Αναζήτηση στην Κοινότητα

Βρισκόμαστε στο έτος 1176 μ.Χ., στο Βυζάντιο. Ο Αυτοκράτορας Μανουήλ Κομνηνός εκστρατεύει εναντίον των Σελτζούκων Τούρκων, αλλά εκείνοι στήνουν ενέδρα, με αποτέλεσμα να ακολουθήσει σφαγή στην περιοχή του Μυριοκέφαλου, στις 17 Σεπτεμβρίου. Εκεί, ο Κατάφρακτος ιππότης, Νικηφόρος Ακροπολίτης, πέφτει νεκρός. Μετά από λίγες ημέρες ένας συστρατιώτης του επισκέπτεται την γυναίκα του και της ανακοινώνει, γεμάτος λύπη, αλλά κι έναν αδιόρατο φόβο, τα άσχημα νέα. Πριν προλάβει εκείνη να θρηνήσει, ο ιππότης την παρακαλεί να τον βοηθήσει ώστε ο κύρης της να τον αφήσει ήσυχο, καθώς ο ίσκιος του τον ακολουθεί συνέχεια! Κάπως έτσι ξεκινάει ακόμα ένα ταξίδι μας στο παρελθόν του Βυζαντίου, δια χειρός Νίκου Παπαμιχαήλ, ο οποίος έχει επιμεληθεί το σενάριο και το σχέδιο της ιστορίας και την Byzantine Tales, η οποία μας έχει συνηθίσει στα ποιοτικά αναγνώσματα που έχουν σαν εφαλτήριο την συγκεκριμένη ιστορική εποχή. Το σενάριο, το οποίο δεν είναι αυτοτελές (το πρώτο μέρος φέρει τον τίτλο “Γυρισμός”), αλλά μας υπόσχεται μία ενδιαφέρουσα συνέχεια, βρίθει στοιχείων και λεπτομερειών ιστορικού χαρακτήρα (για την έκτασή του), ενώ παράλληλα διατηρεί μία ατμόσφαιρα άκρως μεταφυσική. Ένας εξαιρετικός συνδυασμός, αν θέλετε την γνώμη μου! Ο Παπαμιχαήλ στήνει μία πλοκή που βάζει τον αναγνώστη στον Μεσαίωνα και παράλληλα δημιουργεί εξαιρετικές σκηνές τρόμου. Σε αυτό στέκεται αρωγός η γραμματοσειρά, αλλά και οι έντονοι διάλογοι. Σχεδόν η πλειοψηφία των χαρακτήρων που παρατίθενται είναι άκρως ενδιαφέρουσες προσωπικότητες και οι επιλογές που αποφασίζουν να ακολουθήσουν είναι δύσκολες (για να μην πω σκληρές και δυσβάσταχτες), δίνοντας, με αυτόν τον τρόπο, μία άγρια ομορφιά στην ιστορία. Εν κατακλείδι, πρόκειται για μία ιστορία που καλύπτει πολλά από τα γούστα του αναγνωστικού κοινού, αλλά πρωτίστως θα πρέπει να διαβαστεί από τους λάτρεις της συγκεκριμένης εποχής (το ακούς @ germanicus ?) και του horror στοιχείου. Νομίζω ότι δεν θα απογοητευτούν. Όσο ευχαριστημένος έμεινα από τον συγγραφικό, άλλο τόσο ευχαριστημένος έμεινα κι από τον εικαστικό τομέα. Έχουμε ένα σχέδιο που σέβεται και υπηρετεί και τους δύο ρόλους του σεναρίου, με αποτέλεσμα να ενισχύει τον ιστορικό, αλλά και τον μεταφυσικό χαρακτήρα της ιστορίας. Σε κάθε καρέ βρίσκουμε πολλές λεπτομέρειες, οι οποίες, αν και το φορμάτ του κόμικ είναι μικρό, δεν φλυαρούν και δεν παραφορτώνουν τα καρέ. Επίσης, ο χρωματισμός εμπνέεται από τους τόνους του μαύρου κι έχει σκούρα παλέτα. Η έκδοση (όπως έγραψα και πιο πάνω) έχει μικρό φορμάτ, αλλά η ιστορία “αναπνέει” άνετα μέσα της. Τόσο τα εξώφυλλα, όσο και οι εσωτερικές σελίδες είναι ποιοτικά πολυτελείς, ενώ είναι δεμένες μεταξύ του με θερμοκόλληση. Σαν συνοδευτικό υλικό εντάσσουμε λίγα λόγια για τους Κατάφρακτους, τα οποία παρατίθενται στην εσωτερική πλευρά του εξώφυλλου, καθώς και μία σελίδα που αναφέρει το ιστορικό γεγονός της μάχης που προηγήθηκε της ιστορίας. Επίσης, κάπου στα μισά του εντύπου ο αναγνώστης βρίσκει ένα απόσπασμα από την προσευχή του εξορκισμού από τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο κι ένα έγχρωμο σκίτσο του Μιχάλη Κεχαγιά. Τέλος, στην εσωτερική όψη του οπισθόφυλλου, βρίσκουμε ένα εξαιρετικά σύντομο βιογραφικό του δημιουργού. Να πούμε, επίσης, ότι την επιμέλεια την έχει κάνει η Χρυσαυγή Σακελλαροπούλου. Η επίσημη ιστοσελίδα της εκδοτικής

