Search the Community

Τα τρία κορυφαία δυστοπικά μυθιστορήματα επιστημονικής φαντασίας του 20ού αιώνα και η ιστορία της πρώτης ατομικής βόμβας σε graphic novel. Στο βιβλίο του «Θαυμαστός καινούργιος κόσμος» ο Huxley περιγράφει τον εφιάλτη ενός κόσμου όπου απαγορεύεται η ανάγνωση των βιβλίων, στο «1984» ο Orwell έτρεμε εκείνους που θα απαγόρευαν την ανάγνωση των βιβλίων, ενώ το βασικό καθήκον στον κόσμο του πυροσβέστη Γκάυ Μόνταγκ στο «Φαρενάιτ 451» του Ray Bradbury είναι να καίει βιβλία! Όπως και να το αντιλαμβάνεται ο καθένας από τους τρεις συγγραφείς, η εξαφάνιση με κάθε τρόπο και μέθοδο των βιβλίων είναι μια από τις βασικές επιδιώξεις των ολοκληρωτικών καθεστώτων. Στον «Θαυμαστό καινούριο κόσμο» σκιαγραφείται η εφιαλτική προοπτική ενός τέλειου τεχνοκρατικά πολιτισμού που εδράζεται στον φυσικό και ψυχολογικό καταναγκασμό. Στο «1984» – και ύστερα από την εμπειρία του σταλινισμού – περιγράφεται ένα ολοκληρωτικό αστυνομικό κράτος, όπου τα πάντα βρίσκονται κάτω από την εποπτική παρακολούθηση του Μεγάλου Αδελφού. Στο «Φαρενάιτ 451» οι άνθρωποι οφείλουν να εμπιστεύονται το κράτος και κάθε παρέκκλιση σε σκέψεις και στοχασμούς είναι επικίνδυνη όσο και η εμπιστοσύνη στους γύρω τους. Και όλα τα βιβλία πρέπει να καούν! Τέλος, στην «Ιστορία της πρώτης ατομικής βόμβας» η ανάπτυξη της τεχνολογίας ξεφεύγει από τα όρια μιας δυσοίωνης προφητείας και γίνεται μια πραγματική απειλή αφανισμού για την ανθρωπότητα! Aldous Huxley Θαυμαστός καινούργιος κόσμος Διασκευή – Εικονογράφηση: Fred Fordham Μετάφραση: Βασίλης Μπαμπούρης Εκδόσεις: Οξύ Σελ.: 234 Ποιο είναι άραγε εκείνο το δαιμόνιο που ενεργοποιεί τους ανθρώπους να εκφράζονται καλλιτεχνικά, με δυο λόγια να γράφουν, να ζωγραφίζουν, να τραγουδούν; Η φθαρτή τους φύση, οι φουρτούνες της ανθρώπινης ζωής, η αναζήτηση μιας ανώτερης ιδέας, η ουτοπία ενός καλύτερου κόσμου; Τι θα μας χρειάζεται ωστόσο, η λογοτεχνία σε μιαν ιδεατή κοινωνία όπου δεν θα υπάρχει κανένα ψεγάδι που θα ενεργοποιήσει τη δημιουργικότητα και τη φαντασία μας; Όταν η επιστήμη κατασκευάσει μιαν αψεγάδιαστη παγκόσμια κοινωνία που θα παράγει παγκόσμια ευτυχία, τι απόλαυση ή τι παραπάνω θα μπορεί να προσφέρει ένα θεατρικό έργο, μια μουσική, ένα ποίημα, ένας ζωγραφικός πίνακας; Στο εμβληματικό μυθιστόρημα του Huxley «Θαυμαστός καινούργιος κόσμος», που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1932, τα επιστημονικά επιτεύγματα, οι κοινωνικές ανακατατάξεις στην Αγγλία και στον δυτικό κόσμο αλλά και το κομμουνιστικό πείραμα που είχε πια δρομολογηθεί στη Σοβιετική Ένωση δημιούργησαν τον καμβά μιας φανταστικής προφητικής τους προβολής στο μέλλον – ένα μέλλον που έχει επιβεβαιωθεί ήδη καθώς βιώνουμε πλέον το μέλλον ως παρόν. Ωστόσο, είχε προηγηθεί μια δεκαετία ευτυχίας η οποία «προσγειώθηκε» απότομα το 1929 με τη Μεγάλη Ύφεση, που δημιούργησε ένα τρομακτικό ντόμινο ανακατατάξεων. Μέσα σ’ αυτό το ζοφερό κλίμα που είχε συνέπειες σε ολόκληρο τον κόσμο, ο Huxley θα συνθέσει ένα δυστοπικό μυθιστόρημα όπου προβάλλεται η μεγάλη του ανησυχία για τον εφιαλτικά πραγματικό κίνδυνο της απώλειας της ανθρώπινης ταυτότητας και κατά συνέπεια του πολιτισμού μέσα από τη δημιουργία μιας σειράς τυποποιημένων ανθρωποειδών ως αποτέλεσμα των μελλοντικών εξελίξεων. Αυτό το δυστοπικό αριστούργημα διασκεύασε και εικονογράφησε ο Fred Fordham με ιδιαίτερη λεπτότητα στη μορφή του graphic novel, που απευθύνεται κυρίως στη νέα γενιά αναγνωστών. Το μυθιστόρημα προηγείται χρονικά άλλων δυστοπικών μυθιστορημάτων παρεμφερούς θέματος, με πιο διάσημα το «1984» του George Orwell που εκδόθηκε το 1949, και το «Φαρενάιτ 451» του Ray Bradbury λίγα χρόνια αργότερα, το 1953. 