Αναζήτηση στην Κοινότητα

ΤΖΕΡΟΚΑΛΚΑΡΕ: Η ΠΡΟΦΗΤΕΙΑ ΤΟΥ ΑΡΜΑΝΤΙΛΛΟ Από το οπισθόφυλλο: Η Προφητεία του Αρμαντίλλο είναι το πρώτο βιβλίο κόμικς του Τζεροκαλκάρε. Μια ιστορία για το πώς διαχειρίστηκε την είδηση ότι μια αγαπημένη παιδική του φίλη έχασε τη ζωή της, με συμπρωταγωνιστή ένα γιγαντιαίο αρμαντίλλο που ενσαρκώνει τη συνείδησή του. Αφοπλιστικά αστείο, πνευματώδες και σύγχρονο, θεωρείται σήμερα ένα ορόσημο στην πρόσφατη ιστορία της 9ης Τέχνης, έχοντας πουλήσει πάνω από 300.000 αντίτυπα μόνο στην Ιταλία, όντας ο πιο δημοφιλής τίτλος του Ιταλού καλλιτέχνη-φαινόμενο. Δομημένη ως μια σειρά σύντομων ιστοριών που συνδέονται μεταξύ τους για να σχηματίσουν μια συνεκτική αφήγηση, αυτή η ιστορία υπήρξε το σημείο καμπής που έκανε τον Τζεροκαλκάρε διάσημο για την ικανότητά του να γράφει κωμωδία με βάθος, εντάσσοντας αρμονικά στην πλοκή έντονα δραματικά στοιχεία. Οι διαρκείς του αναφορές στην ιταλική κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα δεν δυσκολεύουν την ταύτιση των αναγνωστών σε όλο τον κόσμο, αφού τελικά πρόκειται αναμφίβολα για μία οικουμενική ιστορία της γενιάς της, μια ιστορία για την απώλεια, την αντιμετώπισή της και τη βίαιη ενηλικίωση. Η ιστορία: Το συγκεκριμένο κόμικ ήταν η πρώτη ολοκληρωμένη δουλειά του πασίγνωστου πλέον Zerocalcare και επικεντρώνεται στην απώλεια μιας πολύ αγαπημένης παιδικής του φίλης, της Καμίλ. Δεν πρόκειται βέβαια για μια ενιαία ιστορία, αλλά για πολλές μικρές ιστορίες, που αφηγούνται διαφορετικές εμπειρίες του δημιουργού, αλλά είναι σχετικές μεταξύ τους, δημιουργώντας ένα γενικό πλέγμα. Μέσω της αφήγησης του, ο Zero αποκαλύπτει τα συναισθήματά του, όχι μόνο για τον θάνατο της φίλης του και για τις αναμνήσεις του μαζί της από τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια, αλλά και για διάφορες καταστάσεις που αντιμετωπίζει στην καθημερινότητά του. Τον ακολουθεί πάντα ο φανταστικός του φίλος, το Αρμαντίλλο, ένα ζώο που επιβιώνει κλείνοντας τον εαυτό του σε μια θωρακισμένη προστατευτική μπάλα , το οποίο είναι η προσωποποίηση του υποσυνείδητου του δημιουργού και τον φορτώνει άγχη ,ανασφάλειες και φρούδες ελπίδες. Οι ιστορίες μας δείχνουν την σκέψη του, τον χαρακτήρα του και την γενικότερη ψυχοσύνθεση του, αλλά και τον τρόπο που βλέπει τα πράγματα, με πολλούς χαρακτήρες και συναισθήματα να εμφανίζονται με την μορφή πασίγνωστων χαρακτήρων της Ποπ Κουλτούρας, ζώων και ιστορικών ανθρώπων. Το πιο αξιέπαινο χαρακτηριστικό της γραφής του όμως, είναι ότι καταφέρνει να ισορροπήσει αριστοτεχνικά το χιούμορ και τον αυτοσαρκασμό, με δραματικά, ακόμη και θλιβερά γεγονότα. Αυτό που κάνει τον αναγνώστη να ταυτιστεί τόσο εύκολα με τον πρωταγωνιστή, και να αγαπήσει την ιστορία είναι ότι είναι βγαλμένη από την πραγματική ζωή. Αν και δεν ανήκω στην γενιά των 80s, όπως ο δημιουργός, ταυτίστηκα και λάτρεψα τον πρωταγωνιστή εξ αρχής. Μου έχει μείνει η αντίληψη ότι γνωρίζω πλέον αυτόν τον άνθρωπο προσωπικά. Το σχέδιο: To ξεχωριστό σχέδιο χαρακτηρίζεται από απλότητα, δωρικότητα και φυσικά απαράμιλλη ομορφιά. Τονίζει τα χιουμοριστικά στοιχεία αλλά και τα συναισθήματα των χαρακτήρων. Ο Zerocalcare έχει αναπτύξει ένα μοναδικό στυλ που νιώθω ότι προσθέτει πολλά στο σενάριο, και συμβάλλει στην προβολή των συναισθημάτων του. Έχει μια ιδέα καρτούν, και φαίνονται οι επιρροές του από άλλους μεγάλους δημιουργούς. Άλλωστε, όπως μαθαίνουμε, μεγάλωσε όπως πολλοί από εμάς, διαβάζοντας Manga, Αμερικάνικα, αλλά και Disney κόμικς. Η έκδοση: Ή μάλλον η εκδοσάρα, ήρθε στην ελληνική αγορά από τις εκδόσεις DOC MZ Publishing και Chaniartoon Press. Είναι σκληρόδετη και έχει ποιοτικό ματ χαρτί. Όπως αναφέρεται και στο εσωτερικό αποτελεί υβρίδιο της Ιταλικής Artist Edition, απ' όπου έχει πάρει το εξώφυλλο και τις δύο μικρές εισαγωγικές ιστορίες, και της Ιταλικής Colore 8-Bit Edition απ' όπου πήραν οι ιστορίες των χρωματισμό τους. Πέρα από τον κατατοπιστικό πρόλογο του Γιώργου Τσαγκόζη, η έκδοση έχει ΠΑΡΑ πολύ πλούσια αρθρογραφία και μια συνέντευξη του δημιουργού, όλα προϊόντα της δουλειάς που έκανε με πολύ μεράκι ο @ JohnnyMZ ο οποίος αξίζει αξίζει πραγματικά Άλλο όμως ένα στον Γιάννη, στον Τζόναθαν Τσικαρέλι και στον @ PhantomDuck για την εξαιρετική μετάφραση και επιμέλεια, που με έκαναν να νιώσω λες και διαβάζω κάτι που γράφτηκε εξ αρχής στα ελληνικά. Fun Fact: Η Προφητεία του Αρμαντίλλο κυκλοφόρησε αρχικά στην Ιταλία ως αυτοέκδοση! Και κλείνω με το από πάνω καρέ, που σίγουρα αποτελεί ένα , αν όχι το αγαπημένο μου καρέ του 2025. Όσο για την ιστορία τι να πω... Το καλύτερο πράγμα που διάβασα εδώ και καιρό. Συγκινητική, χιουμοριστική, ανθρώπινη, πραγματικά ΜΟΝΑΔΙΚΗ. Και μάλιστα σε μία από τις καλύτερες εκδόσεις που έχουμε δει ποτέ στην Ελλάδα. Ειλικρινά δεν ξέρω τι άλλο μπορώ να πω για αυτό το κόμικ. Απλά πρέπει να το έχετε! Καλή Ανάγνωση σε όλους/ες! ΥΓ: Παρακαλώ συγχωρέστε τις άχαρες φωτογραφίες σελίδων, δεν ήθελα να το ταλαιπωρήσω πιέζοντάς το στο σκάνερ.

Η πρώτη μεγάλη επιτυχία του Τζεροκαλκάρε, του σημαντικότερου ονόματος των σύγχρονων εναλλακτικών ευρωπαϊκών κόμικς, ήταν η «Προφητεία του Αρμαντίλλο», ενός ημιαυτοβιογραφικού έργου με πικρό χιούμορ για την απώλεια, τις νευρώσεις, τις αποτυχίες αλλά και τη συντροφικότητα μιας γενιάς που παλεύει να βρει την ψυχική της ισορροπία και την πολιτική ταυτότητά της. «Ονομάζεται “Προφητεία του Αρμαντίλλο” κάθε αισιόδοξη πρόβλεψη που στηρίζεται σε υποκειμενικά και ανορθολογικά στοιχεία καμουφλαρισμένα σε λογικά και αντικειμενικά, προορισμένη να τρέφει απογοήτευση, απελπισία και τύψεις, στον αιώνα των αιώνων. Αμήν». Οι προφητείες αυτές είναι καταδικασμένες όχι μόνο να μην εκπληρωθούν ποτέ, όταν τις διατυπώνει ο «φανταστικός φίλος» του Τζεροκαλκάρε που βρίσκεται μόνο μέσα στο κεφάλι του, αλλά και να τον γεμίζουν θλίψη κι ενοχές σε κάθε νέα αποτυχία που διαδέχεται την προηγούμενη και προηγείται της επόμενης, σε μια αλυσίδα δίχως τέλος. Κάπως έτσι εξηγεί ο Ιταλός δημιουργός τον τίτλο της πρώτης ολοκληρωμένης του αυτοέκδοσης από το 2011, έτος που φαίνεται πια τόσο «μακρινό» με δεδομένη την παραγωγική έκρηξή του από τότε μέχρι σήμερα· μια έκρηξη που τον μετέτρεψε σε ένα μοναδικό καλλιτεχνικό φαινόμενο όχι μόνο για την Ιταλία αλλά και για ολόκληρη την Ευρώπη. Γεννημένος το 1983, ο Τζεροκαλκάρε, κατά κόσμον Μικέλε Ρεκ, με την «Προφητεία του Αρμαντίλλο» (συνεργασία των εκδόσεων Chaniartoon Press και DocMZ Publishing, μετάφραση Γιάννης Ιατρού, Τζόναθαν Τσικαρέλι, 164 σελίδες) διαμόρφωσε την πολιτική του συνείδηση και ταυτότητα κατά τη σκληρή περίοδο του «μπερλουσκονισμού», συμμετέχοντας στις διαμαρτυρίες της Γένοβας με αφορμή τη Σύνοδο του G-8 το 2001 και υπό το σοκ της αστυνομικής και κρατικής βίας που οδήγησε στη δολοφονία του Κάρλο Τζουλιάνι, γεγονός που σημάδεψε τη μετέπειτα καριέρα του. Όπως αναφέρεται και στο σύντομο βιογραφικό του που περιλαμβάνεται στην υποδειγματικά προσεγμένη και πλούσια έκδοση: «Γνήσιο τέκνο της γενιάς του, ο Τζεροκαλκάρε μεγάλωσε με τα κόμικς και τις ταινίες κινουμένων σχεδίων της Disney, με αμερικανικά κόμικς και μάνγκα, με τα βιντεοπαιχνίδια της Nintendo με προεξέχον το Game Boy, με επιρροές από την τηλεόραση και τον κινηματογράφο της εποχής, όπως το Star Wars και το Jurassic Park. Παράλληλα με τις ποπ αναφορές του, μεγαλώνοντας ανακάλυψε την πανκ σκηνή και τα πολιτικοποιημένα μονοπάτια των καταλήψεων, όπου έκανε τα πρώτα βήματά του ως καλλιτέχνης σχεδιάζοντας φλάιερ, αφίσες, εξώφυλλα δίσκων και φυσικά κόμικς». Αυτά δημοσιεύονταν σε περιοδικά (Carta), ανθολογίες (Zero Tolleranza), φανζίν (Antifa!nzine) και εφημερίδες (Liberazione και La Repubblica) ενώ παράλληλα εργαζόταν περιστασιακά ως καθηγητής ιδιαιτέρων μαθημάτων γαλλικών, μεταφραστής ντοκιμαντέρ κυνηγιού και ψαρέματος, συμβασιούχος στο αεροδρόμιο Φιουμιτσίνο και άλλες δουλειές του ποδαριού. «Η Προφητεία του Αρμαντίλλο» όμως το 2011 απογείωσε την καριέρα του με αποτέλεσμα τα βραβεία να διαδέχονται το ένα το άλλο, τα επόμενα βιβλία του να ξεπερνούν σε πωλήσεις τις 100 χιλιάδες αντίτυπα και να προκύψουν και δύο σειρές animation στο Netflix («Κατά μήκος της διακεκομμένης γραμμής» και «Αυτός ο κόσμος δε θα με κάνει κακό») με μεγάλη επιτυχία. Τι είναι όμως αυτό που κάνει το «Αρμαντίλλο» τόσο ιδιαίτερο και ενδιαφέρον; «Το αρμαντίλλο, ένα μικρό τεθωρακισμένο θηλαστικό που επιβιώνει κλείνοντας τον εαυτό του σε μια προστατευτική μπάλα, γίνεται το άλτερ έγκο του δημιουργού, η φωνή του υποσυνείδητού του. Μέσα από αυτόν τον φανταστικό συνομιλητή, ο Τζεροκαλκάρε ψυχογραφείται. […] Ο δημιουργός από τις σελίδες του κόμικς μοιράζεται μαζί μας μικρά και μεγάλα συμβάντα που τον καθόρισαν, μέσα από τις σχέσεις του με τους φίλους του, την οικογένειά του και μια μεγάλη γκάμα ζωόμορφων χαρακτήρων. Έτσι, βλέπουμε τις κοινωνικές σχέσεις του, τα επαγγελματικά του, τα ερωτικά του, πάντα με οδηγό το χιούμορ και το ταλέντο του. Μας αφήνει να τα ερευνήσουμε, να πάρουμε δύναμη από τις εξομολογήσεις του και να φωτίσουμε όχι μόνο τα δικά του, αλλά και τα δικά μας σκοτάδια», τονίζει ο Γιώργος Τσαγκόζης στον εύστοχο πρόλογό του περιγράφοντας ιδανικά τις δυσκολίες μιας γενιάς που μεγάλωσε χειρότερα από την προηγούμενη. Κάποια μέλη της ωστόσο, όπως ο Τζεροκαλκάρε δεν το βάζουν κάτω. Κι αν δεν καταφέρνουν να αλλάξουν τον κόσμο, τουλάχιστον μπορούν να γελούν μαζί του, ακόμα κι όταν κλαίνε. Κόμικς στην Καλαμάτα Δεν είναι λίγες οι φορές που η Καλαμάτα φιλοξένησε σημαντικά γεγονότα για τα κόμικς: εκθέσεις, παρουσιάσεις, προβολές, συζητήσεις κ.ά. Σε μια τέτοια εκδήλωση με τίτλο «Κουβεντιάζοντας για τα Ελληνικά Κόμικς» μας καλεί το Κέντρο Δημιουργικού Ντοκιμαντέρ (Κουτσομητοπούλου 6), μεθαύριο Δευτέρα 23 Ιουνίου στις 8 το βράδυ, με ελεύθερη είσοδο και καλεσμένους τους βραβευμένους και ιδιαίτερα παραγωγικούς τα τελευταία χρόνια John Antono, Γεωργία Ζάχαρη και Στηβ Στιβακτή. Οι τρεις καλλιτέχνες, σε μια ζωντανή συζήτηση που θα συντονίσει η Λίλα Γκλεγκλέ, θα παρουσιάσουν τη δουλειά τους και θα μιλήσουν για την πορεία τους στον χώρο των ελληνικών κόμικς. Μια πορεία που είναι διαρκώς ανοδική και θα έχει ακόμα πολλά ενδιαφέροντα επεισόδια. Και το σχετικό link...

