Ο ήρωας με το κολάν και την κόκκινη μπέρτα [ Παπαδημητρίου Λένα, ΒΗΜΑ (ΤΟ), 23/01/2000 ]

[Bonadrug]

Ο ήρωας με το κολάν και την κόκκινη μπέρτα

Μήπως έχετε την εντύπωση ότι γνωρίζετε τα πάντα για τον Σούπερμαν; Πλανάσθε πλάνην οικτράν. Γιατί ένα τέτοιο αήττητο σύμβολο της ποπ κουλτούρας δεν εξαντλείται με τίποτε!

ΛΕΝΑ ΠΑΠΑΔΗΜΗΤΡΙΟΥ

Το 1956 η «Λούσι» («Ι love Lucy»), η δημοφιλέστερη κωμική σειρά καταστάσεων του Νέου Κόσμου, φιλοξένησε εκτάκτως ως guest star τον ίδιο τον Σούπερμαν. Από μόνη της αυτή η συνύπαρξη στο σετ του CBS της πιο μπριόζας νοικοκυράς του αμερικανικού ονείρου επί Αϊζενχάουερ και του επίσης γιάνκη ήρωα που καθιέρωσε την αρία φυλή στα κόμικς φάνταζε επαρκώς... παράταιρη για να προκαλέσει μπόλικο γέλιο. Ο υπεράνθρωπος με το κολάν και την μπέρτα (τον υποδύθηκε ο Τζορτζ Ριβς) βρέθηκε προς στιγμήν να συμπάσχει με τον Κουβανό Ρίκι Ρικάρντο (Ντεζί Αρνάζ), σύζυγο της Λούσιλ Μπολ και στη ζωή και στη σειρά: «Θες να πεις ότι είσαι παντρεμένος μαζί της 15 ολόκληρα χρόνια; Και μετά φωνάζουν εμένα Σούπερμαν!».

Δεν υπήρχε πλέον καμία αμφιβολία. Ο άνθρωπος-ατσάλι είχε πλέον γίνει αναπόσπαστο κομμάτι μιας ποπ κουλτούρας που ανατρίχιαζε στη θέα των καλοσμιλεμένων τετρακέφαλών του. Και παρ' ότι είχαν περάσει κάμποσα χρόνια από την πρώτη εμφάνισή του στο περιοδικό «Action Comics» (Ιούνιος 1938), χρειάστηκε να περιμένει στωικά ως τη δεκαετία του '50 για να ενσωματωθεί πλήρως. Ως επίσημη αφετηρία αυτής της «ενσωμάτωσης» μπορούμε να αναφέρουμε το πρώτο τηλεοπτικό «σόου» του (1951) με τον προαναφερθέντα Ριβς. Η επιτυχία της σειράς (104 επεισόδια) απέδειξε ότι το έδαφος ήταν πρόσφορο για τις περιπέτειες και την ακτίνα Χ-όρασή του. Ακόμη και αυτές οι δύσκολες Αμερικανίδες (τύπου Λούσι), που μόλις είχαν προλάβει να συνηθίσουν στην ιδέα των κατ' οίκον τάπερ-soiree, υπέκυψαν στη μυϊκή σαγήνη του. Και ας διαμαρτύρονταν οι ψυχίατροι για τις παρενέργειες που είχαν τέτοιου είδους υπερφυσικά πρότυπα βγαλμένα από κόμικς.

Μάλιστα κάποιος δόκτωρ Φρέντερικ Βέρταμ, ειδικός στην παιδική εγκληματικότητα, δεν δίστασε να μιλήσει για τις σαφείς εθνικοσοσιαλιστικές προεκτάσεις του Σούπερμαν και των ομοίων του. Στο βιβλίο του Seduction of the Innocent (Η αποπλάνηση των αθώων), που κυκλοφόρησε το 1954, τα λέει έξω από τα δόντια: «Η ουσία με τον Σούπερμαν (αυτόν με το τεράστιο S επάνω στη στολή του ­ θα πρέπει να είμαστε φαντάζομαι ευγνώμονες που δεν είναι SS) είναι ότι έχει διαρκώς ανάγκη από μια ατελείωτη σειρά νέων υπερηρώων εγκληματιών και άλλων με "εξωτικά χαρακτηριστικά" για να δικαιώσει αλλά και για να καταστήσει πιθανή τη δική του ύπαρξη. Ο Σούπερμαν παραμένει σύμβολο μιας βίαιης φυλετικής υπεροχής. Ο τηλεοπτικός Σούπερμαν, ένας συνδυασμός τενόρου της όπερας χωρίς την αρματωσιά του και ερασιτέχνη αθλητή βγαλμένου από διαφήμιση περιοδικού υγιεινής διατροφής, δεν έχει μόνο "υπερανθρώπινες δυνάμεις" αλλά ανήκει απροκάλυπτα σε μια υπερφυλή».

