«Το animation πρωτίστως ανθρώπινη δημιουργία» [Ράλλη Νόρα, efsyn.gr, 13/09/2025]

[Θοδωρής Καραπάνος]

«Το animation πρωτίστως ανθρώπινη δημιουργία»

 

 

Νόρα Ράλλη

 

Ο πρόεδρος του Animasyros λίγες ημέρες πριν από την έναρξη της 18ης διοργάνωσης, στις 22 Σεπτεμβρίου, αμφισβητεί το στερεότυπο που θέλει σε αυτή τη μορφή τέχνης η τεχνολογία να έχει την πρωτοκαθεδρία, μιλά για τον θεσμό και τα φετινά highlights, για την εγχώρια κοινότητα δημιουργών που έχουν «διαδρομή και προοπτική» και για την τέχνη του animation που «με την παγκόσμια γλώσσα της εικόνας, δημιουργεί γέφυρες εκεί όπου οι πολιτικές συγκρούσεις υψώνουν τείχη».

 

Δεν υπάρχει σοβαρό Φεστιβάλ ανά τον κόσμο που να διατηρείται τόσο ως θεσμός όσο και ως θεσμός με κύρος μέσα στις δεκαετίες και να μη φέρει όχι μόνο τεχνογνωσία, όχι μόνο οργανωτική δουλειά και όραμα, αλλά και προσωπικό μεράκι. Τα πάντα φαίνονται στην Τέχνη, ειδικά στον κινηματογράφο: δεν μπορείς να κρυφτείς πίσω από τη μεγάλη οθόνη, ακόμη κι αν δεν είσαι εσύ που προβάλλεσαι πάνω της. Με απλά λόγια, οι άνθρωποι κάνουν τους θεσμούς και μέσα από αυτούς φαίνονται και τα κίνητρα και το όποιο ταλέντο τους.

 

Γι’ αυτό και όταν λέει ο πρόεδρος του Animasyros, του μακροβιότερου και μεγαλύτερου Φεστιβάλ Κινουμένων Σχεδίων στην Ελλάδα και του τρίτου σημαντικότερου της Ευρώπης (μετά από αυτό του Ανεσί στη Γαλλία και του Ζάγκρεμπ στην Κροατία), πως η μισή του ζωή είναι αυτό το Φεστιβάλ, «απλώς» επιβεβαιώνει τα παραπάνω. Βάζουμε το «απλώς» σε εισαγωγικά, καθώς μόνο απλό δεν είναι να συμβεί κάτι τέτοιο.

 

Ειδικά σε μια μικρή χώρα όπως η Ελλάδα, σε ένα ακόμα μικρότερο νησί, όπως είναι η Σύρος, και με μια κουλτούρα που δεν θα την έλεγες και οικεία ως προς τις ταινίες animation. Όχι για χρόνια έστω. Ο Βασίλης Καραμητσάνης ωστόσο, ο ίδιος προσωπικά και στη συνέχεια με τους συνεργάτες του, είδε από νωρίς και ξεχώρισε αυτό το είδος της 7ης Τέχνης. Όπως μας έχει πει παλαιότερα, το animation είναι 7 1⁄2 Τέχνη, καθώς φέρει όλα τα στοιχεία μιας κινηματογραφικής ταινίας αλλά με κάτι επιπλέον: τη δυνατότητα σχεδόν πλήρους ελευθερίας του σκηνοθέτη, λόγω ακριβώς της τέχνης του κινούμενου σχεδίου.

 

Βασίλης Καραμητσάνης | © Giorgos Frangiskos

 