Μεγάλωσε διαβάζοντας Ντίσνεϋ, έμαθε ιταλικά για να γνωρίσει τους αγαπημένους του κομίστες και σήμερα εκδίδει στα ελληνικά το έργο του πιο εμβληματικού δημιουργού της σύγχρονης ιταλικής σκηνής. Μιλήσαμε με τον εκδότη – δημοσιογράφο και μεταφραστή κόμικς Γιάννη Ιατρού, για την αγάπη του προς τα κόμικς και ιδιαίτερα τα ιταλικά, για το πώς από μικρός αναγνώστης και ερασιτέχνης μεταφραστής έγινε επαγγελματίας συνεντευξιαστής δημιουργών, και τελικά εκδότης. Μας μίλησε για την έκδοση της Προφητείας του Αρμαντίλλο στα ελληνικά, την ανταπόκριση του διάσημου Ιταλού δημιουργού της Προφητείας Τζεροκαλκάρε για την ελληνική έκδοση, μας είπε ποιο ελληνικό κόμικς θα ήθελε να δει στο Netflix και τα μελλοντικά σχέδια της DocMZ Publishing. Γιάννη, πώς ξεκίνησε η αγάπη σου για τα κόμικς και ιδιαίτερα για τα ιταλικά; Διαβάζω κόμικς από τότε που θυμάμαι τον εαυτό μου, βασικά έμαθα να διαβάζω μέσα από τα κόμικς – κάτι που εξηγεί τη διαχρονική αδυναμία μου στον σωστό τονισμό των λέξεων, αφού τα διάβαζα όλα κεφαλαία. Έτυχε να γαλουχηθώ μέσα από τις σελίδες των περιοδικών Ντόναλντ και Αλμανάκο, αλλά και των υπόλοιπων εκδόσεων κόμικς με ήρωες του Ντίσνεϋ από τις εκδόσεις Νέα Ακτίνα (Μίκυ Μάους, Κλασικά, ΚΟΜΙΞ), επομένως διέκρινα το σχέδιο των αμέτρητων Ιταλών καλλιτεχνών που δημοσιεύονταν στις σελίδες του: Τζόρτζιο Καβατσάνο, Μάσιμο Ντε Βίτα, Σίλβια Τζίκε, Λούτσιο Λεόνι, ήταν μερικά από τα ονόματα που ξεχώρισα από παιδί, αναζητώντας ενστικτωδώς το σχέδιό τους καθώς ξεφύλλιζα τα επόμενα τεύχη που μου αγόραζαν οι γονείς μου. Μεγαλώνοντας, μου καλλιεργήθηκε το ενδιαφέρον για τη μετάφραση και τη δημοσιογραφία. Ξεκίνησα μαθήματα ιταλικών και ήδη σε ηλικία 13 ετών βρέθηκα να πραγματοποιώ συνεντεύξεις με γνωστούς δημιουργούς κόμικς με ήρωες του Ντίσνεϋ, κατά βάση Ιταλούς. Ανοίγοντας τους αναγνωστικούς μου ορίζοντες, σταδιακά άρχισα να εξερευνώ όλο και περισσότερο την πλούσια παράδοση των ιταλικών κόμικς, ανακαλύπτοντας καλλιτέχνες όπως ο Μίλο Μανάρα, ο Τανίνο Λιμπερατόρε, ο Αντρέα Πατσιέντζα, ο Αλτάν, ο Βιτόριο Τζαρντίνο, ο Ούγκο Πρατ, ο Τιτσιάνο Σκλάβι και άλλοι τόσοι ακόμα. Είχα την τύχη να περάσω ένα εξάμηνο ως φοιτητής Erasmus στη Ρώμη και να επισκεφτώ όσο περισσότερα φεστιβάλ κόμικς μπορούσα, βιώνοντας από κοντά τη ζωντάνια και την αμείωτη πειραματική διάθεση της ιταλικής σκηνής κόμικς. Πώς φτάνουμε από αναγνώστης και δημοσιογράφος κόμικς να γίνεσαι εκδότης; Παραμένω και τα δύο προηγούμενα πάντως! (γέλια) Η πιο ειλικρινής απάντηση είναι ότι το ένα έφερε το άλλο.Το μικρόβιο της μετάφρασης μου είχε ήδη μπει από τότε που ο Χρήστος Τερζόπουλος των εκδόσεων Νέα Ακτίνα μου είχε προτείνει να μεταφράζω Disney κόμικς από αγγλικά και ιταλικά… Μετά έκλεισαν και έμεινα με το απωθημένο. Είχα γνωρίσει έναν μεγάλο αριθμό δημιουργών κόμικς, όχι μόνο μέσα από τη δημοσιογραφική μου δραστηριότητα, αλλά και από τη συμμετοχή μου στη διοργάνωση διαφόρων φεστιβάλ κόμικς ανά την επικράτεια (AthensCon, The Comic Con, Chaniartoon – International Comics & Animation Festival), όπου συνήθως αναλαμβάνω χρέη υπεύθυνου διεθνών καλεσμένων, διερμηνέα ιταλικών και επιμελητή εκθέσεων. Πολλοί από τους καλλιτέχνες με τους οποίους είχα επαφές, ενδιαφέρονταν να δουν τα λιγότερο ή περισσότερο γνωστά έργα τους να δημοσιεύονται στην Ελλάδα – μεταξύ μας, πιστεύω ότι πολλοί εξ αυτών αναζητούν τρόπο να ξανάρθουν. (γέλια) Στην αρχή πρότεινα σε άλλους Έλληνες εκδότες να βγάλουν κάποιους από τους τίτλους που μου φαίνονταν ενδιαφέροντες, αλλά, ο καθένας για τους δικούς του λόγους, δεν ανταποκρίθηκαν. Επομένως σκέφτηκα: γιατί δεν το κάνω εγώ κατευθείαν; Το πρώτο βιβλίο κόμικς που κυκλοφόρησε από την DocMZ Publishing ήταν το Infierno!, ένα βουβό κόμικς δίχως καμία λεζάντα και κανένα συννεφάκι διαλόγου, δια χειρός Τίτο Φαράτσι και Σίλβια Τζίκε. Οι δυο τους με βοήθησαν σημαντικά στα πρώτα εκδοτικά μου βήματα, αφού είχαμε γίνει ήδη φίλοι – με την Τζίκε γνωρίζομαι από τα 13 μου – άρα υπήρχε απόλυτη εμπιστοσύνη και ανοχή στους πειραματισμούς και την απειρία μου. Ο Φαράτσι εδώ και μερικά χρόνια είναι υπεύθυνος των εκδόσεων κόμικς ενός από τους μεγαλύτερους ιταλικούς εκδοτικούς οίκους, του Feltrinelli, επομένως οι συμβουλές του ήταν καθοριστικές – εξίσου υποστηρικτικοί βέβαια, υπήρξαν και πολλοί Έλληνες συνάδελφοι στους οποίους κάθε τόσο προστρέχω για βοήθεια. Το καλό με την επιλογή ενός βουβού κόμικς σαν πρώτη έκδοση ήταν ότι δεν υπήρχε ο επιπλέον κόπος της μετάφρασης και της συνακόλουθης επιμέλειας (lettering, διορθώσεις, διορθώσεις, διορθώσεις), κάτι που κληθήκαμε να αντιμετωπίσουμε στους επόμενους δύο τίτλους που κυκλοφόρησαν τον πρόσφατο Μάιο, των Σμάλτο & Τζόννυ των Τζόρτζιο Πετσίν και Τζόρτζιο Καβατσάνο και Όλυμπος Α.Ε. των Βιντσέντζο Τσεράμι και Σίλβια Τζίκε. Η εμπειρία από τις δύο τελευταίες εκδόσεις απεδείχθη πολύτιμη για την προετοιμασία της Προφητείας του Αρμαντίλλο, του πρώτου ολοκληρωμένου έργου του Τζεροκαλκάρε στα ελληνικά. Πώς αποφασίσατε να βγάλετε την Προφητεία του Αρμαντίλλο στα ελληνικά και ποιες ήταν οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε; Η Προφητεία του Αρμαντίλλο ήταν από τα πρώτα κόμικς χωρίς παπιά και ποντίκια που διάβασα! Ήταν δώρο ενός παιδικού φίλου μου που είχε επισκεφτεί τη Ρώμη το 2015, ο οποίος είχε ζητήσει απ’ το κομιξάδικο που το αγόρασε «το καλύτερο ιταλικό κόμικς που κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή». Μαγεύτηκα αμέσως από την αμεσότητα της αφήγησης και την απλότητα του σχεδίου, αλλά και τη φυσικότητα με την οποία εναλλάσσει διαρκώς τη συναισθηματική κατάσταση των χαρακτήρων του – και κατ’ επέκταση του αναγνώστη. Μετά το κλείσιμο του Μπλε Κομήτη όπου πρωτοδημοσιεύτηκαν ιστορίες του (Kobane Calling), οι εκδόσεις Polaris κυκλοφόρησαν ένα βιβλίο του Τζεροκαλκάρε (Στον μακαρίτη Αϊ-Βασίλη) το 2021 αλλά δε συνέχισαν. Το 2023 ξεκίνησα να συνεργάζομαι με το φεστιβάλ κόμικς και κινουμένων σχεδίων Chaniartoon. Συζητώντας με τον διοργανωτή του φεστιβάλ Μάριο Ιωαννίδη το ενδεχόμενο να προσκαλέσουμε τον Τζεροκαλκάρε σε κάποια επόμενη διοργάνωση, συμφωνούσαμε ότι θα είχε περισσότερο νόημα αν είχαν κυκλοφορήσει περισσότερα έργα του στα ελληνικά. Έτσι, ήταν μία από τις πρώτες βλέψεις αμφότερων όταν την επόμενη χρονιά ξεκινήσαμε την εκδοτική μας δραστηριότητα – έτσι συνεργαστήκαμε για να φέρουμε σε πέρας το ομολογουμένως φιλόδοξο πρότζεκτ της μεταφοράς στην Ελλάδα του συνόλου της βιβλιογραφίας του Ιταλού καλλιτέχνη-φαινόμενο. Η μεγαλύτερη δυσκολία θα έλεγα πως ήταν το κομμάτι της μετάφρασης, καθώς ο Τζεροκαλκάρε χρησιμοποιεί διαρκώς ιταλική και ειδικότερα ρωμαϊκή αργκό στα κείμενά του. Επομένως έπρεπε να είμαστε πολύ προσεκτικοί για να αποδοθούν σωστά οι διάλογοι στα ελληνικά – καθοριστική γι’ αυτό ήταν η συμβολή του ελληνόφωνου Ιταλού συνεργάτη της DocMZ Publishing Τζόναθαν Τσικαρέλι, ο οποίος επισφραγίζει με την παρουσία του στην ομάδα την γλωσσική πιστότητα. Ποια ήταν η αντίδραση του Τζέρο όταν του κάνατε κρούση για να κυκλοφορήσει το κόμικς στα ελληνικά; Είχα γνωρίσει τον Τζεροκαλκάρε κατά τη διάρκεια του Erasmus μου, στην πρώτη μεγάλη έκθεση που αφιέρωσε σε αυτόν το Μουσείο Τέχνης του 21ου Αιώνα (MAXXI) στη Ρώμη το 2019. Τον είχα πλησιάσει δειλά-δειλά και του ζήτησα να μου υπογράψει τα βιβλία μου με τα σπαστά ιταλικά μου. Ήταν πολύ προσηνής και φιλικός, μου είχε κάνει πολύ καλή εντύπωση γιατί δεν ήθελε να με ξεπετάξει, αλλά αφιέρωσε αρκετό χρόνο για να συζητήσουμε, παρά τα ανυπόμονα βλέμματα των επόμενων από μένα στην ουρά. Κρατήσαμε επαφή, συναντηθήκαμε ξανά μερικούς μήνες αργότερα στη Νάπολη, όπου το έδωσα μερικά τεύχη του Μπλε Κομήτη που δημοσίευαν το Kobane Calling σε συνέχειες, και αργότερα του έστειλα ένα αφιέρωμα που είχα γράψει για εκείνον και το έργο του στο Καρέ Καρέ της Εφημερίδας των Συντακτών. Οι συνεννοήσεις για την μετάφραση του βιβλίου στα ελληνικά έγιναν απευθείας με την Bao Publishing, τον εκδοτικό οίκο με τον οποίο συνεργάζεται, επομένως τις προάλλες που τον συνάντησα ξανά στη Νάπολη και του αποκάλυψα ότι είμαι ένας από τους δύο Έλληνες εκδότες του, φάνηκε να είναι μια ευχάριστη έκπληξη και για εκείνον. Μου απάντησε «τώρα που έκανα τη σύνδεση είμαι δύο φορές χαρούμενες που θα κυκλοφορήσει στα ελληνικά!», ενώ σχολίασε με νόημα πως δεν έχει έρθει ποτέ στην Ελλάδα… ακόμα. O Γιάννης Ιατρού με τον Zerocalcare στο Comicon Napoli 2025. Γιατί πιστεύεις ότι ο Τζεροκαλκάρε είχε τόσο μεγάλη επιτυχία παγκοσμίως; Νομίζω ότι το εξηγεί καλύτερα ο ίδιος στη συνέντευξη που μου παραχώρησε για την κυκλοφορία του νέου βιβλίου στα ελληνικά, επομένως θα παραπέμψω απευθείας στην απάντησή του. Λέει ο Τζεροκαλκάρε: «Εν μέρει, προφανώς ένα από τα αποτελέσματα της παγκοσμιοποίησης είναι ότι σε πολλές διαφορετικές περιπτώσεις έχουμε τα ίδια πολιτιστικά καταναλωτικά αγαθά: βλέπουμε τα ίδια κινούμενα σχέδια, τις ίδιες ταινίες, παίζουμε τα ίδια βιντεοπαιχνίδια, τρώμε τα ίδια πράγματα κ.