1984 Βασισμένο στο έργο του Τζορτζ Όργουελ Ζαν Κριστόφ Ντεριέν – Ρεμί Τορεγκροσά Μετάφραση: Κλαιρ Νεβέ Εκδόσεις: Μίνωας Σελ.: 128 Δεκαεπτά χρόνια αργότερα, με την εμπειρία αυτή τη φορά του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου αλλά και τις απαρχές του Ψυχρού, ο Τζορτζ Όργουελ κυκλοφορεί τη δική του εκδοχή, θα έλεγε κανείς, σαν συνέχεια ή στο ίδιο πνεύμα με τον «Θαυμαστό καινούργιο κόσμο» του Huxley. «Όλα τα ζώα είναι ίσα, αλλά ορισμένα ζώα είναι πιο ίσα από τα άλλα». «Η φάρμα των ζώων» του Τζορτζ Όργουελ, με αυτή την παροιμιώδη φράση που βρίσκεται στα χείλη όλων όσοι έρχονται αντιμέτωποι με τις διάφορες εκφάνσεις του ολοκληρωτισμού, είχε προηγηθεί του μοναδικού «1984», ενός μυθιστορήματος που επιχειρούσε την πιο βαθιά πολιτική φιλοσοφική ανατομία των κατασταλτικών μηχανισμών που ελλόχευαν στο μέλλον. Η εμπειρία του από τον Ισπανικό Εμφύλιο όπως και από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, που κάλυψε ως ανταποκριτής του BBC, έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στην πολιτική του διαμόρφωση αλλά και στην άποψή του για την ανθρώπινη φύση. Ο Όργουελ ήταν από τους ελάχιστους συγγραφείς της εποχής του που δεν επικεντρώθηκε μονομερώς στα διάφορα προσωπεία του ολοκληρωτισμού. Πιο συγκεκριμένα, οι περισσότεροι εστίαζαν στο φαινόμενο του ναζισμού που ωστόσο με την κατάρρευση του Χίτλερ δεν έδειξε σημάδια ανάκαμψης, ενώ παρέβλεπαν την επίσης διαστροφική του εκδοχή στο κομμουνιστικό στρατόπεδο και στις θηριωδίες του Στάλιν. Στο «1984» διερευνώνται με ενορατική διεισδυτικότητα οι τρομακτικοί μηχανισμοί της εξουσίας, οι οποίοι ελέγχουν όχι μόνο τις πράξεις των υπηκόων αλλά και τις σκέψεις ή ακόμα και τις ενδεχόμενες προθέσεις τους. Πρόκειται για την απόλυτη εποπτεία του καθεστώτος στο οποίο κυριαρχεί το πρότυπο του Στάλιν, ως του Μεγάλου Αδελφού, πάνω στις ζωές και στις σκέψεις των ανθρώπων. Στην έκδοση αυτή ο Ζαν Κριστόφ Ντεριέν και ο Ρεμί Τορεγκροσά συνεργάζονται ιδανικά, μεταφέροντας επιτυχώς το μεγάλο αυτό μυθιστόρημα σε μορφή κόμικς! Ray Bradbury – Tim Hamilton Φαρενάιτ 451 Μετάφραση: Αλέξης Καλοφωλιάς Εκδόσεις: Μεταίχμιο Σελ.: 160 «Τα βιβλία έπρεπε να καούν, μαζί με τα σπίτια όπου ήταν κρυμμένα». Πρόκειται για ένα από τα θρυλικά βιβλία του 20ού αιώνα ενός συγγραφέα που κατάφερε να αφήσει το αποτύπωμά του στη λεγόμενη λογοτεχνία του φανταστικού! Χαρακτηριστικό της επίδρασης που άσκησε αυτό το βιβλίο είναι το γεγονός ότι στην επιτύμβια στήλη του συγγραφέα στο νεκροταφείο Westwood Memorial Park του Λος Άντζελες ο επισκέπτης διαβάζει: «Ρέι Μπράντμπερι, 1920-2012. Συγγραφέας του “Φαρενάιτ 451”». Στην προσπάθειά τους να μιλήσουν για τα δυσοίωνα σημάδια της εποχής τους, αρκετοί συγγραφείς της επιστημονικής φαντασίας καταφεύγουν στο μέλλον. Ο Bradbury δανείζεται ένα σημαντικό θέμα από την ιστορία, δηλαδή