Μικρή ναι η Ελλάδα και ακόμα μικρότερη, ναι, η Σύρος. Μα πόσο όμορφη! Ολα αυτά τα χρόνια που παρακολουθούμε το συγκεκριμένο Φεστιβάλ έχουμε δει με τα μάτια μας πόσο πολύ θέλουν να είναι παρόντες εκεί καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο και πόσο σοβαρή δουλειά γίνεται. Φέτος, το Animasyros ενηλικιώνεται. Και ως τέτοιο «στοχεύει να συνεχίσει να εξελίσσεται σε σταθερό σημείο αναφοράς για το animation στην Ελλάδα και στη Μεσόγειο» μας λέει ο κ. Καραμητσάνης. «Από την ίδρυσή του το 2008 έως σήμερα επιδιώκει να παρουσιάζει στο κοινό την ποικιλία και τη δυναμική αυτής της τέχνης, φέρνοντας σε διάλογο δημιουργούς από διαφορετικές χώρες, αισθητικές και τεχνικές. Στο επίκεντρο του φετινού προγράμματος βρίσκονται προσωπικότητες που με τη δουλειά τους υπενθυμίζουν ότι το animation δεν είναι μόνο τεχνολογία, αλλά πρωτίστως ανθρώπινη δημιουργία.

 

»Ιδιαίτερη θέση στη φετινή διοργάνωση καταλαμβάνει η συμμετοχή του Μπιλ Πλίμπτον, ενός από τους πλέον αναγνωρίσιμους Αμερικανούς δημιουργούς. Ολόκληρο το έργο του είναι χειροποίητο: κάθε καρέ σχεδιάζεται και χρωματίζεται στο χέρι. Σε μια εποχή που το ψηφιακό περιβάλλον κυριαρχεί στην παραγωγή εικόνας, ο Πλίμπτον δείχνει ότι οι παραδοσιακές τεχνικές μπορούν να παραμένουν ζωντανές και επίκαιρες. Η δουλειά του ανοίγει μια συζήτηση για το πώς ο κινηματογράφος, και ειδικά το animation, μπορεί να ισορροπήσει ανάμεσα στην τεχνολογία και την ιστορία του, αξιοποιώντας και τα δύο προς όφελος μιας δημιουργικής συνέχειας.

 

»Η παρουσία του σπουδαίου αυτού καλλιτέχνη στο Animasyros έχει τριπλή σημασία: Πρώτον, επισημαίνει τη διάσταση της βιωσιμότητας. Η χειροποίητη παραγωγή, αν και χρονοβόρα, διατηρεί ζωντανή την έννοια της τέχνης που δεν εξαρτάται από βραχύβια λογισμικά ή διαρκείς τεχνικές αναβαθμίσεις. Δεύτερον, ενισχύει την αίσθηση συνέχειας με το παρελθόν. Το animation ξεκίνησε ως σχέδιο στο χέρι και αυτό υπενθυμίζεται στους θεατές, ιδίως στους νεότερους. Τρίτον, προκαλεί έναν διάλογο με τις γενιές που έχουν κυρίως ψηφιακές δεξιότητες και ελάχιστη εμπειρία με παραδοσιακά μέσα.

 

»Ταυτόχρονα, με το θεματικό αφιέρωμα Animated Cosmos το φεστιβάλ φέτος προσεγγίζει τη σχέση του animation με το Διάστημα, την επιστημονική φαντασία και τη συμβολική διάσταση του σύμπαντος. Προβάλλονται έργα που συνδέουν την ανθρώπινη περιέργεια για το άγνωστο με την καλλιτεχνική αποτύπωση, προσφέροντας στο κοινό ένα πλαίσιο για στοχασμό σχετικά με τον άνθρωπο και τη θέση του στο σύμπαν. Παράλληλα θα γίνει και αφιέρωμα στην Κροατία, το οποίο αναδεικνύει μια εξαιρετικά σημαντική σχολή κινουμένων σχεδίων της Ευρώπης: η κροατική σχολή με έμφαση στη γραφιστική λιτότητα και στον κοινωνικό σχολιασμό, έπαιξε ρόλο στον διεθνή χώρο του animation από τα μέσα του 20ού αιώνα. Με την παρουσίαση ταινιών διαφορετικών περιόδων, το Animasyros δίνει στο ελληνικό κοινό την ευκαιρία να ανακαλύψει έργα που συνδυάζουν καλλιτεχνική αρτιότητα και αφηγηματική τόλμη.

