Συνέντευξη του Christian Binet [ Marie-Madeleine Rigopoulos, Γαλέρα #12, 08/09/2006 ]

[DJO]

Συνέντευξη του Christian Binet

 

«Τα κόµικς είναι µέσο κάθαρσης»

 

Ο γάλλος καλλιτέχνης οµολογεί ότι για δεκαετίες πάλευε να απαλλαγεί από τη θρησκευτική και ενοχική ανατροφή του, για να καταλήξει ότι τα κόµικς, η µουσική και η ζωγραφική ήταν η κατάλληλη γι’ αυτόν... ψυχοθεραπεία.

 

Συνέντευξη στη Marie-Madeleine Rigopoulos

 

Αισθάνοµαι σαν το κουνέλι στην «Αλίκη στη χώρα των θαυµάτων». Η ζωή µου έχει γίνει ένα γιγαντιαίο ρολόι τσέπης που χτυπάει ανελέητα και µου υπενθυµίζει πως έχω αργήσει!!!

Είµαι στο τρένο που µε οδηγεί 60 χλµ. έξω από το Παρίσι, για να πάω να συναντήσω τον πατέρα του “Bidochon”! Τικ τακ! Τικ τακ! Φτάνω µε µια ώρα καθυστέρηση και όταν µε υποδέχεται ο Christian Binet, η έκφρασή του θυµίζει περισσότερο τον γκρινιάρη Robert, παρά την τρυφερή και ροµαντική Raymonde! Κουνέλι για κουνέλι, µου ’ρχεται ν’ ανοίξω µια τρύπα µ’ ένα βαθύ τούνελ να κρυφτώ!

Όµως, ο Christian Binet είναι πολύ πιο µεγαλόψυχος και γλυκός απ’ όσο θέλει να δείχνει. Μου έφτιαξε καφέ, καθίσαµε στην τραπεζαρία και κουβέντα στην κουβέντα είδα ένα οργισµένο παιδί µε µια ατελείωτη καλλιτεχνική ευαισθησία να µου χαµογελάει µε ορθάνοιχτα µάτια. Ο δηµιουργός των “Bidochons” είναι ένας πολύ ταλαντούχος ζωγράφος! Το σαλόνι είναι γεµάτο από τους πίνακες που δέχτηκε φέτος για πρώτη φορά να εκδώσει σ’ ένα άλµπουµ-αφιέρωµα, “Carnets Intimes” (Προσωπικά Μυστικά) στο οποίο παρουσιάζει τη ζωή και το έργο του µε τον δικό του µοναδικό τρόπο!

 

-Όταν είναι κανείς ζωγράφος, γιατί επιλέγει να γίνει δηµιουργός κόµικς;

-Έτυχε να βγάλω πιο γρήγορα και πιο εύκολα το ψωµί µου µε τα κόµικς. Δεν είναι εύκολο να γίνεις ζωγράφος. Θέλει χρόνο, πάρα πολύ χρόνο. Ενώ τα κόµικς τα ζητάνε πιο πολύ οι εφηµερίδες. Βέβαια, αυτό δεν µε εµπόδισε να κάνω και τα δύο, κάθε άλλο! Στην ουσία µπόρεσα να ζωγραφίσω χωρίς πίεση. Δεν χρειάστηκε να καταγραφώ σε κάποιο καλλιτεχνικό ρεύµα, να βρω ένα συγκεκριµένο στυλ. Αφήνω τα πράγµατα να µου ’ρθουν όπως θέλουν. Μετά τα βάζω σε µια κούτα και τελείωσε το θέµα, γιατί δεν σκόπευα ποτέ να τα δείξω.

 

-Θέλετε να µου πείτε πως δεν χρειάζεστε αναγνώριση για τη ζωγραφική σας;

-Ναι, γιατί έχω τα κόµικς γι’ αυτό και εγώ δεν κάνω διακρίσεις µεταξύ ζωγραφικής και κόµικς. Είναι µόνο εργαλεία! Ο στόχος είναι να διαλέξεις το κατάλληλο εργαλείο για να εκφράσεις αυτό που αισθάνεσαι τη συγκεκριµένη στιγµή. Υπάρχουν πράγµατα που δεν µπορώ να εκφράσω µε τα κόµικς και τότε χρειάζοµαι άλλα εργαλεία, όπως τη ζωγραφική αλλά και τη µουσική. Δεν το βλέπω καν σαν τέχνη! Για µένα είναι µόνο ένας τρόπος έκφρασης.

