[Ο Δημήτρης-Κρις Αγκαράι μιλάει για το νέο του κόμικ «Μιχαήλ Μιχαήλ του Μιχαήλ – Ο Έλληνας Σαρλώ» [Δήμος Γιώργος, athensvoice.gr, 22/02/2024]]

Γεννήθηκε στα Τίρανα, μεγάλωσε στην Αθήνα και ξεχωρίζει με τα σχέδιά του.

 

 

 

 

Ο Δημήτρης-Κρις Αγκαράι είναι σχεδιαστής κόμικς, γραφίστας και εικονογράφος, γεννημένος το 1994 στα Τίρανα της Αλβανίας και μεγαλωμένος στην Αθήνα. Από νεαρή ακόμη ηλικία έδειξε το ενδιαφέρον του για τη ζωγραφική και τη δημιουργία ιστοριών. Σπούδασε γραφιστική και αυτοδίδακτα αφοσιώθηκε στις εικονογραφήσεις και τα κόμικς. Πρόσφατα ολοκλήρωσε το τμήμα κόμικς στη Σχολή Βακαλό, με δάσκαλο τον Νίκο Κούτση.

 

 

 

 

Ξεκινώντας με αυτοεκδόσεις όπως τα «Αλληγορία», «Reading the Song» και «SHAME – ερωτικές ιστορίες καραντίνας», είναι ενεργός στον χώρο των κόμικς από το 2016. Έχει συνεργαστεί με περιοδικά κόμικς όπως τα «Epifany» (Phase Productions) και «Ρίγη» (εκδόσεις Ρενιέρη), ενώ έχει συμμετάσχει και σε ανθολογίες όπως το «Athens the Comicbook» και το «Εποχές για ήρωες». Σημαντική για εκείνον υπήρξε και η εμπειρία του ως βοηθός σκηνοθέτη για το Εθνικό Θέατρο, στην παράσταση «Το αστέρι της Λιλιπούπολης» της Ρεγγίνας Καπετανάκη και του Βασίλη Ρίσβα. Η δουλειά του έγινε ευρέως γνωστή μέσω των social media, και κυρίως μέσα από μία σειρά σχεδίων που απεικονίζουν αγαπημένους χαρακτήρες ελληνικών σειρών. Το 2023 κυκλοφόρησε το graphic novel «Σύμβουλος ερωτικών υποθέσεων» (Jemma Press), ενισχύοντας το καλλιτεχνικό του αποτύπωμα στον χώρο των κόμικς.

 

 

 

 

Το νέο σας graphic novel «Μιχαήλ Μιχαήλ του Μιχαήλ – Ο Έλληνας Σαρλώ» από τις εκδόσεις Μικρός Ήρως, είναι βασισμένο στο θεατρικό έργο «Οι κωμικοί» των Δημήτρη Πιατά και Σάκη Σερέφα, που έκανε πρεμιέρα από το ΚΘΒΕ μόλις τον Ιανουάριο του 2024. Γνωρίζατε από πριν τους συντελεστές του έργου και το ετοιμάζατε παράλληλα ή πρόκειται για μια δουλειά που σας βγήκε πολύ αυθόρμητα και γρήγορα αφότου είδατε την παράσταση;

Ένα απόγευμα πέρυσι το καλοκαίρι με κάλεσε ο Λεωκράτης Ανεμοδουράς, εκδότης του Μικρού Ήρωα, για να μου προτείνει να συνεργαστούμε. Μου πρότεινε λοιπόν να διασκευάσουμε το θεατρικό έργο των Δημήτρη Πιατά και Σάκη Σερέφα «Οι κωμικοί», με πρωταγωνιστή τον Μιχαήλ Μιχαήλ. Ενθουσιάστηκα με την ιδέα. Μου φάνηκε πολύ πρωτότυπο να κάνουμε αυτήν την «παντρειά» των τεχνών, ένα θεατρικό να γίνει κόμικς. Διαβάζοντας και το έργο συμφώνησα κατευθείαν. Τους συντελεστές δεν τους γνώριζα προσωπικά, αλλά γνωριστήκαμε με τον Δημήτρη Πιατά εκ των υστέρων και υπήρξε μια συνεννόηση για τη διασκευή του θεατρικού σε σενάριο, ο οποίος ήταν ανοιχτός σε αλλαγές και διαφοροποιήσεις που προέκυπταν. Σε αυτό το στάδιο η παράσταση δεν είχε ακόμη πραγματοποιηθεί και ο κύριος στόχος μας ήταν να ολοκληρώσω το κόμικς εγκαίρως ώστε να την συνοδεύει. Προς το παρόν βρίσκομαι στην Αθήνα και δεν έχω ακόμη παρακολουθήσει την παράσταση που πραγματοποιείται στη Θεσσαλονίκη. Ελπίζω όμως να μπορέσω να ανέβω και σύντομα γιατί ανυπομονώ να την δω!