από το παρελθόν, αυτό της καύσης των βιβλίων, με ό,τι μπορεί να σημάνει μια παρόμοια πράξη, και την ξαναπροβάλλει σαν μια μελλοντική ιστορία όπου οι πυροσβέστες (καταπληκτικό εύρημα!) αντί να σβήνουν τις φωτιές έχουν ως αποστολή τους να καίνε τα βιβλία όπου τα βρίσκουν. Η αξία του μυθιστορήματος έγκειται στο ότι ο συγγραφέας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου όσον αφορά τον δυτικό πολιτισμό: ο νέος, πολλά υποσχόμενος κόσμος αναπροσαρμόζει τον κώδικα των αξιών του με την επέλαση του κομφορμισμού αποπνευματοποιώντας την κοινωνία και ανατρέποντας όλο το αξιακό σύστημα. Σημειώνουμε ότι το «Φαρενάιτ 451» κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1953. Το δυστοπικό μυθιστόρημα μεταφέρθηκε το 1966 στον κινηματογράφο από τον Φρανσουά Τρυφώ. Το μυθιστόρημα αυτό κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο ως graphic novel, σε εικονογράφηση Tim Hamilton. Οι άνθρωποι ζουν σε μιαν εποχή όπου κυριαρχεί η τεχνολογία, όλα είναι εικόνα και μια συνεχής ροή ειδήσεων που έχει εκφυλίσει κάθε δυνατότητα σκέψης. «Μη σκέφτεσαι. Είναι επικίνδυνο. Μην εμπιστεύεσαι κανέναν άλλο εκτός από το κράτος. Πρόδωσε τους γείτονές σου. Και το κυριότερο: Κάψε όλα τα βιβλία». Jonathan Fetter-Vorm Τρίνιτι Η ιστορία της πρώτης ατομικής βόμβας Μετάφραση: Χριστόφορος Λιθαρής Εκδόσεις: Παπαδόπουλος Σελ.: 160 Ως Τρίνιτι, αγγλιστί Trinity, δηλαδή «Τριάδα», έμεινε γνωστή η πρώτη στην ανθρώπινη ιστορία δοκιμή της ατομικής βόμβας. Την ονομασία την έδωσε ο ίδιος ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ, από ποίημα του Άγγλου ποιητή και λογίου Τζων Ντον. Ο Jonathan Fetter-Vorm στο πρώτο του graphic novel διηγείται την ιστορία του «Σχεδίου Μανχάταν», μέσω του οποίου ουσιαστικά η ανθρωπότητα εισάγεται στην ατομική εποχή. Η πρώτη πυρηνική δοκιμή πραγματοποιήθηκε από τον αμερικανικό στρατό τα ξημερώματα της 16ης Ιουλίου 1945, στο σημερινό Πεδίο Δοκιμών Χουάιτ Σαντς του Νέου Μεξικού, ως ένα μέρος του «Σχεδίου Μανχάταν». Ο Ρόμπερτ Οπενχάιμερ υπήρξε ο εμπνευστής και επικεφαλής αυτού του πρωτοφανούς στην ανθρώπινη ιστορία σχεδίου, που άλλαξε τα δεδομένα τόσο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου όσο και της μεταπολεμικής εποχής. Υπήρξε ο Προμηθέας της Αμερικής, «ο πατέρας της ατομικής βόμβας», ο ήρωας που ανέλαβε την πρωτάκουστη αποστολή εν καιρώ πόλεμου και υπό την πίεση των παγκόσμιων εξελίξεων να ανακαλύψει το μεγάλο όσο και τρομακτικό μυστικό του Ήλιου για χάρη της χώρας του. Ταυτόχρονα όμως επωμίστηκε μια δυσανάλογη για ανθρώπινο ον ηθική ευθύνη, καθώς γνώριζε πολύ καλά τι σήμαινε η ανακάλυψή του και πόσο εφιαλτική ήταν η αναπόφευκτη εξέλιξη να πέσει σε λάθος χέρια… Στο πρωτότυπο αυτό graphic novel περιγράφονται αυτές οι ιστορικές στιγμές μιας συναρπαστικής όσο και επικίνδυνης ανακάλυψης, που δυνητικά θα μπορούσε να οδηγήσει την ανθρωπότητα στην καταστροφή. Παράλληλα εκτυλίσσεται το υπαρξιακό δράμα όπου η ανθρώπινη ύπαρξη αδυνατεί να επωμιστεί το βάρος ενός τέτοιου επιστημονικού άθλου: μια βόμβα που αν σκάσει στα χέρια της ανθρωπότητας θα την τινάξει στον αέρα. Το πείραμα Τρίνιτι υπήρξε μια κληρονομιά θριάμβου του ανθρώπινου πνεύματος και συνάμα μια παρακαταθήκη για την καταστροφή του. Και το σχετικό link...

