Μετάβαση στο περιεχόμενο

«Όλα τα graphic novels είναι κόμικς, αλλά όλα τα κόμικς δεν είναι graphic novels!» [Σταυροπούλου Άννα, elculture.gr, 23/01/2019]


leonidio

Προτεινόμενες Καταχωρήσεις


  • Member ID:  12189
  • Group:  Veterans
  • Topic Count:  848
  • Content Count:  3050
  • Reputation:   41670
  • Achievement Points:  3061
  • Days Won:  28
  • With Us For:  5136 Days
  • Status:  Offline
  • Last Seen:  
  • Age:  51

Ο “SOLOÚP” ΕΞΗΓΕΙ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΤΟ GRAPHIC NOVEL ΚΑΙ ΜΑΣ ΓΝΩΡΙΖΕΙ ΑΠΟ ΚΟΝΤΑ ΤΟΝ «ΣΥΛΛΕΚΤΗ» ΣΤΟ ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ

«Όλα τα graphic novels είναι κόμικς, αλλά όλα τα κόμικς δεν είναι graphic novels!»

 

Kείμενο: Άννα Σταυροπούλου

 

Είναι μάλλον ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του λόγου ύπαρξης του graphic novel πέρα από τα κόμικς. Γιατί ενώ κόμικ είχα να πιάσω από την εποχή του MAD, κόλλησα όμως με το Άϊβαλί του Soloúp από τις εκδόσεις Κέδρος και τώρα με τον Συλλέκτη του, από τις εκδόσεις Ίκαρος! Τι είναι τελικά το graphic novel και σε τι διαφέρει από τα κόμικς;

 

«Όλα τα graphic novels είναι κόμικς, αλλά όλα τα κόμικς δεν είναι graphic novels», μου λέει συνοψίζοντας ο Soloúp, κατά κόσμον Αντώνης Νικολόπουλος. Είχε προηγηθεί μια βραδιά με δόκιμες και αδόκιμες γλωσσολογικές αναζητήσεις του όρου, μαζί με τον γλωσσολόγο Χριστόφορο Χαραλαμπάκη στη Σκυταλοδρομία Λόγου, στο πλαίσιο Αθήνα 2018 Παγκόσμια Πρωτεύουσα Βιβλίου του Δήμου Αθηναίων. Αλλά ας πάρουμε τα πράγματα απ’ την αρχή:

 

Είμαι στο Μουσείο Μπενάκη, λίγο πριν τα εγκαίνια της έκθεσης «Soloúp – Ο Συλλέκτης, έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο», με αφορμή το ομώνυμο βιβλίο και κουβεντιάζω εφ’ όλης της ύλης με τον Soloúp. Η έκθεση έχει storyboards, προσχέδια, σκίτσα σε μολύβι, ασπρόμαυρες κι έγχρωμες σελίδες κόμικς, εικαστικά και κατασκευές, πεταλούδες οριγκάμι, ένα εργαστήρι δημιουργικής γραφής. Επίσης μια ημερίδα για το graphic novel και μία για το διαζύγιο και τη γονική αποξένωση, βίντεο, αλλά και ζωντανή μουσική από τους Jazztronica με live drawing από τον Soloúp. Και σε μια μεριά μια φιγούρα να δεσπόζει: Είναι ο Διονύσης, ο ήρωας του Συλλέκτη, σε φυσικό μέγεθος από χαρτοπολτό με την ομπρέλα και με το μαύρο σκύλο του, σύμβολο μοναξιάς και μελαγχολίας, να τον κοιτάει.

 

ΝΙΟΝΙΟΣ3JJJJ.jpg

Ο Διονύσης και ο σκύλος του στην έκθεση

 

Πώς ξεκίνησες με το σκίτσο και τα κόμικς;

 