 

Τι είναι αυτό που κάνει το συγκεκριμένο έργο ιδανικό για να μεταφερθεί σε graphic novel; Ποιες είναι οι εικόνες που σας έκαναν να ξεκινήσετε να σχεδιάζετε;

Νομίζω ο ίδιος ο Μιχαήλ Μιχαήλ κάνει το έργο ιδανικό για graphic novel. Ένας ξεχασμένος ηθοποιός που αναγεννάται στις σελίδες αυτού του κόμικς και θα βρίσκεται πλέον στις βιβλιοθήκες μας. Μου έδωσαν έμπνευση παλιές φωτογραφίες της Αθήνας και ανθρώπων της εποχής με τα κουστούμια τους και τα καπέλα τους, όπως και όλη αυτή η «Τσάρλι Τσάπλιν» αισθητική.

 

 

 

 

Αντλείτε συχνά τα θέματά σας από τον ελληνικό κινηματογράφο. Ήταν άλλωστε μερικά σχέδια που απεικονίζουν παλιούς Έλληνες ηθοποιούς τα οποία μοιραστήκατε με το κοινό μέσω των social media, αυτά που σας έκαναν αρχικά γνωστό. Ποιοι Έλληνες ηθοποιοί σας άρεσαν περισσότερο μεγαλώνοντας;

Δεν θα έλεγα τόσο τον ελληνικό κινηματογράφο, αλλά κυρίως από την τηλεόραση. Από μικρή ηλικία βλέπαμε ελληνικές σειρές στο σπίτι όπως το «Είσαι το ταίρι μου», «Κωνσταντίνου και Ελένης», «Δύο ξένοι» κ.ά. Αυτές οι σειρές πάντα μου μετέδιδαν μια αίσθηση ηρεμίας και νοσταλγίας και για αυτόν τον λόγο ξεκίνησα να σχεδιάζω fan arts με διάφορους εμβληματικούς χαρακτήρες. Κατάλαβα ότι ο κόσμος τα αγαπάει πολύ! Είχα σχεδιάσει μια αστεία ιδέα με τους χαρακτήρες του «Κωνσταντίνου και Ελένης» σαν χαρακτήρες από παιχνίδι ρόλων («Dungeons & Dragons») που έγινε viral. Με τον φίλο και συνεργάτη καλλιγράφο Αριστοτέλη Γιαπράκα είχαμε φτιάξει fan arts με αγαπημένους χαρακτήρες και τις αγαπημένες μας ατάκες τους! Αναφορικά με τους ηθοποιούς ξεχωρίζω την εξαιρετική Ντίνα Κώνστα, τον Νίκο Σεργιανόπουλο, τον Άρη Σερβετάλη και τον αγαπημένο μου Βασίλη Χαραλαμπόπουλο.

