Αναζήτηση στην Κοινότητα

Ο «Χαΐνης» Δημήτρης Αποστολάκης και ο Νίκος Μπράτος μιλούν στο Καρέ Καρέ για το κόμικς τους «Δρακοδόντι», ένα επικό παραμύθι για το νόημα της ζωής. «Στου πόθου τα σκεπάσματα, νύχτα μ’ αστραποβρόντι έταξα στην αγάπη μου του Δράκοντα τ’ αδόντι». Με αυτούς τους στίχους ξεκινά η επική αναζήτηση ενός άνδρα να βρει το περίφημο αυτό αντικείμενο, καταλήγοντας σε ένα ψυχεδελικό αποκαλυπτικό ταξίδι γνώσης του εαυτού, του κόσμου και της μοιραίας σύνδεσής τους. Το «Δρακοδόντι» δεν είναι μόνο ένα κόμικς. «Το Δρακοδόντι μού δόθηκε, δεν το σκέφτηκα. Το έζησα αλλόκοτα, μεταφυσικά, όπως ακριβώς αναπαρίσταται στο βιβλίο, ένα φθινόπωρο ασκητεύοντας στην κρητική ενδοχώρα», γράφει ο Αποστολάκης, σεναριογράφος του κόμικς, τραγουδοποιός και «μπροστάρης» του συγκροτήματος «Χαΐνηδες». Κυκλοφόρησε πρώτη φορά σε δίσκο το 2005 από τους «Χαΐνηδες» και παρουσιάστηκε ως μουσικοχορευτική παράσταση από την ομάδα «Κι όμΩς κινείται» και το κρητικό συγκρότημα το 2019. Τον περασμένο Νοέμβριο η ιστορία κυκλοφόρησε ως κόμικς από τις εκδόσεις Καστανιώτη, εικονογραφημένο από τα πινέλα του Νίκου Μπράτου, ενός νέου καλλιτέχνη με άλλα τρία κόμικς στο ιστορικό του, μεταφέροντας αξιέπαινα με το στιλ του το «Δρακοδόντι» στην 9η Τέχνη. Στο τέλος της έκδοσης υπάρχουν εκτενή κείμενα για το έργο από τους δύο δημιουργούς που εμπλουτίζουν την αναγνωστική εμπειρία. Στο Καρέ Καρέ όμως, θέλαμε να μάθουμε περισσότερα. ● Το «Δρακοδόντι» κυκλοφόρησε σε δίσκο το 2005. Τι σας έκανε να το επαναδιηγηθείτε 17 χρόνια μετά σε μορφή κόμικς; Δ.Α.: Συμπληρώνω την παρατήρησή σας με την πληροφορία ότι το «Δρακοδόντι» έγινε και παράσταση, 14 χρόνια μετά την κυκλοφορία του δίσκου, σε σκηνοθεσία, χορογραφία και ερμηνεία της ομάδας χορού και ακροβασίας «Κι όμΩς κινείται» σε συνεργασία με τους «Χαΐνηδες». Κάθε αληθινό έργο τέχνης δεν είναι στατικό. Έρχεται αυτόκλητα από το συλλογικό ασυνείδητο και με τον ίδιο τρόπο αυτοκαθορίζει τη μεταβολή του, καλώντας μας να υπηρετήσουμε την έκφρασή της. Κάθε αληθινό δημιούργημα αλλάζει τον παρατηρητή. Αλλά και ο παρατηρητής αλλάζει το δημιούργημα κάθε στιγμή, με την ερμηνεία του. Μην ξεχνάτε την Κβαντομηχανική: «Δεν υπάρχει τρόπος ο παρατηρητής να μην επηρεάσει το παρατηρούμενο». ● Ως νέος δημιουργός που έχει συνηθίσει να δουλεύει μόνος, πώς ήταν η συνεργασία σου με έναν τραγουδοποιό που δεν έχει ξανασχοληθεί με τα κόμικς; Ν.