Με το «1914-1922: Το Χρονικό της Μικρασιατικής Καταστροφής σε κόμιξ», οι δημιουργοί των Byzantine Tales αφηγούνται βήμα προς βήμα τα γεγονότα που οδήγησαν στην πιο τραυματική εμπειρία του νεότερου ελληνισμού. Σε περσινό μας αφιέρωμα, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, είχαμε παρουσιάσει τα σημαντικότερα ελληνικά κόμικς τα οποία καταπιάνονται με τα ιστορικά γεγονότα του 1922 (Καρέ Καρέ 26/9/2022). Στο αφιέρωμά μας δεν είχε προλάβει να συμπεριληφθεί ένα κόμικς το οποίο κυκλοφόρησε λίγες εβδομάδες μετά τη δημοσίευση του άρθρου και συγκαταλέγεται στις περσινές επετειακές εκδόσεις για τη συμπλήρωση της εκατονταετίας. Πρόκειται για το «1914-1922: Το χρονικό της Μικρασιατικής Καταστροφής σε κόμιξ» των Σπύρου Θεοχάρη και Χρυσαυγής Σακελλαροπούλου, του δημιουργικού διδύμου πίσω από τις εκδόσεις Byzantine Tales. Με τους δημιουργούς των Byzantine Tales, οι οποίοι από το 2019 φιλοδοξούν να μας γνωρίσουν πτυχές της ελληνικής Ιστορίας με τη μορφή των κόμικς, είχαμε κάνει μια πλούσια συζήτηση (βλ. «Ποπ βυζαντινές ιστορίες», Καρέ Καρέ 15/8/2022). Μέσα από αυτήν, είχαμε βρει εξαιρετικά ενδιαφέρουσα τη διαδικασία με την οποία οι δύο δημιουργοί συνδυάζουν την αγάπη τους για την Ιστορία και την τέχνη και είχαμε επισημάνει την αυστηρή ερευνητική μεθοδολογία που χαρακτηρίζει τη δουλειά τους. Το «Χρονικό της Μικρασιατικής Καταστροφής» των Byzantine Tales προσπαθεί να δώσει σε ένα ευρύ κοινό μια όσο γίνεται μεγαλύτερη εικόνα για την περίοδο, ανοίγοντας το κάδρο τόσο χρονικά (με σημείο εκκίνησης το 1914 και τις απαρχές του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου) όσο και χωρικά (εντάσσοντας το ελληνικό εθνικό ζήτημα στους διεθνείς συσχετισμούς). Βασισμένος σε έγκριτη βιβλιογραφία που παρουσιάζεται στο τέλος του βιβλίου, ο συγγραφέας Σπ. Θεοχάρης μας βοηθάει να κατανοήσουμε σε βάθος χρόνου όλο το διπλωματικό παρασκήνιο και το πολεμικό σκηνικό, τις αποφάσεις, τις ατυχείς συγκυρίες και τα δραματικά γεγονότα που οδήγησαν σε αυτό που σε εμάς αποκαλείται «η μεγαλύτερη καταστροφή στην Ιστορία του ελληνισμού» και στη γείτονα γιορτάζεται ως εθνικοαπελευθερωτική νίκη. Ενώ η σχεδιάστρια Χρ. Σακελλαροπούλου «επιστρατεύει» τη γραφίδα της για να ανασυνθέσει σε τόνους του γκρίζου το τότε πολιτικό και κοινωνικό τοπίο, χρησιμοποιώντας πρωτογενές οπτικό υλικό από φωτογραφίες της εποχής. Από τις 256 σελίδες του βιβλίου, οι πρώτες 70 είναι αφιερωμένες στα όσα προηγήθηκαν της απόβασης του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη: στην εμφάνιση των Νεότουρκων το 1908, στην αρχή των εθνοκαθάρσεων, στην πρώτη ρήξη του Ελευθέριου Βενιζέλου με τον βασιλιά, στη σφοδρότητα του Εθνικού Διχασμού