 

 

 

 

Έχετε εργαστεί και ως βοηθός σκηνοθέτη για το Εθνικό Θέατρο, στην παράσταση «Το αστέρι της Λιλιπούπολης» της Ρεγγίνας Καπετανάκη και του Βασίλη Ρίσβα. Πώς ήταν αυτή σας η εμπειρία και πώς άλλαξε την εικόνα σας για το θέατρο και την πραγματική ζωή των ηθοποιών;

Ήταν μια μοναδική εμπειρία για εμένα. Το να βρίσκομαι στα παρασκήνια μιας παράστασης και να συμβάλλω στην υλοποίησή της ήταν κάτι ανεκτίμητο, ειδικά όταν πρόκειται για τη «Λιλιπούπολη». Ήταν μια γλυκιά παράσταση για μικρούς και μεγάλους, με φοβερές ερμηνείες και τη μουσική του Δημήτρη Μαραγκόπουλου – σε έπιανε δέος! Παραδέχτηκα τόσο πολύ τους ηθοποιούς, το πώς μπορούν να τα κάνουν όλα αυτά... να παίζουν, να τραγουδάνε, να χορεύουν! Έβλεπα την κούρασή τους αλλά και το πώς αυτή έσβηνε μαγικά στη σκηνή. Συνειδητοποίησα πως είναι κάτι που πρέπει να αγαπάς πραγματικά για να μπορείς να το κάνεις.

 

 

 

 

Τελειώσατε όχι πολλά χρόνια πριν τη Σχολή Βακαλό με δάσκαλο τον Νίκο Κούτση. Φαντάζομαι πως το ενδιαφέρον σας για τα κόμικς προϋπήρχε. Σε ποια πράγματα σας βοήθησε η Σχολή; Υπάρχουν πράγματα που δεν θα τα είχατε μάθει ποτέ εμπειρικά;

Πρώτη φορά που σχεδίασα κόμικς ήταν στο Γυμνάσιο. Από τότε συνεχώς το έψαχνα, μελετούσα και σχεδίαζα αρκετά. Η γενιά μου και οι επόμενες γενιές είμαστε τυχεροί στο θέμα της γνώσης γιατί μπορούμε να τη βρούμε πανεύκολα! Βέβαια το ίντερνετ είναι κάπως χαοτικό, γι’ αυτό ένας δάσκαλος μπορεί να σε βοηθήσει. Κακά τα ψέματα, το να σχεδιάζεις κόμικς είναι κάτι δύσκολο. Πέρα από γνώσεις σχεδιαστικές θα πρέπει να γνωρίζεις και λίγη σκηνοθεσία, και αν θες να κάνεις και δικές σου ιστορίες να ξέρεις από σενάρια. Με λίγα λόγια να έχεις την αντίληψη για το πώς να πεις μια ιστορία. Οπότε θεωρώ πως ένας δάσκαλος μπορεί να σου δώσει κάποιες βάσεις και τρόπους σκέψης που εμπειρικά ίσως να μην μπορέσεις να τις ανακαλύψεις, ή τουλάχιστον θα σου πάρει περισσότερο χρόνο.

 

 

 

 

Έχετε εκδώσει προηγούμενη δουλειά σας μόνος σας, όπως τα κόμικ «Αλληγορία», «Reading the Song» και «SHAME – ερωτικές ιστορίες καραντίνας». Συνεργαστήκατε αυτή τη φορά με τις εκδόσεις Μικρός Ήρως, πώς θα λέγατε ότι προτιμάτε να δουλεύετε, ανεξάρτητα ή με κάποιον εκδοτικό;

Από το 2016 κινούμαι στον χώρο των κόμικς ξεκινώντας στον χώρο των αυτοεκδόσεων με τους τίτλους που ανέφερες. Πέρυσι το 2023 κυκλοφόρησε η πρώτη μου εκδοτική δουλειά, ο «Σύμβουλος ερωτικών υποθέσεων» από την Jemma Press, και φέτος ο «Μιχαήλ Μιχαήλ του Μιχαήλ» από τις εκδόσεις Μικρός Ήρως. Νομίζω ότι προτιμώ να δουλεύω με εκδοτικούς, κυρίως για να φεύγει ένα βάρος από μένα και να μπορεί η δουλειά μου να φτάσει σε περισσότερο κόσμο. Οι αυτοεκδόσεις κόμικς συνήθως είναι με λιγότερο τιράζ, για περιορισμένο κοινό το οποίο το συναντάς κυρίως στα φεστιβάλ κόμικς.
 

