Search the Community

MAUS: Υπάρχουν κόμικ, υπάρχει και το MAUS Πριν το διαβάσω, δεν μπορούσα να καταλάβω. Πώς ήταν δυνατόν ένα κόμικ σχεδόν αυτοβιογραφικό, ένα κόμικ που ασχολούνταν με ένα θέμα δυνατό αλλά κοινότοπο, ένα κόμικ που δεν είχε πρωτότυπο σενάριο, εξαιρετικό σχέδιο ή έναν χαρακτήρα αξιομνημόνευτο, φιγουράριζε στην πρώτη πεντάδα με τα καλύτερα όλων των εποχών στις λίστες των περισσοτέρων περιοδικών και sites του χώρου, κερδίζοντας, στην πλειοψηφία των περιπτώσεων, την πρώτη θέση. Δεν μπορούσα να καταλάβω — πριν το διαβάσω… Ο συγγραφέας και σχεδιαστής του, ο Αμερικάνος Art Spiegelman, αποφάσισε κάποια στιγμή να διηγηθεί την ιστορία του πατέρα του αλλά και τη σχέση του ίδιου με αυτόν. Ο Αrt Spiegelman Δεν δυσκολεύτηκε να βρει το υλικό που θα τον βοηθούσε να αναπτύξει το έργο το: τα όσα έζησε ο Πολωνός Εβραίος πατέρας του στη διάρκεια του Ολοκαυτώματος και ο τρόπος που κατάφερε να γλυτώσει, σε συνδυασμό με τις ιστορίες των φίλων και των γνωστών του, έτσι όπως αποκαλύπτονται από τα προσωπικά του ημερολόγια που ανακαλύπτει ο Spiegelman, αποτελούσε θαυμάσιο, όσο και εφιαλτικό, εφαλτήριο για το MAUS. Το πόσο επηρέασαν όλα αυτά τα γεγονότα τη σύγχρονη σχέση πατέρα-υιού, είναι η ιστορία που τρέχει παράλληλα και δίνει την ευκαιρία στο συγγραφέα να κάνει τη δική του ψυχανάλυση και τη δική του εξομολόγηση. Ο Spiegelman πήρε την απόφαση να απομακρυνθεί μιαν ανάσα από την πραγματικότητα και χρησιμοποιώντας μία τεχνική που έχει παρουσιαστεί πολλάκις στα παραμύθια (αλλά και στα κόμικ), εμφανίζει τους ανθρώπους σαν ζώα! Ίσως και για να μετριάσει τη φρίκη που κάνει πολλές φορές την εμφάνιση της στις σελίδες του κόμικ. Έτσι, οι Εβραίοι είναι τα ποντίκια, οι Γερμανοί οι γάτες, οι Πολωνοί γουρούνια, οι Γάλλοι βάτραχοι. Εκεί όμως τελειώνει το παραμύθι. Οι φρικαλεότητες των Ναζί στην Πολωνία, οι καταδότες των Εβραίων, οι μνήμες από τα Στρατόπεδα Συγκέντρωσης, έρωτες που διαλύθηκαν από τον πόνο και το θάνατο, άνθρωποι που τρελάθηκαν, ο τρόμος… ο τρόμος παντού και σε όλο του το μεγαλείο, βρίσκει τρόπο να τρυπώσει από τις σελίδες του MAUS στην καρδιά του αναγνώστη. Σε σχέση με αυτά, η προβληματική σχέση του συγγραφέα με τον πατέρα του, όταν επιστρέφουμε στη σημερινή εποχή, είναι σχεδόν ευχάριστο διάλειμμα και μας απομακρύνει από την φρίκη — για λίγο. Από τις πιο χαρακτηριστικές εικόνες στο κόμικ Αν είναι συγκινητικό το MAUS; Είναι, αλλά δεν είναι αυτή η δύναμη του. Είναι δυνατό, σου κοινωνεί την ασχήμια της εποχής, την αγωνία των ανθρώπων που δεν ξέρουν αν θα υπάρχουν την επόμενη στιγμή, το μίσος. Το MAUS, ότι στόχο και να έβαλε ο συγγραφέας, τον