Θανάσης (Νάσος) Ευθυμιάδης, Γελοιογράφος με πτυχίο πολιτικού μηχανικού [Γούτα Αλεξάνδρα, Τεχνογράφημα, ? ]

**DJO** · Ιουνίου 19, 2010

Συνέντευξη στην Αλεξάνδρα Γούτα, για το περιοδικό Τεχνογράφημα, 19/6/2010

Πενάκι έτοιμο. Οι εικόνες στριμώχνονται στην έξοδο, θέλουν να βγουν, άλλοτε μόνες τους, άλλοτε πιασμένες κάτω από τις λέξεις ή αναδυόμενες πάνω από αυτές. Υπό τέτοια πίεση, η συνέντευξη αυτή βιάζεται να ξεκινήσει.

Εικόνα πρώτη: ο Μωάμεθ και η Αφροδίτη της Μήλου ομοτράπεζοι. Η συζήτησή τους ανοιχτή: έχει όρια η σάτιρα;

Εικόνα δεύτερη: μια σειρά από Μεξικάνους παίρνουν τη «σιέστα» τους στην κερκίδα του Μουντιάλ κάτω από το σομπρέρο τους. Επειδή, όμως, δεν θέλουν να αφήσουν την ομάδα τους χωρίς υποστήριξη, έχουν ο καθένας δίπλα του ένα μαγνητόφωνο, που επευφημεί για λογαριασμό του.

Εικόνα τρίτη: η ελληνική σημαία πρόχειρα ραμμένη πάνω στην αντίστοιχη της ΕΕ. Θα αντέξουν άραγε τα ράμματα;

Εικόνα τέταρτη: ένας εξωγήινος, που όμως δεν είναι ούφο, μαθαίνει λεπτομέρειες για τη δουλειά του γελοιογράφου. Ένα άλμπουμ γελοιογραφίας ανοίγει εδώ. Ποιος είναι άραγε ο ορισμός της γελοιογραφίας;

Η εικόνα μπορεί να ισοδυναμεί με χίλιες λέξεις, αλλά δεν είναι ανάγκη να είναι φλύαρη για να «μιλήσει». Ή για να μας κάνει να γελάσουμε, να μειδιάσουμε ή να σκεφτούμε.

Ο πολιτικός μηχανικός Θανάσης (Νάσος) Ευθυμιάδης, χρόνια τώρα γελοιογράφος, με 38 διεθνή βραβεία στο ενεργητικό του, το γνωρίζει καλά αυτό. Γεννημένος στην Κωνσταντινούπολη (η οποία, σημειωτέον, διαθέτει έδρα Γελοιογραφίας στο πανεπιστήμιό της), ζει -και γελοιογραφεί- στην Αθήνα από τα 32 του. Η Ακαδημία του Χιούμορ της Ισπανίας τον έχει συμπεριλάβει στο Λεξικό των Σύγχρονων Εικαστικών Χιουμοριστών του 20ου αιώνα και έχει επιλέξει έργα του για το Μουσείο Εικαστικού Χιούμορ της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Ο Νάσος μιλάει στο «Τ» για τη γελοιογραφία, όπως τη νιώθει και την αισθάνεται. Υπόκειται σε εξαρτήσεις; Πού τελειώνουν τα όρια της σάτιρας που μπορεί να ασκήσει; Τι την εμπνέει και πόσο δυνατή είναι; Αλλά μιλάει και για τους Έλληνες και τη σχέση τους με το χιούμορ και τη γελοιογραφία. Έχουν λιγότερο ή περισσότερο χιούμορ, σε σχέση με άλλους λαούς; Και, άραγε, θα τα κατάφερνε ως πρωθυπουργός ένας γελοιογράφος;

- Αν έπρεπε να εξηγήσετε ποια είναι η δουλειά του γελοιογράφου σε έναν εξωγήινο, που ουδέποτε έχει ακούσει τη λέξη, τι θα του λέγατε;

- Με την προϋπόθεση ότι ο εξωγήινος δεν θα είναι «ούφο» και θα γνωρίζει τις αντίστοιχες έννοιες, θα του έλεγα ότι είναι: πρώτα να «ζουμάρει» καλά στο θέμα, να σκέπτεται και να φαντάζεται γύρω από αυτό και αφού «συλλάβει» το «σενάριο» να το «εικονοποιήσει» όσο το δυνατό πιο απλά αλλά και άρτια από εικαστική πλευρά, με στόχο πάντα το αποτέλεσμα να είναι από εντυπωσιακό έως ξεκαρδιστικό, εκπέμποντας ταυτόχρονα κατά προτίμηση κάποιο ηχηρό μήνυμα. Αυτή είναι η δουλειά του!

