Εξωγήινοι στο Σφαγείο της Δρέσδης [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 12/02/2022]

[ramirez]

Σαρκαστικά χιουμοριστικό μέσα στην τραγικότητα του Β' Παγκόσμιου Πολέμου και βαθύτατα ειρωνικό για τους κυνηγούς του αμερικανικού ονείρου, το εν μέρει αυτοβιογραφικό «Σφαγείο Νούμερο 5» μεταφέρθηκε σε ένα συναρπαστικό κόμικς που επιβεβαιώνει τη διαχρονικότητα του έργου του Κερτ Βόνεγκατ.

 

 

 

 

«Σφαγείο Νούμερο 5» ήταν το όνομα του κτιρίου της Δρέσδης στο οποίο οι ναζί φυλάκισαν τον Αμερικανό φαντάρο με ρίζες από τη Γερμανία Κερτ Βόνεγκατ (1922-2007), όταν συνελήφθη επί γερμανικού εδάφους λίγους μήνες πριν από τη λήξη του Β' Παγκόσμιου Πολέμου. Και ήταν ένα κυριολεκτικό σφαγείο, καθώς εκεί οδηγούνταν και θανατώνονταν ζώα για να καταναλωθούν ως κρέας. Το 1944, έπειτα από χρόνια πολέμου, το κρέας στη Γερμανία σπάνιζε και τα σφαγεία όπως και άλλα δημόσια ή βιομηχανικά κτίρια έγιναν φυλακές αιχμαλώτων, κυρίως Αγγλων, Αμερικανών και Σοβιετικών. Οι ναζί οδήγησαν σ’ αυτές τις αυτοσχέδιες φυλακές τους άτυχους στρατιώτες, μη ξέροντας τι να τους κάνουν. Κάποιους τους εκτέλεσαν αλλά τους περισσότερους, ειδικά αυτούς που έφτασαν στην ανοχύρωτη και χωρίς καθόλου στρατιωτικές υποδομές Δρέσδη, τους έβαλαν να δουλεύουν για τις ανάγκες της Γερμανίας, τους παρείχαν στοιχειώδη τροφή και τους άφηναν να κοιμούνται εκεί όπου μέχρι πριν από λίγους μήνες σφάζονταν μοσχάρια και γουρούνια.

 

 

 

 

Η Δρέσδη, αποκαλούμενη και «Φλωρεντία του Έλβα», ήταν το τελευταίο μέρος της Γερμανίας που θα περίμενε κανείς να βομβαρδίσουν οι Σύμμαχοι, καθώς ήταν ένα ιστορικό και πολιτιστικό κέντρο με πολλά νοσοκομεία, αμέτρητα μνημεία, δεν αποτελούσε στρατιωτικό στόχο και επιπλέον φιλοξενούσε δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες, άμαχους και αιχμαλώτους. Κι εκεί ακριβώς χτύπησαν στις 13 με 15 Φεβρουαρίου του 1945 περισσότερα από χίλια αμερικανικά και βρετανικά αεροσκάφη, ρίχνοντας σχεδόν 3.500 βόμβες και ισοπεδώνοντας την πόλη. Σκοτώθηκαν περίπου 25.000 άνθρωποι, οι περισσότεροι εγκλωβισμένοι στα ερείπια, άλλοι καμένοι και άλλοι από ασφυξία λόγω του καπνού και του μονοξειδίου του άνθρακα που απλώθηκαν παντού. Ο Κερτ Βόνεγκατ κρυμμένος στα υπόγεια ήταν τυχερός, ήταν ένας από τους ελάχιστους επιζώντες στο κυριολεκτικό και μεταφορικό σφαγείο που τον στέγαζε. Κατόρθωσε να φτάσει στην Τσεχοσλοβακία και από κει στη Γαλλία από όπου και ταξίδεψε στις ΗΠΑ. Έγινε συγγραφέας με όχι και τόσο μεγάλη επιτυχία στην αρχή, αλλά το 1969 εν μέσω του Πολέμου του Βιετνάμ έγινε πασίγνωστος γράφοντας το «Σφαγείο Νούμερο 5» με υπότιτλο «Η Σταυροφορία των Παιδιών».