πετυχαίνει. Δεν είναι όμως αυτό το σπουδαίο. Η πραγματική του δύναμη βρίσκεται αλλού. Παρότι είναι ένα κόμικ, ένα κόμικ με γάτες και ποντίκια (sic), μία ιστορία με λιτούς διαλόγους, χωρίς μεγάλες λογοτεχνικά κείμενα ή παράθεση ιστορικών πληροφοριών, στέκει και σε πείθει απόλυτα σαν ένα ντοκουμέντο εκείνων των χρόνων, πιο αληθινή από κάθε ντοκιμαντέρ του History Channel. Ο πατέρας του Spiegelman είναι ο πατέρας του αναγνώστη και όταν τελειώσει το κόμικ, θα είναι βέβαιος πως έχει ακούσει/διαβάσει μια αληθινή μαρτυρία. Μια μαρτυρία που στάζει αίμα, ιδρώτα, αγωνία, τρομαγμένες σιωπές και ακόμα πιο τρομαγμένες κραυγές, μια μαρτυρία που τα αυτιά σου θα βουίζουν ώρες αρκετές αφότου την ακούσεις. Κι όταν φύγει από αυτά, θα σφηνωθεί για πάντα στη ψυχή σου και τις δικές σου μνήμες. Δεν θα σου επιτραπεί να ξεχάσεις. Not bad for a comic, eh? Το χαρακτηριστικό σχέδιο του κόμικ Τα τεύχη του MAUS άρχισαν να εκδίδονται το 1980 και ο Spiegelman δυσκολεύτηκε πολύ να βρει εκδότη καθώς η ιστορία του τρόμαζε τους περισσότερους και φυσικά θεωρούσαν την κυκλοφορία βέβαιη εμπορική αποτυχία. Αν και τα πρώτα κεφάλαια είχαν ήδη κυκλοφορήσει στο περιοδικό Raw (για το οποίο ήταν υπεύθυνος ο ίδιος ο Spiegelman), χρειάστηκε να περάσει κάποιος καιρός μέχρι ο εκδοτικός οίκος Pantheon το πάρει απόφαση και συγκεντρώσει τα έξι πρώτα για να τα κυκλοφορήσει. Το MAUS ολοκληρώθηκε το 1991 και εκείνη τη χρονιά εκδόθηκε και το album με το σύνολο της ιστορίας. Σε όλη αυτή την περίοδο, τα βραβεία έρχονταν το ένα πίσω από το άλλο. Πήρε φυσικά τη μέγιστη τιμή στο χώρο των κόμικ, το Eisner Award, το πλέον εντυπωσιακό όμως, ήταν ότι κέρδισε το ειδικό βραβείο Πούλιτζερ το 1992, που δίνεται συνήθως σε έργα που δεν μπορούν να κατηγοριοποιηθούν εύκολα ώστε να μπούνε στις υπόλοιπες λίστες με τους υποψήφιους. Το MAUS έχει μεταφραστεί σε περισσότερες από 30 γλώσσες, έχει πουλήσει πολλά εκατομμύρια αντίτυπα και αποτελεί τον φάρο του ενήλικου κόμικ και τον πιο χαρακτηριστικό τίτλο για όσους θέλουν να υπερασπιστούν τη θέση πως πολλές φορές η ένατη τέχνη δεν έχει να ζηλέψει πολλά από τη λογοτεχνία. Είναι ένας θρίαμβος της ανθρώπινης δημιουργίας που υμνεί τον θρίαμβο της ζωής με ένα τρόπο σεμνό και ήρεμο. Ήρεμο σα νερό που κατευθύνεται προς κάποιον καταρράκτη. Δεν θα καταλάβεις πότε όλη αυτή η ησυχία θα μετατραπεί σε μια άγρια διαδρομή που θα σου αλλάξει για πάντα τη ζωή. Ο συνδυασμός μνήμης και σήμερα, σουρεαλισμού και ρεαλισμού Επειδή ο σύνδεσμος έχει πέσει, έβαλα αυθαίρετα ως ημερομηνία δημοσίευσης τις 21/12/2012, δηλαδή, την ημερομηνία δημοσίευσής του στο GreekComics από τον @ DJO ( δείτε εδώ)!

Το επίτομο επανεκδόθηκε πλέον από την anubis: http://www.anubis.gr/books.asp?BID=1415 Αν το έχει κανείς, ας κάνει την παρουσίαση Αντιγράφω και το αφιέρωμα από το No Superheroes Allowed, την στήλη του Zampano στο fridge.gr: 300: Τελικά αυτό το κόμικ αξίζει; θα έπρεπε να κάνω κι εγώ μια εισαγωγή δυο στρέμματα και να μιλήσω για το αυριανό party του Fridge, να γλείψω λίγο τους συναδέλφους μου (και ειδικά την Kristin στη γάμπα), να μωρολογήσω για ακόμα μία παράγραφο και να αναφέρω ένα άσχετο όνειρο που είδα ή ένα ακόμα πιο άσχετο βιβλίο που διάβασα (ίσως να βάλω κι ένα τσιτάτο από εκεί μέσα κάθε δέκα λέξεις) και voila, να παρουσιάσω ένα κείμενο 2000 λέξεων που πριν ακόμα ξεκινήσεις έχεις χασμουρηθεί περισσότερες φορές κι από θαλάσσιο ελέφαντα όταν τον τραβάει κάμερα του National Geographic. Τα άρθρα “Made by Πρόβατο (όχι αρνί)” δεν είναι το φόρτε μου, οπότε θα με συγχωρέσετε αν μπω κατευθείαν στο ζουμί. Άλλωστε σήμερα γράφω για ένα κόμικ που διαθέτει όχι μόνο ζουμί αλλά και μια πληθώρα άλλων υγρών όπως αίμα, ιδρώτα και ναι -δεν θα ντραπώ να το πω- σπέρμα. Όλα σε τεράστιες, μυθολογικές ποσότητες. Όπως ακριβώς ταιριάζει όταν περιγράφεις την πιο δημοφιλή μάχη της αρχαιότητας. Ο Ζουρδός πιθανότατα ανακάλυψε στις σελίδες των “300“ τον Διάβολο και άλλους δαίμονες που σουλατσάρουν και κουβαλάνε στους ώμους τους (και τα σπαθιά τους) την κουλτούρα του φασισμού. Άλλοι είδαν την Αρχαία Ελλάδα όπως την φαντάζονται όταν αυνανίζονται μπροστά από τα βιβλία Ιστορίας που γράφουν οι αδερφοί Γεωργιάδη και τον αγκυλωτό σταυρό. Υπάρχουν οι οπαδοί των κόμικ που πίνουν νερό στο όνομα του (για λόγους που θα εξηγήσουμε παρακάτω) κι υπάρχει και ο ίδιος ο Miller (ο δημιουργός βρε κουτά) που την πετριά του την έχει φάει με τις Μεγάλες Ιδέες και την δεξιά που οπλοφορεί στις Η.Π.Α. και βρίσκει τέλεια τα ιδανικά που περιγράφονται στα τραγούδια των Manowar (κράτα το σπαθί ψηλά, μακέλεψε τους κακούς, πήδα την γκόμενα, πιες πολύ κρασί — επανέλαβε από την αρχή) και φτάνει να παρομοιάζει τους 300 του Λεωνίδα και την πτώση τους στις Θερμοπύλες με την επίθεση των Συμμάχων στο Ιράκ για να το ελευθερώσουν. “Fuck yeah” που θα έλεγαν και οι φίλοι μας, οι action heroes, του Hollywood. Θρυλική σκηνή από τους 300 Υποθέτω πως για να διαβάζετε το άρθρο, έχετε μια περιέργεια και για τη δική μου γνώμη πάνω στο θέμα. Να σας την πω λοιπόν για να μη σας κρατάω σε αγωνία και μετά άμα θέλετε την κάνετε και πηγαίνετε παρακάτω για να ρίξετε μία ματιά και στο σημερινό Χάσμα Κουλτούρων: το “300″ το διάβασα με ευχαρίστηση, δεν πήρα πρέφα τους κρυμμένους συμβολισμούς (που δεν είναι και τόσο κρυμμένοι εδώ που τα λέμε), οι περισσότεροι νεοτερισμοί του Miller μου άρεσαν (θεωρώ πως θα ήταν τελείως αχρείαστο να διαβάσω μία ιστορική αναπαράσταση του γεγονότος σε μορφή κόμικ — αχρείαστο και θανατερά βαρετό), κάποιοι με ξένισαν (εντάξει ρε μεγάλε, το Troll μπορούσες να το αποφύγεις, άσε κάτι για το “Lord of the Rings”), είδα ήρωες γαμάουα και δέρνουα (που μόνο και μόνο επειδή πεθαίνουν στο τέλος κατάφεραν να μην χαρακτηριστούν “Υπέρ-ήρωες” από την αυστηρή μου επιτροπή και τους επετράπη να εμφανιστούν σήμερα), οι καλοί είναι όλοι “σφίχτες με περηφάνια και κώδικα τιμής” και τέτοια κλισεδιάρικα, οι κακοί δύσμορφοι (με πιο τέρας απ’ όλους τον Προδότη) ή αδερφάρες του κερατά (βλέπε Ξέρξης). Γενικά το μοτίβο στήνεται πάνω σε όλες τις κλασικές