Μ.: Δεν θα πω πως το να δουλεύω μόνος δεν είναι βολικό, αλλά και η συλλογικότητα ενός έργου και η συνεργατικότητα, τσίγκλησαν το ενδιαφέρον μου. Ήταν σίγουρα σπουδαία εμπειρία το να συνδέονται δύο μυαλά κι ας με έβγαλε απ’ τα νερά μου. Ως παιδί μεγαλωμένο σε σπίτι μουσικών έπιασα σχεδόν αμέσως το «όραμα» και τη λογική πίσω απ’ το τραγούδι και τις εικόνες που ήθελε να μεταφέρουμε στο χαρτί. Υπάρχει ρυθμός στη μουσική, υπάρχει ρυθμός και στη ζωγραφική. Με χρωματισμούς, παύσεις, εντάσεις κι επαναλήψεις. Έχουμε τόσα κοινά με τον Δημήτρη που σμίξανε τα μυαλά μας σχεδόν μεταφυσικά. Ο Αποστολάκης με εμπιστεύτηκε στο να αποδώσω το έπος με πληθωρικές και πηχτές εικόνες, όσο πηχτός ήταν κι ο λόγος του. ● Tι προκλήσεις είχε η μεταφορά της μουσικής σε κόμικς, και μάλιστα σε ένα στιλ πιο παραδοσιακό, άπω ανατολίτικο, από το συνηθισμένο σου; Ν.Μ.: Λέμε ότι το κόμικς είναι ένα βήμα πριν από τον κινηματογράφο. Έχει εικόνα και λόγο, αλλά του λείπει ο ήχος. Μπορεί όμως και όχι. Είναι στο χέρι του καθενός το τι βλέπει κι ακούει. Όπως ήχο έχουν οι λέξεις μέσα στο κεφάλι μας όταν διαβάζουμε, έτσι έχουν και τα σπαθιά όταν βγαίνουν απ’ το θηκάρι και οι δράκοι όταν φτύνουν φωτιές και γη σείεται. Μεταφέραμε τη μουσική σε ένα άλλο μέσο αφήγησης πολύ κοντινό σε εκείνη. Απ’ την άλλη, οι πολεμικές τέχνες είναι ένα απ’ τα βασικά μας κοινά. Το Ευρασιατικό ύφος βγήκε πολύ οργανικά. Με την κατάλληλη μελέτη και έρευνα αποφασίστηκε το στιλ αυτό. Έγιναν δοκιμές νέων υλικών (πινέλων, χαρτιών) για να βγει το συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Ένα ρευστό σύνολο γραμμών που συνεχώς αλλάζουν και μετατρέπονται σε κάτι άλλο ή επιστρέφουν στην αρχική τους μορφή. ● Η ιστορία διαδραματίζεται κάπου στην Άπω Ανατολή (όπως και το σχέδιο προσομοιάζει σε ασιατική ζωγραφική) ενώ η γλώσσα της αφήγησης είναι η κρητική ντοπιολαλιά των ριζίτικων. Τι σημασία έχει αυτό το σμίξιμο Ανατολής και Κρήτης για την ιστορία; Δ.Α.: Η ιστορία δεν διαδραματίζεται στην Άπω Ανατολή. Αν παρατηρήσετε, όλα τα δημιουργήματα των «Χαΐνηδων» δεν έχουν προσδιορισμό τόπου και καιρού. Οι ιστορίες τους είναι άχωρες και άχρονες. Δεν υπάρχει καμιά αναφορά για το πού και το πότε λαμβάνουν χώρα. Συμφωνώ όμως ότι βασιστήκαμε στην παραδοσιακή ασιατική ζωγραφική και ότι ο λόγος είναι ελληνική γλώσσα με κρητικό ιδίωμα. Ασυνείδητα οδηγηθήκαμε σ’ αυτό το σμίξιμο. Τώρα που το σκέφτομαι, για διάφορους λόγους: α) Στην Ανατολή επιβιώνουν οι τελευταίοι παραμυθάδες όπως και στην Κρήτη των παιδικών μου χρόνων. β) Οι λαϊκοί κατά φύσιν πολιτισμοί των δύο μερών έχουν πολλά κοινά χαρακτηριστικά και πάρα πολλούς κοινούς μύθους. γ) Μόνο με την όσμωση «δυτικής» λογικής και «ανατολικής» μαγείας μπορεί να βρει αρμονία ο άνθρωπος. δ) Τόσο ο Νίκος Μπράτος όσο κι εγώ λατρεύομε τις ασιατικές πολεμικές τέχνες, στις οποίες ασκούμαστε καθημερινά. Πάντως την ιδέα της ασιατικής απεικόνισης την έριξε πρώτη η Χριστίνα η Σουγιουλτζή και συμφωνήσαμε απολύτως κι εγώ κι ο Νίκος. ● Στον επίλογο του βιβλίου είστε αρκετά περιγραφικός ως προς τη φιλοσοφία σας. Πώς βλέπετε το σήμερα; Μπορεί να σωθεί η ανθρωπότητα αν οι καλλιτέχνες κι οι παραμυθάδες την «ξαναμαγέψουν» με αληθινή Τέχνη; Δ.