λ.π. Μερικά από αυτά τα πράγματα είναι κοινές εμπειρίες. Όμως, το θέμα είναι ότι ο ελάχιστος κοινός παρονομαστής για να καταφέρεις να συντονιστείς με αυτό που διηγούμαι είναι να βιώνεις το ίδιο αίσθημα ανεπάρκειας, ίσως ανασφάλειας ή και ευθραυστότητας, που στην πραγματικότητα δεν έχει ηλικιακούς ή γεωγραφικούς περιορισμούς. Αν το ‘χεις μέσα σου, είναι κάτι που σου επιτρέπει να αναγνωρίσεις την παράνοια που βιώνει ο χαρακτήρας μου. Αντίθετα, αν ήσουν ένα πολύ ήρεμο άτομο, γεμάτο αυτοπεποίθηση, ίσως ακόμα κι αν είσαι από τη Ρώμη, από τη γειτονιά μου και στην ηλικία μου, πάλι να μην κατάφερνες να ταυτιστείς με αυτό που αφηγούμαι». Η αφίσα της πρώτης σειράς του Τζεροκαλκάρε στο Netflix, Κατά Μήκος της Διακεκομμένης Γραμμής. Το κόμικς γράφτηκε το 2011. Τι πιστεύεις ότι το κάνει να είναι τόσο επίκαιρο 14 χρόνια μετά; Πριν από μένα, το ίδιο πρέπει να πίστεψε και το Netflix για να βασίσει την πλοκή της πρώτης σειράς του Τζεροκαλκάρε πάνω του. (γέλια) Το ενδιαφέρον με αυτό το έργο είναι ότι, ενώ περιγράφει μία πολύ συγκεκριμένη και σαφώς οριοθετημένη γεωγραφική περιοχή και χρονική περίοδο σαν background της ιστορίας που αφηγείται, δομείται με τέτοιο τρόπο που μπορείς να αντιληφθείς ακριβώς το συνολικό πνεύμα του, ακόμη κι αν δε μοιράζεσαι τα ίδια ή παρόμοια ερεθίσματα, αφού μπορείς πολύ εύκολα να το φέρεις στα μέτρα του δικού σου πού και του δικού σου πότε. Μπορεί να μην έχουμε Σπακαροτέλα, αλλά έχουμε τον Κορκονέα, δεν έχουμε Κάρλο, αλλά έχουμε Παύλο… κατάλαβες. Από την άλλη, πολλές από τις πολιτισμικές του αναφορές είναι πράγματι καθολικές: ταινίες όπως Star Wars και Jurassic Park, μάνγκα και άνιμε όπως το Fist of the North Star, κόμικς όπως το Blacksad… Αλλά πέραν όλων αυτών, ο συναισθηματικός αντίκτυπος της ανθρώπινης απώλειας και η εξομολογητική διήγηση μιας νεανικής ανθρώπινης σχέσης είναι μερικά από τα απολύτως άχρονα στοιχεία αυτού του εξαιρετικού κόμικς του Τζεροκαλκάρε – δεν είναι τυχαίο ότι έχει μεταφραστεί σε άλλες επτά γλώσσες μέχρι σήμερα. Ποιο ελληνικό κόμικς θα ήθελες να δεις σε μια μεγάλη τηλεοπτική πλατφόρμα; Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε ταινίες και σειρές – τόσο με ηθοποιούς όσο και κινουμένων σχεδίων – οι οποίες αντλούν την έμπνευσή τους από τα κόμικς να κατακλύζουν τον κινηματογράφο και τις διάφορες τηλεοπτικές πλατφόρμες. Το Happy! και το Watchmen στο HBO, το Κατά Μήκος της Διακεκομμένης Γραμμής και το πρόσφατο Eternauta στο Netflix, το Invincible και το The Boys στο amazon prime, για να μη μιλήσουμε για το Disney+. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει αυτή η κουλτούρα – ειδικά σε ό,τι αφορά τις ενήλικες σειρές κινουμένων σχεδίων, έχουμε να δούμε κάτι άξιο λόγου από το Ουκ αν λάβοις παρά του μη έχοντος, ενώ τα ελληνικά κόμικς, αν και βρίσκονται σε ανοδική πορεία, δεν είναι το πιο εξαγώγιμο προϊόν μας, ενώ παραμένουν στην κοινή αντίληψη εν πολλοίς στο φάσμα του niche, για να απασχολήσουν σοβαρά μία ελληνική εταιρεία παραγωγής. Στην Ελλάδα μόνο Τα Χρονικά του Δρακοφοίνικα με τον Αδάμαστο και τα Κουραφέλκυθρα με το 5λεπτο short στο Cinobo το έχουν καταφέρει με έναν τρόπο μέχρι στιγμής – αλλά μιλάμε για μια εξαίρεση στον κανόνα. (Τα Κουραφέλκυθρα είχαν και μια αριστουργηματική live action μεταφορά του Θείου Αιμιλίου στην εκπομπή του Βασίλη Λεβέντη, αλλά τι σας λέω κι εγώ τώρα…) Επομένως, δυστυχώς μία τέτοια συζήτηση δε μου φαίνεται ρεαλιστική αυτή τη στιγμή. Θα μου επιτρέψεις όμως να μη βάλω φραγμούς στη φαντασίωσή μου και να αναφερθώ σε περισσότερα από ένα κόμικς που θα ήθελα να μεταφερθούν στη μικρή οθόνη. Θα μπορούσα να δω πολύ άνετα το Hard Rock, τη χιουμοριστική σειρά με αυτοαναφορικά στοιχεία του Tasmar, ως σειρά κινουμένων σχεδίων – πιστεύω θα είχε μεγάλη επιτυχία γιατί συνδυάζει μια εύπεπτη εικαστικά αισθητική με ένα πολύ φρέσκο στόρι. Πλάκα-πλάκα, το σχεδιαστικό και αφηγηματικό ύφος του Τάσου Μαραγκού είναι πολύ κοντά σε αυτό του Τζεροκαλκάρε. Αντίστοιχα, θα ήθελα πολύ να δω τον ξεκαρδιστικό Φωτογράφο των Βαβαγιάννη – Δερβενιώτη σε σειρά κινουμένων σχεδίων, ή ακόμα και μια σειρά σύντομων επεισοδίων με σενάρια α λα Κουραφέλκυθρα. Μιας και τα άνιμε κερδίζουν διαρκώς έδαφος στις προτιμήσεις του δυτικού τηλεθεατή, θεωρώ ότι μια καλή περίπτωση για αυτό θα ήταν το Galaxia του Μάνου Λαγουβάρδου, μια διαγαλαξιακή περιπέτεια δράσης με manga αισθητική. Τέλος, μπορώ εύκολα να φανταστώ την ιστορική σειρά του Θανάση Καραμπάλιου 1800 ως σειρά εποχής ζωντανής δράσης – τώρα που το σκέφτομαι, αν κρίνω από τις τάσεις της ελληνικής τηλεόρασης τα τελευταία χρόνια, το τελευταίο θα μπορούσε να μην προϋποθέτει τη συμμετοχή κάποιας μεγάλης τηλεοπτικής πλατφόρμας. Τι άλλο ετοιμάζει η DocMZ Publishing το επόμενο διάστημα; Η DocMZ Publishing είναι μία από τις πτυχές της DocMZ Entertainment, ενός φιλόδοξου πρότζεκτ με αναφορά στην ευρύτερη ποπ κουλτούρα, το θέαμα και την ψυχαγωγία. Γεννήθηκε σε μεγάλο βαθμό από την ανάγκη μου να δω στα ελληνικά κόμικς που αγαπώ να διαβάζω ο ίδιος, να μπορέσω να μοιραστώ με την υπόλοιπη κοινότητα που αυτή τη στιγμή δεν μπορεί να τα διαβάσει εύκολα λόγω γλώσσας. Πολλά ιταλικά χιουμοριστικά κόμικς σε μεγάλο βαθμό δεν έχουν μεταφραστεί καν στα αγγλικά. Μερικές φορές νιώθω σαν να τα μεταφράζω για να τα δείχνω στους φίλους μου και να μπορώ επιτέλους να συζητήσω με κάποιον για αυτά. (γέλια) Η αρχική προσέγγιση ήταν η μετάφραση μη Disney κόμικς Ιταλών καλλιτεχνών που είναι γνωστοί στην Ελλάδα κυρίως για την δουλειά τους με την Disney. Αν δείτε τους πρώτους, αλλά και πολλούς από τους επόμενους τίτλους μας, αυτό γίνεται εύκολα αντιληπτό. Η περίπτωση του Τζεροκαλκάρε και η συγκυρία της συνέκδοσης – της σύμπραξης δηλαδή δύο εκδοτικών οίκων για την κυκλοφορία ενός κοινού βιβλίου – μου αποκάλυψαν τη γοητεία αυτού του μοντέλου συνεργασιών, οι οποίες δεν είναι και πολύ συνηθισμένες στο χώρο μας. Ωστόσο, νομίζω ότι είναι ένα μονοπάτι που θα ήθελα να εξερευνήσω, καθώς ο νεοσύστατος εκδοτικός μας οίκος αναζητά το βηματισμό και την ταυτότητά του. Έτσι λοιπόν, τα προσεχή σχέδιά μας περιλαμβάνουν δύο κατηγορίες εκδόσεων. Η πρώτη αφορά στις καθαρά δικές μας εκδόσεις, οι οποίες θα κινηθούν στο ίδιο μοτίβο, με την κυκλοφορία νέων βιβλίων των καλλιτεχνών με τους οποίους συνεργαζόμαστε ήδη όπως η Σίλβια Τζίκε και ο Τζόρτζιο Καβατσάνο, αλλά και με άλλους. Μπορώ να αναφέρω ενδεικτικά το έργο των Στέφανο Τουρκόνι και Τερέζα Ραντίτσε όπως το Porto proibito (Το Απαγορευμένο Λιμάνι) για το οποίο έχουμε ήδη συζητήσει, αλλά και ιερών τεράτων που δε βρίσκονται πλέον στη ζωή όπως ο Λουτσιάνο Μποτάρο. Η δεύτερη αφορά στις «συνεταιρικές» εκδόσεις, οι οποίες μας δίνουν τη δυνατότητα να πειραματιζόμαστε με διαφορετικά είδη και να μεταφράζουμε έργα μεγάλων Ιταλών – και όχι μόνο – καλλιτεχνών. Σε αυτό το μήκος κύματος, θα δείτε πολλές εκπλήξεις το επόμενο διάστημα, για τις οποίες δεν μπορώ να μιλήσω ακόμα, τόσο αναφορικά με τους συνεργαζόμενους καλλιτέχνες, όσο και με τους εκδοτικούς οίκους με τους οποίους θα ενώσουμε δυνάμεις. Η παρουσίαση του κόμικ θα γίνει στις 14/6 στις 20:30 στο Πεδίον του Άρεως στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Beers and books 2025! Και το σχετικό link...

