Search the Community

Από τους πιο τραγικούς υπερήρωες των mainstream κόμικς, ο Silver Surfer θυσιάστηκε για να σώσει τον πλανήτη του με τίμημα να περιπλανιέται αέναα στο Σύμπαν αναζητώντας άλλους πλανήτες με ζωή για να «τρέφεται» ο Galactus και να συντηρεί την τεράστια δύναμή του. Σύμφωνα με τον δημιουργό του, Jack Kirby, ο οποίος τον παρουσίασε πρώτη φορά το 1966, ο Silver Surfer δεν προοριζόταν για πρωταγωνιστής της Marvel. Κέρδισε όμως τις καρδιές των αναγνωστών και σταδιακά μετατράπηκε σε σταρ, ενώνοντας συχνά τις δυνάμεις του με τους Fantastic Four. Ήταν πάντα όμως «δύσκολος» χαρακτήρας καθώς οι δραματικοί του μονόλογοι, η διάχυτη θλίψη του, η αβάσταχτη μοναξιά του, οι εσωτερικές του συγκρούσεις, οι φιλοσοφικές του ανησυχίες και σε κάποιο βαθμό η παγερή του μορφή τον καθιστούσαν δυσπρόσιτο, ιδιαίτερα σε νεαρότερες ηλικίες. Σε μια ξεχωριστή remastered περιπέτεια του Silver Surfer που πέρασε από τα 40 κύματα μέχρι την καινούργια της μορφή, ο Ron Marz (σενάριο) και ο Claudio Castellini (σχέδια) συγκεντρώνουν ορισμένα από αυτά τα χαρακτηριστικά και τον θέτουν αντιμέτωπο με τη White Raven, με τον Galactus και τον Thanos να (νομίζουν πως) κινούν τα νήματα. Ο ανθρωπισμός, ο αλτρουισμός και η καλοσύνη όμως του ασημένιου πρώην αγγελιοφόρου ξεπερνούν κάθε δυσκολία. Το πιο εντυπωσιακό στον πολυτελή τόμο μεγάλων διαστάσεων με σκληρό εξώφυλλο και εκτενή εισαγωγικά και επιλογικά κείμενα (εκδ. Μικρός Ήρως, μετάφραση: Γαβριήλ Τομπαλίδης, 92 σελίδες) είναι τα σχέδια του Castellini, οι φαινομενικά μόνο άναρχα δομημένες σελίδες του αλλά εντέλει απόλυτα μελετημένες, οι πολλές εγκιβωτισμένες εικόνες μέσα σε μεγαλύτερες, τα παράγωνα γεμάτα ένταση καρέ και οι εκρηκτικές ονοματοποιίες, οι φιγούρες που ξεχειλίζουν από τα καρέ τα οποία δεν μπορούν να τους τιθασεύσουν. Το «Silver Surfer: Το Σκοτάδι Πέρα από τα Αστέρια» είναι, τουλάχιστον ως προς τις εικόνες του, ένα διονυσιακό όργιο περιδινούμενων υπερηρώων ανάμεσα σε λάμψεις, ήχους και στροβιλιζόμενα διαστημόπλοια, με τις κλίμακες και τις οπτικές γωνίες να αλλάζουν διαρκώς προκαλώντας μια μεθυστική ζαλάδα στους αναγνώστες σε ένα σπάνιο σχεδιαστικό επίτευγμα. Ένα βιβλίο που μπορεί να μη χαραχθεί στη μνήμη ως προς το σενάριό του, αλλά θα μείνει αξέχαστο για τα σχέδιά του. Και το σχετικό link...

O κορυφαίος σχεδιαστής κόμικ Claudio Castellini επιστρέφει στο αριστουργηματικό graphic novel “Silver Surfer – Το Σκοτάδι Πέρα Από Τα Αστέρια” και μιλά στο NEWS 24/7 για την προσωπική του ιστορία, στις αξίες που υπερασπίζεται μέσα από τα έργα του και στις σκέψεις του γύρω από τα κόμικ. Αν έπρεπε να συνοψίσω την ιστορία του κορυφαίου δημιουργού και σχεδιαστή κόμικ Claudio Castellini, θα έλεγα ότι είναι αυτή ενός ανθρώπου που δεν ακολούθησε τη “μόδα” και την πεπατημένη, αλλά με την πένα του διεύρυνε τα όρια κι άνοιξε τις μέχρι πρότινος “κλειστές” πόρτες. Όταν σε ηλικία 14 ετών έπιασε στα χέρια του ένα τεύχος με πρωταγωνιστή τον διαγαλαξιακό υπερασπιστή των αδυνάτων Silver Surfer, δεν είδε απλά έναν ήρωα, αλλά έναν ολόκληρο κόσμο που τον καλούσε να τον εξερευνήσει. Ήταν τότε που άναψε μέσα του η σπίθα και ήρθε η συνειδητοποίηση για το μέλλον: «Αυτό θέλω να κάνω. Να σχεδιάζω ήρωες που αναζητούν το αληθινό τους εαυτό». Χωρίς να ακολουθήσει κάποιες σπουδές για το σκίτσο, με όπλο του το έμφυτο ταλέντο του, η πορεία του αυτοδίδακτου Ιταλού καλλιτέχνη είναι η επιβεβαίωση ότι το πάθος μπορεί να δημιουργήσει νέες καλύτερες συνθήκες: Από τις σελίδες της Sergio Bonelli Editore μέχρι την πρώτη του συνεργασία με τη Marvel, η τέχνη του έγινε το παράθυρο για έναν κόσμο που δεν περιοριζόταν στις γραμμές του χαρτιού. Γιατί, στον κόσμο των κόμικς, ο Castellini δεν έγινε απλά ένας σχεδιαστής: Έγινε ένας αφηγητής, ένας δημιουργός που έβλεπε πέρα από το προφανές, αναδεικνύοντας στα σχέδιά του την ανθρωπιά και την ομορφιά πέρα από τις υπερδυνάμεις, αποτυπώνοντας συναισθηματικές εντάσεις μέσα από την κίνηση και την έκφραση των χαρακτήρων του. Χωρίς φυσικά να χάνει στα καρέ του την αίσθηση του φουτουριστικού, του κινηματογραφικού, του επικού. Μένοντας πάντα πιστός στον ηθικό του κώδικα που στέκεται με την πλευρά του “καλού”. Έναν κώδικα που υπηρετεί πιστά και ρομαντικά μέχρι σήμερα, παρά τις απαιτήσεις της εποχή για ταχύτητα και βία. Κι ίσως για αυτό να μπορεί κανείς να τον χαρακτηρίσει έναν σύγχρονο “υπερήρωα”. Όταν ανακοινώθηκε η συμμετοχή του στο φετινό AthensCon, στο πλαίσιο της επιστροφής του στο graphic novel “Silver Surfer – Το Σκοτάδι Πέρα Από Τα Αστέρια”, το οποίο επανεκδόθηκε και κυκλοφορεί