 

-Κάτι σαν αντανακλαστικό;

-Ναι! Ναι! Είναι ένας τρόπος οµιλίας! Υπάρχουν άνθρωποι που εκφράζονται πολύ καλά µε τα λόγια, εγώ µπορώ. Βρήκα άλλους τρόπους έκφρασης. Πιθανότατα επειδή είχα µια πολύ µοναχική παιδική ηλικία. Με έβαλαν σε πανσιόν όταν ήµουν µόνο έξι χρόνων. Ήταν πολύ νωρίς! Αποµονωµένος από τους γονείς µου, έπρεπε να τα βγάλω πέρα µόνος µου! Η πανσιόν είναι ζούγκλα! Αν είσαι αδύναµος, γίνεσαι το ..., και αυτό το µαρτύριο µπορεί να διαρκέσει όλη τη χρονιά. Εγώ που δεν ήµουν και πολύ νταβραντισµένος, ενστικτωδώς έµενα λίγο απόµερα για να αναλύσω την κατάσταση από απόσταση ασφαλείας και να δω πως µπορώ να ενταχτώ... Ήµουν και λίγο γλυφτρόνι! Το κόµικ µου επέτρεψε ν’ αποκτήσω µια προσωπικότητα. Κάνοντας καρικατούρες των καθηγητών, έγινα µάλιστα µια µικρή διασηµότητα!

 

-Τι άλλο ζωγραφίζατε;

-Δηµιουργούσα νέους κόσµους, νησιά µε µια πρωτότυπη ιεραρχία και πολιτική δοµή, οι κάτοικοι φορούσαν στολές, υπήρχαν βασιλιάδες... Ήταν τέλειο, ονειρικό, ένα είδος φυγής...

 

-Δηµιουργούσατε µια νέα ιεραρχία στην οποία παίζατε κάποιο ρόλο;

-Ναι! Ταυτιζόµουν µε τον βασιλιά!

 

-Είναι αλήθεια πως εκδώσατε το πρώτο σας σκίτσο, όταν ήσασταν 12 χρονών;

-Ναι, αλλά δεν πληρώθηκα γι’ αυτό. Είναι εύκολο να εκδώσεις χωρίς να πληρωθείς!

 

-Πώς αισθανθήκατε όταν το είδατε στο περιοδικό;

-Το κρέµασα κάδρο στο δωµάτιό µου! Έκανα το ίδιο πράγµα µε την πρώτη µου επιταγή, µερικά χρόνια αργότερα (γέλιο). Πρέπει να αντιστοιχούσε περίπου σε πέντε ευρώ...

 

-Μια περιουσία!

-Ναι, µια περιουσία! Ιδίως όταν είναι τα πρώτα λεφτά! Είναι υπέροχη η πρώτη φορά που σε πληρώνουν για να κάνεις µια δουλειά, και ακόµα περισσότερο όταν είναι µια διασκεδαστική δουλειά! Συνήθως όταν κάνεις αυτό το επάγγελµα, σου λένε... «είναι για τεµπέληδες» ή «βρες µια πραγµατική δουλειά και τα υπόλοιπα καν’ τα το βράδυ στο σπίτι σου!». Η επιταγή αυτή έδωσε βάρος σ’ αυτό που έκανα, όχι για τον πατέρα µου που τα βρήκε λίγα τα πέντε ευρώ, αλλά για µένα ήταν µεγάλη υπόθεση!

 

-Εσείς επιλέξατε να σπουδάσετε αρχιτεκτονική;

-Όχι, ο πατέρας µου. Οι περισσότεροι γονείς παθαίνουν αµόκ όταν το παιδί τους λέει: «θέλω να γίνω καραγκιόζης!». Πέφτουν απ’ τα σύννεφα! Λένε «καλά, πάρε πρώτα απολυτήριο, σπούδασε και µετά, άµα θες να γίνεις καραγκιόζης, γίνε»!

