Σέξπιρ σε μπαλονάκια [ Βαγγελάτος Βαγγέλης, Ελευθεροτυπία, 29/2/2008 ]

[Bonadrug]

Σέξπιρ σε μπαλονάκια

 

 

Του ΒΑΓΓΕΛΗ ΒΑΓΓΕΛΑΤΟΥ

 

 

«Είναι στιλέτο αυτό μπροστά μου;» Το κάδρο κλείνει στενό στα μάτια, σε στιλ Σέρτζιο Λεόνε. Και το στιλέτο είναι εκεί, γυαλίζει, σχεδόν λάμπει, μέσα στο αίμα που στάζει, γεμίζοντας ολόκληρο το κάδρο που ακολουθεί. Τα απειλητικά πρόσωπα χάνονται στη σκιά και ο Μάκβεθ έχει άλλη μια φορά πιάσει ένα κοινό που του ξέφευγε από τον... λαιμό.

 

 

Για πολλούς το «σπάσιμο» του σεξπιρικού κειμένου στα μπαλονάκια ενός κόμικς φωνάζει με κεφαλαία γράμματα «ιεροσυλία». Για όλους τους υπόλοιπους, όμως, μαθητές και ενήλικες -ακόμα και φιλολόγους και καθηγητές- είναι ένα εκδοτικό πείραμα της εταιρείας Classical Comics που πέτυχε.

 

 

Ποιος να του 'λεγε του Σέξπιρ πως οι μάγισσες του Μάκβεθ θα βγαίνανε α λα manga!

Πήραν ένα κλασικό έργο του Σέξπιρ, από αυτά που κάνουν τους μαθητές στις αίθουσες να νυστάζουν και να χάνουν ακόμα και το νήμα της πλοκής σε μια γλώσσα υπέροχα ξένη και το έκαναν... κόμικς. Αρα αισθητικά δημοφιλές, εννοιολογικά φιλικό και εύκολα αντιληπτό. Σε αυτό ο Μάκβεθ δεν βαδίζει απλώς προς το έγκλημα. Κινείται σε ένα χάρτινο περιβάλλον υπερφυσικό, όπου το κάδρο τρέμει από την ένταση καθώς αυτός «φορτώνει» και η προοπτική γίνεται από το ένα καρεδάκι στο άλλο δραματική. Ο Ντάνκαν παρατηρεί την καλή θέση του κάστρου του Μάκβεθ ,στο οποίο τον περιμένει το τέλος του. Αλλά στο καρέ του περνάει την πύλη του κάτω από έναν κατακόκκινο, φλεγόμενο ουρανό με το κάστρο να αιωρείται από πάνω του, σε πλάνο που μόνο τα ακριβότερα ψηφιακά κινηματογραφικά εφέ θα προσέφεραν.

 

 

Aπό τα καρέ του Σπάιντερμαν ο εικονογράφος Τζον Χάουαρντ (σ.τ.π. Jon Haward) πέρασε στη σεξπιρική Σκωτία του 11ου αιώνα

Στην προκειμένη περίπτωση η βία δεν υπονοείται ή περιγράφεται, όπως επέλεξε ο βάρδος, στην λογοτεχνική εκδοχή του έργου. Αλλά ξεπηδάει μπροστά στα μάτια σου και υπέροχα εικονική κινείται, καθώς σε κάθε καρεδάκι ήρωες δρουν και αντιδρούν ζορισμένοι από τα γεγονότα. Πίσω από αυτήν τη «χαρτοσκηνοθεσία» του Σέξπιρ, βέβαια, υπάρχει ένα όνομα που εξηγεί την επιτυχία. Του Τζον Χάουαρντ, που υπέγραφε για χρόνια την εικονογράφηση του χάρτινου Σπάιντερμαν, και εξηγεί και την επάρκεια της αισθητικής απέναντι σε ένα τέτοιο κείμενο. Το οποίο βέβαια η ίδια η εταιρεία, από μόνη της, εξαρχής σεβάστηκε, κυκλοφορώντας το κόμικς της σε τρεις διαφορετικές εκδόσεις. Μία που έχει το κείμενο αναλλοίωτο και όπως γράφτηκε, μια με το κείμενο απλοποιημένο και μία με το κείμενο συντομευμένο.

 

 

Ο ίδιος ο Χάουαρντ δηλώνει πως όχι απλώς νιώθει τους μαθητές που βαριούνται τον Σέξπιρ του σχολείου, αλλά θυμήθηκε και τις δικές του «αντιπαραγωγικές» τότε συναντήσεις με τον ποιητή, όταν έβρισκε δύσκολο ακόμα και να καταλάβει τι συμβαίνει στο έργο, πόσω μάλλον να το νιώσει. Γι' αυτό αντίθετα με το λογοτεχνικό αντίστοιχο, εδώ όλα είναι προφανή. Σε βαθμό που το κακό προσωποποιείται και φονιάδες και μάγισσες έχουν δέρμα πράσινο και κόκκινα μάτια και μορφές στρεβλωμένες, οπτικοποιώντας το αδίστακτο και ανήθικο του ρόλου τους. Κλείνοντας το μάτι στην μάνγκα αισθητική, αλλά διατηρώντας και την απλότητα των παλιών «κλασσικών εικονογραφημένων». Και προσφέροντας στους σεξπιρικούς ήρωες τη γοητεία που παραδοσιακά μόνο οι σκοτεινότεροι των κόμικς απολάμβαναν.

 

 

Εξού και ο εκδοτικός οίκος, διαισθανόμενος πως έχει χτυπήσει φλέβα, ετοιμάζεται να βγάλει σε κόμικς τα μυθιστορήματα «Τζέιν Εϊρ» της Σαρλότ Μπροντέ, «Μεγάλες Προσδοκίες» του Τσαρλς Ντίκενς και «Φρανκενστάιν» της Μέρι Σέλεϊ, ενώ ήδη κυκλοφορεί και το «Ερρίκος ο Ε'». Εδώ η Classical Comics κολακεύει την αισθητική του κοινού των video games, που βαριέται εύκολα και έχει κατηγορηθεί για σύνδρομο «περιορισμένης δυνατότητας συγκέντρωσης», υποσχόμενο «τη μάχη του Αζινκούρ, όπως δεν την είδατε ποτέ».

 

Δίκαια θα αναρωτηθείς πώς ακριβώς θα διασωθεί η διάσταση του γνήσιου έργου του Σέξπιρ, όταν «διαφημίζεται» σαν μπλοκμπάστερ δράσης και περιπέτειας σε στιλ «Η Διάσωση του Βασιλιά Ερρίκου». Δεν ήταν και λίγοι αυτοί που φρικάρισαν, όταν είδαν τον Ρωμαίο να την πέφτει στην Ιουλιέτα γύρω από ένα ενυδρείο σε μασκέ-ντίσκο πάρτι του Λος Αντζελες, στο κινηματογραφικό «Ρωμαίος και Ιουλιέτα» του Μπαζ Λούρμαν. Αλλά καθόλου δεν ενόχλησε τους Βρετανούς δασκάλους ο Μερκούτιος γκάνγκστα - ράπερ, αφού μπόρεσε να παρασύρει ακόμα περισσότερους πιτσιρικάδες στον σκοτεινό κόσμο του Σέξπιρ.

 

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 29/02/2008

---------------------------------

 

Σχετικά links:

http://www.classicalcomics.com/

http://en.wikipedia.org/wiki/Classical_Comics

http://lambiek.net/artists/h/haward_jon.htm

http://www.jonhawardart.com/