 

 

 

 

«Η θηριωδία της Δρέσδης, λεπτομερώς σχεδιασμένη και με ανυπολόγιστο οικονομικό κόστος, αποδείχθηκε τελικά τόσο άσκοπη που μόνο ένα άτομο σε ολόκληρο τον πλανήτη ωφελήθηκε από εκείνη. Εγώ είμαι αυτό το άτομο. Έγραψα το συγκεκριμένο βιβλίο το οποίο μου χάρισε πολλά χρήματα και παγίωσε τη φήμη μου, όποια κι αν είναι αυτή. Όπως κι αν έχει, έβγαλα δύο με τρία δολάρια από κάθε νεκρό. Τι ωραία που είναι η δουλειά μου» είχε δηλώσει με σκληρό σαρκασμό και αυτοσαρκασμό για να καταγγείλει τη βαναυσότητα και την εκδικητικότητα του βομβαρδισμού αλλά και να στείλει το αντιπολεμικό του μήνυμα. Το βιβλίο του που είναι εν μέρει αυτοβιογραφικό, έχει ως πρωταγωνιστή έναν «συνηθισμένο» άνδρα με το όνομα Μπίλι Πίλγκριμ (pilgrim = προσκυνητής), ο οποίος περιφέρεται πίσω από τις γραμμές του εχθρού προσκολλημένος σε μια ομάδα επίσης αποπροσανατολισμένων ανιχνευτών, στο επίκεντρο των μαχών του Β' Παγκόσμιου Πολέμου έχοντας χάσει τη χλαίνη του, το κράνος του, το όπλο του, τις αρβύλες του («Οι ανιχνευτές ήταν ντυμένοι σαν μάχιμοι στρατιώτες. Ο Μπίλι ήταν ντυμένος σαν ηλίθιος»). Όταν τον συλλαμβάνει γερμανική περίπολος είναι τόσο αξιοθρήνητος που δεν θα τον πειράξει κανείς, θα τον φωτογραφίσουν όμως σε σκηνοθετημένη φωτογραφία για να «αποδειχθεί» η κατάντια των Αμερικανών, ο ελλιπής τους οπλισμός, η καταπόνησή τους που τους κάνει να δείχνουν σαν σκελετοί, το νεαρό της ηλικίας τους. Εξ ου και ο υπότιτλος του βιβλίου, «Η Σταυροφορία των Παιδιών».

 

 

 

 

Ο Μπίλι θα ακολουθήσει τη διαδρομή που κάποτε είχε βαδίσει ο ίδιος ο Βόνεγκατ στον πόλεμο, όμως η δική του θα εμπλουτιστεί με μεταφυσικά απρόοπτα και θα εξελιχθεί από τη γέννησή του μέχρι τον θάνατό του και πάλι πίσω και από τη Γη μέχρι τον μακρινό πλανήτη Τραλφάμαντορ! Ο Βόνεγκατ, επιλέγοντας το μεταφυσικό τέχνασμα της απαγωγής του Μπίλι από μια εξωγήινη φυλή και την τοποθέτησή του σε ένα κλουβί του μακρινού πλανήτη ως εκθέματος δίπλα σε μια επίσης απαχθείσα πανέμορφη γυναίκα με την οποία πρέπει να ζευγαρώσει, βρίσκει την ευκαιρία να φιλοσοφήσει για την ανθρώπινη φύση όπως και οι ανώτεροι εξωγήινοι, να σχολιάσει τη φθαρτότητα της ύπαρξης και τη ματαιότητα των πράξεων όταν αυτές δεν επιδιώκουν την απόλαυση, όταν δεν χαρακτηρίζονται από τον αλληλοσεβασμό και τον αυτοσεβασμό. Ό,τι συμβαίνει στον Μπίλι έχει συμβεί και θα ξανασυμβεί. Και οι στιγμές του χρόνου έρχονται και επανέρχονται αδυσώπητες, τις ζούμε όλες ταυτόχρονα, άρα το μόνο που απομένει είναι να επιλέξουμε τις καλές. Δυστυχώς επιλέγουμε τις υπόλοιπες.

 