Ο "ΘΑΥΜΑΣΤΟΣ ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΟΣ ΚΟΣΜΟΣ" είναι μεταφορά σε κόμικ του ομώνυμου βιβλίου του Aldous Haxley. Την διασκευή και το σχέδιο τα έκανε ο Fred Fordham (που τον έχουμε ξαναδεί στα ελληνικά στη μεταφορά του "Όταν Σκοτώνουν τα Κοτσύφια", παρουσίαση εδώ ) και κυκλοφόρησε στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΟΞΥ/ Brainfood τον Σεπτέμβρη του 2023. Πρωτοκυκλοφόρησε στα αγγλικά το 2022 από την Harper-Collins. Το βιβλίο κυκλοφόρησε το 1932 και είναι από τα πιο επιδραστικά όσον αφορά ιστορίες με δυστοπίες και θεωρείται από τα πιο σημαντικά και γνωστά λογοτεχνικά βιβλία. Η ιστορία μας εξελίσσεται στο μέλλον κάπου στο έτος 2,500 μ.Χ. και η κοινωνία έχει αλλάξει πάρα πολύ από αυτήν που ξέρουμε εμεις. Οι άνθρωποι γεννιόυνται με τεχνητούς τρόπους σε εργαστήρια και από την γέννηση τους ήδη χωρίζονται σε τάξεις ή καστες. Ανάλογα με την κάστα στην οποία ανήκει ο καθένας εκπαιδέυεται από μωρό ώστε να αποκτήσει τις κατάλληλες ικανότητες για την εργασία του. Αυτή η εκπαίδευση γίνεται μέσω υπνοπαιδείας, με ψυχολογικούς τρόπους, με μαθήματα κτλ Οικογένειες δεν υπάρχουν πλέον αφού γεννιούνται τεχνητά και τα παιδιά μεγαλωνουν μαζί με παιδαγωγούς. Οι ρομαντικές μονογαμικές σχέσεις απαγορεύονται και αντίθετα πιέζουν τους ανθρώπους να έχουν πολλούς ερωτικούς συντρόφους καθώς "όλοι ανήκουν σε όλους". Όλα τα παλιά έργα της τέχνης και της νόησης είναι απαγορευμένα ώστε να μην θυμούνται ή επηρεάζονται από τις παλιές ιδέες. Η υπερκατανάλωση αγαθών προωθείται ήδη απο την παιδική ηλικία καθώς δεν επιδιορθώνουν τίποτα αλλά αντίθετα μαθαίνουν να αγοράζουν συνέχεια καινούρια πράγματα. Τέλος για να διατηρείται η ευδαιμονία υπάρχει ένα χαπάκι ναρκωτικό που κυκλοφορεί ελεύθερα και σε κάνει χαρούμενο. Σε αυτόν λοιπόν το "θαυμαστό" κόσμο εξελίσσεται η ιστορία μας. Βασικοί μας ήρωες η Λενίνα μια δημοφιλής κοπέλα απόλυτα προσαρμοσμένη στον κόσμο αυτό, ο Μπερνάρντ ένας ψυχολόγος της ανώτερης κάστας που όμως δεν αισθάνεται καλά και αμφισβητεί τον κόσμο αυτό και έχει προβλήματα με τους ανωτέρους του και ο φίλος του συγγραφέας Χέλμοτζ που επίσης αμφισβητεί το κόσμο αυτό. Τη περιπέτεια μας θα πυροδοτήσει μια επίσκεψη των ηρώων μας σε ένα καταυλισμό "αγρίων" δηλ κάποιους ανθρώπους που δεν καταφέραν να εντάξουν στην κοινωνία τους προγόνους τους και μένουν εκτοπισμένοι σε μια έκταση με δικούς τους νόμους πιο αρχαίους (έχουν οικογένειες, είναι μονογαμικοί, διαβάζουν λογοτεχνία, ακολουθούν θρησκείες κτλ). Η επαφή μαζί τους και ιδιάιτερα με τον "άγριο" Τζών (επίσης βασικό ήρωα της ιστορίας μας ) θα αλλάξει πολλά. Σαν ιστορία εμένα μου άρεσε αρκετά και κατάλαβα απόλυτα γιατί το βιβλίο ήταν και είναι τόσο πετυχημένο και θεωρείται κλασικό. Ο δημιουργός Fred Fordham νομίζω κάνει μια αρκετά καλή και πιστή μεταφορά πιάνοντας την ουσία και τα