Βέβαια τα Αμερικανάκια που έτρεχαν αναψοκοκκινισμένα να αγοράσουν για 50 σεντς το τελευταίο μοντέλο του «κρυπτονικού περιστρόφου λέιζερ» («αυτού που χρησιμοποιεί ο ίδιος ο Σούπερμαν») δεν πολυέσκαγαν για τις φιλοσοφικο-κοινωνιολογικές ατασθαλίες του ήρωά τους. Ούτε είχαν ιδέα για το νιτσεϊκό περιτύλιγμα που του προσέδιδαν κάποιοι. Τι σχέση άλλωστε μπορεί να είχε εκείνο το «ubermeucsch» του γερμανού φιλοσόφου με έναν ήρωα που τις μισές ώρες της ημέρας είναι ο μυωπικός ρεπόρτερ της εφημερίδας «Daily Planet News»; Αλλωστε, σκιαγραφώντας τις ανώτερες βαθμίδες της ανθρώπινης τελειότητας, ο Φρίντριχ Νίτσε παρέλειψε να τους δώσει μια κάποια μορφή ­ μιλούσε αορίστως για αυτοϋπέρβαση και «βούληση για δύναμη». Τη στιγμή που ο Τζέρι Σίγκελ και ο Τζο Σάστερ, δύο διοπτροφόροι μαθητές στο γυμνάσιο Glenville του Κλίβενλαντ, κατάφεραν να εναποθέσουν στο χαρτί τον απόλυτο υπεράνθρωπο. Και να τον αναγάγουν σε έναν από τους πλέον συμπαθείς και αποδοτικούς ­ σε δολάρια ­ μύθους του 20ού αιώνα.

Η κατάρα των υπερηρώων

Ισως και να ήταν χειρότερη από αυτήν του Τουταγχαμόν. Δεν μπορεί να είναι τυχαίο ότι πολλοί από εκείνους που αναμείχθηκαν ποικιλοτρόπως με τον Σούπερμαν έχουν ένα τόσο άδοξο ­ και τόσο αταίριαστο για τη μυθική υπόστασή τους ­ τέλος. Γιατί δεν ήταν μόνον ο Κρίστοφερ Ριβ ­ ο τετραπληγικός υπεράνθρωπος του Χόλιγουντ. Η ιστορία πάει πολύ πίσω. Ισως στους Σίγκελ και Σάστερ, τους υποκινητές της όλης υπόθεσης. Τους πήρε πέντε χρόνια, μεσούντος του κραχ, να δώσουν σάρκα και οστά στον υπερήρωα του μυαλού τους και μία ώρα για να τον χάσουν διά παντός ­ πουλώντας τα δικαιώματά του για 165 ψωροδολάρια στην αδηφάγα DC Comics. Ο πολύκροτος δικαστικός αγώνας που ακολούθησε τους άφησε χρέη και στην ψάθα.

Επόμενο κρούσμα ο Τζορτζ Ριβς. Το πρωτοσέλιδο του «New York Post» τη 16η Σεπτεμβρίου 1959 προκάλεσε λιποθυμίες: «Ο Σούπερμαν της TV αυτοκτόνησε». Κυκλοφορούν τρεις εκδοχές: η επίσημη (του αστυνομικού τμήματος του Μπέβερλι Χιλς), η ανεπίσημη (των συγγενών και φίλων του) και αυτή που θα ήθελαν σαν τρελοί οι απανταχού φαν του να πιστέψουν. Σύμφωνα με την πρώτη, ο Ριβς αυτοπυροβολήθηκε στο κεφάλι με μια σφαίρα ­ ένα τριανταοκτάρι όπλο βρέθηκε δίπλα από το πτώμα του στο διώροφο σπίτι του στον αριθμό 1.579 της Benedict Canyon Road. Είχε κάθε λόγο να δώσει τέλος στη ζωή του, γιατί δεν μπορούσε να επιβιώσει χωρίς το τηλεοπτικό alter ego του, τον Σούπερμαν. Σύμφωνα με τη δεύτερη, ο 45χρονος Ριβς δολοφονήθηκε ­ από τις πρώτες στη λίστα των υπόπτων η σύζυγος του Εντι Μάνιξ (αντιπροέδρου της Loew's Inc) και φλερτ του Ριβς, που δεν μπόρεσε να αντέξει τον επικείμενο γάμο του. Η τρίτη εκδοχή θέλει τον δυστυχή ηθοποιό να πηδάει από έναν ουρανοξύστη για να διαπιστώσει αν μπορεί και αυτός να πετάξει.