που ακρωτηρίασε ανεπίσημα την Ελλάδα, στα τουρκικά «τάγματα εργασίας», στην αποστολή ελληνικού εκστρατευτικού σώματος στην Ουκρανία. Η αντίστροφη μέτρηση για την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου και το χάος που επακολούθησε ξεκινάει μετά την ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές του Νοεμβρίου 1920. Μια μαϊμού θα διαδραματίσει κι εκείνη τον δικό της καθοριστικό ρόλο στην ιστορία. Η αναδιοργάνωση των κεμαλικών, ο οπορτουνισμός των Μεγάλων Δυνάμεων και μια σειρά από τραγικά και ανίκανα πρόσωπα σε καίριες θέσεις θα συμβάλουν στην εξέλιξη ενός έργου που, ακόμα και αν το τέλος του είναι γνωστό, δεν παύει να διαβάζεται σαν θρίλερ. Το «Χρονικό» των Byzantine Tales δεν διαθέτει την κινηματογραφική οπτική του Θανάση Πέτρου, ούτε την αφηγηματική ματιά του Soloup στα δικά τους κόμικς για τη Μικρασιατική Καταστροφή. Μπορεί να διαβαστεί μάλλον υπό το πρίσμα ενός ιστορικού ντοκιμαντέρ, με την έννοια ότι αυτός ακριβώς είναι ο σκοπός του: να παρουσιάσει τη μεγάλη εικόνα και την αλληλουχία των γεγονότων όσο πιο πιστά γίνεται, με σεβασμό στις ιστορικές πηγές. Αυτό δεν σημαίνει ότι απουσιάζει η οπτική των «από κάτω», καθώς τέσσερις διαφορετικές ιστορίες μέσα από τα μάτια απλών ανθρώπων προσδίδουν μια μυθιστορηματική χροιά, παράλληλα με τις πολιτικοστρατιωτικές εξελίξεις. Το 1922 παραμένει μια εμβληματική και ταυτόχρονα κομβική χρονιά για τη νεότερη ελληνική Ιστορία, τόσο για τους λεγόμενους «παλαιοελλαδίτες» όσο και για τα εκατομμύρια των Ελλήνων με προσφυγική καταγωγή· παρ’ όλα αυτά, στην επίσημη εθνική ιστοριογραφία εξακολουθεί να επικρατεί μια αμηχανία ως προς την πλήρη αποτίμησή του. Όπως αναφέρεται και στον επίλογο του κόμικς, «θα περάσουν πολλές γενιές ακόμα ώστε να αντιληφθούμε πλήρως τις θετικές ή αρνητικές συνέπειες αυτής της καταστροφής. Η Ιστορία έως τώρα μας δίνει κάποιες ενδείξεις, ωστόσο κανένα μακροϊστορικό συμπέρασμα δεν γίνεται να γραφτεί σε μόλις 100 χρόνια». Και το σχετικό link...

Ο χρόνος: 1812 μ.Χ.. Το μέρος: Ένα απομακρυσμένο πανδοχείο στην καρδιά της Ρωσίας. Μία ομάδα από Γάλλους στρατιώτες για να γλιτώσουν από την παγερή νύχτα και να ξαποστάσουν, επισκέπτονται το πανδοχείο κι εκεί η μοίρα τους επιφυλάσσει μία κατάληξη τραγικότερη από οποιαδήποτε οδυνηρή έκβαση ενός πολέμου. Το σκηνικό αλλάζει και συναντούμε τον γνωστό μας Αλέξανδρο Υψηλάντη, ο οποίος βρίσκεται σε μία συγκέντρωση της υψηλής κοινωνίας στην Βιέννη κι εξιστορεί την ιστορία του πανδοχείου, όπως εκείνος την έζησε. Μία εξιστόρηση απόκοσμη και δραματική. Τα μέλη που απαρτίζουν την νεοφυή εκδοτική εταιρία που μας έχει χαρίσει πολλά αξιόλογα κόμικς, Byzantine Tales, ο Σπύρος Θεοχάρης (σενάριο) και η Χρυσαυγή Σακελλαροπούλου (εικονογράφηση), αφήνουν για λίγο την εποχή του Βυζαντίου, συνεχίσουν σε ιστορικά μονοπάτια, αλλά αυτή την φορά έρχονται στις αρχές του 19ου αιώνα, την εποχή των Ναπολεόντειων Πολέμων και δημιουργούν μία ιστορία με δυνατή πλοκή κι ερμηνεία. Το σενάριο υπακούει στο ιστορικό πλαίσιο στο οποίο έχει ενταχθεί, ενώ παράλληλα αναδίδει αρώματα από τον τρόμο που χαρίζει ένα θρίλερ με horror στοιχεία. Πολλές από τις σκηνές που παρατίθενται στα καρέ είναι για γερά στομάχια και μας κάνει να αναλογιστούμε το πώς ο πόλεμος αλλάζει τον χαρακτήρα του ανθρώπου και του ξυπνάει τα αρχέγονα, ζωώδη ένστικτά του. Αυτό που κάνει εντύπωση είναι ότι οι διάλογοι χαρακτηρίζονται από λιτότητα και μάλιστα αρκετές σελίδες είναι “βουβές”, με αποτέλεσμα ένας βραδύνους όπως η ταπεινότητά μου, να δυσκολευτεί, προς στιγμήν, να βγάλει άκρη. Αν και σύντομο, λοιπόν, μπορώ να πω ότι μου άρεσε το συγκεκριμένο κόμικ και σίγουρα το προτείνω στους αναγνώστες που αρέσκονται σε τέτοιας θεματολογίας ιστορίες. Αποτελεί ένα αξιόλογο, σύντομο, ανάγνωσμα. Ο εικαστικός τομέας είναι πολύ ταιριαστός με την θεματολογία που πραγματεύεται το σενάριο, αν και μου έδωσε την εντύπωση ότι δεν υπάρχει μεγάλη πλαστικότητα στις κινήσεις των πρωταγωνιστών. Παρόλα αυτά δεν το θεωρώ μεγάλο ψεγάδι. Ο χρωματισμός αποτελείται από τόνους του άσπρου και του μαύρου και δένει τέλεια με το mood, σε τέτοιο βαθμό που αισθάνεσαι την παγωνιά της στέπας σε κάθε καρέ. Εκδοτικά μιλάμε για ένα έντυπο που φέρει μεσαίο φορμάτ και ματ καλοτυπωμένες σελίδες, δεμένες με θερμοκόλληση. Το εξώφυλλο έχει ικανοποιητικό πάχος, αλλά προσωπικά θα το ήθελα λίγο πιο παχύ. Σαν συνοδευτικό υλικό βρίσκουμε μόνο μία σελίδα, μετά το πέρας του κόμικ, που φέρει την εικόνα του Αλέξανδρου Υψηλάντη και τεκμηριώνει τον ρόλο του στην συγκεκριμένη ιστορία, κάνοντας, με αυτόν τον τρόπο και μία σύνδεση με το graphic novel της εταιρίας που είναι αφιερωμένο (και) σε αυτόν.

“Όποιος ξεχνάει το παρελθόν του, είναι υποχρεωμένος να το ξαναζήσει” Το πολύ επιτυχημένο καλλιτεχνικό δίδυμο του Σπύρου Θεοχάρη και της Χρυσαυγής Σακελλαροπούλου, το οποίο μας έχει δώσει αξιέπαινα έργα όπως ο “Βασίλειος Βασιλεύς”, η “Θεοφανώ” και το “1821: Η αρχή της Επανάστασης”, επανέρχεται στην ελληνική (και ποιοτική) σκηνή της Ένατης Τέχνης, με ένα ακόμα εξαιρετικό πόνημα. Αυτή την φορά, στο ιστορικό τους μικροσκόπιο θα μπει η πιο μαύρη, ίσως, σελίδα στην πορεία της Ελλάδας, τουλάχιστον στην σύγχρονη εποχή, που δεν είναι άλλη από την Μικρασιατική Καταστροφή. Μία πρώτης τάξης επιλογή, με αφορμή την επέτειο των 100 ετών από τότε. Το “σενάριο” της ιστορίας ξεκινά από το 1914, την έναρξη του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου και το πώς αυτός επηρέασε τις σχέσεις ανάμεσα σε Τούρκους και Ρωμιούς, καθώς και τις γεωπολιτικές αλλαγές που επέφερε, για να καταλήξει στο 1922, όπου οι ένδοξες ημέρες θριάμβου και παρελάσεων, θα μετατραπούν σε ντροπή κι ατίμωση, με κόστος σε ανθρώπινες ζωές και ξεριζωμό. Όπως γίνεται εύκολα αντιληπτό, βασικός πρωταγωνιστής όλων των εξελίξεων, δεν είναι άλλος από τον Ελευθέριο Βενιζέλο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πραγματοποιείται και μία διόλου ευκαταφρόνητη παρέλαση προσωπικοτήτων, από όλες τις εμπλεκόμενες χώρες, οι οποίες τοποθετούνται άρτια στην πορεία της ιστορίας. Να πούμε, επίσης, ότι η ιστορία