Θα ήθελα να είμαι συγχρόνως Μποστ, Ιωάννου, Ρεζέ και Ούγκο Πρατ, [Σπίνου Παρή, Η ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΩΝ, 05/12/2013]

[leonidio]

Συνέντευξη του Αλέκου Παπαδάτου στην εφημερίδα με αφορμή την πρώτη του έκθεση.

 

Η πρώτη έκθεση τού Αλέκου Παπαδάτου

Θα ήθελα να είμαι συγχρόνως Μποστ, Ιωάννου, Ρεζέ και Ούγκο Πρατ

Αλέκος Παπαδάτος: O ταλαντούχος και πληθωρικός δημιουργός , που πέρασε τα σύνορα με το γκράφικ νόβελ «Logicomix», αποφάσισε να κάνει γνωστή τη δουλειά του στο ευρύτερο κοινό ξεκινώντας από τη γενέτειρά του, τη Θεσσαλονίκη.

 

O ταλαντούχος και πληθωρικός δημιουργός, που πέρασε τα σύνορα με το γκράφικ νόβελ «Logicomix», αποφάσισε να κάνει γνωστή τη δουλειά του στο ευρύτερο κοινό ξεκινώντας από τη γενέτειρά του, τη Θεσσαλονίκη. Παρουσιάζει στο Cafe Balkan πορτρέτα προσώπων του πνεύματος, της τέχνης και του θεάματος, που έκανε για την εικονογράφηση εξωφύλλων

Της Παρής Σπίνου

Εχουν περάσει κιόλας 25 χρόνια από τότε που ο Αλέκος Παπαδάτος κέρδισε το πρώτο βραβείο στο Φεστιβάλ Δράμας για το «Τζιτζίκι και Μυρμήγκι», μια εκπληκτική ταινία κινουμένων σχεδίων βασισμένη στον μύθο του Αισώπου. Από τις πιο συναρπαστικές εμπειρίες της γόνιμης πορείας του ήταν, όπως ομολογεί, και η συνεργασία του με τον Απόστολο Δοξιάδη στο «Logicomix», το graphic novel που έγινε διεθνές μπεστ σέλερ και ανέβηκε στο Νο1 της λίστας των «Νew York Times».

«Θα ήθελα να πιστεύω ότι μετά από πολλά χρόνια αυτό το βιβλίο θα είναι ακόμη ζωντανό στην καρδιά των αναγνωστών», λέει ο δημιουργός που γεννήθηκε πριν από 54 χρόνια στη Θεσσαλονίκη και δραστηριοποιείται στην Ελλάδα και το εξωτερικό, επιβεβαιώνοντας το θαυματουργό τρίπτυχο: ταλέντο, ευρηματικότητα, εργατικότητα.

 

Με το δικό του ιδιαίτερο ύφος, καθαρό, απλό, σαφές αλλά και ανατρεπτικό, διαμορφώνει ευρηματικά την εικόνα και αναδεικνύει τη δύναμή της. Αλλωστε, το σχέδιο ήταν πάντα στα σχέδια της ζωής του, κι ας φοίτησε αρχικά στο Οικονομικό Τμήμα του ΑΠΘ, πριν φύγει για τη Γαλλία όπου σπούδασε Φιλοσοφία της Αισθητικής και μαθήτευσε στις τεχνικές του animation.

 

«Μεγάλωσα με τα κινούμενα σχέδια του Τεξ Εϊβερι και του Τσακ Τζόουνς. Αντέγραφα εικόνες από τα Μίκυ Μάους και τα Λούκυ Λουκ, γέμιζα τετράδια, έκανα και δικά μου σχέδια για τους συμμαθητές κι όλοι μαζί γελούσαμε. Τελικά οι σπουδές, όπως κι ο στρατός, δεν ήταν χαμένος χρόνος», παραδέχεται. «Το από πού ξεκινάει κανείς και πού καταλήγει είναι πάντα ένα μυστήριο».

 

Με το στούντιο Spicy Toons, που ίδρυσε με τη σύντροφο και συνάδελφό του Annie Di Donna, έκανε 2D/3D διαφημίσεις καρτούν αλλά και εκπαιδευτικά προγράμματα, ενώ συνεργάστηκε σε διεθνείς και ελληνικές παραγωγές animation, σκηνοθετώντας, ανιμάροντας και σχεδιάζοντας χαρακτήρες. Παράλληλα διδάσκει νέους σκιτσογράφους και έχει εικονογραφήσει τις σελίδες και τα εξώφυλλα πολλών εντύπων: «Το Βήμα», «Books΄ Journal», «Athens Voice», μέχρι «The Financial Times» and «Publishers Weekly».