Και η κακοδαιμονία δεν θα σταματήσει εκεί. Ο Κερκ Αλι, ήτοι ο παρθενικός (1948) Σούπερμαν της μεγάλης οθόνης, πέθανε πέρυσι από Αλτσχάιμερ. Ο Ντέρεκ Μέντινγκς, ο άνθρωπος που συμμετείχε στα ειδικά εφέ του έτερου κινηματογραφικού «Σούπερμαν» (1978), πεθαίνει από καρκίνο. Ο Μάρλον Μπράντο, που υποδύθηκε στην ίδια ταινία τον Jor - El, πατέρα του Σούπερμαν, βρέθηκε τις επόμενες δεκαετίες να εισπράττει σωρεία ενδοοικογενειακών τραγωδιών: ο γιος του Κρίστιαν συνελήφθη για τον φόνο του φίλου της ετεροθαλούς αδελφής του Σεγέν· η ίδια αυτοκτόνησε το 1995. Ο ηθοποιός Ρίτσαρντ Πράιορ πάλι, που υποδύεται έναν ειδικό στους υπολογιστές του «Σούπερμαν ΙΙΙ» (1983), προσβάλλεται τρία χρόνια μετά από σκλήρυνση κατά πλάκας.

Επίλογος

Σύμφωνοι, εκείνοι που τον υποδύθηκαν απεδείχθησαν περισσότερο φθαρτοί από τον μύθο του. Ο ίδιος όμως παραμένει ένα αήττητο σύμβολο της ποπ κουλτούρας, ακόμη και στο τέλος αυτής της πολύπαθης χιλιετίας. Δικαιώνοντας αυτό που είχαν στο μυαλό τους οι δημιουργοί του. Ο Τζέρι Σίγκελ ήξερε από τα τέλη της δεκαετίας του '30 με τι είχε να κάνει. «Ολον αυτό τον καιρό νιώθαμε ότι είχαμε στα χέρια μας κάτι πολύ διαφορετικό. Κάτι που ο κόσμος θα εναπόθετε στην καρδιά του». Μήπως και αυτό το ζωτικό όργανο δεν έχει ανάγκη από μπόλικους μύες;
 

9 σούπερ «λεπτομέρειες»

Υπάρχουν πολλά που έκτισαν αυτόν τον μύθο στα 62 χρόνια της γήινης καριέρας του ­ από τότε δηλαδή που ο Σούπερμαν εκσφενδονίστηκε ως βρέφος από την πατρίδα του, τον πλανήτη Κρύπτον. Επιλέξαμε εννέα, όχι και τόσο οικεία στους μη μυημένους:

1 Υπήρξαν κάποτε τα σχέδια ­ και ολόκληρη μακέτα! ­ για την κατασκευή μιας «Σούπερμανλαντ». Μια μεγαλεπήβολη απάντηση στην Ντίσνεϊλαντ, στην Ντίσνεϊγουερλντ και στις λοιπές επεκτατικές επεκτάσεις του Γουόλτ. Θα περιελάμβανε μεταξύ άλλων ένα αντίγραφο της Μητρόπολης, μια βόλτα μέσα σε πύραυλο στον πλανήτη Κρύπτον, μια περιήγηση στον Πύργο της Μοναξιάς. Η εν λόγω αυτοκρατορία επρόκειτο να κτιστεί στη μοναδική πόλη των Ηνωμένων Πολιτειών που φέρει στην πραγματικότητα το όνομα «Μητρόπολη» ­ κάπου στο Νότιο Ιλινόι. Τελικά αποδείχθηκε ότι όλα αυτά κτίζονταν σε άμμο.

2 Ο χάρτινος Σούπερμαν δεν το είχε σε τίποτε να τα βάλει ενίοτε και με πραγματικές διασημότητες ­ ανάμεσά τους ο Τζον Φιτζέραλντ Κένεντι και ο Ορσον Γουέλς. Τη μεγαλύτερη επιτυχία βέβαια είχε η συνύπαρξή του στο ρινγκ με τον Μοχάμεντ Αλι ­ το σχετικό άλμπουμ κυκλοφόρησε το 1978. Το διαβολικό αυτό σχέδιο συλλαμβάνουν ο «γραφιάς» Ντένι Ο' Νιλ και ο «γραφιάς και σχεδιαστής» Νιλ Ανταμς ­ το δίδυμο μάλιστα δεν δίστασε να πάρει συνέντευξη από τον Αλι στο ξενοδοχείο του έξω από τη Νέα Υόρκη. Τελικά ποιος πέτυχε το νοκ άουτ; Ουδείς, γιατί οι δύο γίγαντες ένωσαν τις γροθιές τους εναντίον κάποιου κακομοίρη εξωγήινου πυγμάχου.