δίνει περισσότερη βάση στα γεγονότα των ετών 1919-1922, όπου και πραγματοποιήθηκε η λεγόμενη “Μικρασιατική Εκστρατεία”. Ο αναγνώστης, λοιπόν, δεν θα λάβει στείρες πληροφορίες για τα γεγονότα και σε καμία περίπτωση δεν θα ενημερωθεί μονομερώς και μεροληπτικά προς την ελληνική πλευρά. Η απαρίθμηση των στοιχείων και των γεγονότων γίνεται με σεβασμό, πρώτα από όλα στην Ιστορία και στους ανθρώπους που έχασαν τις ζωές τους, ανεξαρτήτως φυλής και θρησκεύματος. Αυτό είναι, πιστεύω, το δυνατό χαρτί του παρόντος κόμικ. Σκηνοθετικά η δουλειά είναι άρτια και για να γίνει περισσότερο εύπεπτη η ιστορική της αφήγηση, ο συγγραφέας έχει βάλει στο κάδρο τις ιστορίες τεσσάρων ανθρώπων, μέσα από την αφήγηση των οποίων, δημιουργείται μία μυθιστορηματική χροιά. Αυτοί οι άνθρωποι είναι μία μάνα, ένας πατέρας με την κόρη τους, καθώς κι ένας στρατιώτης που υπηρετεί στο μέτωπο. Άνθρωποι καθημερινοί, που ο Θεός αποφάσισε να ζήσουν σε δύσκολους καιρούς… Εν κατακλείδι, μιλάμε για μία αριστουργηματική δουλειά, από τις ελάχιστες αντίστοιχης θεματολογίας που έρχονται υπό την μορφή εικονογραφημένης αφήγησης, που σίγουρα θα γίνει πιο εύκολα κατανοητή από τους μικρούς αναγνώστες. Εννοείται ότι επιδέχεται πολλαπλών αναγνώσεων κι ο λόγος έγκειται στο γεγονός ότι η αφήγηση είναι πυκνογραμμένη. Προτείνεται σε όλους τους Έλληνες κι αποτελεί κόσμημα για την κάθε βιβλιοθήκη, καθώς κι ένα πρώτης τάξης δώρο. Εκτός αυτών, βέβαια, αυτό που προπάντων αποτελεί είναι μία πηγή συναίσθησης για τα λάθη του παρελθόντος κι ένας καλό μάθημα για τον λαό μας στο ποια είναι η κατάληξη, όταν δεν είναι μονιασμένος και με σύμπνοια. Όσον αφορά τον εικαστικό τομέα, σε ένα τέτοιου είδους πόνημα, νομίζω ότι (δυστυχώς) έρχεται σε δεύτερη μοίρα. Παρόλα αυτά τον βρήκα, πέραν του δέοντος, καλό, ανταποκρινόμενο άψογα στις απαιτήσεις της αφήγησης. Το δυνατότερο σημείο του, πιστεύω, ότι είναι η απεικόνιση των ιστορικών προσωπικοτήτων της εποχής, καθώς επίσης και οι σκιάσεις. Η παλέτα του άσπρου και του μαύρου δένει στην εντέλεια με το σχέδιο σε τέτοιο βαθμό που νομίζω ότι κάτι έγχρωμο απλά θα ήταν περιττό και δεν θα εξυπηρετούσε σε τίποτα. Η έκδοση είναι όπως ακριβώς αξίζει ένα τέτοιο πόνημα. Η ράχη είναι δεμένη με κόλληση, το (πανέμορφο) εξώφυλλο είναι αρκετά παχύ, ενώ οι εσωτερικές σελίδες αποτελούνται από ένα χαρτί πολύ καλό σε υφή. Στα του συνοδευτικού υλικού βρίσκουμε μία μονοσέλιδη εισαγωγή, ενώ μετά το πέρας της ιστορίας, υπάρχει μία συνοπτική βιβλιογραφία κι ένα QR code για να μπορεί ο αναγνώστης να εντοπίσει όλο το ιστορικό υπόβαθρο, που απαιτήθηκε για την δημιουργία του κόμικ. Βέβαια, αυτό παραπέμπει σε έναν απλό κωδικό κι όχι σε κάποιο pdf. Μάλλον κάτι πρέπει να κάνω λάθος. Αν θα έπρεπε να κάνω κάποιο μικρό παράπονο, αυτό θα ήταν ότι το βιβλίο δεν έχει την απαραίτητη φιλολογική επιμέλεια που θα έπρεπε να έχει. Τα ορθογραφικά και συντακτικά λάθη είναι πάρα πολλά, καθ’ όλη την διάρκεια της πλοκής, ενώ δεν λείπουν και δύο σημεία, που έχουν μπει μικρά αυτοκόλλητα με διορθώσεις λέξεων