Μετά τη μεγάλη επιτυχία που γνώρισε πέρυσι η σειρά κινουμένων σχεδίων «Κατά μήκος της διακεκομμένης γραμμής» του κορυφαίου Ιταλού δημιουργού κόμικς Zerocalcare, φέτος το καλοκαίρι επέστρεψε στο Netflix για νέο γύρο εντυπώσεων. Όταν τριάντα πέντε πρόσφυγες από τη Λιβύη που μετανάστευσαν με βάρκα στην Ιταλία μεταφέρονται σε μια δομή φιλοξενίας δίπλα σε ένα σχολείο στα ανατολικά προάστια της Ρώμης, η τοπική κοινωνία διχάζεται. Ακροδεξιές ομάδες επιτίθενται στους ξένους και προσπαθούν να ξεσηκώσουν τη γειτονιά προκειμένου να επιτύχουν την απομάκρυνσή τους από τη γειτονιά, η οποία γεμίζει με αφίσες που μιλούν για «εισβολή» και «αλλοίωση πληθυσμού», παίρνοντας με το μέρος τους τον σύλλογο γονέων και κηδεμόνων που ανησυχεί για την ασφάλεια των παιδιών τους. Στον αντίποδα, οι ευαισθητοποιημένοι κάτοικοι – μεταξύ των οποίων και ο πρωταγωνιστής Τζεροκαλκάρε – αντιδρούν, υπερασπιζόμενοι τους κατατρεγμένους πρόσφυγες και τα δικαιώματά τους. Η αντιπαράθεση κλιμακώνεται στο δημοτικό συμβούλιο όπου πρόκειται να παρθεί η σχετική απόφαση για τη μετεγκατάστασή τους. Την ίδια στιγμή, ένας παλιός φίλος του Τζέρο επιστρέφει στη γειτονιά ύστερα από αρκετά χρόνια απουσίας και προσπαθεί να αναγνωρίσει το μέρος στο οποίο μεγάλωσε και να βρει τη θέση του σε αυτό. Μέσα από την παράλληλη εξιστόρηση της σχέσης του Τζέρο με τον Σέζαρε από την παιδική τους ηλικία μέχρι σήμερα και της διαμάχης των ναζιστών με τους αντιφασίστες για το μέλλον της δομής φιλοξενίας, η σειρά καταφέρνει να αναδείξει μια σειρά από κοινωνικά, πολιτικά, αλλά και πολύ προσωπικά ζητήματα. Η αυτοαναφορική προσέγγιση του δημιουργού επιτρέπει στον θεατή να νιώσει εξ αρχής άνετα, αισθανόμενος ότι παρακολουθεί την εξομολόγηση σκέψεων και βιωμάτων ενός τρίτου – μέχρι που κάποια στιγμή τα σημεία ταύτισης, εν πολλοίς αποσπασματικά, γίνονται τόσα που η προβολή στα καθ’ ημάς γίνεται αναπόφευκτη. Στη σειρά «Αυτός ο κόσμος δεν θα με κάνει κακό» (Movimenti Production, DogHead Animation, Bao Publishing), τη δεύτερη τηλεοπτική παραγωγή του δημοφιλούς Ιταλούς καλλιτέχνη η οποία κυκλοφόρησε στο Netflix τον Ιούνιο του 2023, οι συντελεστές παίρνουν τη σκυτάλη από το προηγούμενο πόνημα και το πάνε ένα βήμα παραπέρα. Η πολυπλοκότητα των ανθρώπινων σχέσεων και των κοινωνικοπολιτικών διεργασιών που λαμβάνουν χώρα σε μια κοινωνία, καθώς και η διασύνδεση των παραπάνω μεταξύ τους δημιουργούν έναν καμβά εντός του οποίου δεν χωρούν εύκολες λύσεις τύπου άσπρο-μαύρο. Η συναισθηματική ένταση και ο βαθύς προβληματισμός που προκαλείται αναπόφευκτα από τις θεματικές που αγγίζει, απαλύνονται και ταυτόχρονα αισθητοποιούνται αφήνοντας μεγαλύτερο αντίκτυπο μέσα από τη διαρκή ειρωνεία, τις υπερβολές και το σουρεαλιστικό χιούμορ της σειράς, συχνά διανθισμένα με αναφορές στην ποπ κουλτούρα της εποχής. Από τη Ρώμη στη Γάζα μέσω… Λούκα Την προηγούμενη εβδομάδα έλαβε χώρα το μεγαλύτερο φεστιβάλ κόμικς στη γειτονική Ιταλία, το περίφημο Lucca Comics & Games, με καλεσμένους τεράστιους καλλιτέχνες, όπως ο Frank Miller, ο Jim Lee, ο Naoki Urasawa, ο Craig Thompson, ο Garth Ennis, ο Hiro Mashima και ο Don Rosa. Πρόκειται για μία από τις μεγαλύτερες και τις πιο ιστορικές ευρωπαϊκές εκδηλώσεις του είδους. Παρά τα ανωτέρω, φέτος στην επικαιρότητα κυριάρχησε η απόφαση του Τζεροκαλκάρε να μη συμμετάσχει στην εκδήλωση, ανακοινώνοντας δημόσια την επιλογή του. Αιτία στάθηκε η χορηγία που έλαβε η διοργάνωση από την ισραηλινή πρεσβεία, η οποία εξώθησε τον καλλιτέχνη να προβεί σε αυτή τη συμβολική κίνηση. Βαθιά πολιτικοποιημένος ο ίδιος όσο και τα έργα του, ο Τζέρο έχει βρεθεί στη Γάζα και επιχειρεί τακτικά να προβάλλει τα σχετικά ζητήματα μέσω του βήματος και της διεισδυτικότητας που κατέχει από τη δουλειά του. Η απόφασή του έγινε βορά πολιτικής εκμετάλλευσης και διαστρεβλώσεων ακόμη και από κεντρικά πολιτικά στελέχη όπως ο Ματέο Σαλβίνι, φτάνοντας να τον κατηγορούν δημόσια μέχρι και για αντισημιτισμό. Οι Ισραηλινοί δημιουργοί κόμικς Τόμερ και Ασάφ Χανούκα, λόγω της επίσκεψης των οποίων είχε δοθεί η σχετική επιχορήγηση, αναγκάστηκαν επίσης να ακυρώσουν την παρουσία τους εξαιτίας των αντιδράσεων που προκλήθηκαν. Αξίζει να αναφερθεί ότι παρά τη στοχοποίηση του Τζεροκαλκάρε από τους πολέμιους τόσο του ίδιου όσο και της Παλαιστίνης, τόσο η διοργάνωση του Lucca όσο και οι Εβραίοι δημιουργοί κόμικς τοποθετήθηκαν δημόσια υπέρ του καλλιτέχνη, ο οποίος τελικά δημοσιοποίησε ένα κόμικς είκοσι τεσσάρων σελίδων στην ιστοσελίδα του περιοδικού «Internazionale» με το οποίο συνεργάζεται προκειμένου να εξηγήσει περαιτέρω την επιλογή του και να απαντήσει στην κριτική που δέχτηκε. Κατά ένα ενδιαφέρον παιχνίδι της μοίρας, μια αντίστοιχη προβληματική εμφανίζεται και στη σειρά «Αυτός ο κόσμος δεν θα με κάνει κακό», με τη μορφή του ηθικού διλήμματος κατά πόσο οφείλεις να αξιοποιείς το βήμα που σου δίνεται για να παίρνεις δημόσια θέση σε θέματα αρχών. «Ζορμπάς» Η επίσημη παρουσίαση του ολοκαίνουργιου γκράφικ νόβελ του Soloup από τις εκδόσεις Διόπτρα με τίτλο «Νίκος Καζαντζάκης – ΖΟRΜΠΑΣ – Πράσινη πέτρα ωραιότατη», θα γίνει τη Δευτέρα 13 Νοεμβρίου και ώρα 19.00 στο Μουσείο Μπενάκη (Πειραιώς 138, Αθήνα). Για τη μεταφορά του λογοτεχνικού ήρωα του Νίκου Καζαντζάκη θα μιλήσουν ο καθηγητής Θανάσης Αγάθος, ο ηθοποιός Μανώλης Μαυροματάκης και φυσικά ο δημιουργός του κόμικς Soloup. Συντονίζει η δημοσιογράφος Ελεωνόρα Ορφανίδου και προλογίζει ο εκδότης Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος, ενώ την εκδήλωση πλαισιώνουν οι μουσικοί Στάθης Καραπάνος (φλάουτο), Αχιλλέας Γουάστωρ (πιάνο) και Jason Γουάστωρ (κρουστά). Και το σχετικό link...