 

 

 

 

Ποιοι σχεδιαστές κόμικ σας έχουν επηρεάσει περισσότερο; Έχετε κάποιους που συνεχίζετε να θεωρείτε «αγαπημένους»;

Δεν είμαι σίγουρος αν έχω καλλιτέχνες που με καθόρισαν. Θα έλεγα ότι είμαι με τα φεγγάρια μου. Αυτήν την περίοδο ξεχωρίζω τους Matteo Scalera (υπέροχα σχέδια), Reinhard Kleist (λατρεύω τα μελάνια του), Alberto Breccia (επίσης τρομερά μελάνια) και τον σχεδιαστή του αγαπημένου μου κόμικ «Blacksad», τον Juanjo Guarnido!

 

Τι ετοιμάζετε αυτή την περίοδο; Υπάρχει κάποια νέα δουλειά σας που σκέφτεστε να κυκλοφορήσετε φέτος;

Για την ώρα δεν ετοιμάζω κάτι. Θέλω να ξεκουραστώ μετά τον «Μιχαήλ Μιχαήλ». Όμως να με ακολουθήσετε στα social (@jimmy_chris_ag) για να μαθαίνετε τα νέα πρώτοι.

 

 

 

 

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[«Η δουλειά στο New Yorker είναι όνειρο για κάθε καλλιτέχνη» [Σκαράκη Αλεξάνδρα, kathimerini.gr, 18/02/2024]]

Η Ιταλίδα εικονογράφος Μπιάνκα Μπανιαρέλι και η Αμερικανίδα σκιτσογράφος Λίσα Ντόνελι μιλούν στην «Κ» για τα έργα τους και τη συνεργασία με ένα από τα πιο εμβληματικά περιοδικά στον κόσμο.

 

 

 

 

Είναι παραμονή πρωτοχρονιάς, το ρολόι χτυπά μεσάνυχτα και τα πρώτα πυροτεχνήματα φωτίζουν τον ουρανό. Στους δρόμους φασαρία, αγκαλιές και χαρά. Όμως μέσα σε ένα σκοτεινό δωμάτιο ενός ψηλού κτιρίου, μια νεαρή γυναίκα κοιτά το θέαμα από το παράθυρο, συμμετέχοντας σιωπηλά στους εορτασμούς. Κάθεται μπροστά από τον υπολογιστή, γύρω της χαρτιά και μόνη συντροφιά η γάτα της. Πρέπει να προλάβει την προθεσμία στη δουλειά και έτσι χάνει ακόμα μια σημαντική αργία.

 

Το εξώφυλλο του περιοδικού The New Yorker για τα τεύχη των δύο πρώτων εβδομάδων του 2024, με τίτλο «Deadline», απεικόνισε μια κατάσταση που στις μέρες μας είναι πια συνηθισμένη. Οι ρυθμοί της καθημερινότητας είναι ιλιγγιώδεις, ο τρόπος εργασίας έχει αλλάξει κυρίως μετά την πανδημία και οι νεότερες γενιές περνούν ατελείωτες ώρες σε ένα γραφείο. Η Μπιάνκα Μπανιαρέλι δημιούργησε μια εικονογράφηση αποτυπώνοντας τα ανάμεικτα συναισθήματα που επικρατούν στον επαγγελματικό χώρο, ένα σκίτσο που γνώρισε επιτυχία για το μήνυμά του και κοινοποιείται ακόμα και σήμερα πολύ στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Στην πραγματικότητα είναι μια πολύ προσωπική, μια αυτοβιογραφική ιστορία με την έννοια ότι έχω δουλέψει κατά τη διάρκεια πολλών εορτών. Κάνοντας μια αναδρομή στις παραμονές πρωτοχρονιάς των τελευταίων 10 χρόνων, πιθανότατα έχω περάσει τις μισές από αυτές στο γραφείο. Φυσικά γνωρίζω ότι αυτό δεν είναι πολύ υγιές», λέει η Μπανιαρέλι στην «Κ».