- Διαβάζοντας το βιογραφικό σας, διαπιστώνει κάποιος ότι η γελοιογραφία «κατοικοέδρευε» μέσα σας από πολύ νωρίς. Πότε κάνατε το πρώτο σας σκίτσο με «αέρα» γελοιογραφίας, ποιο ήταν το θέμα και πώς σας δόθηκε η αφορμή;

- Δεν θυμάμαι ακριβώς εκείνα που προηγήθηκαν, όμως μπορώ να θυμηθώ ότι το 1970 με αφορμή το Μουντιάλ (καλή ώρα!) του Μεξικό, επηρεασμένος από εικόνες και γελοιογραφίες που έδειχναν τους μεξικάνους να κοιμούνται (σιέστα) με τα σομπρέρο τους χαμηλωμένα στο πρόσωπο, σκίτσαρα μεξικανούς φιλάθλους κοιμώμενους στην κερκίδα, με τον καθένα δίπλα του να έχει βάλει κασετόφωνο για να...επευφημεί (Ολέ, ολέ!) για λογαριασμό του! Μπρρρ!

- Θεωρήσαμε οπισθοδρομικό τον θόρυβο που ξέσπασε στις μουσουλμανικές χώρες με τα σκίτσα του Μωάμεθ, αλλά φρίξαμε όταν είδαμε την Αφροδίτη της Μήλου να χειρονομεί στο εξώφυλλο γερμανικού περιοδικού. Τελικά, η σάτιρα έχει όρια;

- Δύσκολο να απαντήσεις! Είναι ένα από τα πολλά διλήμματα της εποχής μας όπως εκείνα της ευθανασίας, των αμβλώσεων, περί γονιδιακών επεμβάσεων κ.α. Και εν πάση περιπτώσει εξαρτάται από το προς ποιόν απευθύνεται το σκίτσο ή η σάτιρα, και ποιος θα είναι τελικά ο αποδέκτης και ο βαθμός ανεκτικότητας και κατανόησης που αυτός έχει αναπτύξει με την κουλτούρα του την θρησκεία του κλπ.

- Σε μια γελοιογραφία σας απεικονίσατε τη «σημαία» της διευρυμένης ΕΕ με ράμματα και μανταλάκια και με έξτρα προσθήκη μια μικρή τουρκική σημαία. Δεδομένου ότι ζούμε ήδη περίεργες ημέρες, μπαίνω στον πειρασμό να σας ρωτήσω ευθέως: δεν πιστεύετε στο μέλλον της ΕΕ;

- Με τις εμπειρίες και τα βιώματά που είχαμε μέχρι σήμερα, φαίνεται ότι η Ε.Ε. στις μεγάλες κρίσεις δεν τα καταφέρνει και τόσο καλά. Για μια χώρα όμως μικρή σαν την δική μας, πιστεύω ότι είναι αναγκαίο να βρίσκεται μέσα στους κόλπους της, τουλάχιστον μέχρις ότου καταφέρουμε -αν ποτέ!- να φτιάξουμε ένα ευνομούμενο κράτος, χωρίς πελατειακή αντίληψη, αξιοκρατικό και κοινωνικά δίκαιο. Όσο για το μέλλον της Ε.Ε. είμαι αισιόδοξος ότι θα κατορθώσει να μη διαλυθεί, ακόμη και αν επαληθευθεί το σενάριο περί παγκόσμιας διακυβέρνησης.

- Η δημοσιογραφία έχει συχνά κατηγορηθεί για «εξαρτήσεις» από πολιτικά, οικονομικά, επιχειρηματικά συμφέροντα. Με τη γελοιογραφία τι γίνεται;

- Αν η ερώτησή σας αφορά στην πολιτική -κυρίως- γελοιογραφία που προβάλλεται από τον ημερήσιο ή περιοδικό Τύπο, και γι’αυτήν φυσικά ισχύει ό,τι και για τη δημοσιογραφία. Γενικότερα όμως και σαν Τέχνη φυσικά, η γελοιογραφία δεν έχει εξαρτήσεις, αν εξαιρέσουμε τις προσωπικές, που κουβαλάει ο εκάστοτε γελοιογράφος.