Ένα προφίλ και μια μικρή ανάγνωση της βιβλιογραφίας του 38χρονου δημιουργού, με αφορμή τη σειρά που σχεδίασε, έγραψε και σκηνοθέτησε στο Netflix. Ιταλία. Χώρα με μεγάλη παράδοση στην κουζίνα, στα τυριά, τα αλλαντικά και τα ζυμαρικά, στα αλκοολούχα ποτά, στον νεορεαλιστικό κινηματογράφο, στους διαγωνισμούς τραγουδιού και στα εντυπωσιακά σόου, στο θέατρο, τη σύγχρονη φιλοσοφία και τα κόμικς. Ενώ πολλοί πάγκοι με μεταχειρισμένα βιβλία διαθέτουν τευχίδια με κόμικς προηγούμενων δεκαετιών σε χαμηλές τιμές, αυτή τη στιγμή στα βιβλιοπωλεία της Ιταλίας, εκεί που τοποθετούνται τα graphic novels, τα ράφια καλύπτονται από τις συλλογές μικρών ιστοριών που σχεδίασε ο Τζεροκαλκάρε (Zerocalcare), ίσως ο πιο σημαντικός δημιουργός κόμικ της ιταλικής χερσονήσου τα τελευταία χρόνια. Ξεφυλλίζω μερικές από τις συλλογές του και προσπαθώ να καταλάβω τι γράφει στο οπισθόφυλλο: α) «Τίποτα νεότερο από το μέτωπο της Ρεμπίμπια (Niente di nuovo sul fronte di Rebibbia)», με μικρές ιστορίες που έγραψε από το 2019 μέχρι το 2021 που πραγματεύονται τις άθλιες συνθήκες διαβίωσης των φυλακισμένων στη Ρεμπίμπια, ένα προάστιο βορειοανατολικά της Ρώμης όπου ο Τζέροκαλκάρε μεγάλωσε και ζει, το φαινόμενο της cancel culture και προσωπικές του ιστορίες μέσα στην καραντίνα. β) «Κάθε καταραμένη Δευτέρα στις δύο (Ogni maledetto Lunedi su due)», που αφηγείται το μανιφέστο των millenials που δεν θέλουν να παραδεχτούν πως είναι ενήλικες. γ) το graphic novel “Kobane Calling”, μια αυτοβιογραφία του νεαρού δημιουργού που ταξιδεύει στη Μέση Ανατολή και στην επαρχία της Ροζάβα με μια οργάνωση που υποστηρίζει την αντίσταση των Κούρδων στη Συρία. Αποσπάσματά του δημοσιεύτηκαν στο ανεξάρτητο, ιταλικό περιοδικό Internazionale και στην Ελλάδα, σε τεύχη του βραχύβιου περιοδικόυ κόμικς Μπλε Κομήτης. Δεν υπάρχει απόδοση των έργων του στα ελληνικά, αλλά η σειρά του Netflix «Κατά μήκος της διακεκομμένης γραμμής (Tear along the dotted line) την οποία σχεδίασε, έγραψε, σκηνοθέτησε και έδωσε την φωνή του στους περισσότερους χαρακτήρες των έξι επεισοδίων, είναι η πιο προσβάσιμη και συναισθηματικά ισχυρή γνωριμία με την πολιτική σάτιρα και τον κόσμο του Τζεροκαλκάρε, στον οποίο τίποτα δεν είναι αρμονικά σχεδιασμένο. Ένας 38χρονος… ασβεστόλιθος Καλκάρε στα ελληνικά σημαίνει ασβεστόλιθος. Ασυνήθιστο ψευδώνυμο επέλεξε ο 38χρονος Μικέλε Ρεκ, αλλά η επιρροή της τηλεόρασης και των διαφημίσεων που διαμόρφωσαν την ποπ κουλτούρα της δεκαετίας του ’90 ήταν καταλυτική στα βιώματά του. Γι’ αυτό και επέλεξε αυτές τις δύο λέξεις που άκουσε σε ένα διαφημιστικό σποτ για να κρύψει την πραγματική του ταυτότητα σε μια συζήτηση στο ίντερνετ. Ήταν 2001, όταν ήταν μαθητής στην τελευταία τάξη του γαλλικού λυκείου που τον έγραψε η Γαλλίδα μητέρα του. Η βία στην σύνοδο της G8 στη Γένοβα και η δολοφονια του 23χρονου Κάρλο Τζουλιάνι άφησε μια τεράστια πληγή στην συλλογική μνήμη της Ιταλίας, αλλά και στον 18χρονο Μικέλε Ρεκ, που με αφορμή τα επεισόδια σχεδίασε τα πρώτα του σκίτσα. Άλλαξε πολλές δουλειές. Από ελεγκτής εναέριας κυκλοφορίας μέχρι δάσκαλος φυσικής κατ’ οίκον. Εμπειρίες που αποτύπωσε σε πολλές ιστορίες με έναν ιδιότυπο σαρκασμό και αστείρευτη αυθεντικότητα. Για να καλύψει το ενοίκιο του σπιτιού του με έναν πιο δημιουργικό τρόπο αποφάσισε να συμμετάσχει σε φεστιβάλ κόμικς, στα οποία εμβληματικοί εκδοτικοί οίκοι της χώρας και εφημερίδες όπως η La Repubblica αρχίζουν να ανακαλύπτουν το ταλέντο του. Η πρώτη έκδοση των ιστοριών του έγινε το 2011 με τον τίτλο «Η προφητεία του Αρμαντίλο», με πρωταγωνιστή τον ίδιο και ένα πορτοκαλί αρμαντίλο που εκφράζει τις ενοχικές σκέψεις της συνείδησής του που δεν τον αφήνουν ελεύθερο να δημιουργήσει, να αγαπήσει, να σχεδιάσει, να μιλήσει. Αυτές οι ιστορίες, μαζί με μεταγενέστερες, αποτέλεσαν την βάση της σειράς του Netflix που τον περασμένο Οκτώβριο εκτόπισε σε δημοφιλία το «Παιχνίδι του Καλαμαριού». Λοιπές αυτοβιογραφικές ιστορίες δημοσιεύονται στο μπλογκ του, ενώ διακρίνεται απανωτά από λογοτεχνικούς θεσμούς της χώρας. Μια θεματολογία γεμάτη ειλικρίνεια Αν και το μετρό της Ρώμης είναι ένα από τους πιο «ατημέλητους» υπόγειους σιδηροδρόμους της Ευρώπης, έξω από τον σταθμό της Ρεμπίμπια υπάρχει μια τεράστια τοιχογραφία με ένα μαμούθ με αριθμό φυλακισμένου, του οποίου τα οστά βρέθηκαν εκεί στα 80s, να συμβολίζει την περηφάνια όσων αποτελούν μέρος της. «Καλωσορίσατε στην Ρεμπίμπια. Μια φετούλα παραδείσου ανάμεσα στην Τιμπουρτίνα και την Νομεντάνα, γη του μαμούθ, των ρεγιόν, των έρημων σωμάτων και των μεγάλων καρδιών. Εδώ μας λείπουν όλα, δεν χρειαζόμαστε τίποτα», είναι ο υπότιτλος της τοιχογραφίας, η οποία δεν έχει βανδαλιστεί και δεν έχει καταστραφεί από κανέναν κάτοικο. Στα λόγια του Τζέροκαλκάρε υπάρχει ένας έντονος σαρκασμός και μια εμφανής απογοήτευση για τις συνθήκες στις οποίες έχει μεγαλώσει η γενιά του. Η κεντρική ιδέα της σειράς του Netflix αφορά τη διαχείριση του θανάτου μιας παιδικής του φίλης, αλλά ο Ιταλός δημιουργός δεν σκοπεύει να εξιστορήσει το πώς έγινε και το πώς το διαχειρίζεται ο ίδιος, αλλά να παρουσιάσει στιγμιότυπα από τη ζωή του σαν μια ρετροσπεκτίβα, για να φτάσει στο σήμερα. Άβολες στιγμές στην ερωτική του στιγμή, παιδικές αμφιβολίες που προκύπτουν από την ανάγκη του για επιβεβαίωση, εικόνες από την εργασιακή του εμπειρία και την επαφή του με νεαρούς μαθητές, πικρές συνειδητοποιήσεις απεικονίζονται με μια καθόλου επιεική ειλικρίνεια και φανερά υπόγειες πολιτικές αναφορές που κάνουν τους Ιταλούς millenials και τη Gen Z να ταυτίζονται με την ιστορία του. Σε όλες τις δημιουργίες του, η πολιτική δεν μένει ποτέ εκτός πλάνου. Αν θέλει κανείς να κατανοήσει ένα κομμάτι της ιταλικής κοινωνίας και να βρει τα κοινά που την ενώνουν με τη δικιά μας, η φωνή του Τζέροκαλκάρε εκπέμπει δυνατά, αγγίζει πολλούς αναγνώστες και πάντοτε δημιουργεί νέα ερωτήματα για τον ίδιο, αλλά και το προς τα πού πηγαίνει ο καθένας από εμάς. Δεν ξέρω αν πρέπει να μεταφραστεί στα ελληνικά, γιατί όλο και κάποιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό θα ξεφύγει στη διαδικασία, αλλά η σειρά του Netflix είναι μια καλή ευκαιρία για να τον ανακαλύψετε. Ποτέ δεν είναι αργά για μια καλοειπωμένη ιστορία. Και το σχετικό link...

Τζεροκαλκάρε – Μικέλε Ρεκ: Ο κορυφαίος δημιουργός κόμικς της σύγχρονης ιταλικής σκηνής μιλάει για τη ζωή του, τα βιβλία του και τη συνεργασία του με το Netflix. Όχι πολλά χρόνια πριν – το 2018 – μέσα από τις σελίδες του βραχύβιου περιοδικού κόμικς «Μπλε Κομήτης» γνωρίσαμε στην Ελλάδα τον Τζεροκαλκάρε, καλλιτεχνικό ψευδώνυμο του Μικέλε Ρεκ (Michele Rech), του διασημότερου αυτή τη στιγμή δημιουργού κόμικς στην Ιταλία. Οι λιγοστές σελίδες από το «Kobane Calling», το κόμικς με το οποίο μας συστήθηκε στα ελληνικά, ήταν αρκετές για να μας θαμπώσουν με τη μαεστρία με την οποία χειρίζεται το χιούμορ, την πολιτική σάτιρα και τα καρέ. Το φθινόπωρο που μας πέρασε κυκλοφόρησε στο Netflix μια μίνι σειρά κινουμένων σχεδίων δημιουργίας του ίδιου, στην οποία χαρίζει τη φωνή του σε όλους τους χαρακτήρες πλην ενός. Στα επτά επεισόδια της σειράς «Κατά μήκος της διακεκομμένης γραμμής» βλέπουμε ένα αντιπροσωπευτικό κράμα από τα πιο αγαπητά κόμικς του Τζεροκαλκάρε, όπου ο ίδιος παλεύει με το πένθος, την εργασιακή επισφάλεια, και ένα τεράστιο αρμαντίλλο «υποδύεται» τη συνείδησή του. H σειρά έκανε πάταγο στην Ιταλία, πράγμα που συμβαίνει και με τα κόμικς του. Βρέθηκε στην πρώτη θέση ξεπερνώντας ακόμα και το «Squid game». Το πρώτο του μεγάλης έκτασης κόμικς μάλιστα, «Η προφητεία του αρμαντίλο», επανεκδόθηκε στην Ιταλία 24 φορές και έχει πουλήσει μέχρι στιγμής περισσότερα από 150 χιλιάδες αντίτυπα. Λίγο πριν από το τέλος του 2021 κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις Polaris το κόμικς του «Στον μακαρίτη Άϊ-Βασίλη», ένα σπαρταριστό αφήγημα όπου μετά τον θάνατο του Άϊ-Βασίλη, ο γιος του – ένας χαραμοφάης, άεργος, «κηφήνας» – αποδεικνύεται περίτρανα ανίκανος να αναλάβει τα ηνία της «Κλάους Α.