Α.: Η ανθρωπότητα μπορεί να σωθεί μόνο αν οι σπόροι από τα λουλούδια των παραμυθάδων φυτρώσουν στις καρδιές των ανθρώπων, ώστε καθένας από μας ανά πάσα στιγμή, όποτε το αισθανθεί, να μπορεί να γίνει κέντρο αφηγηματικής βαρύτητας. Γιατί μόνο όποιος μπορεί να αφηγηθεί – καθένας με τον τρόπο του –, μπορεί να λογάται ελεύθερος άνθρωπος. ● Το «Δρακοδόντι» έδειξε μια συνεργασία που λειτούργησε καλά. Υπάρχουν μελλοντικά πρότζεκτ για το δημιουργικό σας δίδυμο; Ν.Μ.: Πολλά ακούγονται πίσω από κουρτίνες, πανιά και κουρτινόξυλα. Το μόνο σίγουρο είναι πως τώρα ξεκινά αυτή η συνεργασία και σίγουρα ετοιμάζονται φρέσκα πράγματα. Αφού στην τελική, παραμυθάδες είμαστε και οι δύο, μια κοινή γραμμή ακολουθούμε. • Το κόμικς «Δρακοδόντι» κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Καστανιώτη. ♦ Βιβλιοπαρουσίαση για το «Δρ. Παπ» Τη Δευτέρα 20/11 στις 19.00 μια ιδιαίτερη βιβλιοπαρουσίαση θα γίνει στην αίθουσα εκδηλώσεων του Public Συντάγματος στην Αθήνα: η παρουσίαση του κόμικς «Δρ. Παπ – Η ζωή του πρωτοπόρου γιατρού Γ. Ν. Παπανικολάου» σε σενάριο και σχέδιο Πέτρου Χριστούλια που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Παπαδόπουλος. Θα μιλήσουν ο ίδιος ο δημιουργός, ο συγγραφέας Πέτρος Τατσόπουλος, ο δημιουργός κόμικς και εικαστικός Γιώργος Μπότσος και ο δημιουργός κόμικς και εικονογράφος Αλέκος Παπαδάτος. Και το σχετικό link...

Ακόμα μια από τις πολλές αυτοεκδόσεις (ένα γεγονός που μας γεμίζει αισιοδοξία για το μέλλον) θα δει τον δρόμο για το τυπογραφείο το 2022, αυτή την φορά υπό την επιμέλεια του Νίκου Μπράτου. Ο λόγος για το "Flood", ένα κόμικ που έρχεται να μας κάνει να αναρωτηθούμε για την ίδια την καθημερινότητα που περνάμε. Βασικός πρωταγωνιστής του έργου είναι ένας άνδρας, ο οποίος δείχνει να πνίγεται στην ρουτίνα τόσο του εργασιακού τομέα, όσο και στις κοινωνικές του συναναστροφές, το τσιμέντο της πόλης, αλλά και στην υποκρισία των συνανθρώπων του. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να βουλιάζει ολοένα και περισσότερο στην κατάθλιψη, μην μπορώντας να βρει διέξοδο από τα υπαρξιακά του προβλήματα. Ο Μπράτος, λοιπόν, φανερά επηρεασμένος από την λεγόμενη underground σκηνή της Ένατης Τέχνης, δημιουργεί ένα κόμικ δυσοίωνο, καθώς κι έναν βασικό χαρακτήρα, με τον οποίο ο καθένας (άλλος λίγο, άλλος περισσότερο) μπορεί να ταυτιστεί ή τουλάχιστον να βρει πολλά κοινά σημεία που συναντά και στην δική του καθημερινότητα. Το