νοήματα του βιβλίου. Γενικα μια καλή δουλειά νομίζω αξίζει της προσοχής σας ειδικά αν αγαπάτε την λογοτεχνία και την μεταφορά λογοτεχνικών σε κόμικ. Τέλος να πώ οτι η εκδοτική έκανε μια αξιοπρεπή δουλειά στην μετάφραση και στην έκδοση (με μαλακό χαρτονένιο εξώφυλλο) και μπράβο της που έφερε στα ελληνικά αυτή την όμορφη δουλειά. Στο site της για όποιον ενδιαφέρεται έχει σε ελεύθερη πρόσβαση τις 30 πρώτες σελίδες του κόμικ ώστε να πάρετε μια καλή ιδέα για το σχέδιο κτλ

Το εκπληκτικό δυστοπικό έργο του Άλντους Χάξλεϊ «Θαυμαστός Καινούργιος Κόσμος» μεταφέρεται για πρώτη φορά σε κόμικς από τον Fred Fordham και κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις Οξύ. Ο «Θαυμαστός Καινούργιος Κόσμος» («Brave New World») του Αλντους Χάξλεϊ συγκαταλέγεται στην τριάδα των κορυφαίων λογοτεχνικών αριστουργημάτων του 20ού αιώνα με δυστοπική μυθοπλασία, μαζί με το «1984» του Τζορτζ Όργουελ και το «Φαρενάιτ 451» του Ρέι Μπράντμπερι. Γράφτηκε το 1931, στον απόηχο του Κραχ του 1929, ενώ χρονικά προηγείται των άλλων δύο μυθιστορημάτων, που εκδόθηκαν το 1949 και το 1953 αντίστοιχα. Όπως συμβαίνει με όλα τα λογοτεχνικά έργα που χρονικά τοποθετούνται στο μακρινό μέλλον, έτσι και ο «Θαυμαστός Καινούργιος Κόσμος», παρότι διαδραματίζεται το 2540 μ.Χ. (ή το «έτος 632 μετά Φορντ»), αντανακλά την εποχή στην οποία γράφτηκε και για αυτήν την εποχή θέλει να μιλήσει: μια εποχή τεχνολογικής ανάπτυξης και υπέρμετρης αισιοδοξίας, όπως τη βίωνε η Δύση στη δεκαετία του 1920, η οποία όμως έφερε τα σημεία ενός επελαύνοντος ολοκληρωτισμού. Για αυτό και το βαθυστόχαστο αυτό έργο, που τις επόμενες δεκαετίες ενέπνευσε σπουδαία μυθιστορήματα παρόμοιας θεματικής, διαβάζεται μέχρι σήμερα ως μια τρομακτική προειδοποίηση για το μέλλον. Για πρώτη φορά στα ενενήντα χρόνια μετά την πρώτη κυκλοφορία του, το προφητικό βιβλίο του Χάξλεϊ μεταφέρεται στη «γλώσσα» των κόμικς. Τη λογοτεχνική διασκευή και την εικονογραφική του απόδοση έφερε σε πέρας ένας από τους καλύτερους συγγραφείς και εικονογράφους της γενιάς του, ο 38χρονος Fred Fordham από το Λονδίνο. Ενώ σπούδαζε Πολιτικές Επιστήμες και Φιλοσοφία, βγάζοντας παράλληλα τα προς το ζην ως πορτρετίστας, ο Fordham ανακάλυψε την 9η τέχνη όταν διάβασε το Persepolis της Μαριάν Σατραπί. Σε αυτόν ανήκει η μετατροπή σε κόμικς τού «Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» της Harper Lee (εκδ. Οξύ, 2018) και το διασκευασμένο σενάριο του «Ο Υπέροχος Γκάτσμπι» (εκδ. Μίνωας, 2022), για τα οποία έχουμε γράψει σε προηγούμενα φύλλα του «Καρέ Καρέ». Ξεφυλλίζοντας την καλαίσθητη ελληνική έκδοση από τη σειρά «ΟΞΥ comics» (μτφρ. Βασίλη Μπαμπούρη), αντιλαμβανόμαστε με μια πρώτη ματιά για ποιον λόγο δεν ευδοκίμησε στο παρελθόν ένα κόμικς για αυτό το έργο, όπως είχε ήδη γίνει με άλλες παραλλαγές για ανάλογα μυθιστορήματα: χρειαζόταν πράγματι μια πολυπρισματική – φιλοσοφική, πολιτική και ψυχολογική – ματιά, συνδυασμένη με το ταλέντο ενός δημιουργού όπως ο Fred Fordham, για να μπορέσει να αναμετρηθεί με ένα έργο σαν αυτό του Χάξλεϊ. Ένα έργο που θίγει θέματα όπως η βιογενετική, η τεχνολογία, ο ηδονισμός, η θρησκεία, ο έλεγχος των μαζών κ.