 

Η νεαρή Ιταλίδα freelance εικονογράφος τονίζει ότι, σε αντίθεση με έναν μεγάλο αριθμό εξώφυλλων του εμβληματικού αμερικανικού περιοδικού που κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1925 συστήνοντας τη φιγούρα – σήμα κατατεθέν Γιούστας Τίλι, η ίδια δεν επιθυμούσε το έργο της να αντικατοπτρίζει ηθικά ή πολιτικά ζητήματα. «Δεν υπάρχει κάποια κριτική πίσω από την ιστορία του εξωφύλλου, πρόκειται απλά για την εμπειρία μου», εξηγεί και συμπληρώνει ότι «η τέχνη μπορεί να πάει προς κάθε δυνατή κατεύθυνση, όσον αφορά τη δημιουργία μου νομίζω ότι έχει απήχηση στους ανθρώπους επειδή υπάρχει άμεση αναγνώριση μιας συνθήκης που έχουν βιώσει».

 

 

 

 

Η καλλιτέχνις κόμικς, που ασχολείται με την αφηγηματική εικονογράφηση σε βιβλία όπως τα «Crooner» και «The Summer We Crossed Europe in the Rain: Lyrics for Stacey Kent» του μυθιστοριογράφου Καζούο Ισιγκούρο, δεν είναι η πρώτη Ιταλίδα που αναλαμβάνει ένα τέτοιο έργο. Στο παρελθόν, άλλοι εικονογράφοι από τη γειτονική χώρα όπως οι Ολίμπια Ζανιόλι και Λορέντζο Ματότι, ξεχώρισαν για τα πρωτότυπα έργα τους. Με φόντο το δωμάτιο του σπιτιού της από όπου εργάζεται στη Μπολόνια, η Μπανιαρέλι μιλά στην κάμερα ενθουσιασμένη για τη συμμετοχή της σε ένα τόσο σημαντικό πρότζεκτ, πόσο μάλλον για το New Yorker. «Όταν έλαβα το μέιλ όπου με ρωτούσαν αν ενδιαφέρομαι να στείλω το σκίτσο μου, ένιωσα καταπληκτικά. Ήταν σουρεαλιστικό και αναμφισβήτητα ένα προνόμιο. Πρόκειται για ένα όνειρο που γίνεται πραγματικότητα, όχι μόνο για εμένα αλλά για κάθε εικονογράφο στον κόσμο».

 

 

 

 

Πάντα γοητευμένη από το περιεχόμενο και ιδιαίτερα τα κλασικά ασπρόμαυρα σκίτσα, δηλώνει και η Αμερικανίδα σκιτσογράφος και συγγραφέας Λίσα Ντόνελι. «Καθώς μεγάλωνα, θυμάμαι τους γονείς μου να διαβάζουν το περιοδικό. Σε ηλικία 7 ετών, άρχισα να ασχολούμαι με τα κινούμενα σχέδια για να κάνω τη μητέρα μου να χαμογελάσει. Ήμουν πολύ ντροπαλό παιδί και αυτός ήταν ένας πολύ καλός τρόπος επικοινωνίας», λέει. Πώς προέκυψε η συνεργασία της με το New Yorker; «Στα πρώτα μου επαγγελματικά βήματα, έστελνα 8 με 10 σκίτσα την εβδομάδα στο καλλιτεχνικό τμήμα, ώστε να αξιολογηθούν προς δημοσίευση. Πήγαινα τακτικά στα γραφεία και συνήθως επέστρεφα για να τα παραλάβω αφού δεν είχαν επιλεχθεί. Δύο χρόνια μετά, “πούλησα” το πρώτο μου σκίτσο». Όταν ξεκίνησε να εργάζεται εκεί και επίσημα, το περιοδικό ήταν μια μικρή και ανεξάρτητη έντυπη έκδοση. «Πλέον ανήκει σε μεγάλη εταιρεία, όμως ορισμένες φορές εξακολουθεί να λειτουργεί ως μια μικρή επιχείρηση».