 

-Τι επάγγελµα έκανε ο πατέρας σας;

-Ήταν µηχανικός και το όνειρό του ήταν να κάνουν το ίδιο και τα παιδιά του...

 

-Δηλαδή, η αρχιτεκτονική ήταν ένα είδος συµβιβασµού;

-Ακριβώς αυτό! Σκοπός ήταν να σπουδάσω ένα επάγγελµα που να πλησιάζει όσο το δυνατόν περισσότερο αυτό που ήθελα να κάνω. Στην πραγµατικότητα όµως, πολύ σύντοµα σκυλοβαρέθηκα. Η αρχιτεκτονική είναι κάτι πολύ άκαµπτο, δεν υπάρχει φαντασία! Εµένα, το µόνο που µ’ ενδιέφερε ήταν τα ανθρωπάκια που δίνουν τις διαστάσεις του κτιρίου! Συνήθως, είναι στυλιζαρισµένα, µόνο που τα δικά µου ήταν πάντα µια γιαγιά που πάει στη λαϊκή µ’ ένα καλάθι! Οι καθηγητές µου, µου είπαν: «πρέπει να κάνετε ένα άλλο επάγγελµα, δεν κάνετε για αρχιτέκτονας». Ευχαριστώ, όµως, τον πατέρα µου, που, παρ’ όλο που δεν πήρα το δίπλωµά µου, µε φιλοξένησε και µε ταΐσε στην αρχή της καριέρας µου. Εκείνος ήταν µάλιστα το πρώτο µου κοινό, εφόσον κάθε βράδυ που επέστρεφε από τη δουλειά, του έδειχνα την παραγωγή µου.

 

-Αυτό σηµαίνει πως κατά βάθος σεβόταν αυτό που κάνατε, απλώς ανησυχούσε για το µέλλον σας...

-Ναι, πιστεύω πως έκανε τη δουλειά του ως πατέρας, ωθώντας τα παιδιά του να µάθουν επαγγέλµατα που θα τα εξασφαλίζαν οικονοµικά. Ο ίδιος είχε καλλιτεχνική ψυχή. Είχε γράψει ένα µυθιστόρηµα, είχε βραβευτεί για ένα από τα διηγήµατά του, είχε κάνει και θέατρο. Νοµίζω πως µέσα από µένα, έκανε όσα δεν είχε καταφέρει ο ίδιος και γι’ αυτό µε βοήθησε.

 

-Και µετά το πανεπιστήµιο; Τι έγινε;

-Πήγα στρατό και παράλληλα άρχισαν τα πήγαινε-έλα στο Παρίσι για να πουλήσω τα σκίτσα µου στις εφηµερίδες... Δούλεψα πρώτα για µερικά λαϊκά περιοδικά για τα οποία, λίγο-πολύ, έκανα τα ίδια: σκίτσα σχετικά µε τις διάφορες γιορτές, πρωταπριλιά, για τις πεθερές, κ.λπ. Όµως, έτσι µπόρεσα να µάθω τη δουλειά και έβγαλα και χρήµατα, γι’ αυτό δεν ντρέποµαι καθόλου.

 

-Δουλεύατε και για την εφηµερίδα του στρατού! Πώς σας αντιµετώπιζαν οι άλλοι φαντάροι;

-Με τους φίλους µου τίποτα το ιδιαίτερο. Επειδή, όµως, δεν ήµουν και ο καλύτερος φαντάρος, µε είχαν στο µάτι οι ανώτεροί µου! Όταν άρχισα να εκδίδω σκίτσα για το περιοδικό, έγιναν πολύ πιο επιεικείς και ανεκτικοί µαζί µου! Ο στρατός είναι βαρετός, γιατί είναι χάσιµο χρόνου, αλλά από κοινωνική άποψη έχει πολύ ενδιαφέρον! Συναναστρέφεσαι µε ένα σωρό διαφορετικούς ανθρώπους. Και το γεγονός ότι υπήρχαν παρασηµοφόροι µπεκρήδες, φωνακλάδες και µαλάκες ήταν επίσης πολύ θετικό για µένα, γιατί µου έµαθαν πολλά για την ανθρώπινη φύση!