Ε.» που παράγει τα παιχνίδια, τα ξωτικά ξεκινούν απεργία, οι τάρανδοι-διοικητικοί υπάλληλοι είναι απεργοσπάστες, και η πολιτική σάτιρα περνιέται υποδειγματικά μέσα από τα εορταστικά κλισέ. Πώς όμως επιλέγει κανείς τα κόμικς ως μέσο για να εκφραστεί και πώς γίνεται το «πέρασμα» από τα κόμικς στα κινούμενα σχέδια; «Τα απογευματινά κινούμενα σχέδια στην ιταλική τηλεόραση, τα κόμικς και τα ιαπωνικά manga ως έφηβος με έπεισαν ότι θέλω να ζωγραφίζω και να εικονογραφώ. Όταν άρχισα να τριγυρνάω και γενικά να περνάω την ώρα μου στο κοινοτικό κέντρο της Ρώμης, ένα κέντρο όπου οι διάφορες κοινότητες της πόλης μαζεύονται για ομαδικές δραστηριότητες, κοινωνική υποστήριξη, δημόσια ενημέρωση καθώς και άλλους σκοπούς, όλοι συνεισέφεραν με τα ταλέντα τους. Μπορούσα να ζωγραφίσω και αυτό ήταν η αρχή», μου λέει ο Μικέλε σε συνέντευξη που μου παραχώρησε. «Σε ότι αφορά τα κινούμενα σχέδια, πάντα ήθελα να δοκιμάσω τις δυνάμεις μου σε αυτό το μέσο, το θεωρώ συναρπαστικό. Δεν ήμουν σίγουρος ότι θα μπορούσα να το κάνω με επιδέξιο τρόπο, ενώ ταυτόχρονα συνεργάζομαι με την τεράστια ομάδα που απαιτεί μια παραγωγή κινουμένων σχεδίων. Είχα την τύχη να δουλέψω με ανθρώπους που σεβάστηκαν το προσωπικό στιλ και τον τόνο μου. Επίσης, στα κόμικς μου πάντα ανέφερα τις αγαπημένες μου μουσικές και στο πλαίσιο ενός κινουμένου σχεδίου μπόρεσα να ντύσω τις ιστορίες μου με αυτές τις μουσικές». Ο Τζεροκαλκάρε έχει δημιουργήσει ιστορίες ενηλικίωσης όπως αυτή που διηγείται στη σειρά του Netflix, πολιτικές ιστορίες όπως αυτή που κυκλοφόρησε πρόσφατα στα ελληνικά («Στον μακαρίτη Άϊ-Βασίλη», εκδόσεις Polaris, μετάφραση: Γιάννης Μιχαηλίδης), ενώ η πρώτη του ιστορία (ανέκδοτη στα ελληνικά) «La Nostra Storia alla Sbarra» (γρήγορη μετάφραση: Η ιστορία μας στο μπαρ) είναι μια ιστορία που έγραψε και κυκλοφόρησε για να στηρίξει τον δικαστικό αγώνα 25 νεαρών Ιταλών που συνελήφθησαν κατά τη διάρκεια των αιματηρών διαδηλώσεων κατά της συνάντησης των G8 στη Γένοβα το 2001. Στις διαδηλώσεις κατά τις οποίες η ιταλική αστυνομία άσκησε υπέρμετρη βία εις βάρος διαδηλωτών που εναντιώνονταν στην παγκοσμιοποίηση συμμετείχε και ο Μικέλε. Η μεγαλύτερη δυσκολία στο να διηγείται τέτοιου είδους ιστορίες είναι κατά τα λόγια του ίδιου «το να παραμένεις αξιόπιστος». «Έχω υποσχεθεί στον εαυτό μου να είμαι απόλυτα ειλικρινής, και αυτό σημαίνει να είμαι ειλικρινής συγχρόνως με το να είμαι αστείος και με το να είμαι δίκαιος λέγοντας μια ιστορία. Αυτό είναι η μεγαλύτερη πρόκληση». Το «Kobane Calling», το κόμικς μέσα από το οποίο μας συστήθηκε στα ελληνικά (παρότι δεν έχει κυκλοφορήσει ολόκληρο) είναι ένα ρεπορταζιακού τύπου κόμικ το οποίο πραγματεύεται το ταξίδι του Μικέλε στο συριακό Κουρδιστάν και στα σύνορα Τουρκίας-Συρίας. Λίγα χιλιόμετρα μακριά από την πολιορκημένη πόλη Κομπάνι, ανάμεσα στους Κούρδους αριστερούς υπερασπιστές της δημοκρατικής αυτόνομης περιοχής της Ροζάβα, όπου ο λαός πολεμούσε ενάντια στις δυνάμεις του Ισλαμικού Κράτους, ο Μικέλε έζησε, πολέμησε εθελοντικά στο πλευρό των Κούρδων αυτονομιστών και κατέγραψε σε ένα συναρπαστικό κόμικς όσα έζησε εκεί. Σχετικά με αυτή του την απόφαση μας λέει: «Όταν ήμουν έφηβος, οι ομάδες στις οποίες συνδέθηκα ήταν πολύ κοντά στην ιταλική κουρδική κοινότητα. Ήμασταν εκεί όταν η Ιταλία αρνήθηκε το πολιτικό άσυλο στον Οτσαλάν, και πάντα ένιωθα μια βαθιά συγγένεια με τα δεινά και τον σκοπό τους. Όταν κλήθηκα να δω πώς λειτουργούσαν τα τρία καντόνια της Ροζάβα, κοινωνικά και πολιτικά, δεν μπορούσα να χάσω αυτή την ευκαιρία». «Κατ' αρχάς αυτό το μέρος του κόσμου δεν είναι ποτέ στις κυρίαρχες ειδήσεις, στη χώρα μου και στο μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης. Συγχέεται με τις γενικές τρομοκρατικές δραστηριότητες στη Μέση Ανατολή. Και αυτό βοηθά στην ενίσχυση του οράματος που επιβάλλει η Τουρκία, ότι οι Κούρδοι είναι όλοι μια γιγάντια τρομοκρατική ομάδα. Τι κι αν οι Κούρδοι ήταν στρατηγικοί σύμμαχοι των ΗΠΑ στις θετικές επεμβάσεις τους στην ευρύτερη περιοχή στο παρελθόν; Αυτή τη στιγμή συμβαίνουν τόσες πολλές καταχρήσεις που δεν αναφέρονται στις ειδήσεις, που νιώθω περισσότερο από ποτέ ότι είναι απαραίτητο να ρίξουμε φως σε αυτή τη συγκεκριμένη περιοχή του κόσμου, η οποία τα τελευταία χρόνια προσπάθησε να γίνει φάρος ελπίδας για τις δημοκρατίες στην περιοχή». Ο ίδιος μου λέει ότι το να σχεδιάζει και να διηγείται ιστορίες που έχει ζήσει δεν είναι μια στιλιστική επιλογή αλλά το μοναδικό πράγμα για το οποίο είναι ικανός. «Δεν μπορώ να διηγηθώ κάτι που δεν έχω ζήσει. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν έχω γράψει μια ιστορία με σκοπό να την εικονογραφήσει κάποιος άλλος». «Αναφορικά με την επιτυχία που έχει η σειρά στο Netflix, είμαι ευγνώμων που οι άνθρωποι της παραγωγής δεν ξόδεψαν τα χρήματά τους για να με αφήσουν να το κάνω, αλλά από την κυκλοφορία της σειράς και έπειτα η ζωή μου έχει γίνει πολύ δύσκολη. Είναι τόσα πολλά τα μηνύματα, τα αιτήματα και οι προωθητικές ανάγκες της σειράς. Απλά σκοτώστε με απαλά, που λέει και το τραγούδι». Η σειρά προκάλεσε ένα μίνι-σκάνδαλο στην Τουρκία, με την εφημερίδα «Σαμπάχ» να κατακρίνει την εμφάνιση (ως κάμεο) της σημαίας του Εργατικού Κόμματος του Κουρδιστάν, γνωστού και ως ΡΚΚ, στη σειρά. «Η σημαία που σήκωσε αντιδράσεις στην Τουρκία είναι το σύμβολο του YPG (“Μονάδες Προστασίας του Λαού”, δηλαδή μιας κουρδικής πολιτοφυλακής της Συρίας), και για μένα αντιπροσωπεύει τα διακριτικά εκείνων που υπερασπίστηκαν τα δικαιώματα του λαού τους και των γυναικών ιδιαίτερα, καθώς η Συρία δεχόταν έφοδο από το Ισλαμικό Κράτος. Εκείνων που έδωσαν τη ζωή τους πολεμώντας ενάντια στον ισλαμικό φονταμενταλισμό». Σχετικά με την απεικόνιση των προσωπικών του βιωμάτων και σκέψεων στο χαρτί και στην οθόνη και τη συνακόλουθη σύνδεση του κόσμου με αυτά, μου εξομολογείται ότι εξακολουθεί να νιώθει αμήχανα και να εντυπωσιάζεται με την ανταπόκριση που δέχεται η δουλειά του. «Αρχικά οι ιστορίες μου είναι προσωπικές, αλλά διαλέγω αυστηρά τι θα εκθέσω και τι όχι. Δεν είναι μια άσκηση πλήρους αποκάλυψης για μένα. Αυτό που δεν σταματά να με εκπλήσσει όμως είναι η ανταπόκριση του κόσμου, το πώς μια τόσο περίεργη και δυσλειτουργική ζωή σαν τη δική μου δημιουργεί τέτοια ταύτιση στον κόσμο. Νόμιζα ότι κανείς δεν θα νοιαζόταν για τα πράγματα που σκέφτομαι και με ενοχλούν. Φαίνεται τελικά πως υπάρχουν περισσότεροι "σπασμένοι" και απογοητευμένοι άνθρωποι απ’ ό,τι πίστευα». Όπως αναφέρθηκε και προηγουμένως τόσο στον «Μακαρίτη Άϊ-Βασίλη», στη σειρά ή στα υπόλοιπα κόμικς του, παρά το γεγονός ότι η ιστορία και η πλοκή είναι εντελώς χιουμοριστικές, εισάγει underground ή απροκάλυπτα πολιτικές και κοινωνικές ανησυχίες ή ιδέες του. Και είναι κάτι που, όπως μου λέει, το προσπαθεί αρκετά. «Στον "Μακαρίτη Άϊ-Βασίλη" μίλησα ουσιαστικά για τους αγώνες των εργατών στην Ιταλία από τη δεκαετία του εβδομήντα, ακόμη και στα χρόνια της τρομοκρατίας, που προσφέρεται με τη μορφή της κωμωδίας και της σάτιρας για την εργασιακή εκμετάλλευση. Ήθελα να κοροϊδέψω τους φίλους μου που είναι γονείς, με ένα πιο "αληθινό" παραμύθι για τις γιορτινές τους μέρες. Αντί γι’ αυτό κατέληξα να ανοίξω ξανά παλιές πολιτικές πληγές. Αυτό που με τρέλανε όταν πρωτοκυκλοφόρησε το βιβλίο ήταν ότι πολλοί μού είπαν στα social media: "Είσαι ξεπουλημένος! Κάνεις παιδικά βιβλία για να βγάλεις περισσότερα χρήματα τώρα!" και ήταν ξεκάθαρο ότι δεν είχαν διαβάσει, ούτε καν ξεφυλλίσει το βιβλίο». Και το σχετικό link...