σε μια συλλεκτική έκδοση από τις εκδόσεις “Μικρός Ήρως”, άδραξα την ευκαιρία να τον συναντήσω. Το εν λόγω κόμικ φέρει μια μακρά ιστορία ανατυπώσεων και μετά από μπόλικα χρόνια κατάφερε να εκδοθεί σε ένα φορμάτ που προσφέρει στους αναγνώστες την ευκαιρία να απολαύσουν στο έπακρο την καλλιτεχνική μαγεία του Castellini. Το magnus opus του Castellini Ειδικότερα, το graphic novel “Silver Surfer – Το Σκοτάδι Πέρα Από Τα Αστέρια” ήταν το πρώτο πρότζεκτ που ανέλαβε ο Castellini όταν υπέγραψε με τη Marvel κι έχει αποκτήσει πλέον θρυλικές διαστάσεις: Τόσο γιατί σε αυτό ξεδίπλωσε το ταλέντο του χαρίζοντάς μας αριστουργηματικές εικόνες και καρέ που συνθέτουν μια διαχρονική space opera, όσο και για την μακροχρόνια και ταλαίπωρη ιστορία της έκδοσής του: Η ιστορία όταν είχε πρωτοεκδοθεί το 1996 αδικήθηκε από το φορμάτ που επιλέχθηκε, καθώς δεν αναδεικνύονταν ο πλούτος και οι λεπτομέρειες του σχεδίου. Έκτοτε, σε κάθε νέα επανέκδοση της ιστορίας η έκδοση εμπλουτίζεται και παίρνει νέα μορφή, με τον Castellini να τελειοποιεί πολλά στοιχεία του σχεδίου, του μελανώματος, των σκιάσεων, όπως και αμιγώς τις προδιαγραφές, φτάνοντας κάθε φορά ένα βήμα πιο κοντά στη μορφή την οποία είχε αρχικά εμπνευστεί! Χρειάστηκε να περάσουν 27 χρόνια ώστε να εκτυπωθεί στην Ιταλία η πιο άρτια μορφή της, ενώ οι δικές μας εκδόσεις «Μικρός Ήρως» το πήγαν ένα βήμα παραπέρα δίνοντάς μας μια ακόμα πιο ενισχυμένη έκδοση, με τον Castellini να έχει ενεργό ρόλο στην επιμέλειά της. Ως προς το στόρι, για να μη σποϊλάρουμε θα αναφέρουμε ότι ένας μυστηριώδης κομήτης που αποτελείται από ανεξάντλητη ενέργεια ετοιμάζεται να εισέλθει στο γνωστό διάστημα. Τόσο ο Galactus όσο και ο Thanos στρατολογούν από έναν πράκτορα για να επωφεληθούν. Ο πρώτος εμπιστεύεται τον Silver Surfer, ο δεύτερος την κυνηγό επικηρυγμένων White Raven… “Η καρδιά μου πάντα χτυπούσε για τη Marvel” Καθώς συνομιλούσα με τον Castellini, είχα την αίσθηση ότι βρισκόμουν μπροστά σε έναν καλλιτέχνη που όχι μόνο αγαπά τη δουλειά του αλλά και την υπερασπίζεται με πάθος. Χαμογελαστός, φιλικός, ακομπλεξάριστος. Η συζήτησή μας είχε στόχο να φωτίσει τη δουλειά του για τον Silver Surfer, αλλά κατέληξε να είναι ένα ταξίδι στην προσωπική του ιστορία, στις αξίες που υπερασπίζεται μέσα από τα έργα του και στις σκέψεις του γύρω από τα κόμικ: «Το πρώτο κόμικ που έπιασα στα χέρια μου ήταν ένα τεύχος του Spider-Man σχεδιασμένο από τον Ross Andru. Ήμουν 14 ετών και το αγόρασα από ένα περίπτερο στην Ιταλία. Μου κέντρισε την περιέργεια, ήταν όμορφα φτιαγμένο. Δεν ήταν όμως το τεύχος που με έκανε να ερωτευτώ τον κόσμο των κόμικ, κάτι που άλλαξε όταν ανακάλυψα τον Silver Surfer, σχεδιασμένο από τον John Buscema. Στην Ιταλία τότε ο Silver Surfer συνόδευε τις ιστορίες του Daredevil ως “δεύτερη ιστορία” σε κάποια τεύχη. Μόλις τον είδα, κατάλαβα ότι ήταν κάτι ξεχωριστό. Ήταν διαφορετικός από όλους τους άλλους υπερήρωες που είχα δει μέχρι τότε. Η θεματολογία, το σχέδιο, η προσωπικότητά του – όλα με συνεπήραν. Ήταν τόσο διαφορετικός από τον στερεοτυπικό σούπερ ήρωα, κι ίσως για αυτό ο κόσμος δεν τον αγκάλιασε αμέσως. Αυτό το κόμικ άλλαξε τη ζωή μου. Ήμουν τότε ένας νεαρός που έψαχνε κάτι διαφορετικό. Και ο Silver Surfer ήταν αυτό το “διαφορετικό.” Τότε πρωτοσκέφτηκα ότι όταν μεγαλώσω, θέλω να γίνω σχεδιαστής κόμικ και να σχεδιάζω σούπερ ήρωες. Δεν έκανα ποτέ σπουδές πάνω στο σχέδιο, είμαι αυτοδίδακτος. Η δουλειά μου ξεκίνησε από την παιδική αγάπη μου για το σχέδιο και εξελίχθηκε σε επάγγελμα. Κέρδισα έναν διαγωνισμό για νέους δημιουργούς και κατάφερα μέσα από αυτό να συνεργαστώ με τις Sergio Bonelli Editore. Από τις εκδόσεις αυτές βγήκε το “Dylan Dog” χάρη στο οποίο έγινα διάσημος στην Ιταλία, ενώ ανέλαβα να απεικονίσω τους χαρακτήρες της σειράς “Nathan Never”. Όμως, για να είμαι ειλικρινής, δεν ήταν αυτό που πραγματικά ήθελα. Όχι ότι δεν μου άρεσε η δουλειά μου στη Bonelli – ήταν μια σημαντική εμπειρία –,η καρδιά μου όμως πάντα χτυπούσε για τη Marvel. Αυτό το όνειρο έγινε πραγματικότητα χάρη στον John Buscema. Τον γνώρισα σε μια έκθεση κόμικ στην Prato. Είχα πάρει μαζί μου το πρώτο τεύχος του “Nathan Never” και του το έδειξα. Ο Buscema το κοίταξε, χαμογέλασε και είπε: “Εσύ πρέπει να δουλεύεις για τη Marvel” μου είπε. Και έτσι ξεκίνησαν όλα. Πήρε το τεύχος μου και το παρουσίασε στον τότε αρχισυντάκτη της Marvel, τον Tom DeFalco. Μέσα σε λίγες εβδομάδες έλαβα μια κλήση από τον DeFalco. “Είδαμε τη δουλειά σου και θέλουμε να δουλέψεις μαζί μας. Με ποιον χαρακτήρα θες να ξεκινήσεις;” με ρώτησε. Δεν παίζει να