 

-Μετά το στρατό, πόσο καιρό σας πήρε για να καταφέρετε να ζήσετε από το επάγγελµά σας;

-Πολύ γρήγορα. Παντρεύτηκα λίγο µετά το στρατό. Η γυναίκα µου δούλευε και µε τάιζε. Τον τρίτο χρόνο είχα καταφέρει, έστω και φτωχά, να παρέχω τα προς το ζην στην οικογένειά µας. Ζούσαµε σε εργατική πολυκατοικία, δεν είχαµε αυτοκίνητο ούτε τηλεόραση, ούτε τηλέφωνο. Κάναµε οικονοµίες, τρώγαµε λαχανικά από τον κήπο της γιαγιάς της γυναίκας µου, ρούχα για τα παιδιά µας έδιναν διάφοροι φίλοι, αλλά ζούσαµε µια χαρά.

 

-Πότε φτάσατε στο “Fluide Glacial”;

-Πάνε τώρα τριάντα χρόνια. Αρχικά έκανα σκίτσα για θρησκευτικά περιοδικά! Προέρχοµαι από υπερκαθολική οικογένεια και για µένα ήταν αδιανόητο να πάω να χτυπήσω στην πόρτα ενός περιοδικού σαν το “Fluide Glacial”.

 

-Και πώς φτάσατε σε σηµείο να κάνετε τόσο τολµηρά κόµικς;

-Έγινε σταδιακά... Χρειάστηκε να βγάλω το κέλυφος της χριστιανικής καθολικής παιδείας που µου είχαν επιβάλει και που ήταν τόσο ενοχική. Ήταν πολύ δύσκολο για µένα. Όµως, όταν το περιοδικό για το οποίο δούλευα άλλαξε µορφή, µε πέταξαν έξω από τη µια µέρα στην άλλη, χωρίς καµία αποζηµίωση...

 

-Δεν είναι και πολύ χριστιανικό αυτό!

-Όχι, δεν είναι πολύ χριστιανικό, απόδειξη πως πρέπει να φυλάγεται κανείς από τις σιγανοπαπαδιές! Δεν τους το συγχώρησα ποτέ, γιατί όταν δίνει κανείς µαθήµατα ηθικής στους άλλους, καλό είναι να τα εφαρµόζει και ο ίδιος...

Είχα το τηλέφωνο του Gotlib - µου το είχε δώσει ένας φίλος - αλλά ποτέ δεν θα τολµούσα να τον πάρω. Ήταν µεγάλο όνοµα. Mια µέρα, χτύπησε το τηλέφωνο και εµφανίστηκε κάποιος, λέγοντας ντροπαλά: «καληµέρα, ονοµάζοµαι Marcel Gotlib, είµαι σκιτσογράφος και µόλις ανέβασα ένα περιοδικό». Φυσικά όλα αυτά τα ήξερα απ’ έξω... Έτσι µε προσέλαβαν.

 

-Από πού σας ήξερε; Μη µου πείτε πως σας εντόπισε διαβάζοντας θρησκευτικά περιοδικά;

-Όχι. Είχα συµµετάσχει σε έξι τεύχη ενός περιοδικού που λεγόταν “Mormoil” (δάγκωσέ το µου), ακόµα πιο τολµηρό από το Fluide! Είχα πάει από τη µια άκρη στην άλλη! Εκτός από το γεγονός ότι µιλούσαµε πολύ για σεξ, που ήταν ένα χαρακτηριστικό της γενιάς αυτής, το πιο καταπληκτικό ήταν η ελευθερία έκφρασης που είχαµε τότε! Είχαµε την εντύπωση πως δεν υπήρχε κανένα όριο και πως ό,τι είχαµε µέσα µας, µπορούσαµε να το απλώσουµε σαν τραχανά! Είδα τον κόσµο µ’ άλλα µάτια!

 

-Και τη ζωή σας υποθέτω...

-Τη ζωή µου και τον τρόπο έκφρασής µου. Ανακάλυψα πως µέσα από τα κόµικς µπορούσα να περάσω πολλά και σηµαντικά πράγµατα.