σενάριο, για μερικές σελίδες (ευτυχώς λίγες) ξεκινάει αόριστα, αλλά μετά συγκεκριμενοποιεί την πλοκή, βάζοντας τον αναγνώστη αμέσως στο νόημα. Η κατάθλιψη που βιώνει ο πρωταγωνιστής έχει αποδοθεί εξαιρετικά, με αποτέλεσμα ο χαρακτήρας να μοιάζει περισσότερο ρεαλιστικός, από ότι μια ξερή αποτύπωση σε ένα κομμάτι χαρτί. Επίσης υπάρχουν αρκετές σελίδες με σκέψεις, οι οποίες αποτυπώνουν την "ταραχή" που επικρατεί στο μυαλό του φίλου μας. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα το σενάριο να χωρίζεται σε δύο άτυπα μέρη, με το ένα να ανήκει στην σφαίρα του υποσυνείδητου και το άλλο να κινείται σε πιο ρεαλιστικά μοτίβα. Όσον αφορά το φινάλε, αυτό μοιάζει να είναι λυτρωτικό, αλλά προσωπικά με άφησε με απορίες και μια μικρή γεύση ανολοκλήρωσης στο στόμα… Εν κατακλείδι, πρόκειται για ένα "ψαγμένο" πόνημα, με κοινωνικές προεκτάσεις τόσο για το σύνολο, όσο και τον άνθρωπο μεμονωμένα, που σίγουρα επιδέχεται περισσότερες από μία αναγνώσεις και φυσικά προτείνεται μόνο στους λάτρεις της "υπόγειας" σκηνής και σε αυτούς που αρέσκονται να διαβάζουν την συγκεκριμένη "βαριά" θεματολογία. Οι υπόλοιποι, που αναζητούν κάτι ανάλαφρο και κέφατο, νομίζω ότι δεν θα περάσουν καλά… Ο εικαστικός τομέας συμπληρώνει άψογα την ψυχεδέλεια που θέλει να περάσει με την απαισιοδοξία του το σενάριο. Ο αναγνώστης βρίσκει πολλά καρέ που είναι φλου και περιγράφουν το υποσυνείδητο του πρωταγωνιστή, την ίδια ώρα που βρίσκουμε κι αρκετά καρέ που χαρακτηρίζονται από ρεαλισμό. Και στις δύο περιπτώσεις έχει αποτυπωθεί στο χαρτί μια καλή φαντασία από τον δημιουργό, με μερικές εξαιρέσεις όπου η συγκεκριμένη φαντασία δείχνει να μην έχει χαλιναγωγηθεί σωστά. Μικρό το κακό, πάντως, αν αναλογιστούμε πόσο δύσκολο είναι το διακύβευμα να οπτικοποιηθεί ένα σενάριο που διαχειρίζεται σκέψεις. Χρωματικά η ιστορία διαθέτει ποικιλία, με επικρατέστερες παλέτες αυτές του καφέ, του κόκκινου και του μαύρου. Μου άρεσε, επίσης, η τεχνοτροπία του χρωματισμού, η οποία έμοιαζε με αυτή της ακουαρέλας. Οφείλω να ομολογήσω, όμως, ότι μετά από μερικές σελίδες ανάγνωσης, άρχισαν να κουράζονται τα πανέμορφα και τσακίρικα μάτια μου. Η έκδοση κυμαίνεται σε πολύ υψηλά επίπεδα, που όχι μόνο βάζει κάτω πολλά φανζίν, αλλά κι εκδόσεις περιπτέρου. Το δέσιμο των σελίδων έχει γίνει με κόλλα, ενώ το χαρτί τόσο στο εξώφυλλο, όσο και στο εσωτερικό, είναι πολυτελές, παχύ και με εξαιρετική εκτύπωση των χρωμάτων. Δεν γνωρίζω πόσο κάνει, αλλά μάλλον αξίζει τα λεφτά της. Εκτός από ένα ξερό "2022-2023" κι έναν λογαριασμό στο Instagram ο κύριος Μπράτος δεν μας έδωσε κάποιο άλλο συνοδευτικό υλικό… Πολλές ευχαριστίες στον φίλο @ nikos99 για την διάθεση του κόμικ.