Η πρώτη αυτοτελής έκδοση του Τζεροκαλκάρε στα ελληνικά κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Polaris, λίγες μέρες πριν από τα Χριστούγεννα, προσδίδοντας μια διαφορετική νότα στο γιορτινό κλίμα των ημερών. «Ο Άϊ-Βασίλης είναι πλέον νεκρός! Το ιατρικό ανακοινωθέν για τον Άγιο, μεγιστάνα των παιχνιδιών και ιδιοκτήτη της εταιρείας Κλάους, συνταράσσει. Η απώλεια του μεγαλοβιομήχανου προκαλεί αλυσιδωτές αντιδράσεις, όπου εμπλέκονται οι κληρονόμοι του αλλά και τα ξωτικά που εργάζονται στα εργοστάσιά του και αντιμετωπίζουν το φάσμα της απόλυσης. Η μεγάλη αβεβαιότητα οδηγεί σε βίαιες διαδηλώσεις και ένοπλο αγώνα των ξωτικών. Οι γιορτές καταστρέφονται! Τα παιδιά θα ξαναπάρουν δώρα; Ποιος κρύβεται πίσω από τις δολοφονίες ξωτικών; Ποιος χτυπά τους Ταρανδο-κόπ; Ποιοι θα μεταναστεύσουν σε αναζήτηση καλύτερης ζωής; Τι θα γίνει μετά την απεργία των Ιπτάμενων ηλικιωμένων γυναικών που παραδίδουν τα Θεοφάνια τα παραδοσιακά γλυκίσματα στα "καλά" παιδιά; Υπάρχουν αρκετά κάρβουνα για να πάρουν τα "κακά" παιδιά ή οι ανθρακωρύχοι συμμάχησαν με τις Ιπτάμενες; Ο Άϊ-Βασίλης έφυγε, αλλά μετά τι;». Μία από τις πιο πρόσφατες δουλειές του Τζεροκαλκάρε, «Στον μακαρίτη Άϊ-Βασίλη» (A Babbo morto), κυκλοφόρησε στα ελληνικά λίγες μέρες πριν από τα Χριστούγεννα από τις εκδόσεις Polaris, σε μετάφραση του Γιάννη Μιχαηλίδη. Σημειώνοντας τεράστια επιτυχία στην Ιταλία με περίπου 100.000 πωληθέντα αντίτυπα τις πρώτες εβδομάδες κυκλοφορίας του τον χειμώνα του 2020, το ιδιαίτερο αυτό βιβλίο κόμικς αποτελεί μια εναλλακτική και πρωτότυπη προσέγγιση όχι μόνο στο πνεύμα των Χριστουγέννων, αλλά και για τον καθιερωμένο τρόπο γραφής του δημοφιλούς καλλιτέχνη. Ξεφεύγοντας από το κλασικό αυτοβιογραφικό μοτίβο που μας έχει συνηθίσει, ο Τζεροκαλκάρε στήνει μια αλληγορική ιστορία από το μηδέν, με ένα ιδιαίτερο υπόβαθρο, παραλλάσσοντας πρόσωπα και καταστάσεις. Οι βασικοί πρωταγωνιστές είναι πρόσωπα που όλοι γνωρίζουμε τρόπον τινά, τίθενται όμως σε ένα ελαφρώς διαφορετικό και απρόσμενο πλαίσιο. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο… μακαρίτης Άϊ-Βασίλης, ο οποίος δεν μοιράζει απλά δώρα στα παιδιά όλου του κόσμου αλλά λειτουργεί στο πλαίσιο μιας εξαιρετικά κερδοφόρου επιχείρησης παιχνιδιών, της Κλάους στο Ροβανιέμι του Βόρειου Αρκτικού Κύκλου. Ο θάνατός του πυροδοτεί μια σειρά από εξελίξεις οι οποίες, αν απομονωθούν από αυτό το παράδοξο χριστουγεννιάτικο παζλ, βρίσκουν αναφορά στη σύγχρονη πραγματικότητα, τόσο σε εθνική όσο και σε παγκόσμια κλίμακα. Οι διάδοχοι του μεγαλοεπιχειρηματία Αγίου Βασίλη δεν είναι άξιοι να συνεχίσουν το όραμά του – ο ένας είναι βουτηγμένος στα πάθη και απομονώνεται, ενώ η άλλη προσβλέπει μόνο στο πρόσκαιρο κέρδος. Αυτό έχει άμεσο αντίκτυπο στο εργατικό δυναμικό: απογοητευμένα από τη διαχείριση της νέας εργοδοσίας που περνά σε μαζικές απολύσεις, τα ξωτικά αποφασίζουν να διεκδικήσουν τα εργασιακά τους δικαιώματα. Απεργίες, διαδηλώσεις, συγκρούσεις με τους τηρητές του νόμου και της τάξης – τους ταράνδους! – οδηγούν σε αιματηρές αναταραχές. Στο μεταξύ, ένας αθώος καταλήγει κατά τη διάρκεια των συμπλοκών και ενώ όλα δείχνουν ότι δολοφονήθηκε από τα όργανα του νόμου, αντί να διαλευκανθεί η υπόθεση, γινόμαστε μάρτυρες μιας εξωφρενικής συγκάλυψης. Οι κοινωνικές συγκρούσεις ταλαντεύουν τις εύθραυστες ισορροπίες με αποτέλεσμα την προσφυγή στον ένοπλο αγώνα. Γρήγορα όμως μια προβοκάτσια με άρωμα παρακράτους θα ανατρέψει τη λαϊκή στήριξη στα αιτήματα των ξωτικών και θα καταλήξουν υπό διωγμό στο περιθώριο. Όποιος απειλεί τους πραγματικούς αυτουργούς των εγκλημάτων καταλήγει αργά ή γρήγορα σε άσχημο τέλος. Τοποθετημένα με έναν αφαιρετικό και αποσπασματικό τρόπο, τα διάφορα στοιχεία που συνθέτουν αυτή την αλληγορική χριστουγεννιάτικη ιστορία σε πρώτη ανάγνωση ξενίζουν τον αναγνώστη αφού έρχονται σε έντονη αντίθεση με το ευδιάθετο, γιορτινό κλίμα που αναμένει να αντικρίσει. Δεν του είναι όμως ξένα. Η αυθαιρεσία των εργοδοτών, η εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων από την πολιτική ηγεσία, η αστυνομική βία και συγκάλυψη, η προσφυγιά και η περιθωριοποίηση, η δολοφονία μαρτύρων ή ερευνητών πολύκροτων υποθέσεων που φτάνουν αρκετά ψηλά στην πυραμίδα της εξουσίας, είναι όλα καταστάσεις με τις οποίες είμαστε δυστυχώς εξοικειωμένοι. Αυτός ίσως να είναι και ο τελικός στόχος του Τζεροκαλκάρε. Η επιλογή των Χριστουγέννων ως οχήματος για την πολιτική και κοινωνική κριτική του στη σύγχρονη πραγματικότητα και τα ήθη που τη χαρακτηρίζουν δεν είναι διόλου τυχαία. Ερχόμενη σε κόντρα με τη λάμψη, τα χρώματα και τα ευχάριστα συναισθήματα με τα οποία είναι συνυφασμένο το έθιμο, η ουσία της ιστορίας είναι βαθιά κυνική, σκοτεινή και στενάχωρη. Αυτή η υπέρμετρη αντίθεση, πέρα από τα χιουμοριστικά αντανακλαστικά, αναδεικνύει ακόμα περισσότερο τους προβληματισμούς που τίθενται. Το ερώτημα είναι, γιατί όλα αυτά δεν μας ενοχλούν το ίδιο όταν τα βλέπουμε να συμβαίνουν γύρω μας; Οι αντιθέσεις αναδεικνύονται και με τη διαρκή εναλλαγή εικαστικού ύφους, αφού οι ασπρόμαυρες σελίδες που παραπέμπουν σε νουάρ αστυνομικό ρεπορτάζ εναλλάσσονται με τις πολύχρωμες εικόνες που εκ πρώτης όψεως θυμίζουν παιδικό παραμύθι. Ο Τζεροκαλκάρε Κάποιες αναφορές ενδέχεται να ξενίσουν τον αναγνώστη που δεν είναι εξοικειωμένος με τα ιταλικά έθιμα της περιόδου. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Μπεφάνα, μιας ηλικιωμένης γυναίκας με μορφή μάγισσας που, σύμφωνα με την ιταλική λαϊκή παράδοση, πετάει με τη σκούπα της την παραμονή των Επιφανίων και μοιράζει γλυκά ή κάρβουνο στα καλά και κακά παιδιά αντίστοιχα. Οι επιμελητές της ελληνικής έκδοσης έχουν προσθέσει έναν πίνακα με σχετικές σημειώσεις. Ο Τζεροκαλκάρε συστήθηκε στο ελληνικό κοινό μέσα από τις σελίδες του περιοδικού «Μπλε Κομήτης» με τη δημοσίευση σε συνέχειες του βραβευμένου του έργου «Kobane Calling». Η κυκλοφορία τού «Στον μακαρίτη Άϊ-Βασίλη» αποτελεί την πρώτη αυτοτελή έκδοση δουλειάς του στη χώρα μας. Αμφότερα από τις εκδόσεις Polaris. Και το σχετικό link...

Ο κορυφαίος δημιουργός κόμικς της σύγχρονης ιταλικής σκηνής, Τζεροκαλκάρε, έκανε πρόσφατα το ντεμπούτο του στη μεγάλη πλατφόρμα streaming κατακτώντας σε ελάχιστο χρόνο την κορυφή των ιταλικών τάσεων, επιβεβαιώνοντας για ακόμα μια φορά πως αποτελεί ένα αξιοθαύμαστο καλλιτεχνικό φαινόμενο. Πριν από δύο χρόνια (27/7/2019) είχαμε μιλήσει για το σύγχρονο φαινόμενο της ιταλικής σκηνής κόμικς που ακούει στο όνομα Τζεροκαλκάρε. Ο 38χρονος δημιουργός έχει καταφέρει να ξεχωρίσει σε τέτοιο βαθμό συγκριτικά με τους ομότεχνους της γενιάς του, ώστε πλέον να θεωρείται συνώνυμο του σύγχρονου ιταλικού κόμικς. Και όχι άδικα. Ειδικά αν λάβουμε υπόψη το γεγονός ότι όλα αυτά συμβαίνουν σε μια χώρα με μακρά παράδοση στην 9η Τέχνη που συντηρεί μία από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές αγορές κόμικς, η επιτυχία του Τζεροκαλκάρε μπορεί να χαρακτηριστεί το λιγότερο εντυπωσιακή. Εφορμώμενος κατά βάση από προσωπικά βιώματα, τα εν πολλοίς αυτοαναφορικά έργα του Τζεροκαλκάρε δεν εξωραΐζουν τις καταστάσεις, τους ήρωες και τις αδυναμίες τους. Αντίθετα, τις φέρνουν σε πρώτο πλάνο, τις γιγαντώνουν μέσω μιας καυστικής υπερβολής, για να τις διακωμωδήσουν και να οδηγήσουν τον ίδιο, αλλά και όσους ταυτίζονται μαζί του, στην αποδοχή και την απενοχοποίηση. Η γενιά του αρνείται να συνειδητοποιήσει ότι πέρασε τα 30 και αναζητά διαρκώς καταφύγιο στο παρελθόν, κυρίως της δεκαετίας του ’90, με μια έντονα μελαγχολική και νοσταλγική διάθεση. Αυτά είναι μερικά μόνο από τα συστατικά της πολυδιάστατης επιτυχίας του, σε συνδυασμό με διαρκείς κοινωνικοπολιτικές αναφορές που, αντί να επιβαρύνουν την πλοκή, αντίθετα εντάσσονται αρμονικά στο έργο του. Χωρίς να κάνει αμιγώς πολιτική σάτιρα, εκφράζει τις – κατά βάση προοδευτικές – απόψεις του για το κοινωνικοπολιτικό γίγνεσθαι διακριτικά αλλά ταυτόχρονα εμφατικά, με μια αφοπλιστική αμεσότητα που αναδεικνύει την αναπόδραστη διασύνδεσή τους με τα προσωπικά βιώματα του καθενός. Την ίδια συνταγή ακολουθεί και η πρόσφατη σειρά κινουμένων σχεδίων, της οποίας υπογράφει το σενάριο και τη σκηνοθεσία, που κυκλοφόρησε στις 17 Νοεμβρίου 2021 στην πλατφόρμα του Netflix. Με τίτλο «Κατά μήκος της διακεκομμένης γραμμής» (Strappare lungo i bordi ή Tear Across The Dotted Line), η σειρά αποτελείται από έξι εικοσάλεπτα επεισόδια δισδιάστατου σχεδίου. Η πρόταση ήρθε μετά την πρώτη σειρά κινουμένων σχεδίων που φιλοτέχνησε, με οκτώ επεισόδια μικρού μήκους, για το πρόγραμμα Propaganda Live στο ιταλικό κανάλι LA7, κατά τη διάρκεια της καραντίνας του 2020, με τίτλο «Rebibbia Quarantine». Η Ρεμπίμπια, περιοχή στα βορειοανατολικά της Ρώμης όπου μεγάλωσε και ζει, παίζει καθοριστικό ρόλο στο έργο του Τζεροκαλκάρε, αφού συνήθως αποτελεί το παρασκήνιο επί του οποίου εκτυλίσσεται κάθε φορά η πλοκή. Έτσι και στη «Διακεκομμένη Γραμμή» ο Τζεροκαλκάρε αναπτύσσει, με το καθιερωμένο δημιουργικό οπλοστάσιο της αυτοαναφορικότητας και της νοσταλγίας, μια βαθιά ενδοσκόπηση που ακουμπάει στον μέσο θεατή, αφού τον προσεγγίζει με γνώριμους προβληματισμούς και αναφορές. Με κεντρικό όχημα την αφήγηση ενός ανεκπλήρωτου έρωτα, θίγει μια σειρά ζητημάτων που είναι κυρίαρχα στη γενιά του, με σημαντικότερο την αυτοεκπλήρωση. Ο ταχύτατος ρυθμός και η έντονη αποσπασματικότητα που σε χαώνουν ευχάριστα, αλλά και η πληθώρα γνώριμων αναφορών, σε συνδυασμό με βιτριολικό χιούμορ που τσακίζει, είναι τα στοιχεία που διαμορφώνουν το ιδιαίτερο ύφος του δημιουργού, καθώς κάνει τα πρώτα του βήματα στο νέο μέσο της μικρής οθόνης δίνοντας πνοή στις χάρτινες δημιουργίες του. Και το σχετικό link...