σκέφτηκα πάνω από ένα δευτερόλεπτο, η απάντηση ήταν αυτονόητη: Ο αγαπημένος μου ήρωας που με είχε εισαγάγει στον κόσμο των κόμικ και της αμερικανικής κουλτούρας, ο Silver Surfer. Ήταν σαν ένας κύκλος που έκλεινε, καθώς ο Buscema – ο μέντορας και το ίνδαλμά μου – είχε αφήσει το στίγμα του πάνω σε αυτόν τον χαρακτήρα. Αυτό να σημειωθεί ήταν πρωτοφανές: Έγινα ο πρώτος Ιταλός σχεδιαστής που συνεργάζεται με τη Marvel εξ αποστάσεως, ενώ ζούσα ακόμη στην Ιταλία. Αυτό μέχρι τότε φαινόταν αδύνατο, εγώ άνοιξα αυτήν την πόρτα για τους Ιταλούς καλλιτέχνες. Το να δουλεύω για έναν τόσο μεγάλο εκδοτικό οίκο όπως η Marvel είχε φυσικά τις προκλήσεις του. Ήταν διαφορετικό από τη Bonelli. Η Marvel είχε έναν πιο δυναμικό ρυθμό, μεγαλύτερες απαιτήσεις και έναν παγκόσμιο αντίκτυπο». Ποιες δυσκολίες συναντά όταν δουλεύει κανείς στη Marvel; «Προσωπικά στη Marvel βρήκα το εργασιακό περιβάλλον που πάντα επιθυμούσα. Η Bonelli είχε πολύ περισσότερους περιορισμούς και έλεγχο πάνω στους καλλιτέχνες. Ο σχεδιαστής είχε λιγότερη ελευθερία να εκφραστεί. Στη Marvel όμως, παρόλο που ήμουν ένας “νέος δημιουργός” μου δόθηκε απόλυτη ελευθερία, καλλιτεχνική και χρονική. Ήταν σαν να είχα λευκή επιταγή. Διάβασα το σενάριο για το κόμικ “Silver Surfer: Το σκοτάδι πέρα από τ’ αστέρια” το οποίο είχε γράψει ο Ron Marz, και μπορούσα εγώ να επιλέξω πώς θα αφηγηθώ την ιστορία, σαν να ήμουν ο σκηνοθέτης της. Το να σου δίνεται η ελευθερία να σχεδιάσεις κάτι όπως το νιώθεις είναι ανεκτίμητο. Και το έργο αυτό ήταν για την εποχή του πρωτοποριακό για τη Marvel. Ένα Graphic Novel που ξέφευγε από τα τυπικά μικρά μεγέθη των κόμικ της εποχής και εκτυπωνόταν σε μεγαλύτερο φορμάτ. Ο Marz έγραψε μια ιστορία σχετικά απλή και το έκανε για έναν συγκεκριμένο λόγο: Ήθελε το κόμικ αυτό να αποτελεί για τον αναγνώστη μια οπτική εμπειρία. Είχε δει τη φουτουριστική αισθητική που είχα δημιουργήσει στο “Nathan Never” και ήθελε να την αξιοποιήσει και να δημιουργηθεί κάτι επικό και διαφορετικό. Ακόμη και ο DeFalco υποστήριξε αυτή την κατεύθυνση». Τι πήγε λάθος; «Παρά τις εξαιρετικές προοπτικές και την αρχική ενθουσιώδη υποδοχή, το πρότζεκτ δεν εξελίχθηκε όπως θα ήθελα. Άλλαξε η διοίκηση της Marvel, ο Tom DeFalco αποχώρησε και αντικαταστάθηκε, κάτι που επηρέασε σημαντικά την εξέλιξη του κόμικ. Το αρχικό σχέδιο ήταν να κυκλοφορήσει σε μεγάλο φορμάτ ώστε να αναδειχθούν όλες οι λεπτομέρειες που είχα δουλέψει με τόσο κόπο. Αντ’ αυτού όμως εκδόθηκε σε μικρό κλασικό μέγεθος, με αποτέλεσμα οι λεπτομέρειες του σχεδίου να χαθούν σχεδόν τελείως. Ακόμη και τα χρώματα είχαν προβλήματα, καταστρέφοντας την αισθητική του έργου που είχαμε οραματιστεί. Ήταν μια μαχαιριά στην καρδιά. Ήξερα ότι η δουλειά μου μπορούσε να φανεί πολύ καλύτερα, αλλά ποτέ δεν της δόθηκε η κατάλληλη ευκαιρία. Για χρόνια οι επανεκδόσεις του εμφάνιζαν προβλήματα στην εκτύπωση. Ίσως η πρώτη έκδοση που ένιωσα ότι ήταν ικανοποιητική να ήταν πριν από έξι χρόνια από Ισπανούς εκδότες, καθώς ήταν η πρώτη φορά που εκτυπώθηκε σε μεγάλο φορμάτ, όπως αρχικά είχε προβλεφθεί. Ακολούθησε μια ακόμα καλύτερη έκδοση στην Ιταλία, όπου πρότεινα να δημοσιεύσουμε το κόμικ στην κλίμακα του γκρι κι όχι τελείως έγχρωμο. Τους εξήγησα ότι οι γκρι αποχρώσεις έχουν “θερμοκρασία,” δηλαδή διαφέρουν μεταξύ “ζεστών” και “ψυχρών” και μπορούν να δώσουν τεράστιο βάθος στις εικόνες. Ακολούθησε μια σερβική παρόμοια ανατύπωση. Όμως θεωρώ ότι η πιο άρτια έκδοση μέχρι στιγμής είναι αυτή από τις ελληνικές εκδόσεις “Μικρός Ήρως”. Περιλαμβάνει όλα τα καλά στοιχεία των πρόσφατων μαζί με επιπλέον βελτιώσεις». Τι είναι αυτό που αγαπάτε στον χαρακτήρα του Silver Surfer; «Ο Silver Surfer είναι το τέλειο παράδειγμα του αγνού ήρωα. Έχει απίστευτη δύναμη, αλλά την ελέγχει και δεν δρα βάσει αρνητικών συναισθημάτων. Σέβεται την ανθρώπινη ζωή, δεν σκοτώνει ποτέ. Θεωρώ ότι αυτός πρέπει να είναι ο κώδικας τιμής κάθε υπερήρωα. Δεν μου αρέσει η βία που έχει εισχωρήσει στα κόμικ μετά το “Watchmen”, ένα εξαιρετικό έργο που άνοιξε κατ’ εμέ ένα επικίνδυνο κεφάλαιο στα κόμικς, καθώς καταργήθηκε ο κώδικας τιμής και οι υπερήρωες άρχισαν να συμπεριφέρονται ως κακοί. Ο υπερήρωας για εμένα πρέπει να χαρακτηρίζεται από ήθος και ποιότητα. Δεν πρέπει να μπλέκονται τόσο πολύ τα όρια μεταξύ καλού και κακού. Ο Silver Surfer, ο Superman και ο Spider-man είναι από τους λίγους που παραμένουν πιστοί στον ηθικό κώδικα». Έχετε δει το “The Boys”; «(Γέλια) Για μένα το “The Boys” αντιπροσωπεύει όλα αυτά που δεν θα έπρεπε να υπάρχουν. Δεν κάνω κάποια δημόσια καταγγελία, oύτε επικρίνω, απλά αυτή