 

-Στο Fluide τι έγινε; Βρήκατε µια οικογένεια;

-Ναι! Ναι! Και είναι ακόµα οικογένειά µου. Η δουλειά του σκιτσογράφου είναι µοναχική. Εγώ περνάω το 90% του χρόνου µου µόνος, στο ατελιέ µου. Βρισκόµαστε µια φορά το µήνα για να φάµε παρέα. Είναι σηµαντικό για µας να βρισκόµαστε, όχι όµως για να µιλήσουµε για δουλειά.

 

-Χµµ... και γιατί µιλάτε;

-Σκατολογίες. Για όποιον µάς παρακολουθεί απ’ έξω είναι αξιοθρήνητο θέαµα! Αλλά είναι ακριβώς αυτό που έχουµε ανάγκη γιατί ξεδίνουµε. Όταν περνάς το µεγαλύτερο µέρος της ζωής σου µόνος, έχεις ανάγκη να ξεδώσεις.

 

-Λέτε ότι «οι Bidochon είµαι εγώ»! Πώς είναι δυνατόν να µισείτε τόσο πολύ τη µετριότητα και την ίδια στιγµή να παραδέχεστε πως είσαστε ένα Bidochon;

-Γιατί νοµίζω πως έτσι λειτουργούµε όλοι: πολεµώντας τις ίδιες µας τις τάσεις. Λυπάµαι που πρέπει να σας απογοητεύσω, αλλά δεν είµαι το τέλειο ον!

 

-Γαµώτο! Κι εγώ που ήρθα γεµάτη ελπίδες;

-Δεν ήταν ανάγκη να κάνετε τόσο ταξίδι γι’ αυτό (γέλιο). Πιο σοβαρά όµως, είναι αλήθεια πως παλεύω ενάντια σε τάσεις που έχω και χαρακτηρίζουν και τους ήρωές µου. Κατά βάθος, είναι ένα µέσο κάθαρσης.

 

-Είστε και µουσικός, έτσι δεν είναι;

-Ξεκίνησα µε εκκλησιαστικό όργανο, αλλά ήταν λίγο µεγάλο για το σπίτι... Οπότε αρκέστηκα σε ένα ακορντεόν. Στην ουσία είναι σαν ένα µικρό αρµόνιο. Διάλεξα µοντέλο ειδικό για κλασική µουσική.

 

-Παίζετε ποτέ µπροστά σε κοινό;

-Όχι, όχι! Όπως και µε τη ζωγραφική, το κάνω µόνο για µένα!

 

-Είστε εγωίσταρος!

-Έχω µεγάλη δυσκολία να προβάλω τον εαυτό µου. Φοβάµαι τις καρπαζιές!

 

-Γι’ αυτό δεν εκθέσατε ποτέ τους πίνακές σας παρά µόνο µέσα από το άλµπουµ «Carnets Intimes”;

-Ναι, και πάλι έκαναν δύο χρόνια να µε πείσουν! Έδειξα τα έργα µου λίγα λίγα. Αν ο πρώτος που τα είδε µου είχε πει «µπα!», δεν θα το είχα κάνει. Εγώ, µε τη ζωγραφική ξεγυµνώνοµαι. Αν έρθει κάποιος και µου πει ότι είµαι άσχηµος, φοράω πάλι τα ρούχα µου και κρύβοµαι.

 

-Μου δίνετε την εντύπωση ενός οργισµένου ανθρώπου...

-Όχι οργισµένος, επαναστατηµένος όµως, ναι. Ένα πράγµα δεν µπορώ να καταλάβω: γιατί το ανθρώπινο είδος δεν έχει εξελιχθεί καθόλου; Μάλιστα, υπήρξαν εποχές στο παρελθόν πολύ πιο λαµπερές και δηµιουργικές! Με φοβερούς βασιλιάδες και υπουργούς, µε υπέροχους φιλόσοφους και καλλιτέχνες. Νοµίζουµε πως εξελισσόµαστε ενώ στην ουσία µένουµε στάσιµοι!