- Τελικά, τι είναι πιο δυνατό, ο λόγος ή η εικόνα;

- «Εν αρχή ην ο Λόγος» θα έλεγα θεολογικά! Όμως δεν ξέρω αν η εικόνα που αντικρίζουμε όταν γεννιόμαστε υπερτερεί όλων των ήχων που έχουμε ακούσει προηγουμένως. Αλλά τι θα πούμε για τους εκ γενετής τυφλούς; Και μήπως ο γραπτός λόγος δεν περιέχει εικόνα; Ναι, είναι και το άλλο, ότι μια εικόνα είναι χίλιες λέξεις ή το ότι τα πολλά λόγια είναι φτώχεια... Σας έχω μπερδέψει κι’εσάς μου φαίνεται! Δεν φταίω εγώ όμως. Η ερώτηση φταίει!! Το θέμα μοιάζει με εκείνο του αυγού και της κότας, γιατί απλούστατα, ο νους δημιουργεί εικόνες από τον λόγο αλλά και λόγο από τις εικόνες. Και για να έλθω στο κυρίαρχο θέμα μας, ο γελοιογράφος καταφεύγει στην βοήθεια του λόγου για να εκφράσει καλύτερα το πνεύμα που θέλει να «περάσει» με το σκίτσο του. Βέβαια το τέλειο είναι, η εικόνα να μιλάει μόνη της (και όχι «από μόνη» της όπως έχει υιοθετηθεί τις τελευταίες δεκαετίες προφανώς από ξένη μετάφραση, με αποτέλεσμα η λέξη μόνος/μόνη να έχει αποκτήσει μονίμως «κολλητάρι» την πρόθεση «από»), ενώ τα φλύαρα σκίτσα με διαλόγους κλπ, είναι μεν σάτιρα αλλά όχι γελοιογραφία και θα πρέπει να θεωρούνται εικονογράφηση χιουμοριστικού κειμένου ή ευθυμογραφήματος! Αλλά και το άψογο σκίτσο με την χιουμοριστική γραμμή θα είναι άνευ αξίας γελοιογραφικής αν περιέχει φτηνό, παρανοϊκό χιούμορ με υπονοούμενα που βρίσκονται μόνο στο μυαλό του γελοιογράφου, χωρίς να είναι ευρέως γνωστά. Τώρα, ορισμένα κακάσχημα και χωρίς καλαισθησία σκίτσα, που δυστυχώς συναντάμε και στις εφημερίδες μας, είναι άλλου παπά ευαγγέλιο!

- Στα σκίτσα σας θίγετε ένα ευρύ φάσμα θεμάτων, από το περιβάλλον και τα πυρηνικά μέχρι την πείνα στις αφρικανικές χώρες, την «κρυφή» επιρροή των ΗΠΑ στην Ευρώπη κτλ. Κατά την άποψή σας, ποιο είναι το μεγαλύτερο πρόβλημα και η βασικότερη πρόκληση για τον πλανήτη και τα έθνη σήμερα;

- Η συμβίωση των λαών του πλανήτη καθώς και οι κακές διακρατικές και διαπροσωπικές σχέσεις.

- Η Ελλάδα βρίσκεται σε μια πολύ κρίσιμη καμπή της ιστορίας της. Σας έχει εμπνεύσει αυτό; Υπάρχουν στιγμές που χάνετε το χιούμορ σας με τα όσα συμβαίνουν;

- Τα πάντα μας εμπνέουν βέβαια, αλλά δεν θυμάμαι και καμία περίοδο που να μη χαρακτηριζόταν ως η πλέον κρίσιμη! Ως φαίνεται, η ιστορία αποτελείται από συνεχόμενες, διαδοχικές καμπές! Ωστόσο, τι το πιο φυσικό από το να χάνει κανείς το χιούμορ του όταν μπορεί να χάνει το φως του η ακόμη και τις αισθήσεις του. Το σημαντικό είναι να μη το χάνει -αν βέβαια το διαθέτει!- ολότελα.

- Να γελοιογραφεί κανείς ή να μη γελοιογραφεί;

- Μα φυσικά ΝΑΙ! Αφού είναι πιο εύκολο και από το να κολλάς μπρίκια! Και επιπλέον κάνει και λεπτή μέση! (Λαϊκές σοφίες)

- Το πτυχίο του πολιτικού μηχανικού σας βοήθησε με κάποιον τρόπο στη γελοιογραφία;

- Αυτό καθ’αυτό το πτυχίο όχι φυσικά! Δεν νομίζω. Οι γνώσεις όμως που έλαβα για να το αποκτήσω, όπως το τεχνικό σχέδιο, η παραστατική γεωμετρία κ.α. πιστεύω πως με έχουν βοηθήσει αρκετά.