ή ακόμα και φράσεων για να καλύψουν λάθη ή παραλείψει! Ειλικρινά δεν θα με πείραζε αν αφορούσε κάποιο άλλου είδους κόμικ. Εδώ, όμως, θα ήθελα λίγη περισσότερη φροντίδα. Επίσης (κι αυτό είναι δική μου… λόξα ) θα ήθελα να είχαν ενσωματωθεί και μερικές λεπτομέρειες για την Δίκη των έξι και να μην μείνει μόνο σε μία απλή απλή αναφορά. Ζητώ ταπεινά συγγνώμη για την ποιότητα των εσωτερικών σελίδων. Προφανώς δεν τις σκανάρισα εγώ, διότι αυτό καθίσταται δύσκολο, χωρίς να τσαλακωθεί το αντίτυπο. Έτσι άντλησα το υλικό από την σελίδα της εκδοτικής, η οποία δεν παρέχει καλύτερης ποιότητας εικόνες. Η ιστοσελίδα της εκδοτικής Η αναφορά της εκδοτικής για το συγκεκριμένο κόμικ Το trailer του κόμικ στο YouTube

Μια συζήτηση με τους δημιουργούς των Byzantine Tales για την Ιστορία, το Βυζάντιο και τους τρόπους που εμπνέονται για τα κόμικς τους. Ο Σπύρος Θεοχάρης είναι απόφοιτος Αγγλικής Φιλολογίας. Η Χρυσαυγή Σακελλαροπούλου από μικρή έχει παρακολουθήσει μαθήματα ζωγραφικής. Οι δύο νεοεμφανιζόμενοι δημιουργοί στον χώρο των κόμικς έκαναν το ντεμπούτο τους πέρσι υπό τον τίτλο «Byzantine Tales», με δύο αυτοεκδόσεις για τη Θεοφανώ και τον Δ. Υψηλάντη, ενώ στη συνέχεια εξέδωσαν τα γκράφικ νόβελ για τον Βασίλειο Β’. Τους πρωτοσυναντήσαμε στο Artists Alley του Comicdom Con Athens 2022. Πρόσφατα συζητήσαμε μαζί τους για τα κόμικς, το Medieval Fantasy, τη διδασκαλία της Ιστορίας, αλλά και για τις αλήθειες και τους μύθους γύρω από το Βυζάντιο. Οι δύο συνομιλητές μας έχουν μεράκι για όσα κάνουν και αυτό βγαίνει προς τα έξω. Δηλώνουν ενθουσιασμένοι από τη γνωριμία τους με την ελληνική σκηνή κόμικς, η οποία όπως μας είπαν «δυστυχώς δεν έχει την προβολή που της αξίζει, παρότι διαθέτει εξαιρετικά ταλαντούχους σχεδιαστές και αφηγητές». Ο Σπύρος έχει μελετήσει πολλή Ιστορία. Επίσης είναι φανατικός αναγνώστης κόμικς, κυρίως της DC και της Marvel, κάτι που τον έχει βοηθήσει στο storytelling. Οι πρώτες σκέψεις του γεννήθηκαν το 2015, σε μια εποχή όπου παρακολουθούσε ανελλιπώς Game of Thrones και είχε εντρυφήσει στον Άρχοντα των Δακτυλιδιών. Τον ενθουσίασαν ο «Ερωτόκριτος» των Γούση-Παπαμάρκου-Ράγκου και το «1800» του Καραμπάλιου. Αναρωτήθηκε γιατί στην Ελλάδα, με την τόσο πλούσια βυζαντινή παράδοση, δεν έχουμε μια Medieval Fantasy pop culture. Έριξε την ιδέα για τη «Θεοφανώ» στη Χρυσαυγή. Και κάπως έτσι προέκυψαν οι «Byzantine Tales». Ξεφυλλίζοντας τα κόμικς τους, απευθύνθηκα στην ομότεχνή μου: ● Ποια διαδικασία ακολουθείς κατά τη δημιουργία; Σε τι υλικό βασίζεσαι; Ποιες οι δυσκολίες; Χ.Σ.: «Αρχικά λαμβάνω ένα draft σενάριο από τον Σπύρο, καθώς και σχετικό υλικό. Έπειτα από συζήτηση για την ανάπτυξη των σκηνών, προχωράω στο πάνελινγκ, σε προσχέδιο, μελάνωμα και ψηφιακό χρωμάτισμα. Βελτιώνομαι διαρκώς, παρακολουθώντας και δουλειές άλλων καλλιτεχνών. Στο σκηνοθετικό κομμάτι με βοηθάει πολύ και ο κινηματογράφος. Δεν δυσκολεύομαι τόσο στην αποτύπωση των προσώπων και των ενδυμάτων όσο στο αρχιτεκτονικό σχέδιο». Θεοφανώ. Μια βυζαντινή ιστορία (2021) ● Μπήκα στον πειρασμό να ρωτήσω τι ενδιαφέρει σήμερα ένα νέο παιδί τι έγινε το… 971 μ.