φόρμες που διέπουν τα κόμικ με μανιχαϊστική αντίληψη, με τη μόνη διαφορά πως εδώ έχουμε να κάνουμε με ένα αληθινό γεγονός που ο δημιουργός του κόμικ αποφασίζει να το “πειράξει” λίγο για να γίνει πιο εντυπωσιακό. Εικόνα από τους 300 Πώς έφτασαν λοιπόν οι “300″ να θεωρούνται ως ένα από καλύτερα κόμικ του καινούργιου αιώνα (έστω κι αν γράφτηκε το 1998); Μην ξεχνάμε πως το hype υπήρχε πολύ πριν μεταφερθεί στον κινηματογράφο, προφανώς όχι στους ανεξέλεγκτους αριθμούς που επέβαλε η ταινία, αρκούσε όμως για να χρήσει τον Frank Miller ίσο μεταξύ τιτάνων της Ένατης Τέχνης όπως τον Gaiman, τον Moore και λοιπές δημοκρατικές δυνάμεις. Frank Miller Καταρχήν, πέρα από την υπόθεση, έχουμε να κάνουμε με ένα κόμικ που πρωτοπορεί στους περισσότερους τεχνικούς τομείς. Ο Miller παρουσιάζει ένα σχέδιο που το έχει εξελίξει μίλια παραπάνω από εκείνο με το οποίο πειραματιζόταν στο “Sin City”. Βυθίζει τους χαρακτήρες του στην υπερβολή και η εικόνα του δανείζεται κάτι από τον επικό λόγο του Αισχύλου. Κορμιά σμιλεμένα στον θεϊκό τόρνο (οκ, αυτό ακούστηκε κάπως gay), μάχες βγαλμένες από τη φαντασία του Άρη και των υπολοίπων Ολύμπιων θεών, θάνατοι που τονίζονται σα να βλέπουμε τη δολοφονία του τελευταίου καλού ανθρώπου. Τη μέγιστη διαφορά κάνουν οι χρωματισμοί της συχνής συνεργάτιδας του Miller (και γυναίκας του τότε — χώρισαν το 2005), Lynn Varley. Η Lynn παίζει με το σκοτάδι και χαρακώνει τα καρέ με το κόκκινο. Επαναλαμβάνω πως, από τεχνικής άποψης, οι “300″ είναι άρτιοι. Τα περί “παραποίησης της Ιστορίας” τα ακούω βερεσέ. Προφανώς και ο Miller πατάει χαλαρά πάνω στα γεγονότα. Περισσότερο μοιάζει να επηρεάστηκε από την ταινία “The 300 Spartans”, που ο ίδιος παραδέχθηκε πως την έβλεπε συχνά μικρός, παρά από τις ιστορικές πηγές. Οι Θερμοπύλες είναι η αφορμή και η τέλεια δικαιολογία για να γράψει μια θυσία απροσδιόριστων διαστάσεων. Τα τσιτάτα δίνουν και παίρνουν στους διαλόγους και ναι, ακόμα και στρατόκαυλος να μην είναι είσαι, μια συγκίνηση θα σε πιάσει. Εικόνα από τους 300 Οι ”300″ είναι ένα κόμικ. Αν το δεις απλά σαν ένα τέτοιο “τα σπάει” και θα το λατρέψεις και θα φιλήσεις τα χεράκια του Miller. Αν το βάλεις κάτω και αρχίσεις να φιλοσοφείς, τότε σημαίνει πως δεν καταδέχεσαι να δεχθείς τον πρώτο ρόλο του κόμικ: τη ψυχαγωγία. Προφανώς και μπορείς να το χρησιμοποιήσεις σαν βάση για μια πολύ σοβαρή συζήτηση, μπορείς να αποδοκιμάσεις τον Miller και τις θέσεις του (και καλά θα κάνεις), όμως οι “300″ καλό θα ήταν να μείνουν έξω από τη συζήτηση. Οι φανατικοί αριστεροί κατηγορούσαν τον Μίκι Μάους ως φορέα καπιταλιστικών και αντικομουνιστικών ιδεών. Οι “300″ κατηγορούνται για καπήλευση μιας θυσίας ώστε να προωθήσουν φιλοπολεμικές ιδέες. Κι εγώ ρωτάω: μπορώ να τα δω όλα αυτά χωρίς να κάνω τέτοιες σκέψεις; Προσωπική κριτική: Αυτό το κόμικ είναι από τους βασικότερους λόγους που δε μου αρέσει το σχέδιο του Miller. Ούτε αυτό, ούτε το sin city, ούτε το Dark Knight μου αρέσουν, γιατί μου θυμίζουν τα απαίσια, σπαστικά, γεμάτα τετραγωνάκια σχέδια του Romita Jr όπου όλοι έχουν τετράγωνη φάτσα. Αντιθέτως, σεναριακά μου αρέσει σε κάποια ο Miller, όπως στο Daredevil: Born Again και στο Batman: Year One αλλά όχι στο εκτρωματικό Holy Terror. Οπότε ναι, βάζω την ταινία των 300 πολύ παραπάνω από αυτό το κόμικ και τη θεωρώ μία από τις πολύ βαρβάτες μεταφορές κόμικ στη μεγάλη οθόνη. Πρόεδρος αντι-Romita Jr. club