακολουθείς κάποιο εικαστικό πρότζεκτ πολυμέσων. Όμως στο σύνολό του, το “Jimmy Corrigan” δε θα μπορούσε ποτέ να είναι οτιδήποτε άλλο εκτός από κόμικ.

 

 

Αυτή η σελίδα

 

 

Ένα παράδειγμα του πώς ένας χώρος, μια σελίδα, μια ακολουθία από καρέ, αναδεικνύει μια πλούσια προσωπική ιστορία μέσα από λεπτομέρειες.

 

 

Οι θεματικές

 

 

Το θέμα είναι πως όλες αυτές οι φορμαλιστικές ακροβασίες και η αναζήτηση των ορίων του μέσου θα ήταν κάτι το εντελώς κούφιο αν δε συνοδευόταν από μια καθηλωτική ιστορία. Ο Τζίμι του τώρα, του τότε και του ίσως, υπηρετούν το σκοπό μιας βουτιάς του Γουέρ στα βαθιά μιας μοναχικής ύπαρξης. To σύμβολο αυτού του ατελούς, προβληματικού υπερήρωα που συναντάμε ξανά και ξανά, μάλλον τα λέει όλα.

 

 

Το βιβλίο εξερευνά πώς οι πληγές περνούν (λες και κληρονομικά) από τον κάθε άνθρωπο στον επόμενο. Η εξεζητημένη εικονογράφησή της εστιάζει με τον τρόπο της στην κάθε μικρή λεπτομέρεια, σε όποια γωνιά κι αν βρίσκεται παραπεταμένη. Ενώ ακολουθεί παράλληλες διαχρονικές διαδρομές, εντοπίζοντας ομοιότητες και διαφορές. Κυρίως ομοιότητες.

 

 

Βοηθούμενο από τον τρόπο που δομεί ο Γουέρ την ιστορία και τις σελίδες, το “Jimmy Corrigan” μοιάζει σαν μια αληθινή χαρτογράφηση της ανθρώπινης ψυχής.

 

 

Η σημασία

 

 

Ελπίζω να μη νόμιζες πως τόση ώρα είμαστε υπερβολικοί χωρίς λόγοι. Ορίστε μερικά μόνο από τα δείγματα της κληρονομιάς που έχει αφήσει πίσω του αυτό το μνημειώδες βιβλίο: Βραβεία Άισνερ, Χάρβεϊ, και διάκριση στην Ανγκουλέμ. (Σα να είπαμε, κατά σειρά, Όσκαρ, Independent Spirit Awards και Φεστιβάλ Καννών.) Βραβείο First Book από τον Guardian, η πρώτη φορά που ένα κόμικ κερδίζει σημαντικό λογοτεχνικό βραβείο στην Αγγλία. Αντιστοίχως, το American Book Award. Το ΤΙΜΕ το τοποθετεί μες στα 10 καλύτερα graphic novels όλων των εποχών. Ο New Yorker (για τον οποίο ο Γουέρ συχνά σχεδιάζει εξώφυλλα) το χαρακτήρισε ως το πρώτο αριστούργημα του μέσου.

 

Αλλά πάνω απ’όλα, αυτό που μετράει, είναι η αίσθηση βαρύτητας και σημαντικότητας που αφήνει στον αναγνώστη, δίχως να χάνει τίποτα από την αμεσότητα και την προσωπική σύνδεση. Είναι από εκείνα τα έργα που, τη στιγμή που τα αφήνεις από το χέρι σου, θες τόσο πολύ να τα ξαναδιαβάσεις αλλά ξέρεις πως θα πρέπει να περάσουν ξανά χρόνια ώσπου να το επιχειρήσεις. Γιατί απλά κάποια πράγματα χρειάζονται τα χρόνια τους.

 

 

Ο δημιουργός

 

 

Ο Κρις Γουέρ έχει βραβευτεί με 15 βραβεία Άισνερ και το ξέρω πως είναι γελοίο να ξεκινάς αναφορά σε έναν καλλιτέχνη με αυτό τον τρόπο αλλά εντάξει, δεν είναι ένα και δύο και τρία. Είναι δεκαπέντε.

 

Η δουλειά του έχει εκτεθεί σε μεγάλα μουσεία, απολαμβάνει την αναγνώριση των καλλιτεχνικών κύκλων σε Αμερική και Ευρώπη, ενώ θεωρείται ως ένας από τους ζωνταννούς θρύλους του μέσου, παραμένοντας διαρκές κίνητρο για νέους κομίστες. Από την προσωπική του σειρά, Acme Novelty Library, έχουν ξεπηδήσει μερικά αληθινά σπουδαία κόμικς, πέραν από το Jimmy Corrigan (“Quimby the Mouse”, “Building Stories”, “Rusty Brown”).

 

Μόλις διαβάσουμε το Building Stories θα επανέλθουμε. Για την ώρα, βάλε το “Jimmy Corrigan” στο ράφι σου.

 

 

*Το "Jimmy Corrigan: the Smartest Kid on Earth" μπορείς να το προμηθευτείς από βιβλιοπωλεία, κομιξάδικα (όπως Jemma, Tilt, Solaris) ή online.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...