 

 

 

 

Τα καρτούν που σχεδιάζει η Ντόνελι διακρίνονται για το χιούμορ, όχι μόνο στην εικόνα αλλά και στη λεζάντα που τη συνοδεύει. Τη ρωτάω ποια είναι η διαδικασία από τη στιγμή που συλλαμβάνεται μια ιδέα μέχρι την υλοποίησή της. «Οι συντάκτες δεν μας προτείνουν ποτέ κάποιο θέμα για το σκίτσο και δεν εγγυώνται ότι θα το αγοράσουν. Η απόφαση είναι του καλλιτέχνη, υπάρχει ελευθερία. Σε περίπτωση που θα ενδιαφερθούν για ένα σκίτσο, τότε θα το ξανασχεδιάσω χρησιμοποιώντας μολύβι με λεπτή μύτη και χαρτί ακουαρέλας, ενώ το χρώμα θα είναι στην απόχρωση του απαλού γκρίζου».

 

 

Οι προκλήσεις

 

Η δουλειά ακούγεται πιεστική και πάντα υπάρχει ο κίνδυνος έλλειψης ιδεών. Ποιες είναι οι προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι δύο δημιουργοί; «Σίγουρα η αναζήτηση θεμάτων. Ύστερα, στις μέρες μας κυκλοφορούν λιγότερα περιοδικά και εφημερίδες που προβάλλουν κινούμενα σχέδια, επομένως είναι δύσκολο να βγάλεις τα προς το ζην», τονίζει η Ντόνελι. «Πολλοί από εμάς έχουμε κι άλλες επαγγελματικές ασχολίες – διδάσκουμε, γράφουμε βιβλία, είμαστε πρόθυμοι να εργαστούμε σε νέα πρότζεκτ εικονογράφησης για πελάτες που ενδιαφέρονται να πληρώσουν τη δουλειά μας». Η Μπανιαρέλι θεωρεί ότι η αυτοαμφισβήτηση είναι το μεγαλύτερο της εμπόδιο. «Πάντα νιώθεις ότι ίσως δεν είσαι αρκετά καλή ή έξυπνη. Δεν είναι εύκολο να ζεις ως ελεύθερος επαγγελματίας, υπάρχει μια οικονομική επισφάλεια που δεν μπορεί να αγνοηθεί».

 

 

 

 

Το New Yorker είναι από τα λίγα έντυπα διεθνώς που συνεχίζει να στηρίζει σκιτσογράφους και εικονογράφους, οι δημιουργίες των οποίων αποτελούν ορόσημα για τις σελίδες του. Ωστόσο, όπως λέει η Ντόνελι, το μέλλον των εικονογραφήσεων μοιάζει δυσοίωνο. «Δεν είναι σαφές γιατί οι εκδόσεις είναι επιφυλακτικές στη δημοσίευση “οπτικού χιούμορ”, μπορεί να οφείλεται σε οικονομικό θέμα ή στο ότι οι συντάκτες φοβούνται μήπως προσβάλλουν τους αναγνώστες. Αναρωτιέμαι μερικές φορές αν το χιούμορ θεωρείται λιγότερο σημαντικό, κάτι που φυσικά δεν ισχύει».

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Γενοκτονία με πιο ανθρώπινο πρόσωπο [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 17/02/2024]]

32 χρόνια μετά το «Palestine», 15 μετά το «Footnotes in Gaza» και ύστερα από μια σειρά πολεμικές συρράξεις στον πλανήτη που κάλυψε με τα κόμικς του, ο Τζο Σάκο επανέρχεται στην πολύπαθη Παλαιστίνη με τη νέα σειρά του «The War on Gaza». Σαν να μην πέρασε μια μέρα…

 

 

 

 