Ένας κομήτης που ένα χρόνο τώρα βρίσκεται σε τροχιά… και συνεχίζει... Εάν έπρεπε να επιλέξω το πιο όμορφο κόμικς που κυκλοφορεί αυτή τη στιγμή δεν θα ήταν άλλο από το εξαιρετικό «Μπλε Κομήτης», το οποίο εδώ και 6 τεύχη δεν έχει σταματήσει να θαυμάζει και να μας δείχνει την αξία του. Μία πρωτοβουλία που ευοδώσε και με το παραπάνω, για μία έκδοση με 100% Ελληνικό περιεχόμενο, με πολλαπλές Ελληνικές δημιουργίες να το στολίζουν αλλά επίσης με εκτεταμένη αρθρογραφία, που περιλαμβάνει συνεντεύξεις, αφιερώματα αλλά και κριτικές σε κόμικς. Ένα πολύ-περιοδικό θα έλεγε κανείς και δεν θα έκανε λάθος. Αυτό το 18+ περιοδικό από τις εκδόσεις Polaris, εγκεκριμένο από την Επιτροπή Ελέγχου Κόμικς, έχοντας κερδίσει μεγάλη προσοχή από το Ελληνικό αναγνωστικό κοινό, από το 6ο τεύχος του ανανεώνεται με αυτή τη φορά προσθήκη Ξένων κόμικς, από εκλεπτυσμένους ξένους δημιουργούς, όπως επίσης θα περιέχει ιστορίες οι οποίες θα χωρίζονται σε πολλαπλές συνέχειες με σκοπό να γίνουν graphic novels στη συνέχεια [χωρίς βέβαια να παραγκωνίζονται οι αυτοτελείς δημιουργίες νέων Ελλήνων δημιουργών]. Το περιοδικό μετατρέπεται σε διμηνιαίο, μειώνονται οι σελίδες του σε 68 [από 84] και κοιτάει το μέλλον με αισιοδοξία… Ας περάσουμε στις ιστορίες του τεύχους τώρα. Το 6ο τεύχος ξεκινάει με το πρώτο ξένο κόμικς που φιλοξενείται, το Γαλλικό«Σατανία» [«Satania»] σε σενάριο Fabien Vehlmann και σχέδιο του διδύμουKerascoët [αποτελείται από τους Marie Pommepuy και Sébastien Cosset] με την απόδοση στα Ελληνικά να την κάνει οΚωστής Σωχωρίτης. Το πρώτο μέρος του κόμικς εκτείνεται σε 13 σελίδες, από τις 125 συνολικές του. Δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2016 κάνοντας θραύση στη Γαλλία, και έκτοτε μεταφράστηκε και στα Αγγλικά. Το συγγραφικό δυναμικό επιστρέφει μετά το υπέροχο «Beautiful Darkness», και αυτή τη φορά μας παραδίδουν ένα ακόμα υπέροχο έργο με στόχο να απορροφήσουν τον αναγνώστη και να τον φέρουν ένα βήμα πιο κοντά στη Κόλαση… Σε αυτή την εισαγωγή στην ιστορία, η νεαρή Τσάρλι μαζί με μια ομάδα διάσωσης, αναζητά τον αδερφό της που έχει χαθεί σε ένα σπήλαιο στα έγκατα της Γης ψάχνοντας την… Κόλαση. Σελίδα με τη σελίδα, μεταφερόμαστε όλο και πιο βαθιά, το σχέδιο γίνεται όλο και πιο ενδιαφέρον, η ύπαρξη της Κόλασης συνδέεται αναπάντεχα με την εξελικτική θεωρία του Δαρβίνου! Στοχαστικό, ανατρεπτικό, τρομακτικό, όλα τα καλά έχει το πρώτο μέρος που πραγματικά σε σημαδεύει… Το «Σατανία» είναι ένα κόμικ που όπως λέγεται «μπορεί να διαβαστεί από αριστερά προς τα δεξιά, και σε πηγαίνει διαρκώς προς τα κάτω». Ανυπομονώ για τη συνέχεια! Το «Ληστές» είναι το πρώτο Ελληνικό κόμικς που κόβεται σε συνέχειες, και μάλλον πρόκειται να μείνει στην ιστορία… 11 σελίδες και για α’ μέρος δεν θα μπορούσε να μην με είχε κατακτήσει συναισθηματικά περισσότερο… Μία κινηματογραφική ιστορία, με γρήγορες εναλλαγές σκηνών, έξυπνο σενάριο, καλογραμμένους χαρακτήρες που σου προκαλεί μία σύγχυση συναισθημάτων καθώς το διαβάζεις. Μία απεικόνιση της ζωής την περίοδο των Βαλκανικών πολέμων, με σκληρότητα, ωμότητα και πάνω από όλα ευαισθησία. Προκαταλήψεις, ήθη, έθιμα απεικονίζονται ακριβώς όπως θα έπρεπε. Ένα κόμικς όπου στις 2 πρώτες σελίδες υπάρχει το σκοτάδι της φυλακής, ενώ στις επόμενες η ελευθερία η οποία μόνο ελευθερία δεν είναι… Μία απεικόνιση της κλασσικής Βαλκανικής οικογένειας και παράλληλα της καθημερινής ζωής. Η χαρές και οι λύπες που έχει η ζωή. Το α’ μέρος κλείνει και σου δίνει την εντύπωση λες και είναι ένα ολοκληρωμένο κεφάλαιο. ΟΓιώργος Ράγκος χτίζει έναν πραγματικό αριστούργημα, και καταφέρνει να σε ευαισθητοποιήσει απόλυτα στον κόσμο του τότε, με σημαντική τη βοήθεια του Γιώργου Γούση με το ατμοσφαιρικό του σχέδιο που δίνει την κατάλληλη νότα στην ιστορία. Εμπνευσμένη από αληθινά γεγονότα τα έτη 1909-1930 που συνέβησαν στην Ήπειρο και στα Βαλκάνια. Στη φωτογραφία της σελίδας 19 [2η της ιστορίας] απεικονίζονται μετά τη σύλληψή τους οι αδερφοί Ρεντζαίοι, ο βίος των οποίων αποτέλεσε την βασική έμπνευση για την μυθοπλασία του κόμικ «Ληστές» των Γούση - Ράγκου. Η «Άρπη», το κόμικς το οποίο παίρνει τον κεντρικό ρόλο στο τεύχος [το εξώφυλλο του #6 βασίζεται στην συγκεκριμένη ιστορία], ξεκινάει στο τεύχος με μονάχα 6 σελίδες, οι οποίες σου δίνουν μία πρώτη ματιά στο δυστοπικό μέλλον της ανθρωπότητας… «100 χρόνια πριν, οι Ξεχασμένοι Θεοί επέστρεψαν. Η βασιλεία του Ενός Θεού έληξε με το μαχαίρι τους στην καρδιά Του. Ο Τρόπος Του είχε αποτύχει. Η Ελεύθερη Βούληση είχε αποτύχει.» Έτσι ξεκινάει το νέο έπος τουΗλία Κυριαζή, ο οποίος είναι από τους πολυαγαπημένους μου δημιουργούς, σε σχέδιο της Ελένας Γώγου. Σχετικά με τους δημιουργούς, ο Κυριαζής κάνει το μεγάλο comeback του με αυτό το τεύχος [μετά από αρκετά χρόνια δημοσιεύει κόμικ κατευθείαν στα ελληνικά] και συναντά το new blood στην Έλενα Γώγου. Η ιστορία δείχνει άκρως ενδιαφέρουσα, και η Άρπη, η πρωταγωνίστριά μας δυναμική, και έτοιμη να αντιμετωπίσει κάθε κίνδυνο στηΘεοκτονία. Το σχέδιο μου άρεσε πολύ, από σενάριο θα πρέπει να περιμένουμε να δούμε συνέχεια για να είμαστε σίγουροι… Πολύ καλή ένταξη όμως! Το τρίτο και τελευταίο Ελληνικό κόμικς με πρώτη συνέχεια στον Μπλε Κομήτη, έχει τον τίτλο «Μέρες Λατρείας», και αποτελεί μία ακόμα απεικόνιση της εφηβικής ζωής και της καθημερινότητάς της.. Με φόντο τις Πασχαλινές διακοπές, όπου οι αστικές οικογένειες μετακινούνται σε υπαίθριο χώρο, κυρίως στους παππούδες, η ιστορία μας αφηγείται τις περιπέτειες του Τίτο, του Γιωργάκη και της Κορίνας, οι οποίοι τις φετινές διακοπές αποφασίζουν πως θα πρέπει να αποκτήσουν ερωτικό σύντροφο! Μία ιστορία ενηλικίωσης, μια γλυκόπικρη αλλά χιουμοριστική εκδοχή που μας βουτάει στα νερά των πρώτων εφηβικών ερώτων. Αυτούς που τους ζεις μόνο για μία φορά. Και οι ήρωες τους δεν βουτάνε έτσι απλά. Η απεικόνιση της έννοιας της αγάπης και του ρομαντισμού που κατακλείνουν τις σκέψεις των εφήβων, η αβεβαιότητα αλλά παράλληλα η αποφασιστικότητά τους όπως και ο αυθορμητισμός τους, δίνονται από το πενάκι του Παναγιώτη Πενταζή, σε σενάριο τουΣτρατή Ρέλλου. Ένα πανέμορφο κόμικς που σίγουρα θα μαγέψει… Η καλύτερη προσθήκη στο τεύχος δεν είναι άλλο από το φημισμένο έργο του Ιταλού κομίστα Zerocalcare, το «Kobane Calling»! Το καλύτερο κομμάτι του τεύχους χωρίς δεύτερη κουβέντα, η 4η δημιουργία του αγαπημένου Zerocalcare [δεν μπορώ να σταματήσω να λέω το όνομά του], με το «Η Προφητεία Του Αρμαντίλλο» που μεταφέρθηκε φέτος τον Σεπτέμβριο στους κινηματογράφους να σπάει ταμεία, και τα κόμικς του να πουλάνε 100.000 αντίτυπα παγκοσμίως, ο άνθρωπος έχει κάποια ιδιαιτερότητα για να έχει πετύχει τόσα! Αρχικά, να πούμε πως τα κόμικς του έχουν πολιτικό περιεχόμενο και το σενάριο έχει ως βασικό άξονα κυρίως τις εμπειρίες του. Επίσης, ο ίδιος είναι ο πρωταγωνιστής, άρα όλες οι ιστορίες έχουν να κάνουν με εκείνον. Ο Zerocalcare συμπληρώνει το κομμάτι που έλειπε από την Ιταλική σκηνή, και αυτό είναι τα κόμικς για την πραγματικότητα. Ουσιαστικά, είπε στοπ στην μυθοπλασία και έδωσε κάτι αληθινό στους αναγνώστες. Σε κάθε κόμικς του, ο Calcare σκέφτεται, ενεργεί, καθοδηγείται… Ο κόσμος του είναι ο δικός μας και ουσιαστικά είναι λες και εμείς είμαστε αυτός! Με πανέμορφο τρόπο αποτυπώνει τις ιδέες του και τις εμπειρίες του, δίνοντάς τους ένας χιουμοριστικό τόνο και μία ποιητική άδεια, και δεν αναπλάθει κανένας χαρακτήρα από την πραγματικότητα, παρά μονάχα τον εαυτό του! Το «Kobane Calling» αφηγείται τις εμπειρίες του Zerocalcare στη Συρία, σε ένα κόσμο όπου η ISIS εξουσιάζει τον φόβο. Στο α’ μέρος παίρνουμε 10 σελίδες γεμάτες νόημα, με κάθε μία από αυτές να εμβαθύνει στον χαρακτήρα του δημιουργού! Δημοσιεύθηκε στην Ιταλία από την BAO Publishing το 2016. Στον Μπλε Κομήτη περιλαμβάνεται και μία 4-σέλιδη συνέντευξη του δημιουργού που πρέπει να διαβαστεί οπωσδήποτε! Τα 3 τελευταία κόμικς είναι όλα αυτοτελή και Ελληνικά, γυρνώντας μας στην παλιά καλή εποχή του περιοδικού. Το «Αληθινά Κουραφέλκυθρα #1: Δίκες Ζώων» είναι απλά ότι καλύτερο… Το χιούμορ του Αντώνη Βαβαγιάννη -ο οποίος και έχει και το μονοσέλιδο «Ο Θάνατος» στο ίδιο τεύχος, επίσης υπέροχο- είναι απλά ότι καλύτερο. Τα ζώα είναι το καλύτερο αντικείμενο για σάτιρα και ο τρόπος που το εκμεταλλεύεται είναι υπέροχος. Το «Ζάχαρη» της Γεωργίας Ζάχαρη -απλή συνωνυμία ή κάτι παραπάνω (;) – καταλαμβάνει 7 σελίδες και ήταν αρκετά καλό… Το φόντο των αποκριών και των μεταμφιέσεων ήταν πανέξυπνο καθώς συνδυάζεται με το θέμα της ιστορίας, «ποιο είναι το ιδανικό ραντεβού», όπου στα ραντεβού πολλές φορές επιλέγεις να κρυφτείς και να «μεταμφιεστείς». Η Ζάχαρη ως χαρακτήρας καλογραμμένος, και η όλη φάση παίχτηκε με άρτιο τρόπο. Πραγματικά εξαιρετικό κόμικ και ελπίζω και σε άλλες περιπέτειές της… Τέλος, το δισέλιδο «Ραλλού – Ένας Συγκάτοικος… Μα Τι Συγκάτοικος!» μας δίνει ένα ακόμα σεξουαλικό κόμικς, υπενθυμίζοντάς μας πως το περιοδικό είναι για ενηλίκους. Πολύ όμορφη πρωτοβουλία του περιοδικού, καθώς το «Ραλλού» είναι ένα διαδικτυακό κόμικς της Ιρίδας Μούζου, και είναι όμορφο που Έλληνες καλλιτέχνες αναδεικνύονται μέσα από τον Μπλε Κομήτη… Τελικώς, ένα άρτιο τεύχος με 7 υπέροχα κόμικς και μία νέα εποχή πολλά υποσχόμενη! Αναμένουμε με ανυπομονησία την συνέχεια… comicstrends.blogspot.com