είναι η γνώμη μου. Όσο κανείς μεγαλώνει και ωριμάζει, αλλάζει σαν άνθρωπος τόσο σε εκφάνσεις του στη ζωή όσο και στην τέχνη του. Για παράδειγμα, σήμερα δεν θα μπορούσα να σχεδιάσω το “Dylan Dog”. Τότε το έκανα, αλλά σήμερα δεν θα ήταν κάτι που θα με εξέφραζε. Τι μου αρέσει να σχεδιάζω σήμερα; Χαρακτήρες που μεταφέρουν θετικές αξίες. Και αυτό γιατί διαπιστώνω ότι οι άνθρωποι είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στη βία, κάτι που δεν τους βοηθά να αναπτύξουν θετικές προοπτικές. Θυμάμαι όταν διάβασα το σενάριο “Man and Superman” του Mark Wolfman στο οποίο συνεργαστήκαμε, μου φάνηκε τόσο ήρεμο, σχεδόν ειρηνικό. Αρχικά δεν μου άρεσε, πλέον όμως εκτιμώ περισσότερο μια τέτοια αφήγηση. Θέλω να μένω πιστός στις θετικές αξίες, να φιλοτεχνώ ιστορίες που δεν πρωταγωνιστεί το αίμα και η βία. Αυτό είναι που θέλω να σχεδιάζω. Ήταν ένα στοίχημα που κερδήθηκε με το “Man and Superman” καθώς έγινε μία από τις μεγαλύτερες επιτυχίες των τελευταίων χρόνων». Παρακολουθείτε τις κινηματογραφικές μεταφορές κόμικ; Σας αρέσουν; «Κάποιες μου αρέσουν, άλλες όχι. Εξαρτάται. Αυτό που δεν μου αρέσει γενικά είναι οι αλλαγές που κάνουν στην ουσία κάποιων χαρακτήρων. Για παράδειγμα, στο “Man of Steel” ο Superman σκοτώνει. Αυτό με ξένισε, δεν μου αρέσει όταν αλλάζουν τόσο δραστικά τα βασικά χαρακτηριστικά ενός ήρωα. Επίσης, δεν μπορώ να δεχτώ πλήρως την πολιτική προσέγγιση που ακολουθεί η Disney αυτή τη στιγμή, ούτε τις αλλαγές που βλέπουμε στις παραγωγές της, σε gender swap για παράδειγμα. Ξέρω ότι τι συζητήσεις μπορεί να προκαλέσει αυτό που λέω αλλά αυτό πιστεύω. Διαβάζω Marvel και DC για περισσότερα από 15 χρόνια, και νιώθω ότι χάνονται στοιχεία αυθεντικότητας στις ταινίες. Υπάρχει τεράστια ποικιλομορφία στα κόμικ – δεν χρειάζεται να αλλοιώνουμε τόσο πολύ τους δημοφιλείς χαρακτήρες. Για παράδειγμα, ο Thor είναι ένας από τους πιο μυθικούς ήρωες. Ωστόσο στις τελευταίες δύο ταινίες του είναι πολύ κωμικός – δεν αποδίδεται όπως θα έπρεπε». Ποια είναι η αγαπημένη σας ταινία; Όχι απαραίτητα ταινία κόμικ. «Η αγαπημένη μου ταινία όλων των εποχών είναι ο Νονός. Κι είμαι μεγάλος θαυμαστής του Star Wars, της παλιάς τριλογίας. Επίσης ξεχωρίζω το Blade Runner, είναι μια ταινία που αποτυπώνει μοναδικά τη φουτουριστική αισθητική». Ποιοι καλλιτέχνες σάς επηρέασαν περισσότερο; «Ο πρώτος που μου έρχεται στο μυαλό είναι ο John Buscema. Ήταν και είναι για μένα τεράστια πηγή έμπνευσης. Επίσης ο Neal Adams, που ήταν φίλος μου και δάσκαλός μου. Και φυσικά ο John Romita Sr. Άφησαν ανεξίτηλο το σημάδι τους στην τέχνη των κόμικ. Αυτοί οι τρεις είναι οι μεγαλύτερες επιρροές στη δουλειά μου». Τι θα θέλατε να σχεδιάσετε στο μέλλον; «Θα ήθελα να επιστρέψω στον Silver Surfer και στον Superman, αυτοί οι χαρακτήρες έχουν μια διαχρονική ποιότητα που με εμπνέει πάντα. Αυτές τις μέρες έχω ξεκινήσει νέες συνεργασίες με τη Marvel για να δημιουργήσω εξώφυλλα για τους Fantastic Four και δηλώνω ενθουσιασμένος για αυτό». Δύο λόγια για τον Claudio Castellini Γεννημένος στη Ρώμη, ο Claudio Castellini είναι ένας βετεράνος δημιουργός της διεθνούς σκηνής των κόμικς. Έκανε το ντεμπούτο του στις εκδόσεις Sergio Bonelli Editore με το Dylan Dog (στα ελληνικά κυκλοφορεί μια εκ των δύο ιστοριών που σχεδίασε, στο Ντύλαν Ντογκ #5 – Horror Paradise) και ανέλαβε να απεικονίσει τους χαρακτήρες της σειράς Nathan Never. Είναι γνωστός ως ο πρώτος Ιταλός καλλιτέχνης που δούλεψε για τη Marvel και άνοιξε τον δρόμο για τη μελλοντική «εισβολή» καλλιτεχνών από την πατρίδα του. Γι’ αυτό του το έργο κέρδισε τη μεγαλύτερη αναγνώριση που θα μπορούσε να λάβει κάποιος στη χώρα του, το βραβείο Yellow Kid το 1995. Συνέχισε με το πασίγνωστο crossover DC Versus Marvel και με αμέτρητα εξώφυλλα και μίνι σειρές για ήρωες όπως ο Spider-Man και ο Conan. Συνεργάστηκε επίσης με την Dark Horse για το Predator: Demon’s Gold, που ήταν προτεινόμενο για πολλαπλά βραβεία Eisner το 1998, και μια ιστορία του Darth Vader για τη σειρά Star Wars Tales. Το 2001 σχεδίασε το Batman: Black & White, και το 2003 επέστρεψε στη Marvel για την επιτυχημένη μίνι σειρά Wolverine: The End που έγραψε ο Paul Jenkins. Τελευταία του δουλειά είναι το graphic novel Man And Superman (κυκλοφορεί στα ελληνικά ως Superman – Άνθρωπος Και Υπεράνθρωπος) σε σενάριο Marv Wolfman. Silver Surfer: Το σκοτάδι πέρα από τα αστέρια Info: Σενάριο: Ron Marz Σχέδιο: Claudio Castellini Σελίδες: 92 Μέγεθος: 21,8 x 33,5 Α/Μ με τετράχρωμη εκτύπωση | Σκληρόδετο ISBN: 978-618-206-192-3 Περισσότερα στο site του Μικρού Ήρωα. Και το σχετικό link...