ά. Από την πρώτη σελίδα μέχρι το καταθλιπτικό φινάλε, βυθιζόμαστε στη δυστοπία του Νέου Λονδίνου: των αυστηρά ιεραρχημένων καστών, της βιομηχανικής κλωνοποίησης και του υποχρεωτικού καταναλωτισμού, όπου η τέλεια κοινωνία έχει επιτευχθεί με την απαγόρευση της μονογαμίας, των παραδοσιακών οικογενειακών σχέσεων, της ατομικότητας και της ιστορίας. Εδώ η ευτυχία δεν είναι δικαίωμα, αλλά επιβεβλημένο καθήκον. Και αν δεν καταλαβαίνετε γιατί, πάρτε τα χάπια Soma σας και… καλώς ήρθατε στον «Θαυμαστό Καινούργιο Κόσμο»! Και το σχετικό link...

«Ο υπέροχος Γκάτσμπυ» του Φ. Σκοτ Φιτζέραλντ μάς ταξιδεύει με τη γλώσσα των κόμικς στην ατμόσφαιρα του αμερικανικού Μεσοπολέμου και της εποχής της τζαζ. Δημοσιεύθηκε το 1925 και αποτελεί μια από τις πιο γοητευτικές ερωτικές ιστορίες του 20ού αιώνα και της αμερικανικής λογοτεχνίας. «Ο υπέροχος Γκάτσμπυ» του Αμερικανού συγγραφέα Φράνσις Σκοτ Φιτζέραλντ δεν έλαβε τότε την αναγνώριση που του άξιζε, τουλάχιστον από εμπορικής πλευράς. Και σίγουρα όχι στον βαθμό που είχαν τύχει υποδοχής από κοινό και κριτικούς προηγούμενα έργα του, όπως «Η άλλη όψη του Παραδείσου» (1920) και «Όμορφοι και καταραμένοι» (1922). Όμως ο «Υπέροχος Γκάτσμπυ» γνώρισε τη δόξα μετά τον πρόωρο θάνατο του συγγραφέα του (πέθανε τον Δεκέμβριο του 1940 σε ηλικία 44 ετών). Επανεξετάστηκε από φιλολογική σκοπιά, ξαναδιαβάστηκε και λατρεύτηκε από όλες τις μεταπολεμικές γενιές. Έκτοτε έχει μεταφερθεί τέσσερις φορές στον κινηματογράφο – με πιο γνωστή αυτή του 2013, με πρωταγωνιστή τον Λεονάρντο ντι Κάπριο –, σε τηλεταινίες, σε θεατρικά έργα, σε όπερα, σε μπαλέτο και φυσικά σε κόμικς. Κόμικς, όπως αυτό που κυκλοφόρησε το 2020 από τις εκδόσεις Simon & Shuster, σε κείμενο προσαρμοσμένο από τον Φρεντ Φόρνταμ (συγγραφέα και εικονογράφο, γνωστό κυρίως από την εξαιρετική μεταφορά σε γκράφικ νόβελ τού «Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» της Χάρπερ Λι) και εικονογράφηση της Λονδρέζας Άγια Μόρτον (βραβευμένης εικονογράφου του «His Dream of the Skyland»). «Ο Υπέροχος Γκάτσμπυ», σε μορφή κόμικς, κυκλοφόρησε πρόσφατα και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Μίνωας, σε μετάφραση Αλέξη Καλοφωλιά. Στις σελίδες του αναβιώνει το λαμπερό περιβάλλον της νεοϋορκέζικης μπουρζουαζίας μέσα από τα μάτια του επίδοξου συγγραφέα Νικ Κάραγουεϊ, όταν έρχεται σε επαφή με τον μυστηριώδη εκατομμυριούχο Τζέι Γκάτσμπυ. Η εξέλιξη της πλοκής μάς θυμίζει, στην πραγματικότητα, τη μελαγχολική ματιά του Φιτζέραλντ απέναντι στον απατηλό κόσμο του «αμερικανικού ονείρου», του