Πάντα κάτι μ’ έτρωγε με τα σκίτσα! Το 1989 πρωτο-υπέγραψα ως Soloúp, φοιτητής στην Πάντειο σε φοιτητικά έντυπα, με ψευδώνυμο, όπως σχεδόν όλοι οι σκιτσογράφοι (σ.σ. ο ίδιος δεν αποκαλύπτει καθόλου εύκολα την προέλευση του δικού του!). Τότε πρωτοχτύπησα και την πόρτα της Βαβέλ και ξεκίνησε μια σχέση που συνεχίζεται ως σήμερα, γιατί έχουμε την ίδια ματιά για τα κόμικς, ως πολιτικοποιημένη και κοινωνική οπτική στα πράγματα. Ξεκίνησα με ήρωα τον Μήτσο τον Κυκλάμινο και το βιβλίο Ανθρωπόλυκος. Κι έχει ενδιαφέρον που οι Νίκη και Εύη Τζούδα και η Παυλίνα Καλλίδου από τη Βαβέλ είναι τώρα επιμελήτριες στην έκθεση, έχουν επιμεληθεί το Άϊβαλί και τον Συλλέκτη κι ότι 30 χρόνια μετά βρίσκομαι και πάλι μ’ ένα βιβλίο με λύκο!

 

soloup_aivali.jpg.thumb_600x852_4815f6ba89fb6f39b1530a814c426f5d.jpg

Το Αϊβαλί του Soloup, εκδ. Κέδρος 2014

 

Και γιατί η μετάβαση στο graphicnovel – αν μπορούμε να μιλάμε για μετάβαση;

 

Με το graphic novel ξεκίνησα ενστικτωδώς, είχα ανάγκη να πω κάποια πράγματα και να δώσω σχήμα σε σκέψεις. Είναι πολύ συγκεκριμένα αυτά που θέλω να πω, δουλεύοντας ως σύνολο την ιδέα, το σενάριο και το σκίτσο, και ίσως γι’ αυτό δεν συνεργάζομαι συνήθως με άλλους σεναριογράφους. Τα κόμικς δεν έχουν μεγάλο, αλλά δυναμικό και φανατικό κοινό. Νομίζω ότι όσο περνούν τα χρόνια, είναι καλύτερα. Ωριμάζουν οι δημιουργοί και το κοινό, γίνονται πολλά conventions, όπως το AthensCon και οι βάσεις έχουν ήδη τεθεί από το φεστιβάλ της Βαβέλ. Περιπτώσεις όμως graphic novels, όπως το Αϊβαλί, ο Συλλέκτης ή το Logicomics, κουβεντιάζονται από ευρύτερο κοινό.

 

Soloup_photo.jpeg

Soloup (Αντώνης Νικολόπουλος)

 

Έχουν γραφτεί και ειπωθεί πολλά σε μια προσπάθεια ορισμού τουgraphic novel, με λόγο και αντίλογο. Πώς θα μπορούσε κανείς τελικά να περιγράψει το graphic novel και ποια η διαφορά του από τα κόμικς, αφού κι αυτό είναι κόμικς;

 

Τα graphic novels μπορούν να είναι μια πιο ώριμη φόρμα των κόμικς και ίσως αυτό είναι το ζητούμενο. Έχουν το φορμάτ του βιβλίου, είναι πολυσέλιδα, προσπαθούν να έχουν μια ποιότητα «λογοτεχνική» ή αφηγηματική. Δεν είναι πανάκεια να βαφτίζουμε τα πάντα ‘graphic novel’.

Αλλά είναι μια φόρμα που βοηθάει τα κόμικς να πάνε παραπέρα, αγγίζοντας και πολλές άλλες τέχνες, όπως τη μουσική, τον κινηματογράφο ή τη λογοτεχνία. Όπως στη λογοτεχνία υπάρχει το μυθιστόρημα, η νουβέλα ή το διήγημα, έτσι και στα κόμικς υπάρχουν φόρμες, όπως το comicstrip, το manga ή το graphic novel. Δεν είναι όλα μεταφορές λογοτεχνικών έργων, ούτε μπορείς να τα ταυτίζεις με αυτά για να έχει νόημα το δικό σου έργο. Αυτό που κάνουμε έχει τις δικές του, μοναδικές δυνατότητες – λόγος και εικόνα σε μορφή βιβλίου – οπότε ας πιστέψουμε σ’ αυτό κι ας αξιοποιήσουμε αυτά τα χαρακτηριστικά για να πούμε κάτι νέο! Υπάρχει μια λογική εξήγηση για τη διαφοροποίηση: Ότι τα κόμικς είναι ταυτισμένα με την παραλογοτεχνία και το «ευτελές» που παλιά μάλιστα θεωρούσαν ότι έκανε κακό στη ‘διαπαιδαγώγηση’ των νέων. Τα κόμικς είναι η 9ητέχνη και το graphic novel είναι ένας άλλος τρόπος να πεις ότι δεν πρόκειται για τα κόμικς που ξέρατε. Έχουν να κάνουν με τέχνη, καταπιάνονται με κοινωνικά ζητήματα και δίνουν άλλη ματιά στα πράγματα. Κοντολογίς, η σχέση των graphic novels και των κόμικς είναι απλή: όλα τα graphic novels είναι κόμικς, αλλά όλα τα κόμικς δεν είναι graphic novels!

 

PHe29JJJ.jpg

 

Εσύ κάνεις και πολιτική γελοιογραφία σε εφημερίδες, όπως το Ποντίκι. Έχεις δυσαρέσκειες με αυτά που σκιτσάρεις; Πιστεύεις ότι ιδιαίτερα στην Ελλάδα υπάρχει… δυσανεξία;

 

Φυσικά και έχω δεχτεί σκληρή κριτική. Αυτό είναι, ξέρεις, τιμή για τον σκιτσογράφο. Είμαι ευτυχής που το Μέγαρο Μαξίμου έβγαλε ανακοίνωση επί πρωθυπουργίας Σαμαρά για το σκίτσο μου που τον έδειχνε ως βενζινά στο πρωτοσέλιδο Ποντίκι. Οι συνάδελφοι μού έδιναν συγχαρητήρια! Είναι αναμενόμενο: Η πολιτική γελοιογραφία είναι πάντα ανατρεπτική και με το μέρος των ανθρώπων που υποφέρουν από την εκάστοτε εξουσία. Και φυσικά υπάρχουν σε όλες τις χώρες προβλήματα, δες π.χ. τι έγινε στη Γαλλία, τι γίνεται σε χώρες όπως το Ιράν!

 

PHb23JJJ.jpg

 

Το νέο σου έργο, «Ο Συλλέκτης» μιλά για τις συνέπειες του χωρισμού στα παιδιά, χωρίς να μασά τα λόγια του… Πώς ασχολήθηκες με αυτό το θέμα;

 

Προβλήματα υπάρχουν παντού γύρω μας, αλλά τα σπρώχνουμε κάτω απ’ το χαλί. Έχω ακούσει τέτοιες ιστορίες, υπήρχαν ερεθίσματα στο περιβάλλον μου και βέβαια όπως σε κάθε βιβλίο έκανα έρευνα, απευθύνθηκα σε ειδικούς, μελέτησα και μίλησα με ανθρώπους. Έπεσα πάνω σε έννοιες, όπως γονική αποξένωση ή συνεπιμέλεια. Υπάρχουν σίγουρα ιστορίες πολύ χειρότερες απ’ του ήρωά μου, του Διονύση… Το ενδιαφέρον είναι ότι η λογοτεχνία ή το graphic novel πιάνουν ενστικτωδώς ζητήματα που η βιβλιογραφία ή η νομική επιστήμη δεν έχουν διατυπώσει με ακρίβεια. Και δεν πρόκειται για μεμονωμένα, αλλά για μαζικά φαινόμενα. Οι δε ξένοι προσκεκλημένοι που θα συμμετέχουν στη διεθνή ημερίδα παρακινήθηκαν ιδιαίτερα επειδή υπάρχει ένα graphic novel που ασχολείται με το θέμα!

 

PHe37J.jpg

 

Και τι σχέση έχει η Κοκκινοσκουφίτσα και ο κακός ο λύκος με όλο αυτό;

 

Ο Συλλέκτης είναι έξι κεφάλαια με διαφορετικές και αυτόνομες ιστορίες από διαφορετική οπτική γωνία η κάθε μία, που όλες μαζί συνθέτουν μια μεγαλύτερη ιστορία, με κεντρικό ήρωα τον Διονύση. Το 6ο κεφάλαιο είναι η παραλλαγή της παραλλαγής της ιστορίας της Κοκκινοσκουφίτσας. Γιατί υπάρχει μια δεύτερη εκδοχή για την Κοκκινοσκουφίτσα που είχαν γράψει οι ίδιοι οι αδελφοί Γκριμ, χωρίς τον κυνηγό, όπου η Κοκκινοσκουφίτσα σκοτώνει η ίδια τον κακό λύκο! Μέσα από την αλληγορία του παραμυθιού και της εμπλοκής ηρώων της Αλίκης στη Χώρα των Θαυμάτων – του Λαγού και του Καπελά -, αλλά και την αλληγορία από την Πολιτεία του Πλάτωνα για τη Σπηλιά, γίνεται σύνθεση σε μια νέα Κοκκινοσκουφίτσα. Αυτό το κεφάλαιο είναι έγχρωμο και ουσιαστικά «ξεκλειδώνει» το βιβλίο. Αλλά μέχρι εκεί θα σου πω! Στην αφήγηση δεν αποκαλύπτεις στον αναγνώστη όλα σου τα χαρτιά, θες ν’ ανακαλύψει κάτι και μόνος του!

 

ΝΙΟΝΙΟΣ2JJJJ.jpg

 

Στο «Αϊβαλί»  συνθέτεις αποσπάσματα από ιστορίες του Βενέζη, του Κόντογλου και άλλων, μαζί με δική σου αφήγηση. Κι έχεις μια φράση, δική σου, που μου έμεινε: «Όλοι οι λαοί έχουν έναν μεγάλο, κακό εχθρό. Κι αν δεν τον έχουν, πρέπει να τον εφεύρουν. Να τον δείξουν, να τον διδάξουν στα σχολεία. Γιατί πού ξέρεις… Θα μεγαλώσουν τα παιδιά, μπορεί να δούνε άλλους να φταίνε για τα στραβά της ζωής τους»…

 

Στο Αϊβαλί πήρα αποσπάσματα από τα διηγήματα κι έμπλεξα μεταξύ τους τις ιστορίες, ώστε να βρεθούν σε μια νέα σχέση διαλόγου. Τα αποσπάσματα διατηρούσαν αυτοτέλεια στο νέο τους πλαίσιο, συνδιαλεγόμενα μεταξύ τους κι έβγαζαν μια νέα αφήγηση. Τώρα το βιβλίο μεταφράζεται στα αγγλικά, θα κυκλοφορήσει στην Αμερική και υπάρχει συζήτηση για μεταφράσεις και σε άλλες γλώσσες. Πραγματεύεται το πώς βλέπεις τον ξένο, τον άλλον. Ξαναέγινε επίκαιρο με το προσφυγικό, ένα χρόνο μετά την κυκλοφορία του το 2014, αλλά και με τη συζήτηση για τη Συνθήκη της Λωζάνης που επανέφερε ο Ερντογάν. Κι ενώ υπάρχει ένα σενάριο κοντά στη θεματική του Αϊβαλί, προτίμησα να κάνω τώρα τον Συλλέκτη, που είναι κάτι τελείως διαφορετικό, ώστε να αποφύγω τη συγγραφική παγίδα να επαναληφθώ! Ξέφυγα λίγο, ασχολήθηκα και μ’ άλλο θέμα, όχι της μεγάλης Ιστορίας, αλλά της σύγχρονης καθημερινότητας που κρύβει τραγικές ιστορίες. Κάποιος βέβαια μου έγραψε ένα σχόλιο που πράγματι δεν είχα σκεφτεί: Ότι και τα δυο βιβλία έχουν να κάνουν με απώλειες…

 

PHc11JJJ-1.jpg

 

Info έκθεσης:

 Ο Συλλέκτης, έξι διηγήματα για έναν κακό λύκο, σε διοργάνωση από το Μουσείο Μπενάκη, την Περιφέρεια Αττικής και τις εκδόσεις Ίκαρος | 24 Ιανουαρίου 2019 – 17 Μαρτίου 2019 | Μουσείο Μπενάκη – Κτήριο της οδού Πειραιώς 

 

Πηγή

Σύνδεσμος για σχολιασμό
Μοιραστείτε με άλλους ιστότοπους

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Επισκέπτης
Απάντηση σε αυτό το θέμα ...

×   Έχετε επικολλήσει περιεχόμενο με μορφοποίηση.   Κατάργηση μορφοποίησης

  Επιτρέπονται μόνο 75 emoticons maximum.

×   Ο σύνδεσμός σας έχει ενσωματωθεί αυτόματα.   Εμφάνιση ως σύνδεσμος

×   Το προηγούμενο περιεχόμενό σας έχει αποκατασταθεί.   Διαγραφή εκδότη

×   Δεν μπορείτε να επικολλήσετε εικόνες απευθείας. Ανεβάστε ή εισάγετε εικόνες από URL

×
×
  • Δημιουργία νέου...

Σημαντικές πληροφορίες

Χρησιμοποιώντας αυτή τη σελίδα, αποδέχεστε τις Όρους χρήσης μας.