Χ. Τι έχει να του προσφέρει η Ιστορία; Σ.Θ.: «Και τι δεν έχει να του προσφέρει! Πρώτον, ας θυμηθούμε το γνωστό ρητό ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται. Π.χ. αντιμετωπίσαμε την πανδημία του κορονοϊού σαν κάτι πρωτόγνωρο, ενώ αν γνωρίζαμε ότι όλη η Ιστορία είναι μια αλληλουχία πανδημιών ίσως να αντιμετωπίζαμε την κατάσταση διαφορετικά. Η ανθρώπινη φύση είναι η ίδια, οπότε ίδια και τα λάθη. Δευτερευόντως, πρέπει ως πολίτες να γνωρίζουμε πώς φτάσαμε να έχουμε την όποια ταυτότητα. Γιατί χρησιμοποιούμε κάποιες τουρκικές λέξεις, γιατί είναι αυτά τα σύνορα της χώρας ή γιατί βαφτιζόμαστε χριστιανοί και όχι κάτι άλλο». Χ.Σ.: «Εγώ στα σχολικά μου χρόνια δεν τα πήγαινα καθόλου καλά με την Ιστορία λόγω του “παπαγαλίστικου” τρόπου διδασκαλίας. Αργότερα κατάλαβα ότι μαθαίνοντάς τη σωστά δεν θα παρασυρθείς από ιδεολογικές χρήσεις της που οδηγούν στον φανατισμό. Ότι δεν θα σου τη μάθουν άτομα που κινούνται στον χώρο της παρα-ιστορίας…». 1821. Η αρχή της Επανάστασης (2021) Σ.Θ.: «Το εκπαιδευτικό μας σύστημα ενδιαφέρεται κυρίως να προβάλει το εθνικό αφήγημα. Η διδασκαλία της Ιστορίας καταλήγει να είναι τραυματική εμπειρία. Ένα σωστό μάθημα θα έπρεπε να ωθεί τα παιδιά από μόνα τους στην αναζήτηση της γνώσης με συγκεκριμένη μεθοδολογία». ● Η κουβέντα μας επικεντρώθηκε στο Βυζάντιο. Ρώτησα τον Σπύρο γιατί του κέντρισε το ενδιαφέρον. Σ.Θ.: «Στο Πανεπιστήμιο είχα ξεκινήσει να διαβάζω ακαδημαϊκά βιβλία που με έκαναν να δω το Βυζάντιο με άλλο μάτι. Θυμάμαι ότι ως δευτεροετής πήρα ένα βιβλίο του διάσημου βυζαντινολόγου Σίριλ Μάνγκο. Διαβάζοντας μου έκανε εντύπωση πόσα λάθος στερεότυπα υπάρχουν για αυτή την περίοδο. Έχοντας μεγαλώσει σε διαπολιτισμικό περιβάλλον λόγω μικτής καταγωγής, είχα τη δυνατότητα να υιοθετήσω μια άλλη οπτική για το ελληνικό πολιτισμικό αφήγημα. Βασίλειος Βασιλεύς: 1. Ορκος πίστης (2021) Συνειδητοποίησα ότι ενώ βάζουμε στην κορυφή τους αρχαίους – και δικαιολογημένα –, πιο πολλά έχουμε κληρονομήσει από το Βυζάντιο (τη σύγχρονη μορφή της ελληνικής, τη μικρογράμματη γραφή, τη χριστιανική πίστη, τη λαϊκή τέχνη κ.ά.). Η διατήρηση των κεκτημένων του αρχαίου κόσμου, ό,τι διασώθηκε μεταξύ 2ου και 4ου μ.Χ. αιώνα με τις εισβολές, τους εμφυλίους κ.λ.π., οφείλεται καθαρά στους Βυζαντινούς – ενώ από τον 7ο αιώνα μπαίνει στην εξίσωση και ο αραβικός κόσμος. Αλλά και ο καταλύτης για την ευρωπαϊκή Αναγέννηση και τη διαμόρφωση του δυτικοευρωπαϊκού πολιτισμού υπήρξαν οι Βυζαντινοί λόγιοι που μετανάστευσαν στην Ιταλία. Η ειρωνεία είναι ότι ενώ η Δύση μέχρι πρόσφατα σνόμπαρε το Βυζάντιο – και στην Ελλάδα κάναμε το ίδιο από μιμητισμό – πλέον η πιο αξιόλογη ακαδημαϊκή βιβλιογραφία προέρχεται από Δυτικούς». Η κυριαρχία του νόθου (2022) ● «Γιατί το Βυζάντιο», λοιπόν; Σ.