 

Τώρα, ο Α. Παπαδάτος επιστρέφει στη Θεσσαλονίκη για την πρώτη του έκθεση. Στο Cafe Balkan από σήμερα και μέχρι τις 22 Δεκεμβρίου θα παρουσιάσει 31 πορτρέτα από εικονογραφήσεις εξωφύλλων με πρόσωπα της λογοτεχνίας, της τέχνης και του θεάματος.

 

• Ποιοι δημιουργοί σάς επηρέασαν στο ξεκίνημα και στην πορεία σας;

 

«Ο ζωγράφος Θανάσης Παπιώτης ήταν δάσκαλός μου στο ελεύθερο σχέδιο, στα χρόνια της Θεσσαλονίκης. Εβαλε το πράγμα σε μια ανθρώπινη προοπτική, τότε που όλοι της γενιάς μου ήμασταν κλεισμένοι στο ασανσέρ της ιδεολογίας. Αργότερα ο Stephane Bernasconi, σκηνοθέτης ταινιών animation, μου έμαθε τις τεχνικές και τη χαρά να φτιάχνεις κίνηση που βγάζει νόημα. Πρόσφατα, ο τρελός με τα κόμικς και δεινός αφηγητής Απόστολος Δοξιάδης, μου έδειξε τη δύναμη του κόμικ να επικοινωνεί σύνθετες ιδέες με μπρίο και μεράκι. Η Αnnie Di Donna έχει μόνιμα μια εμπνευστική επιρροή. Ολοι όσοι με σημάδεψαν ήταν παθιασμένοι με τη δουλειά τους, καλλιεργημένοι, μάστορες, καλοί άνθρωποι και ρεαλιστές. Θα ήθελα βέβαια να είμαι συγχρόνως ο Μποστ, ο Γιάννης Ιωάννου, ο Reiser, o Hugo Pratt, o Trodheim, αλλά ποιος ξέρει; Μπορεί να γίνω στις επόμενες ζωές».

 

• Για να κάνετε ένα σχέδιο τι χρειάζεται: έμπνευση, γνώση ή τεχνική;

 

«Α, αυτό μοιάζει με πλεξούδα! Αλλά χμ… η πλεξούδα μ’ αυτές τις τρεις έννοιες δεν φαίνεται να έχει αρχή και τέλος. Το ένα φέρνει το άλλο».

 

• Επιδιώκετε ένα ευδιάκριτο, προσωπικό σχεδιαστικό ύφος ή κάθε φορά το προσαρμόζετε ανάλογα με τις ανάγκες που προκύπτουν;

 

«Με το animation και με τις επιρροές από το ευρωπαϊκό κόμικ αναγκάστηκα να κολυμπάω σε διάφορα γραφικά στιλ. Οι ιστορίες και το ύφος αλλάζουν κάθε φορά, πώς να το κάνουμε. Υπάρχει μια γκάμα από στιλ. Παρατηρώ όμως ότι με τα χρόνια την περιορίζω. Οσο περνά ο καιρός χρησιμοποιώ λιγότερα μέσα και επιμένω σε ένα είδος… περιεχομένου. Είναι μια πολύ αργή διαδικασία, ίσως μια ωρίμανση».

 

• Στα εξώφυλλα του «Βοοks΄Journal» έχετε φιλοτεχνήσει τα πορτρέτα πλήθος συγγραφέων. Πώς σκιτσάρετε κάποιον που δεν έχετε γνωρίσει, που μπορεί και να μη βρίσκεται στη ζωή;

 

«Διαβάζω πάντα τη βιογραφία του συγγραφέα. Κι από περιέργεια, και με κουτσομπολίστικη διάθεση. Επίσης, σχεδόν πάντα ζητάω από τον εκδότη Ηλία Κανέλλη το σχετικό άρθρο. Αυτά τα κείμενα συνήθως δεν ακολουθούν στερεότυπα. Αλλά και το συνολικό ύφος του “Βοοks΄ Journal” έχει κάτι το αυτοσαρκαστικό, που θέλω να ενσωματώνεται στην εικόνα του εξωφύλλου. Ο Σπάιντερμαν που πίνει τη φραπεδιά ή ο Χίτσενς σε περίοδο χημειοθεραπείας ίσως λένε κάτι παραπάνω από μια πολιτικά ορθή καρικατούρα. Υστερα είναι και η στιγμή που ο περιπτεράς κρεμά το περιοδικό δίπλα στα υπόλοιπα έντυπα. Θέλω το εξώφυλλο να βγάζει μάτι από μακριά, γι΄ αυτό η σύνθεση και το χρώμα με απασχολούν πολύ».