Σύνοψη από την εκδοτική Ο Γκαλάκτους φτάνει στη Γη για να ικανοποιήσει την τεράστια πείνα του και καταλήγει να λατρεύεται ως Θεός. Εκμεταλλευόμενος το γεγονός ότι ένας τηλευαγγελιστής αυτοανακηρύσσεται ως προφήτης του, ο Γκαλάκτους μετατρέπει την ανθρωπότητα σε ακολούθους που τους οδηγεί στην καταστροφή τους! Ο μόνος αντίπαλος του γιγαντιαίου πλάσματος που καταστρέφει πλανήτες είναι ο ήρωας που ο ίδιος παγίδευσε στη Γη: ο Σίλβερ Σέρφερ! Παρ' όλο που η ανθρωπότητα τον έχει απορρίψει, ο Σίλβερ Σέρφερ αφυπνίζεται και τα βάζει με τον παλιό του άρχοντα. Είναι ένας πόλεμος για την εξουσία της Γης, αλλά πόσα θα απομείνουν όταν τελειώσει; Η Παραβολή είναι ένα τεράστιο ορόσημο που σηματοδοτεί τη συνεργασία δύο δασκάλων του χώρου, του Σταν Λι και του Μοέμπιους. Μία ιστορία κόμικς που ξεφεύγει από τις συνηθισμένες διαμάχες ηρώων και θέτει φιλοσοφικά ερωτήματα και ηθικά διλήμματα. Ένα κόμικς ανεκτίμητης ιστορικής αξίας, που απευθύνεται τόσο σε λάτρεις υπερηρωικών, όσο και σε όσους δεν έχουν ασχοληθεί με το είδος. Η ιστορία ενός Θεού Ακόμα προσπαθώ να συνειδητοποιήσω ότι όντως ήρθε στα ελληνικά αυτή η ιστορία δια χειρός δύο τόσο τεράστιων ονομάτων. Το κόμικ ξεκινάει με μια εισαγωγή από τον Stan Lee που λέει για το πόσο θαύμαζε τον Moebius και πως έτυχε να συναντηθούν και να γευματίσουν μέχρι που έπεσε η ιδέα για μια συνεργασία. Ο Moebius ήθελε να κάνει μια ιστορία για τον Silver Surfer και ο Lee αποφάσισε ότι θα μπορούσε να φτιάξει κάτι πιο βαθύ, πιο φιλοσοφικό όπως τα πρώτα τεύχη του Silver Surfer που συμπτωματικά κυκλοφόρησαν πρόσφατα από τη Hachette και διαβάζοντας το διαπίστωσα ότι έχει απόλυτο δίκιο. Πρόκειται χωρίς υπερβολή για μια από τις καλύτερες δουλειές του Stan Lee σεναριακά. Χωρίς πυκνογραμμένο κείμενο, ο Lee αποφασίζει μέσα από λίγους χαρακτήρες να προσδώσει ένα μεγαλύτερο νόημα. Και ποιο είναι αυτό; Προσπαθεί να ψυχογραφήσει την αντίδραση της ανθρώπινης φύσης απέναντι σε ανώτερα όντα που προσδιορίζονται ως θεϊκά, την ψυχολογία της μάζας και το πως συμπεριφέρεται η ανθρωπότητα σε μεγάλες καταστροφές και σπουδαία γεγονότα. Και η προσωποποίηση του Θεού στο εν λόγω κόμικ είναι ένας από τους καλύτερους κακούς της Marvel. O Γκαλάκτους. Η επιβλητική εμφάνιση και η φοβερή του παρουσία δίνουν στον ίδιο μια πολύ σπουδαία ιδέα. Παρά τον όρκο του στον Surfer να μην καταστρέψει τη Γη, θα παρουσιαστεί αφήνοντας τον κόσμο να αντιδράσει. Και η αντίδραση είναι υπέρ του. Ο Γκαλάκτους φαίνεται σε όλους ως ένας Θεός, ως ένα μεγάλο ον που όλοι φοβούνται και το οποίο θα προσφέρει στη Γη μια προστασία. Ένα subplot αφορά την Ελίνα και τον Κόλτον, δύο αδέρφια όπου ο τελευταίος είναι Ευαγγελιστής της τηλεόρασης και δε χάνει ευκαιρία να στρέψει την κοινή γνώμη υπέρ του νέου Θεού τους, του Γκαλάκτους. Ο Σίλβερ Σέρφερ στις πρώτες σελίδες κινείται χωρίς να τον γνωρίζει κανείς, ενώ άλλοι ήρωες δεν εμφανίζονται ποτέ. Γρήγορα όμως ο πρωταγωνιστής μας αποφασίζει να στραφεί κατά του παλιού του αφέντη και να τον πολεμήσει για να σώσει την ανθρωπότητα. Ποια ανθρωπότητα ωστόσο; Μια ανθρωπότητα που ποτέ δεν τον εκτίμησε παρά την προστασία του, μια ανθρωπότητα που ποτέ δεν τον σεβάστηκε παρά τα όσα έχει κάνει γι' αυτή. Αυτή η ανθρωπότητα στη μάχη του με τον Γκαλάκτους θα στραφεί ξανά εναντίον του και παρά τις καταστροφές που ο Καταστροφέας προκαλεί δύσκολα συνταράσσεται η κοινή γνώμη για αυτόν. Ο Lee δείχνει πόσο εύθραυστη είναι η ψυχολογία της μάζας, πως μεταβάλλεται από μικρά γεγονότα ή πως μπαίνει ενδιάμεσα το προσωπικό ενδιαφέρον και συμφέρον αφού το να αλλάξει γνώμη ο Κόλτον και να στραφεί ενάντια στον αφέντη του πρέπει η Ελίνα να κινδυνεύσει. Η Ελίνα είναι πολύ σημαντικός χαρακτήρας και σίγουρα βοηθάει τον Σέρφερ στην αποστολή του. Το σημαντικότερο για μένα συμβαίνει μετά την αποχώρηση του Γκαλάκτους και το πως χειρίζεται ο Σέρφερ την ανθρωπότητα δείχνοντας της την υποκρισία και την έπαρσή της. Αλλά αυτό το αφήνω για εσάς Το εξαιρετικό σχέδιο του Moebius O Moebius δουλεύοντας με τον τρόπο της Marvel βρίσκει την ευκαιρία και την ελευθερία να ξεδιπλώσει όλο του το ταλέντο. Κακά τα ψέματα είναι φανταστικός. Έχοντας διαβάσει λίγο Moebius έχω να πω ότι εδώ ο Γάλλος σχεδιαστής ακολουθεί ένα λιγότερο λεπτομερές, περισσότερο αφαιρετικό σχέδιο το οποίο όμως δεν χάνει πουθενά. Αναπτύσσει άψογα την πλοκή της ιστορίας με εξαιρετική σκηνοθεσία σε διαλόγους και έντονες στιγμές και συγκλονιστικά όμορφη δράση με καταστροφές κτηρίων και επιβλητικές μάχες. Ειδική μνεία και στον πανέμορφο χρωματισμό. Στις τελευταίες σελίδες ο ίδιος αναλύει κάθε πτυχή του σχεδίου του και της δουλειάς του και το βρήκα υπέροχο από πολλές απόψεις. Η έκδοση Κλασικό μεγάλο σχέδιο του Μικρού Ήρωα, φανταστική επιλογή για το οπισθόφυλλο, ράχη και φυσικά οι σημειώσεις των δύο σπουδαίων δημιουργών. Πρόκειται για μια φανταστική δουλειά που δεν είναι κλασικό κόμικ με ντάπα ντούπα, έχει δραματουργία, έχει φιλοσοφικές αναζητήσεις, έχει ένα πολύ βαθύ νόημα που χρήζει τεράστιας ανάλυσης και κυρίως τη συνάντηση αμερικάνικου και ευρωπαϊκού κόμικ καλύτερα από κάθε άλλη φορά, τουλάχιστον από τις λίγες που έχω δει. Μπράβο στο Μικρό Ήρωα που το έφερε στην Ελλάδα. Σπεύσατε να το τιμήσετε φίλοι μου. Είναι φανταστικό. Καλό διάβασμα σε όλους