3 Ο 14.000 κυβικών ποδών Σούπερμαν-μπαλόνι, παραγεμισμένος με ήλιον και αέρα, έκανε για πρώτη φορά την εμφάνισή του το 1940, επάνω από την Τάιμς Σκουέαρ στο πλαίσιο της παρέλασης της Ημέρας των Ευχαριστιών που διοργάνωνε το πολυκατάστημα Macy's. Πρόκειται για το μεγαλύτερο (και πιο ακριβό) μπαλόνι που κατασκευάστηκε ποτέ για... εορταστικούς λόγους. Υπήρξαν και μεταγενέστερες πιο εκλεπτυσμένες εκδοχές. Τελευταία (θέλουμε να ελπίζουμε) εμφάνισή του εν έτει 1987.

4 Ουρά οι ασθμαίνοντες χολιγουντιανοί αστέρες έξω από την πόρτα του υπεύθυνου κάστινγκ του κινηματογραφικού «Σούπερμαν» (1978). Ανάμεσά τους οι Ρόμπερτ Ρέντφορντ, Κλιντ Ιστγουντ, Τσαρλς Μπρόνσον, Μπαρτ Ρέινολντς, Ράιν Ο' Νιλ (μα είναι ποτέ δυνατόν , Σιλβέστερ Σταλόνε, Κρις Κριστόφερσον, Νικ Νόλτε. Ως γνωστόν, ο Ριβς τούς κατατρόπωσε όλους.

5 Εντάξει, η Μητρόπολη του υπερήρωα με τη στάμπα S στο στήθος παραπέμπει σαφώς στην εξπρεσιονιστική αστική ζούγκλα του Φριτς Λανγκ (1926). Και ενώ οι περισσότεροι επιμένουν ότι πηγή έμπνευσή της δεν μπορεί να είναι άλλη από το Μανχάταν, στην πραγματικότητα ήταν ο τόπος γεννήσεως του Σάστερ, το Τορόντο ­ εκεί όπου ξεκίνησε πιτσιρικάς την καριέρα του, μοιράζοντας από πόρτα σε πόρτα την «Toronto Star».

6 Οι φήμες λένε ότι «μοντέλο» για τον Κλαρκ Κεντ ­ το ήμισυ του Σούπερμαν ­ ήταν κάποιος Γουόλτερ Ντένις. Ενας άνθρωπος του ημερήσιου Τύπου και ένθερμος φαν της επιστημονικής φαντασίας, ο οποίος εν έτει 1930 έστειλε μια φωτογραφία του στον Τζο Σάστερ. Το physique του ήταν το ιδεώδες για τον γλυκανάλατο ­ στα όρια της διανοητικής καθυστέρησης ­ ρεπόρτερ.

7 Ο περιώνυμος ήρωας ­ με τη διττή ταυτότητα και προσωπικότητα ­ έλαβε μέρος στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο. Ως καρτούν αυτή τη φορά ­ και ουχί ως κόμικ ­, ύστερα από πρωτοβουλία της Paramount που συναρμολόγησε για τον σκοπό αυτό τα Famous Studios. Το 1942 έκανε την εμφάνισή της μια... προπαγανδιστική ταινία κινουμένων σχεδίων με τον υπέρ το δέον ξενοφοβικό τίτλο «Japoteurs».

8 Οσοι κατάλαβαν από νωρίς ότι αυτός ο σωτήρας των κατατρεγμένων του άστεως «πουλούσε» (περισσότερο και από τον Μπάτμαν ή τον Φλας Γκόρντον) φρόντισαν να πείσουν τον κοσμάκη ότι όντως... υπήρχε (με σάρκα και οστά). Ο ηθοποιός Ρόι Μίντλετον ήταν κατά τα φαινόμενα ο πρώτος που επωμίστηκε το δύσκολο αυτό έργο ­ φορώντας το κολάν και την μπέρτα για να εμφανιστεί μυώδης και χαμογελαστός στην Παγκόσμια Εκθεση Κόμικς που φιλοξενήθηκε το 1939 στη Νέα Υόρκη.

9 Οσο και αν δυσκολεύεστε να το πιστέψετε, αυτός που άσκησε τη μεγαλύτερη επίδραση στη μορφή και στη κοσμοθεωρία του Σούπερμαν ήταν ο Ποπάι, ο σπανακοφάγος ναύτης. Φέρεται ως ο πρώτος πανίσχυρος και αήττητος (λόγω υπερβολικής δόσης σιδήρου) ήρωας στην ιστορία του χάρτινου σκίτσου. Δημιουργός του ο Ε. C. Segar, ο οποίος μια ωραία πρωία του 1929 φιλοτέχνησε για την εφημερίδα στην οποία δούλευε έναν τύπο που δεν μπορούσες με τίποτε να πυροβολήσεις!


 

Το ΒΗΜΑ, 23/01/2000

Επεξεργασία Αυγούστου 28, 2016 από leonidio