 

»Το αφιέρωμα Great Greek Masters, τώρα, συγκεντρώνει έργα και ονόματα που διαμόρφωσαν το ελληνικό animation από το ξεκίνημα της τέχνης αυτής το 1945. Με την ευκαιρία του εορτασμού των 80 χρόνων Ελληνικού Ανιμέισον παρουσιάζονται παραγωγές που χαράζουν την ιστορία της εγχώριας σκηνής, δίνοντας στους νεότερους δημιουργούς παραδείγματα συνέπειας και πειραματισμού. Η ανάδειξη των Ελλήνων “δασκάλων” δεν είναι μόνο πράξη τιμής αλλά και υπενθύμιση ότι η εγχώρια δημιουργία έχει διαδρομή και προοπτική. Αξίζει μάλιστα να αναφέρουμε και το animated biopic “Ενενήντα δεύτερα για τον Μίκη” που υλοποιούμε σε συνεργασία με τον ραδιοσταθμό Μελωδία 99,2 και τον Σύλλογο οι Φίλοι της Μουσικής. Καθώς φέτος συμπληρώνονται 100 χρόνια από τη γέννηση του ούτως ή άλλως γαλαξιακής εμβέλειας συνθέτη Μίκη Θεοδωράκη, μέσα σε ενάμισι λεπτό, με τη γλώσσα του animation, θα δούμε την πορεία του, μεταφέροντας στον θεατή όψεις της ζωής και της μουσικής του που ξεπερνούν το απλό ντοκιμαντέρ».

 

Και αφού μας ταξίδεψε στα κυριότερα σημεία της φετινής 18ης διοργάνωσης, ο κ. Καραμητσάνης καταλήγει: «Το Animasyros φιλοδοξεί να είναι περισσότερο από φεστιβάλ προβολών. Είναι χώρος συνάντησης, συζήτησης και εκπαίδευσης. Με εργαστήρια, ομιλίες και δράσεις για παιδιά και νέους, επιδιώκει να φέρει το κοινό πιο κοντά στην κατανόηση της δημιουργικής διαδικασίας. Οι νεότεροι συμμετέχοντες έρχονται σε επαφή με διαφορετικές τεχνικές, από το σχέδιο στο χέρι έως τον ψηφιακό σχεδιασμό, αποκτώντας εμπειρία που υπερβαίνει τη θεωρητική γνώση.

 

Διέξοδος

»Η διάσταση του πολιτισμού σε περιόδους διεθνών εντάσεων αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα. Ο κόσμος σήμερα αντιμετωπίζει συγκρούσεις, γεωπολιτικές πιέσεις και αβεβαιότητες. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, ο πολιτισμός λειτουργεί ως διέξοδος. Προσφέρει χώρο διαλόγου, κατανόησης και σύνδεσης πέρα από σύνορα. Το Animasyros, φιλοξενώντας δημιουργούς από διαφορετικές χώρες, δείχνει ότι η καλλιτεχνική συνεργασία μπορεί να υπάρξει ακόμα κι όταν οι διεθνείς σχέσεις δοκιμάζονται. Η τέχνη του animation, με την παγκόσμια γλώσσα της εικόνας, δημιουργεί γέφυρες εκεί όπου οι πολιτικές συγκρούσεις υψώνουν τείχη. Η απουσία υπερβολικών στολισμών στη γλώσσα του φεστιβάλ και η προσήλωση στη δουλειά των δημιουργών συνθέτουν μια καθαρή εικόνα: το Animasyros επιδιώκει να παρουσιάσει το animation ως μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης και πολιτισμικής επικοινωνίας. Δεν προβάλλει μόνο τεχνολογία αλλά και την ιστορία, τη μνήμη, την ανθρώπινη χειρονομία. Η σημασία αυτού του προσανατολισμού είναι πρακτική. Σε μια εποχή που η τεχνητή νοημοσύνη και οι αλγόριθμοι επηρεάζουν την παραγωγή εικόνας, η επαναφορά στο χειροποίητο υπενθυμίζει την αξία της προσωπικής υπογραφής».

 

● Το Animasyros θα γίνει στη Σύρο 22-28/9. Πληροφορίες/πρόγραμμα: animasyros.gr

Πηγούλα!