νεοπλουτισμού, του υλισμού και των χαλαρών ηθών. Σε αυτή την καλαίσθητη έκδοση, ο όμορφος πεζός λόγος του Φιτζέραλντ έχει προσαρμοστεί από τον Φόρνταμ έτσι ώστε να διαδραματίζει έναν ενεργό ρόλο στην αφήγηση, χωρίς να υποκαθιστά την αυτόνομη δυναμική των εικόνων. Συνυπάρχει δε αρμονικά με την υπέροχη εικονογράφηση της Μόρτον, η οποία κατάφερε να αποδώσει εικαστικά την ατμόσφαιρα της εποχής της τζαζ μέσα από τις νυχτερινές όψεις του αστικού τοπίου της Νέας Υόρκης και τα ξέφρενα πάρτι του Γκάτσμπυ στο Λονγκ Άϊλαντ. Και αυτό το επιτυγχάνει με μια σχεδιαστική γραμμή και με χρήση ακουαρέλας που παραπέμπουν σε εικονογραφική αισθητική Μεσοπολέμου. Πολύτιμο «εξτραδάκι»: η λίστα τραγουδιών που έφτιαξε στο Spotify ο εκδότης του Μίνωα για να μας κρατήσει συντροφιά με τον «Υπέροχο Γκάτσμπυ», προσβάσιμη μέσω QR code. Και το σχετικό link...

Ο αμερικανικός Νότος του Μεσοπολέμου. Ο φυλετικός και κοινωνικός ρατσισμός. Η αδικία του δικαστικού συστήματος. Οι ταξικές ανισότητες. Η αθωότητα της παιδικής ηλικίας. Η πίστη στα ιδανικά με κάθε τίμημα. Η ηθική ακεραιότητα. Όλα αυτά και πολύ περισσότερα βρίσκονται στην καρδιά του αριστουργήματος της Χάρπερ Λι που μεταφέρθηκε σε κόμικς από τον Fred Fordham. Όταν το 1960 κυκλοφόρησε το «Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» της 34χρονης τότε Χάρπερ Λι, το πρώτο βιβλίο μιας παντελώς άγνωστης συγγραφέως, ήταν αδύνατο να φανταστεί κάποιος την τεράστια επιτυχία που θα σημείωνε. Ήταν όμως ένα τόσο δυνατό βιβλίο που πολύ σύντομα έγινε μπεστ σέλερ, απέφερε ένα βραβείο Πούλιτζερ στη Λι το 1961 και μεταφέρθηκε σε ταινία από τον Ρόμπερτ Μάλιγκαν το 1962, με τον Γκρέγκορι Πεκ στον πρωταγωνιστικό ρόλο του Άττικους να κερδίζει το μοναδικό Όσκαρ της καριέρας του. Μετά από αυτήν την πρωτόγνωρη επιτυχία, ο λογοτεχνικός κόσμος περίμενε με αγωνία το επόμενο βιβλίο της αινιγματικής συγγραφέως από την Αλαμπάμα και πολύ κοντινής φίλης και συνεργάτριας του Τρούμαν Καπότε. Όμως αυτό δεν ερχόταν. Και η ίδια, παρά τα αμέτρητα βραβεία και τις τιμές που δεχόταν, δεν μιλούσε ποτέ. Δεν έδινε συνεντεύξεις, δεν φωτογραφιζόταν, δεν συμμετείχε σε ομάδες και εκδηλώσεις. Έπρεπε να περάσουν 55 χρόνια για να εκδοθεί το δεύτερο μυθιστόρημά της το 2015, έναν χρόνο πριν από τον θάνατό της, χωρίς η ίδια να μιλήσει σχεδόν ποτέ γι’ αυτό ούτε για το προηγούμενο. Κι έτσι η Χάρπερ Λι έγινε ένας μύθος της σύγχρονης αμερικανικής και παγκόσμιας λογοτεχνίας. Όχι άδικα, καθώς το «Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια» είναι ένα σπάνιο έργο ζωής. Με μια απλή υπόθεση, αλλά τόσο φορτισμένο πολιτικά και συναισθηματικά που αγγίζει την ψυχή του αναγνώστη και δεν ξεχνιέται ποτέ. Διαδραματίζεται στον αμερικανικό Νότο, σε μια συνηθισμένη μικρή επαρχιακή πόλη της Αλαμπάμα, στα χρόνια του οικονομικού κραχ και της Μεγάλης Ύφεσης της δεκαετίας του 1930. Πρωταγωνίστρια