 

• Σε ένα graphic novel ποιο είναι πιο σημαντικό, το σχέδιο ή το κείμενο;

 

«Επιμένουμε να τα διακρίνουμε αυτά τα δύο στοιχεία σαν ξεχωριστά. Λέμε κείμενο τους διαλόγους, τα σχολιαστικά κείμενα και τα “voice overs”; Τότε η εικόνα και το κείμενο είναι εξίσου σημαντικά. Είναι ένα πράγμα, ένα κράμα. Μ’ αυτό το κράμα παίζεται όλο το αφηγηματικό παιχνίδι στο κόμικ. Από τον Μπάτμαν ώς τον Αρκά ισχύει το ίδιο. Τώρα, αν μιλάμε για τις δύο δουλειές, τη συγγραφή και την εικονοποίηση, είναι πράγματι διακριτές και η κάθε μια έχει τα δικά της μαστοριλίκια».

 

• Τελευταία γιατί δεν σας βλέπουμε στον χώρο των φιλμ animation;

 

«Κάπου στα τέλη της δεκαετίας του 1990 μου ήρθε κορεσμός. Πλέον δουλεύω στο ντιζάιν χαρακτήρων και σε storyboard για διαφημιστικά animation, αλλά δεν μπαίνω βαθύτερα στην παραγωγή. Αφήστε που τώρα, λόγω των e-books, η νέα τάση είναι τα κόμικς “με στοιχεία” animation και με ήχο. To on line webcomic εξαπλώνεται κι αλλάζει το παιχνίδι, αλλάζει την ανάγνωση, τα φορμά και άλλες σταθερές του χάρτινου κόμικ. Και τα animation αποκτούν μια κομιξάδικη όψη, ειδικά τα ιντερνετικά. Παίρνουν στοιχεία slideshow, όπου κάθε slide είναι ένα καρέ από κόμικ, πλήρες, με σκηνικό, χαρακτήρες και με μπαλόνια με κείμενο ή χωρίς. Σε στιλ graphic theatre. Και μετά βλέπεις κάποια κίνηση. Και μετά ζουμ σε μια λεπτομέρεια όπου γίνεται ένα animation επί τόπου και πάλι πίσω στο γενικό πλάνο και ούτω καθ’ εξής».

 

• Πώς βλέπετε τέτοιου είδους προσπάθειες που γίνονται στην Ελλάδα; Μπορούμε να γίνουμε ανταγωνιστικοί στο εξωτερικό;

 

«Μια διείσδυση στο YouTube με μικρά νόστιμα ελληνικά animation δεν αποκλείεται. Ποιος όμως ενδιαφέρεται πια για το αν το τάδε κινούμενο σχέδιο είναι ελληνικό ή αλλοδαπό; Αν το τάδε καλό φιλμάκι το έχει κάνει ο γείτονάς μου δεν έχει κάποιο ιδιαίτερο νόημα, τη στιγμή που το animation είναι καθαρά θέμα προσωπικής τρέλας, δεν είναι συλλογικό».

 

• Στη χώρα μας δεν είναι ιδιαίτερα ανεπτυγμένη η κουλτούρα των κόμικς και των graphic novels. Υπάρχει μέλλον για τους νέους σχεδιαστές;

 

«Μα υπάρχει μέλλον, κι όχι μόνο για τους σχεδιαστές αλλά και για τους συγγραφείς. Αρκεί να θέσουν τον πήχη σε επίπεδο διεθνές. Κατά τα άλλα, στην Ελλάδα η αφηγηματική σχεδιασμένη εικόνα δεν έχει καταφέρει να χειραφετηθεί από τη ζωγραφική ούτε από τις ιδεολογίες και τα κόνσεπτ και να παίξει τον πραγματικό εκφραστικό της ρόλο, εκτός από ειδικές περιπτώσεις στην πολιτική γελοιογραφία. Οσοι κάνουμε κόμικς είμαστε στο περιθώριο με κάποια έννοια. Η γραφική ποπ κουλτούρα δεν είναι η αγαπημένη της Βαλκανικής».

* Νέο graphic novel για τη «Δημοκρατία»

Σε συνεργασία με τον Αβραάμ Κάουα ετοιμάζει ένα νέο graphic novel με τίτλο «Δημοκρατία», που θα είναι έτοιμο μέσα στο 2014 και θα μας μεταφέρει στην εποχή που γεννήθηκε το πιο αντιπροσωπευτικό πολιτικό σύστημα στην ιστορία της ανθρωπότητας. «Η ιστορία του Κλεισθένη είναι η ιστορία της ωρίμανσης μιας κοινότητας», επισημαίνει ο Αλέκος Παπαδάτος. «Μας ενδιαφέρει σήμερα, διότι γίνεται ξεκάθαρο ότι η δημοκρατία δεν είναι ένα ιδεατό τέλος, είναι μια αέναη εξέλιξη, μια πρόοδος. Αν υπήρχε Σάνγκρι-Λα δεν θα ήταν Δημοκρατία».

INFO: «Αλέκος Παπαδάτος-Πορτρέτα», Cafe Balkan (Προξένου Κορομηλά 3, Θεσσαλονίκη, τηλ. 2310233992). Μέχρι 22 Δεκεμβρίου.

Εδώ το λινκ.