Έχοντας κατανοήσει πλήρως τον Βόνεγκατ, ο Ryan North («Dinosaur Comics», «Adventure Time», «Machine of Death», «Unbeatable Squirrel Girl» κ.ά.) στο σενάριο και ο Albert Monteys («Carlitos Fax», «Univesre» κ.ά.) στα σχέδια, βραβευμένοι και οι δυο με Eisner κατά το παρελθόν, μεταφέρουν απολύτως επιτυχημένα το έργο του σε κόμικς (εκδόσεις Anubis, μετάφραση Ηλίας Τσιάρας). Οι North και Monteys έχουν διατηρήσει δεξιοτεχνικά τη λεπτή ειρωνεία του Βόνεγκατ που χαρακτηρίζει και άλλα έργα του όπως το «Πρόγευμα για πρωταθλητές» κι έχουν επιλέξει με μεγάλη προσοχή τις σκηνές που θα παρουσιάσουν ώστε από τη μια να μη χάνεται το νόημα και η συνέχεια κι από την άλλη να υπηρετείται ιδανικά το χωροχρονικό χάος στο μυαλό του ψυχικά κατεστραμμένου Μπίλι, να μεταφέρεται κατά το μέγιστο δυνατό η τρικυμία εν κρανίω, είτε στα χαρακώματα και στη συνέχεια στην αιχμαλωσία, είτε στη μετέπειτα ζωή του Μπίλι ως οπτομέτρη, είτε στην τύχη του ως μοναδικού επιζήσαντος αεροπορικού δυστυχήματος εν καιρώ ειρήνης, είτε κατά την ανάγνωση κόμικς και μυθιστορημάτων άγνωστων και άσημων συγγραφέων, είτε όταν επιχείρησε να απατήσει τη γυναίκα του και τα έκανε θάλασσα, είτε όταν στερούνταν την αξιοπρέπειά του στο όνομα της αγάπης της κόρης του, είτε κατά τις αμέτρητες προσβολές από συμπολεμιστές και αντιπάλους.

 

 

 

 

Ο Μπίλι τα ζούσε όλα αυτά ταυτόχρονα, ξανά και ξανά χωρίς να ξεχωρίζει πάντα το πριν, το τώρα, το μετά. Για τους Τραλφαμαντοριανούς «φίλους» του κάτι τέτοιο είναι φυσιολογικό. Αν είσαι ένας γήινος οπτομέτρης, πρώην αιχμάλωτος των ναζί και μάρτυρας της θηριωδίας της Δρέσδης, είναι τραυματικό. Αλλάζοντας συχνά το σχεδιαστικό του στιλ, ο Monteys αποδίδει τις διαφορετικές φάσεις στη ζωή, στη φαντασία, στους εφιάλτες και στα όνειρα του Μπίλι με διαφορετικές τεχνοτροπίες, κάνοντας τον αναγνώστη ζαλισμένο μάρτυρα του μαρτυρίου που δεν κατανοεί πάντα τι συνέβη στη μυθιστορηματική πραγματικότητα του Μπίλι, τι στην «πραγματική πραγματικότητα» και τι στη ζωή του Κερτ Βόνεγκατ.

 

 

 

 

Και ο North, με απόλυτο σεβασμό στο πρωτότυπο κείμενο, χρησιμοποιεί πολλές από τις φράσεις και τις εκφράσεις του Βόνεγκατ, με πιο χαρακτηριστική τη βασανιστικά επαναλαμβανόμενη και τάχα καθησυχαστική επωδό «έτσι είναι αυτά» σε κάθε τραγική κατάσταση, τους λιτούς διαλόγους που συνοδεύονται από τα φαρμακερά του σχόλια, τις περιγραφές της αιχμαλωσίας με τους ανώτερους να υποκρίνονται ότι όλα πάνε μια χαρά όταν έχει γκρεμιστεί κάθε κτίριο και κάθε ελπίδα, ακόμα και το σπαρακτικό μαύρο τέλος χωρίς λόγια ή, καλύτερα, με τα ακατανόητα για την ανθρώπινη λογική «λόγια» ενός αθώου πλάσματος από τον ουρανό. Ό,τι κι αν συμβαίνει, όσο φρικτό κι αποτρόπαιο κι αν είναι, ο Μπίλι έχει μάθει να το αντιμετωπίζει στωικά ή/και αδιάφορα λέγοντας «έτσι είναι αυτά». Με τη συγκινητική και ταυτόχρονα σατιρική ματιά τους στον τρόμο του πολέμου, στα εγκλήματα και τις θηριωδίες, στο μετατραυματικό στρες αλλά και στη μεταπολεμική μαγική εικόνα της ευδαιμονίας που διακόπηκε απότομα από νέους πολέμους όπως αυτός του Βιετνάμ, ο Κερτ Βόνεγκατ και οι Ryan North, Albert Monteys με το «Σφαγείο Νούμερο 5» μάς ζητούν να επιλέγουμε καλύτερα τις στιγμές που θέλουμε να ζούμε ξανά και ξανά. «Έτσι είναι αυτά», αλλά «δεν θα έπρεπε να είναι έτσι αυτά».

 

 

 

 

Και το σχετικό link...