Μια κοινωνία που δεν έχει πολιτισµό, πεθαίνει γιατί είναι άψυχη, δεν έχει από πού να πάρει ώθηση να προχωρήσει. Αναρωτιέµαι πού είναι οι σηµερινοί Beethoven, Mozart, Victor Hugo... Στη θέση τους βγαίνουν από το πουθενά, κάτι άσχετοι. Όλα είναι κενά, κούφια! Για τη µόδα, ας µη µιλήσουµε, βγαίνεις στο δρόµο και φρίττεις! Η κουλτούρα έχει γκετοποιηθεί. Από πού να πιαστεί κανείς! Εγώ παίζω µουσική. Μια χορωδία του Bach µπορεί να ρυθµίσει τους χτύπους της καρδιάς µου... Αυτοί που δεν έχουν αυτή τη δυνατότητα, πώς να µην τους έρχεται να βγουν στους δρόµους να τα κάνουν λαµπόγυαλο;!

 

-Σήµερα τι περιµένετε από τη ζωή σας;

-Όσα ήθελα να κάνω, τα έκανα. Όπως πολλά παιδιά που αναγκάστηκαν από πολύ µικρά να τα βγάλουν πέρα µόνα τους, συµπλήρωσα τα κενά µου µε µια δυνατή θέληση. Ενάντια σε όλες τις αντιξοότητες, ό,τι ήθελα να δηµιουργήσω, το δηµιούργησα. Προχωράω δίχως να σκεφτώ το µέλλον, έχω τόσα να κάνω κάθε µέρα που δεν µ’ ενδιαφέρει το αύριο. Γι’ αυτό το λόγο στο άλµπουµ “Carnets Intimes” βρήκα πολύ αστείο να βάλω ηµεροµηνία γέννησης αλλά και ηµεροµηνία θανάτου! Κάποιοι σοκαρίστηκαν γιατί πιστεύουν πως προκαλώ το θάνατο! Όµως, εγώ δεν έχω πρόβληµα µε το θάνατο. Η ζωή µου υπήρξε υπέροχη, µια τέτοια ζωή εύχοµαι σε όλο τον κόσµο. Δεν βρέθηκα ποτέ ούτε εργάτης, ούτε κλεισµένος σ’ ένα γραφείο, έκανα αµέσως το επάγγελµα αυτό και γλέντησα όλη µου τη ζωή. Ο θάνατος για µένα είναι κάτι πάρα πολύ απλό, µπορεί να έρθει και αύριο, δεν υπάρχει πρόβληµα... Τώρα, εδώ που τα λέµε, δεν σηµαίνει ότι βιάζοµαι κιόλας (γέλιο)!

 

-Τέλος, ποια είναι η χειρότερη γαλέρα στην οποία επιβιβαστήκατε ποτέ;

-Η πολύ θρησκευτική και ενοχική ανατροφή µου. Υπήρξε ένα βάρος που τράβηξα πάρα πολλά χρόνια µέχρι τα 40 µου. Ενοχή σε σχέση µε το σεξ, µε τη γυναίκα... πάντοτε ήµουν µε το φόβο της αµαρτίας! Η γυναίκα ήταν ένα είδος απαγορευµένου ναού, κάτι σαν την Παναγία. Όταν ακούς αυτό το πράγµα συνεχώς, στο σχολείο, στο σπίτι, πνίγεσαι! Είναι κάτι από το οποίο δυσκολεύτηκα πάρα πολύ να απαλλαγώ. Γιατί µπορεί κανείς να δαµάσει τα προβλήµατά του, αλλά δεν µπορείς ποτέ να τα αποβάλεις τελείως. Αλλά, όσο να ’ναι, στο τέλος καταφέρνεις να τα φέρεις βόλτα. Γιατί όλ’ αυτά που κάνω, στην ουσία ψυχοθεραπεία είναι! Η ζωγραφική, η µουσική... Αν δεν τα είχα, δεν ξέρω τι θα είχα απογίνει...

 

 

Αφιέρωμα στον Christian Binet - Αφιέρωμα στη Γαλέρα

 

Δουλειές του στα Ελληνικά:

S.O.S. Χιούμορ #1 (Η Οικογένεια Μπιντοσόν σε διακοπές), #5 (Καντόρ)

Ομαδοποίηση Παρά Πέντε Κόμικς / Ars Longa (αποσπάσματα)