Το βιβλίο του Stan Lee και του Moebius είναι γεμάτο από τέτοια φιλοσοφικά και υπαρξιακά ερωτήματα. Δεν υπάρχει μεγαλύτερη παράνοια από την τυφλή πίστη στη σωτηρία μέσω της εναπόθεσης της ελπίδας σε κάποιον αυτόκλητο Σωτήρα. Αυτήν την παρανοϊκή στάση ζωής, τις αντιφάσεις της και τα αδιέξοδα στα οποία οδηγεί περιγράφει δραματικά το The Silver Surfer – Παραβολή, που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μικρός Ήρως (μετάφραση: Γαβριήλ Τομπαλίδης). Το εμβληματικό έργο στην ιστορία των υπερηρωικών κόμικς αποτελεί το προϊόν της συνεργασίας δύο θρύλων, του Stan Lee και του Moebius. Ο πρώτος θεωρείται, όχι άδικα, ο πατέρας και εμπνευστής του σύμπαντος της Marvel από τη δεκαετία του 1960 (Spider-Man, Fantastic Four, X-Men κ.ά.), ενώ ο δεύτερος επηρέασε όσο λίγοι την εξέλιξη των ευρωπαϊκών κόμικς (Blueberry, Ίνκαλ, Αεροστεγές Γκαράζ κ.ά.). Η γνωριμία τους το 1988 οδήγησε σε μια βαθιά φιλία που επιστεγάστηκε με μια απρόσμενη εμφάνιση του πιο τραγικού χαρακτήρα του Stan Lee, του αιώνιου και ανέστιου ταξιδευτή Silver Surfer. Σύμφωνα με το σενάριο, η άφιξη του Γκαλάκτους ενεργοποιεί τον Silver Surfer που προσπαθεί να τον εμποδίσει από το να καταστρέψει τη Γη. Το έργο του είναι δύσκολο καθώς οι άνθρωποι, πασχίζοντας να προσαρμοστούν στη νέα συνθήκη και να δώσουν νέο νόημα στην ύπαρξή τους, μετατρέπουν τον εισβολέα Γκαλάκτους σε νέο θεό τους με τη βοήθεια ενός παράφρονα ιεροκήρυκα. Πώς μπορεί να τους πείσει ο Silver Surfer ότι πρέπει να χειραφετηθούν και να πάψουν να πιστεύουν σε Σωτήρες όταν οι ίδιοι δεν θέλουν να «σωθούν»; Το βιβλίο είναι γεμάτο από τέτοια φιλοσοφικά και υπαρξιακά ερωτήματα, άλλα που θέτει με τη γνωστή του λυρική επιτήδευση ο Silver Surfer και άλλα που προκύπτουν από τους διαλόγους με τον κυνικό Γκαλάκτους. Τον τόνο όμως δίνουν τα υπέροχα σχέδια του Moebius. Όχι τόσο αυτά με τις σκληρές μάχες και τις σκηνές καταστροφής που είναι εντυπωσιακά μεν, αναμενόμενα δε, αλλά αυτά με τις εκφράσεις των ανθρώπων μπρος στην καταστροφή. Ιδιαίτερα αυτών που γεμάτοι θρησκευτικό μίσος και φανατισμό είναι έτοιμοι να ακολουθήσουν τον νέο Θεό τους. Μέχρι να έρθει ένας νέος. Κι άλλος ένας. Κι ακόμα ένας. Και πάει λέγοντας. Με τη ζωή να προχωρά με όλο και πιο ευφάνταστους και πανίσχυρους θεούς. Πάνω στα πτώματα των «απίστων». Και το σχετικό link...

«Ο Moebius σχεδιάζει Silver Surfer». Αυτός ήταν και ο λόγος που διάβασα το συγκεκριμένο κόμικ, πριν αρκετά χρόνια. Είναι μάλιστα το πρώτο υπερηρωικό που διάβασα και μάλλον δεν είμαι και πολύ υποκειμενικός. Αλλά ας το πάρουμε από την αρχή. Κάπου στο 1987 ή 1988, ο Moebius βρισκόταν στο Comic-Con του San Diego και έπαιρνε το μεσημεριανό του με τον Stan Lee, τον Michael Hobson, τότε αντιπρόεδρο της Marvel, και τον Jean-Marc Lofficier, φίλο του, αντιπρόσωπό του και σεναριογράφο. Εκεί προτάθηκε από τον Lofficier, σύμφωνα με λεγόμενα του Lee, να συνεργαστούν οι δύο κορυφαίοι δημιουργοί. Αυτό ήταν. Ο Moebius πρότεινε τον Silver Surfer, ο Lee χαμογέλασε και οι δυο πλευρές έδωσαν τα χέρια. Ο Moebius δούλεψε για πρώτη φορά με την περίφημη Marvel method. Παρότι, όπως έχει γράψει ο ίδιος, ήταν από τις δυσκολότερες δουλειές που έχει αναλάβει, του άρεσε αυτή η μέθοδος. Το αποτέλεσμα, που ονομάστηκε Silver Surfer: Parable, ήταν μάλλον επιτυχημένο: κυκλοφόρησε σε δύο τεύχη το 1988 και το 1989 από την Epic Comics, το γνωστό imprint της Marvel, και κέρδισε Eisner Award for Best Limited Series. Ο Galactus φτάνει στη Γη, όχι για να ικανοποιήσει την ακόρεστη πείνα του, αλλά για να λατρευτεί ως θεός. Εκμεταλλευόμενος το γεγονός, ένας τηλευαγγελιστής αυτοπροβάλλεται ως προφήτης και αντιπρόσωπος του Galactus. Ο Silver Surfer, που ζει σαν απόβλητος, απογοητευμένος από τους ανθρώπους, αφυπνίζεται και τα βάζει τόσο με τον ψευδοπροφήτη, όσο και με τον παλιό του κύριο. Το σχέδιο του Moebius είναι υπέροχο, ίσως μέσα στα 5 καλύτερά του. Είναι λιγότερο λεπτομερές, θα έλεγα ότι «αμερικανίζει» λίγο (όχι με κακή έννοια), αλλά είναι υπέροχο. Ο χρωματισμός, που έχει γίνει από τους Mark Chiarello και John Wellington, είναι κάπως ξεθωριασμένος πια, αλλά κρατιέται καλά και κολλάει μια χαρά με το σχέδιο. Η ιστορία είναι κι αυτή πολύ καλή. Ίσως λίγο δασκαλίστικη (Parable λέγεται εξάλλου, δηλαδή «παραβολή» ), αλλά είναι στρωτή και οι διάλογοι λυρικοί. Η σύγκρουση Silver Surfer-Galactus δεν περιορίζονται στην ισοπέδωση της πόλης, αλλά έχει φιλοσοφικό υπόβαθρο. Με λίγα λόγια, ένα κόμικ ιστορικής σημασίας, το οποίο απευθύνεται και σε όσους δεν έχουν σχέση με το υπερηρωικό είδος. Βαθμολογία: Excelsior!/10