Θ.: «Κατ' αρχάς είναι μια απίστευτα παρεξηγημένη περίοδος. Ας ξεκινήσουμε από το ίδιο το όνομα. Το λεγόμενο Βυζάντιο είναι η συνέχεια της πάλαι ποτέ Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Αποφεύγουμε στα χείλη των χαρακτήρων μας τη χρήση των όρων “Βυζαντινός” και “Βυζαντινή Αυτοκρατορία” γιατί πρέπει να γίνει κατανοητό ότι μιλάμε για ανθρώπους που αυτοπροσδιορίζονταν ως Ρωμαίοι, τη δε χώρα τους την αποκαλούσαν Ρωμανία. Το όνομα “Ρωμιός” διατηρήθηκε μέχρι και τον 20ό αιώνα. Από άποψη αφήγησης, το Βυζάντιο έχει πάρα πολύ “ψωμί”, μπορεί κανείς να βγάλει μυθιστορήματα, γκράφικ νόβελ, ταινίες. Ολόκληρη η βυζαντινή ιστορία διαβάζεται σαν μυθιστόρημα. Και είναι ανεξάντλητη, μιλάμε για 1.100 χρόνια Ιστορίας». Χ.Σ.: «Η παρεξήγηση του Βυζαντίου βρίσκεται στο ότι πολύς κόσμος το αντιμετωπίζει ως κάτι σκοταδιστικό, με θρησκευτικές παρωπίδες». ● Δεν ήταν θεοκρατικό; Θ.Χ.: «Ο κόσμος νομίζει ότι όλα τότε ήταν σεβάσμια, αλλά στην καθημερινότητά του ο μέσος Βυζαντινός άνθρωπος δεν είχε σχέση με τον τρόπο ζωής των μοναχών. Ήταν μια κοινωνία που είχε και τα μοναστήρια της, αλλά είχε και τα καπηλειά της. Υπήρχαν οι θρησκευόμενοι, αλλά και οι αδιάφοροι. Εκτός από αγιογραφίες και ψαλμωδίες υπήρχε κοσμική τέχνη και κοσμική λογοτεχνική παραγωγή, χειρόγραφα με μυθολογικές απεικονίσεις. Έχουμε την τάση να συγχέουμε τη θρησκευτικότητα του Βυζαντίου με ό,τι διαμορφώθηκε μετά το 1453. Στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης δεν ίσχυε ο Καισαροπαπισμός της Δύσης. Οι αυτοκράτορες ανεβοκατέβαζαν πατριάρχες. Η θρησκευτική εξουσία, αν και είχε επιρροή κατά καιρούς, δεν ήταν ποτέ πάνω από την πολιτική». ● Στο ερώτημά μου αν υπήρξε μια σκοτεινή περίοδος δολοπλοκιών και δολοφονιών που πισωγύρισε τον πολιτισμό, ο Σπύρος ήταν σαφής: «Το Βυζάντιο δεν ήταν σίγουρα κάτι το ιδεατό. Φυσικά συνέβαιναν πολλά από τα αρνητικά που του καταλογίζονται, αλλά σε ποια εποχή από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα δεν συμβαίνουν; Αυτές είναι διαχρονικές καταστάσεις και η μονομανής επίκληση του “Μεσαίωνα” για ό,τι δεν μας αρέσει είναι ανιστορική. Αν αναλογιστούμε τι υπήρχε εκείνη την εποχή (μεταξύ 4ου και 15ου αιώνα) στην περιφέρεια, θα αντιληφθούμε ότι το Βυζάντιο ήταν ένας πολιτισμός μακράν πιο προηγμένος και εκλεπτυσμένος». Ως προς την αγαπημένη τους βυζαντινή περίοδο, οι δύο συν-δημιουργοί μάς παραπέμπουν αναφανδόν στον 10ο και 11ο αιώνα: «Είναι μια περίοδος ακμής, η πρώιμη μακεδονική αναγέννηση. Η τέχνη βρίσκεται στα πάνω της. Τα πιο σημαντικά βυζαντινά μνημεία στον ελλαδικό χώρο προέρχονται από εκείνη την εποχή. Μια μεγάλη παραγωγή ψηφιδωτών, κυρίως στην Κωνσταντινούπολη, συντελείται τότε. Επίσης επανανακαλύπτεται η αρχαία Ελλάδα, με την οποία οι μορφωμένοι Βυζαντινοί συνδέουν την υπόστασή τους. Τότε γίνονται και πολλές αντιγραφές αρχαίων χειρογράφων». ● Όσο για τα μελλοντικά τους πλάνα; Σ.Θ.: «Σκοπεύουμε να επεκταθούμε και σε άλλα κομμάτια της Ιστορίας (π.χ. στην αρχαία Ελλάδα), αλλά και στη μυθολογία. Μας ενδιαφέρει να κάνουμε το Βυζάντιο πιο ποπ, την Ιστορία πιο ψυχαγωγική». 📌 Θα τους βρείτε στο instagram: byzantine__tales, στο facebook: Byzantine Tales και στον ιστότοπο www.byzantinetales.com Και το σχετικό link...