και αφηγήτρια του βιβλίου είναι η μικρή Σκάουτ, που περιγράφει με την παιδική αθωότητα τη ζωή στην ύπαιθρο με τον μεγαλύτερο αδελφό της, τον πατέρα της, δικηγόρο σπάνιας ηθικής ακεραιότητας και τιμιότητας, και τη μαύρη οικιακή βοηθό τους. Μέσα από τις εξιστορήσεις της ατίθασης Σκάουτ αναπλάθεται η σκληρή εποχή στον αμερικανικό Νότο με τη φτώχεια να απειλεί όλο και περισσότερες οικογένειες και τον φυλετικό ρατσισμό να διατρέχει κάθε πτυχή της οικονομικής και κοινωνικής ζωής. Και μέσα σ’ αυτό το ασφυκτικό περιβάλλον που αγγίζει όλο και περισσότερο τη φαινομενικά ανέμελη παιδική ζωή, ο μπαμπάς της Σκάουτ, με θάρρος και πιστός στις αξίες που θέλει να μεταδώσει στα παιδιά του, αναλαμβάνει να υπερασπιστεί έναν αθώο μαύρο εργάτη που κατηγορείται για βιασμό. Τότε όλοι στρέφονται εναντίον της οικογένειάς του και οι ισορροπίες είναι πιο εύθραυστες από ποτέ. Αυτή την ιστορία προσαρμόζει σε κόμικς με υποδειγματικό τρόπο ο Fred Fordham (εκδόσεις Οξύ, μτφρ: Τάσος Νικογιάννης, 274 σελ.) καθώς καταφέρνει να αποδώσει ιδανικά το κλίμα της εποχής, να μην κάνει κατάχρηση του κειμένου αλλά να το υποκαταστήσει σε πολλά σημεία με τα όμορφα σχέδιά του που σε αφήνουν να βυθίζεσαι μέσα τους, και να κινείται δεξιοτεχνικά ανάμεσα στην αγωνία, το χιούμορ και την τρυφερότητα που χαρακτηρίζουν και το πρωτότυπο έργο. Κι ενώ εφαρμόζει στο σύνολο του έργου μια καθαρή σχεδιαστική γραμμή που μπορεί να γίνεται οικεία σε κάθε αναγνώστη, ακόμα και στον πιο αμύητο στη γλώσσα και στις συμβάσεις των κόμικς, διακόπτει την ηρεμία και την ομαλότητα με στιγμές έντασης και εκρήξεων από αφαιρετικές εικόνες φορτισμένες συναισθηματικά, όπως στην πυρκαγιά στο σπίτι της δεσποινίδας Μόντι ή στα γεγονότα με το παρεξηγημένο φόβητρο Μπου Ράντλεϊ ή στη δυνατή σκηνή με το λυσσασμένο σκυλί. Αν και το κεντρικό θέμα στο «Όταν σκοτώνουν τα κοτσύφια», τόσο στο βιβλίο της Χάρπερ Λι όσο και στην προσαρμογή του σε κόμικς από τον Fred Fordham, φαίνεται να είναι ο ρατσισμός ως μεταδοτική ασθένεια που απλώνεται και μολύνει ανεπανόρθωτα όσους έρθουν σε επαφή μαζί του, στο βάθος της αφήγησης βρίσκεται ένα αισιόδοξο μήνυμα. Η καλοσύνη και η δικαιοσύνη μπορεί να μη θριαμβεύουν πάντα, αλλά η προσήλωση στις αξίες και η επιμονή στην υπεράσπισή τους μπορούν να υποκαταστήσουν και με το παραπάνω το συλλογικό φαντασιακό που προσφέρουν οι θρησκείες ή οι μισαλλόδοξες αντιλήψεις. Με την επιμονή του μπαμπά της Σκάουτ, ανεξαρτήτως τιμήματος και συνεπειών, που αναμφίβολα περνά στα παιδιά του έστω και υποσυνείδητα, αυτός ο κόσμος μπορεί να γίνει λίγο καλύτερος. Και με τον αριστοτεχνικό τρόπο που οι ζωές όλων των κατοίκων του Μέικομπ στην Αλαμπάμα παρουσιάζονται αξεδιάλυτα συνδεδεμένες μεταξύ τους, ο σεβασμός και η ενσυναίσθηση του Άττικους περνά σε όλους και όλοι μπορούν να γίνουν λίγο καλύτεροι. Και το σχετικό link...