Συνδημιουργός των πιο δημοφιλών Marvel χαρακτήρων και ακούραστος μιντιακός εκπρόσωπος των ιστοριών του, ο Stan Lee πέθανε στα 95 αλλά το σύμπαν του θα ζει για πάντα. Είναι δύσκολο να ισχυριστεί κανείς πως ο Stan Lee πέτυχε κάτι ακόμα πιο εντυπωσιακό από το να δημιουργήσει πρακτικά σύσσωμο το σύμπαν υπερηρώων που κυριαρχεί μέχρι και σήμερα στο μαζικό entertainment, οπότε ας περιοριστώ στο να ξεχωρίσω κάτι που στα δικά μου μάτια μοιάζει αληθινά θαυμαστό: Τον συνεπή τρόπο με τον οποίον, ξανά και ξανά, φορά μετά τη φορά, δεκαετία μετά τη δεκαετία, κατάφερνε να προσαρμόζει το περιβάλλον του στις δικές του ευαισθησίες και εμμονές. Υπάρχει μεγαλύτερη ένδειξη επίδρασης από αυτή; Ο Stan Lee τον Μάιο του 1988 (AP Photo/Nick Ut) Στα 19 του έγινε προσωρινός editor της Timely Comics, της εταιρείας που μετέπειτα (με τον ίδιο σταθερά σε θέση αρχισυντάκτη) θα μετεξελισσόταν στη σημερινή Marvel. Οι αρμοδιότητές του ξεκινώντας εκεί περιλάμβαναν το γέμισμα των δοχείων με μελάνι, και μέσα σε δύο χρόνια ήταν υπεύθυνος ιστοριών. Στο στρατό, όπου υπηρέτησε στις αρχές των ‘40ς, κατείχε μια θέση που ονομαζόταν ‘playwright’, μια θέση που μόνο 9 άνθρωποι σε όλο τον αμερικάνικο στρατό κατείχαν, με καθήκοντα όπως τη δημιουργία καρτούν, σλόγκαν και εκπαιδευτικών φιλμ. Αργότερα, στα μέσα των ‘50ς με το αγαπημένο του είδος (των υπερηρώων) σε ύφεση και την εταιρεία τώρα να ονομάζεται Atlas, αναγκαζόταν να γράφει ιστορίες σε είδη όπως ρομάντσο, γουέστερν και μεσαιωνική περιπέτεια, τίποτα από τα οποία δεν τον εξέφραζε. Στα όρια της παραίτησης, αυτός του ο εκνευρισμός οδήγησε στο μεγαλύτερο δημιουργικό ξέσπασμα στην ιστορία των υπερηρωικών κόμικς, ξεκινώντας από τους Fantastic Four το 1961. Είναι ένα είδος φυσικού ταλέντου ή χαρίσματος, το να μπορείς αβίαστα να μεταβάλεις τις συνθήκες γύρω σου με τρόπο σύμφωνα με τις επιθυμίες σου- ίσως ο Stan Lee ήταν όντως ένας αληθινός υπερήρωας; Γεννήθηκε τον Δεκέμβριο του ‘22 στο Μανχάταν με το όνομα Stanley Martin Lieber, γιος ρουμάνων μεταναστών. Ο πατέρας του δυσκολευόταν να βρει δουλειά μετά το κραχ και στη διάρκεια της εφηβείας του, ζούσαν σε ένα μικρό διαμέρισμα στο Μπρονξ όπου μοιραζόταν ένα υπνοδωμάτιο με τον αδερφό του και οι γονείς του κοιμόντουσαν στον καναπέ. Ίσως ήταν αυτό του το περιβάλλον, η εργατική τάξη, οι μετανάστες γονείς, τα αληθινά προβλήματα οικονομικής επιβίωσης, το αυθεντικό μητροπολιτικό urban σκηνικό, που του έδωσε τα εφόδια και το βλέμμα ώστε να προσεγγίσει τους υπερήρωες με τον τρόπο που το έκανε. Όταν η DC συνάντησε επιτυχία με τους ήρωές της στα ‘50ς, ο Lee κλήθηκε να απαντήσει από το πόστο του στην -πλέον- Marvel, δημιουργώντας ήρωες-απάντηση σε εκείνους της DC. Και το έκανε, παίρνοντας το υπερωικό αρχέτυπο και προσγειώνοντάς το στον κόσμο (του). Ο Spider-Man ξεκινά από το επιστημονικής φαντασίας high concept της ραδιενεργής αράχνης όμως περπατά και αναπνέει στους δρόμους της Νέας Υόρκης, είναι μαθητής που προσπαθεί να συντηρήσει μια δουλειά και τη θεία του, ζει την απώλεια, έχει καθημερινά εφηβικά προβλήματα. Οι Fantastic Four ταξιδεύουν το σύμπαν όμως στην καρδιά τους αποτελούν ένα οικογενειακό δράμα με όλες τις καθημερινές εντάσεις μιας συνηθισμένης οικογένειας. Οι X-Men, η πιο επαναστατική του δημιουργία, αποτέλεσαν από την πρώτη στιγμή μια ισχυρά αλληγορική περιπέτεια ανθρώπων στο κοινωνικό περιθώριο, μια αντιρατσιστική παραβολή τόσο ισχυρή που το μήνυμά της μεταφέρεται -αναγκαστικά, πάντοτε!- αυτούσιο σε κάθε νέα εκδοχή του μύθου. Έχει γραφτεί πως οι υπερήρωες της DC ήταν το αντίστοιχο των μεγάλων στουντιακών παραγωγών και οι υπερήρωες του Stan Lee ήταν η νουβέλ βαγκ - δεν ξέρω αν θα έλεγα ποτέ νουβέλ βαγκ τους Fantastic Four και τον Spider-Man, όμως σίγουρα θα τους τοποθετούσα στο άκρο μιας άλλης αναλογίας: Είναι οι αμερικάνικες ταινίες ενηλικίωσης ανθρώπων της διπλανής πόρτας που έγιναν ιδιαίτερα δημοφιλείς στα ‘80s (με δουλειές όπως του John Hughes) και μετέπειτα ακολουθώντας την ανεξάρτητη έκρηξη του Σάντανς, και που καθόλου τυχαία έχουν μεταδώσει πλέον το δημιουργικό τους DNA στις σημερινές Marvel υπερπαραγωγές κλείνοντας έτσι αναπάντεχα αυτό τον κύκλο. Το να αποδώσει βέβαια κανείς στον Stan Lee όλο το credit για αυτές τις δημιουργίες θα ήταν ανειλικρινές και άδικο. Η μέθοδός του, κι αυτή ακόμα επαναστατική (όπως, τελικά, κάθε τι έκανε), γνωστή ως Marvel method, τοποθετούσε εξαιρετικά μεγάλο βάρος στους σχεδιαστές συνεργάτες του. Σπουδαίοι δημιουργοί όπως ο Jack Kirby κι ο Steve Ditko είναι εξίσου σημαντικοί συν-δημιουργοί των παραπάνω ηρώων όσο κι ο ίδιος ο Stan Lee, με τον ίδιο τρόπο που αργότερα γράφονταν κι οι περιπέτειές τους: Με τον σεναριογράφο να παραδίδει μια συμπαγή περιγραφή της πλοκής, αφήνοντας τους καλλιτέχνες να καθορίσουν την, ας πούμε, σκηνοθεσία του επεισοδίου και το ρυθμό της εξέλιξης, αναλαμβάνοντας πάνω στο ολοκληρωμένο σχέδιο να γράφει τα μπαλονάκια διαλόγων και κάθε άλλο τυχόν κείμενο. Σε αυτό το πνεύμα, βρήκα τρομερά γλυκό και εύστοχο το σχέδιο tribute του κομίστα Ηλία Κυριαζή: (Από τα πλέον χαρακτηριστικά παραδείγματα αυτής της τουλάχιστον ισοδύναμης σχέσης του Lee με τους σχεδιαστές είναι το run του στο ‘Thor’. Τα δημιουργικά ηνία ανήκουν τόσο ξεκάθαρα στον Jack Kirby, που σταδιακά ανέλαβε ξεκάθαρα την πλοκή οδηγώντας την ιστορία σε ένα κοσμικό κρεσέντο το οποίο ουσιαστικά συνεχίστηκε κατά τη μεταγραφή του Kirby στην DC, όπου και δημιούργησε την ανυπέρβλητη σάγκα των New Gods - αλλά αυτό είναι ένα κεφάλαιο που θα αναλύσουμε σε κάποια άλλη συγκυρία.) Σε όλη αυτή την πορεία ετών, δεκαετιών, ο Stan Lee ήταν κάτι παραπάνω από δημιουργός και συν-σεναριογράφος των δημοφιλών περιπετειών. Ήταν και κάτι σαν δημόσιο πρόσωπο, ένας ιδιοφυής πωλητής του ίδιου του προϊόντος του. Εισήγαγε τη στήλη Stan’s Soapbox όπου προμόταρε ό,τι ήθελε, συνομιλούσε με αναγνώστες, πρόσφερε απόψεις για ότι έκρινε απαραίτητο. Υπέγραφε με το δημοφιλές του motto “Excelsior!” το οποίο άρχισε να χρησιμοποιεί επειδή ήταν κάτι δύσκολο να αντιγράψει κάποιος ανταγωνιστής του, επειδή -λέει- πολλοί δεν ήξεραν καν πώς γράφεται. Ήταν πάντα μοναδικός, ενθουσιώδης ως περσόνα, ένας δημιουργός που ήταν ταυτόχρονα αφεντικό που ήταν ταυτόχρονα κινούμενη διαφημιστική πινακίδα. Όλα αυτά τα έκανε στα ‘60ς - όλοι εμείς αυτά καλούμαστε σήμερα να τα κάνουμε στα ‘10ς. Παράλληλα, εισήγαγε άφοβα ένα προοδευτικό στοιχείο πολιτικής και κοινωνικής αλληγορίας στις ιστορίες του, με τρόπο που σήμερα θα έκανε αναμφίβολα πολύ κόσμος να μιλά για ΠΟΛΙΤΚΛΙΚΟΡΕ και να φωνάζει πως Κρατάται την πολιτικοί έκςο από τα κΟμικς!!,..,. Από ένα παλιό του Soapbox το 1968: Στην πορεία, αποτέλεσε και βασικό παράγοντα στην σταδιακή εξασθένηση του Comics Code, μιας φρικτής σύμβασης στην οποία υπάγονταν όλες οι εκδόσεις κόμικς στις ΗΠΑ μέχρι και αναίτια πρόσφατα. Η Comics Code Authority ήταν ουσιαστικά ένα όργανο αυτο-λογοκρισίας των εκδοτών που μάλλον επήλθε ως συνέπεια της έκδοσης του “Seduction of the Innocent”, ενός βιβλίου του 1954 που προειδοποιούσε για την επιβλαβή επιρροή των κόμικς στους νέους. Κάθε εταιρεία έπρεπε να υποβάλει τα υπό έκδοση κόμικς στην αρχή προς έγκριση, ώστε να υπακούει σε μια σειρά αυστηρών, συντηρητικών κανόνων που μεταξύ άλλων απαγόρευαν την απεικόνιση χρήσης ναρκωτικών. Ο Stan Lee, ενεργώντας σύμφωνα με την επιθυμία του Υπουργείου Παιδείας, έγραψε το 1971 μια εκπαιδευτική ιστορία για τον εθισμό στο Spider-Man- όταν ο Κώδικας έκρινε την ιστορία ακατάλληλη, ο Lee προχώρησε στην κυκλοφορία χωρίς την στάμπα της έγκρισης στο εξώφυλλο. Ήταν ο πρώτος τριγμός που αρχικά έφερε την χαλάρωση κάποιων κανόνων και σταδιακά την εξασθένηση της ισχύος της αρχής. (Πολύ σταδιακά βέβαια: Οι εταιρείες πειραματίστηκαν με ενήλικο περιεχόμενο που δεν ενέπιπτε στον Κώδικα με υπο-εταιρείες όπως τη Vertigo στα ‘90s. Η Marvel εγκατέλειψε τον Κώδικα το 2001, η DC μόλις το 2011, καθιστώντας τον πλέον οριστικά ανενεργό.) Είναι σημαντικό να υπογραμμίσουμε πως τίποτα από αυτά δε συνέβη με κάποια ριζοσπαστική διάθεση από την πλευρά του Stan Lee. Δεν είχε ποτέ σκοπό να γκρεμίσει τον Κώδικα, ήθελε απλώς να μπορέσει να δημιουργήσει τον χώρο για να γράφει τις ιστορίες του- ότι δηλαδή έκανε πάντα, σε όλη του την καριέρα. Και που συνέχισε να κάνει. Είναι εντυπωσιακό το πόσο ενεργός παρέμεινε καθόλη τη διάρκεια της ζωής του, ακόμα και μετά τη δύση της δημιουργικής περιόδου του. Τα κόμικς που επέβλεπε μέχρι και πρόσφατα ή η συμμετοχή του σε ριάλιτι πειράματα δεν διεκδικούν κάποια δάφνη ποιότητας, αλλά μέχρι τα 95 του ο άνθρωπος ήταν εκεί έξω προσπαθώντας να βρίσκεται στην αιχμή της κουλτούρας που βοήθησε να σχηματιστεί. Οι μετέπειτα γενιές αναγνωστών ή θιασωτών της σύγχρονης ποπ κουλτούρας είναι πιο πιθανό πάντως να τον έμαθαν ως σύμβολο της Marvel και του ευρύτερου brand της, μέσα από την εμβληματική του υπογραφή που συνοδεύει τις εκδόσεις της εταιρείας ή -πιθανότερα- χάρη στα cameos του σε κάθε ταινία με ήρωες της Marvel, είτε τους δημιούργησε είτε όχι. Από όλα τους, εκείνο μετά τα credits τέλους του ‘Guardians of the Galaxy vol. 2’ έμοιαζε πάντα ως πρώιμος αποχαιρετισμός: Είναι αλήθεια. Ο Stan Lee πάντα θα έχει κι άλλες ιστορίες να πει. 5 κόμικς του Stan Lee που αξίζει να διαβάσεις FANTASTIC FOUR #1-100 Το θρυλικό run των Lee/Kirby που θεμελίωσε όχι μόνο τους χαρακτήρες της οικογένειας Richards αλλά και πρακτικά όλη τη βάση της μυθολογίας του σύμπαντος της Marvel. SILVER SURFER: PARABLE Μίνι σειρά για τον Silver Surfer σε σχέδιο του θρύλου των ευρωπαϊκών κόμικς Moebius. Ο Lee εδώ γράφει μια ιστορία πιο μελαγχολική, πιο φιλοσοφικών προθέσεων, με τον Silver Surfer άλλοτε ως αντι-κήρυκα κι άλλοτε ως θεό, και για την ανθρωπότητα που φέρνει την ίδια της την καταστροφή. Το πιο αντιφατικό, απεγνωσμένα ουμανιστικό έργο ενός #βαθιά_προβληματισμένου Stan Lee. AMAZING SPIDER-MAN #1-100 Stan Lee, Steve Ditko, John Romita, η dream team της Marvel-ικής εφηβικής σαπουνοπεροφόρμουλας. THE X-MEN #1 Οι χαρακτήρες δε θα γίνονταν τα σύμβολα που είναι μέχρι και σήμερα παρά αργότερα, όταν θα τους αναλάμβανε ο μέγας Chris Claremont (αυτό κι αν είναι ένα θέμα που πρέπει να πιάσουμε σύντομα), όμως ήδη από αυτό το #1 το κεντρικό καστ είναι εκεί (Cyclops, Jean Grey, Iceman, Beast, Angel, Charles Xavier, Magneto) και το ίδιο κι η πανίσχυρη αλληγορία στην καρδιά του μύθου των μεταλλαγμένων. JUST IMAGINE… Το 2001 ο Stan Lee έγραψε για πρώτη φορά για τη DC, ένα προφανώς τεράστιας συμβολικής σημασίας event. Τα ίδια τα κόμικς, μια μίνι σειρά σε ένα εναλλακτικό σύμπαν όπου ο Stan Lee γράφει τα δικά του υποθετικά origin stories για τους διασημότερους ήρωες της DC, δεν είναι κάτι ιδιαίτερο ή έστω καλό. Όμως αποτελούν ένα ακόμα παράθυρο στη δημιουργική περσόνα ενός θρύλου, και την ευκαιρία του για ένα παιχνιδιάρικο υποθετικό παιχνίδι με τη συνεργασία μερικών εκ των κορυφαίων σχεδιαστών της εποχής. O Stan Lee κι ο John Romita στα γραφεία της Marvel, τον Μάρτιο του 1975 (AP Photo) Και το σχετικό link...