- Ελλάδα, Τουρκία. Έχετε ζήσει και στις δύο και πρόσφατα βραβευτήκατε εκ νέου στη δεύτερη. Τι μας χωρίζει και τι μας ενώνει τελικά; Η γελοιογραφία μιλάει την ίδια γλώσσα στις δύο χώρες;

- Μας ενώνει ο χώρος μέσα στον οποίο ζήσαμε μαζί εδώ και αιώνες ενώ μας χωρίζουν οι μεταξύ μας κακές στιγμές της ιστορίας του παρελθόντος. Πιστεύω πως θα είναι προς το συμφέρον των λαών και των δύο χωρών να συνεργαστούν με ομόνοια,

κατανόηση ειλικρίνεια, και χωρίς υστεροβουλίες παραμερίζοντας τις κακές αναμνήσεις. Φυσικά και η γελοιογραφία μιλάει την ίδια γλώσσα και στις δύο χώρες και γι’αυτό πιστεύω ότι αποτελεί ένα καλό μέσον, ένα καλό εργαλείο για την καλή συνεννόηση!

- Έχετε βραβευτεί πολλές φορές στο εξωτερικό για τις γελοιογραφίες σας. Πώς κρίνετε την προσέγγιση του Έλληνα στη γελοιογραφία; Είμαστε περισσότερο ή λιγότερο συντηρητικοί, σε σχέση με τους πολίτες άλλων χωρών;

- Κατ’ αρχήν έχω την αίσθηση ότι γενικά ο Έλληνας αγαπάει την γελοιογραφία, αλλά αρκετά συγκρατημένα. Δηλαδή, ως ποσοστό, οι λάτρεις της γελοιογραφίας δεν είναι και πολλοί. Αυτό το αποδεικνύουν και οι πωλήσεις των βιβλίων με γελοιογραφίες. Από ότι γνωρίζω μόνο στα κόμιξ (μέγας Αρκάς και νεώτεροι) υπάρχει μια κάπως αυξημένη κίνηση και εκείνο στις νεώτερες γενιές. Ακόμη και τα σατιρικά περιοδικά με πολλές γελοιογραφίες δεν «πουλάνε» δυστυχώς, ενώ οι εφημερίδες περιορίζονται στην πολιτική γελοιογραφία. Και ενώ είμαστε λαός με πολύ χιούμορ, δεν βλέπω αυτό να αντικατοπτρίζεται στη γελοιογραφία από άποψη ευρύτητας και να αναπτύσσεται εκεί. Αντιθέτως τα τελευταία χρόνια παρατηρώ ότι το χιούμορ ευδοκιμεί στις διαφημίσεις, τόσο της τηλεόρασης όσο και του ραδιοφώνου με αποτέλεσμα να πληθαίνουν ευχάριστα και καθημερινά οι εξαιρετικές διαφημίσεις του είδους. Στην Τουρκία τώρα, για σύγκριση, η γελοιογραφία είναι σε καλύτερη μοίρα. Είναι δημοφιλέστερη. Κυκλοφορούν πολλά σατιρικά περιοδικά και γελοιογραφίας. Υπάρχει ένας Σύλλογος Γελοιογράφων ισχυρότατος και πολύ δραστήριος με χιλιάδες μέλη επαγγελματίες και μη, που αγωνίζεται για την προώθηση της γελοιογραφίας με διαρκείς εκδηλώσεις διεθνείς και εθνικές που οργανώνει ή υποστηρίζει και φυσικά δεν λειτουργεί σαν λέσχη των επαγγελματιών γελοιογράφων με συντεχνιακά κίνητρα και κριτήρια. Αυτά όλα έχουν σαν αποτέλεσμα η παρουσία και σι διακρίσεις των τούρκων γελοιογράφων σε διεθνείς εκθέσεις και διαγωνισμούς να είναι ασυγκρίτως περισσότερες από τις αντίστοιχες δικές μας.

- Θα θέλατε να δείτε πρωθυπουργό έναν γελοιογράφο;

- Γιατί όχι! Πρακτικά όμως εκτός από τα γελοιογραφικά του προσόντα, θα πρέπει να έχει επιπροσθέτως και ηγετικά, διοικητικά, επικοινωνιακά ακόμη και...υποκριτικά προσόντα, πράγμα κομματάκι δύσκολο!

Πηγή: FE.C.O. Hellenic Group

* * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * * *

Προσωπικά σχόλια: ενδιαφέρουσα συνέντευξη, αν και σε κάποια σημεία οι απαντήσεις ήταν λίγο παράξενα γραμμένες. :confuse: Το τελευταίο αλμπουμάκι που έχει βγάλει ο Νάσος Ευθυμιάδης είναι το ...Κατά Γελοιογραφική Προσέγγιση..., ενώ όσοι πήγαν στη 13η έκθεση Γελοιογραφίας στο Λαφύστι κονομήσαν και καρτούλες του. :cool: