Αναζήτηση στην Κοινότητα

Μετά από αρκετά χρόνια όπου βασίλευε ένα τεράστιο κενό στην αγγλόφωνη βιβλιογραφία του Ιταλού κομίστα Sergio Toppi η Lionforge έκανε μια ανακοίνωση που ακούστηκε πολύ μελωδικά στα αυτιά των απανταχού θαυμαστών του αλλά και των εν δυνάμει όπως εγώ. Ξεκίνησε να εκδίδει σε τόμους το σύνολο του έργου του μοναδικού αυτού δημιουργού υπό τον τίτλο The Collected Toppi. Ο πρώτος τόμος έφτασε πριν ένα μήνα στα χέρια μου και υποσυνείδητα καθυστερούσα να τον διαβάσω γιατί φοβόμουν μην πέσουν στο κενό οι τεράστιες πρσδοκίες μου, αλλά ευτυχώς συνέβη το αντίθετο. Καταρχήν ο τόμος των 168 σελίδων είναι εξαιρετικής ποιότητας με σκληρό εξώφυλλο και ακριβό χαρτί πάνω στο οποίο γράφει πανέμορφα το βαριά μελανωμενο σχέδιο του Toppi. Τα εξώφυλλα έχουν στρογγυλεμένες γωνίες, μια λεπτομέρεια που ίσως σε κάποιους φαίνεται ασήμαντη αλλά μου φάνηκε πολύ φρέσκια αλλαγή. Με τίτλο "The Enchanted World" περιέχει 11 μικρές ιστορίες (ο Τόπι κατά κύριο λόγο προτιμούσε τα μικρά compact σενάρια που μπορούσε να διηγηθεί σε 5-10 σελίδες) που παίζουν στα όρια μεταξύ fantasy-mystery-horror. Το μαεστρικό του χέρι και το άφταστο επίπεδο του στο ασπρόμαυρο σχέδιο το οποίο είναι ταυτόχρονα ασαφές και πολύ λεπτομερές, προσφέρει ατμοσφαιρικές και σκοτεινές ιστορίες που καταφέρνουν να σε μαγνητίσουν και να σου κάνουν την τρίχα να σηκωθεί με 4 σελίδες και 10 μπαλονάκια λίγου κειμένου, όταν άλλοι χρειάζονται δεκάδες σελίδες ίσα για να σε ιντριγκάρουν. Έχει ένα φοβερό τρόπο να παίζει με τις σκιές έχοντας όλους του τους χαρακτήρες πάντα μισοκρυμμένους από το φως, ενώ ο ριζοσπαστικός τρόπος που ανακατεύει τα καρέ μεταξύ τους και σπάει τα συμβατικά όρια των πάνελ σε απορροφά άμεσα. Είναι πράγματικά από αυτούς που χαζεύεις για πολλή ώρα την κάθε σελίδα μετά την ανάγνωση της. Χαίρομαι ιδιαίτερα που ανταποκρίθηκε σε αυτό που περίμενα και ακόμα παραπάνω, όπως και χαίρομαι που αυτή ήταν η πρώτη σοβαρή επαφή μου με το έργο του. Παραδέχομαι ότι, αν και τελείως διαφορετικοί, υπήρχαν σημεία που ξεπέρασε και τον Μοέμπιους στο δέος που μου δημιούργησε. Αναμένουμε με δίψα τον δεύτερο τόμο της σειράς που έρχεται τον Ιούλιο.

Ο Sergio Toppi ανήκει σε αυτή τη σπάνια κάστα καλλιτεχνών που είναι απλά μοναδικοί, σχεδόν αδύνατον να τους αντιγράψουν ή να τους μιμηθούν. Αν μου ζητούσε κάποιος να του πω τον δημιουργό που έσπασε τους κανόνες της αφήγησης των κόμικς, θα του έλεγα ότι ο Toppi όχι απλά τους έσπασε, αλλά τους θρυμμάτισε. Μα, ας το πάρουμε από την αρχή. Avanti ragazzi. Ο Toppi γεννήθηκε στις 11 Οκτωβρίου του 1932 στο Μιλάνο. Στις αρχές της δεκαετίας του 1950 άρχισε να εργάζεται ως εικονογράφος για μια παιδική εγκυκλοπαίδεια, ενώ λίγο αργότερα μπήκε και στο χώρο της διαφήμισης ως animator. Το 1960, ήρθε το ντεμπούτο του στα κόμικς. Συνεργαζόμενος με το ιστορικό περιοδικό Il Corriere dei Piccoli, σχεδίασε χάρτινους στρατιώτες που μπορούσες να κόψεις με το ψαλίδι, αλλά και διάφορες ιστορίες σε σενάριο άλλων. Από αυτές, ξεχωρίζουν το Il Mago Zurli (σενάριο του Carlo Triberti), σχετιζόμενο με έναν δημοφιλή παρουσιαστή παιδικών εκπομπών της εποχής, και το βιογραφικό κόμικ για τη ζωή του Ιταλού στρατιώτη Pietro Micca, εθνικού ήρωα του 18ο αιώνα (σενάριο του Milo Milani). Τη δεκαετία του 1970 ο Toppi συνεχίζει να συνεργάζεται με το Il Corriere dei Piccoli (μετονομασθέν σε Il Corriere dei Ragazzi) και την περίοδο αυτή, ξεκινά επίσης η μακρά συνοδοιπορία με το Il Giornalino. Ωστόσο, είναι όταν εντάσσεται στο δυναμικό του περιοδικού Messaggero dei Ragazzi, όπου του δόθηκε περισσότερη ελευθερία, που το σχεδιαστικό του στυλ αποκτά σιγά-σιγά τα ιδιαίτερα γνωρίσματά του. Το μαύρο κυριαρχεί, ενώ το χρώμα εμφανίζεται απευθείας στο χαρτί και όχι ως επιχρωματισμός, τα γκρο πλαν πληθαίνουν, τα καρέ καταργούνται και οι μορφές μπαίνουν η μία μέσα στην άλλη. Μεταξύ 1976 και 1978, ο Toppi σχεδιάζει τρία άλμπουμ για τη σειρά Un uomo, un’avventura, είτε σε σενάριο του Decio Canzio, είτε σε δικό του (L'uomo del Nilo – 1976, L'uomo del Messico – 1977, L'uomo delle Paludi – 1978). Η σειρά αυτή, που εκδίδεται από τις εκδόσεις Bonelli, συγκέντρωσε τα σπουδαιότερα ταλέντα των ιταλικών κόμικς (Hugo Pratt, Guido Crepax, Milo Manara, Dino Battaglia κ.ά.) και θεωρείται σταθμός στην ιστορία της εγχώριας σκηνής. Το 1979 δημοσιεύονται στο alter alter οι οκτώ πρώτες ιστορίες του Sharaz-De. Εμπνεόμενος από τις Χίλιες και Μία Νύχτες, ο Toppi δημιουργεί ένα από τα γνωστότερα έργα του, στο οποίο πειραματίζεται έντονα με τις αφηγηματικές νόρμες των κόμικς. Τα επόμενα χρόνια, δουλειές του Toppi δημοσιεύονται στα σημαντικότερα έντυπα της Ιταλίας: L'Eternauta, Comic Art, Orient Express, Corto Maltese και πολλά άλλα. Το στυλ του αποκρυσταλλώνεται σε τίτλους όπως οι I grandi nelle giallo (1982), Krull (1984), Il Collezionista (1984), M’Felewzi (1985), Chapungo (1985) και Isola gentile (1987). Τα μελάνια του ταξιδεύουν σε όλο σχεδόν τον κόσμο και τις εποχές, από την άφιξη των κονκισταδόρες στη Νότια Αμερική μέχρι τις μυστηριώδεις φυλές που ζουν μέχρι και σήμερα στην Παπούα-Νέα Γουινέα, ενώ συχνά εντάσσονται στη σφαίρα του φανταστικού. Στα 90’s συνεχίζει να είναι παραγωγικότατος, συνεισφέροντας μάλιστα στις διάσημες σειρές Martin Mystère και Tex. Από το πλήθος των κόμικς αυτής της περιόδου, θα μπορούσαμε να ξεχωρίσουμε τις ιστορίες του για το Corto Maltese (Blues – 1990, Il dossier Kokombo – 1991 κ.ά.). Την περίοδο αυτή γίνεται γνωστός και εκτός της πατρίδας του, καθώς η γαλλική εκδοτική μεταφράζει πολλά από τα έργα του. Αξίζει να σημειωθεί, ωστόσο, ότι παλαιότερα είχε συμμετάσχει στις σειρές Histoire de France en bandes dessinées και La Découverte du Monde για την Larousse. Από το 2000 και μετά, ο Toppi άρχισε να απομακρύνεται από τα κόμικς αυτά καθαυτά, δημιουργώντας κυρίως portfolio και πραγματοποιώντας πολυάριθμες εκθέσεις. Σε μία από αυτές, τον Μάιο του 2012 στην πόλη Χανγκτσόου της Κίνας, οι επισκεψιμότητα έφτασε τα δύο εκατομμύρια άτομα μέσα σε πέντε ημέρες! Το 2005 πρόσθεσε τρεις ιστορίες στον κόσμο του Sharaz-De και το 2011 δημιούργησε μικρές ιστορίες με φόντο τη μεσαιωνική Ιαπωνία στο άλμπουμ Luce dell'Est. Ο Sergio Toppi έφυγε στις 21 Αυγούστου του 2012, νικημένος από μακρόχρονη ασθένεια. Ενεργητικός μέχρι και το τέλος, άφησε πίσω του πολλά ημιτελή έργα, όπως η μεταφορά σε κόμικς της Καλέβαλα και τραγουδιών του Gustav Mahler. Άφησε όμως και μια σπουδαία παρακαταθήκη από καινοτόμα κόμικς, που προκαλούν θαυμασμό ακόμα και σήμερα. Διαβάστε στο GC: Οι ιστορίες του Toppi που κυκλοφόρησαν στη Βαβέλ Krull

Από πολύ παλιά, Οι Χίλιες και Μία Νύχτες, η συλλογή παραμυθιών από τη Μέση Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική και διάφορα άλλα μέρη της Ασίας, ασκούσαν τεράστια σαγήνη στον Δυτικό Κόσμο. Αντίθετα, για πολλούς αιώνες, η θέση των ιστοριών αυτών δεν ήταν ιδιαίτερα υψηλή στον αραβικό πολιτισμό: κρίνονταν ως κακογραμμένες, ικανές για διασκέδαση μόνο των παιδιών και των γυναικών, ενώ γενικά η φαντασία θεωρούνταν υποδεέστερη της «ανώτερης τέχνης» της ποίησης. Αλλά ο Sergio Toppi, ως Ιταλός, ανήκε στην πρώτη κατηγορία. Εμπνεόμενος, λοιπόν, από την πλούσια αυτή συλλογή, ο μεγάλος δημιουργός έπλασε τη σειρά Sharaz-De. Η αρχή έγινε το 1979 στο περιοδικό alter alter, με 8 ιστορίες, οι οποίες το 1984 συγκεντρώθηκαν σε έναν τόμο. Πολλά χρόνια αργότερα, το 2005 συγκεκριμένα, ο Toppi επέστρεψε στον μαγικό αυτό κόσμο, γράφοντας και σχεδιάζοντας τρεις ακόμα ιστορίες, οι οποίες εκδόθηκαν απευθείας σε έναν αυτοτελή τόμο. Πρώτη ύλη του Toppi δεν είναι οι διασημότερες ιστορίες (εξάλλου οι περιπέτειες του Αλί Μπαμπά, του Αλαντίν και του Σίμπαντ δεν αποτελούσαν μέρος της αυθεντικής συλλογής, προστέθηκαν από τους Ευρωπαίους μεταφραστές του 18ου αιώνα), αλλά ορισμένες άγνωστες στο ευρύ κοινό. Και δεν κάνει ακριβώς μεταφορά αυτών, καθώς αλλάζει ονόματα και σεναριακές λεπτομέρειες, κάνοντάς τις λίγο περισσότερο δικές του. Διαβάζουμε λοιπόν, μεταξύ άλλων, την ιστορία του Αμτζάντ που έψαχνε τον θησαυρό σε μια πόλη που δεν ήξερε κανείς, την παράξενη συμμαχία ενός εξόριστου πρίγκιπα και ενός θαυματουργού νάνου και τον έρωτα ενός νεαρού με ένα τζίνι στη μέση της ερήμου. Μεγάλη η φαντασία των παλιών παραμυθάδων με τις κελεμπίες, που μιλούσαν κάτω από τις χουρμαδιές, αλλά δεν είναι όλες οι ιστορίες το ίδιο ενδιαφέρουσες. Είναι όμως το χέρι και το μυαλό του Toppi που κάνουν αυτό το κόμικ αριστούργημα. Το σχέδιό του είναι ώριμο, πολύπλοκο, ελκυστικό, μοναδικό. Άλλοτε μόνο με μαύρο κι άλλοτε μόνο με χρώματα, ο Toppi σχεδιάζει με απίστευτο τρόπο τα πρόσωπα, τα ρούχα, τα τοπία, τα όπλα. Κάθε λεπτομέρεια έχει τη σημασία της, όχι απαραίτητα γιατί προάγει την ιστορία, αλλά επειδή είναι όμορφη και σοφά τοποθετημένη. Ο Toppi κατακερματίζει τη σελίδα, τα καρέ απουσιάζουν σε μεγάλο βαθμό και τα ολοσέλιδα δίνουν και παίρνουν, ενώ ταυτόχρονα μας παρουσιάζει και ορισμένες πιο παραδοσιακές σελίδες. Συνολικά αποδεικνύει ότι ήταν ένας μαέστρος της αφήγησης και ένας σπάνιος πρωτοπόρος. Συνηθίζω να βάζω βαθμολογίες στις παρουσιάσεις μου. Κακή συνήθεια, που μάλλον θα την κόψω από τούδε. Προτεινόμενη συνοδευτική μουσική: Relaxing Armenian music with duduk.