«Πριν από πολύ καιρό, όταν ήμουν στη Γάζα, είπα στον φίλο μου τι θα έπρεπε να κάνουν οι Παλαιστίνιοι. Θα έπρεπε να παραδειγματιστούν από τον Γκάντι. Και να διαδηλώσουν μαζικά και ειρηνικά στον ισραηλινό φράχτη που περιβάλλει τη Γάζα ώστε ο κόσμος να επιδοκιμάσει τη μη βία τους και να υποχρεώσει τους ντροπιασμένους Ισραηλινούς να βάλουν τέλος στην καταπίεση. Ο φίλος με κοίταξε σαν ούφο. “Τζο, θα μας πυροβολήσουν”. Λίγα χρόνια αργότερα, το 2018 και 2019, οι κάτοικοι της Γάζας έκαναν κάτι παρόμοιο με αυτό που είχα προτείνει. Στη “Μεγάλη Πορεία της Επιστροφής”, πέρασαν βδομάδες επί βδομάδων στον οχυρωμένο φράχτη διαμαρτυρόμενοι για τον αποκλεισμό της Γάζας και διεκδικώντας τα δικαιώματά τους όπως καθορίζονταν από τα επί μακρόν αγνοημένα ψηφίσματα του ΟΗΕ. Οι διαδηλωτές ήταν εντυπωσιακά ειρηνικοί (αν και ορισμένοι πετούσαν πέτρες στα κάγκελα). Και όπως είχε προβλέψει ο φίλος μου, άρχισαν να πυροβολούνται μαζικά. Μερικές εκατοντάδες σκοτώθηκαν και χιλιάδες τραυματίστηκαν. Η Διεθνής Αμνηστία ισχυρίστηκε ότι οι Ισραηλινοί ελεύθεροι σκοπευτές στόχευαν σκόπιμα στα κάτω άκρα ώστε να προκαλέσουν ανεπανόρθωτες βλάβες όπως ακρωτηριασμούς. Ο υπόλοιπος κόσμος χασμουρήθηκε και πήγε παρακάτω. Έπειτα από αυτό δεν είχα άλλες προτάσεις για το τι θα έπρεπε να κάνουν οι Παλαιστίνιοι».

 

 

 

 

Έτσι περιγράφει ο Τζο Σάκο το αδιέξοδο του Δυτικού, εκ του ασφαλούς ειρηνιστή, πολίτη απέναντι στην κατάσταση της Παλαιστίνης. Αυτές τις ωραίες σκέψεις τις κάνουμε όλοι. Η πραγματικότητα όμως είναι πολύ πιο σκληρή από τις σκέψεις μας. Και οι Παλαιστίνιοι δεν μπορούν να περιμένουν την έγκρισή μας. Κάπου εκεί, ο «υπόλοιπος κόσμος» χασμουριέται και αλλάζει κανάλι. Ο Τζο Σάκο πιάνει τα μολύβια του και κάνει κόμικς. Η νέα εβδομαδιαία σειρά του με τίτλο The War on Gaza ξεκίνησε πριν από λίγες εβδομάδες στη διαδικτυακή πλατφόρμα του περιοδικού The Comics Journal και είναι ελεύθερα προσβάσιμη (https://www.tcj.com/topic/the-war-on-gaza/). Σε μια σπάνια και ριψοκίνδυνη κίνηση μάλιστα, με δεδομένη την εν γένει φιλοϊσραηλινή αμερικανική στάση παρά τις εξαιρέσεις, ο εκδότης του The Comics Journal και της εταιρείας Fantagraphics Gary Groth, και ο αναπληρωτής εκδότης Eric Reynolds, προλόγισαν τη σειρά με μια εκτενή δήλωση σαφούς υποστήριξης στον παλαιστινιακό λαό, στην οποία κατέληγαν σε μια σειρά αιτημάτων και ζητούσαν «άμεση κατάπαυση του πυρός», «να επιτραπεί άμεσα η ανθρωπιστική βοήθεια προς τη Γάζα», «να μπει τέλος στο ισραηλινό καθεστώς του απαρτχάιντ», «να διαλυθούν οι παράνομοι οικισμοί των εποίκων του Ισραήλ στη Δυτική Όχθη», «να απελευθερωθούν οι φυλακισμένοι/όμηροι από το Ισραήλ και από τη Χαμάς», «να διερευνηθούν τα εγκλήματα πολέμου από το Διεθνές Δικαστήριο» κ.ά., χρησιμοποιώντας ως κατακλείδα τα λόγια του Αλμπέρ Καμί από το 1945 υπέρ της ειρήνης και ενάντια στη συνέχιση του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου: «Δεν πρόκειται πια για προσευχή αλλά για απαίτηση που πρέπει να εκφραστεί από όλους τους λαούς προς τις κυβερνήσεις τους – μια απαίτηση να επιλέξουν με σαφήνεια μεταξύ της κόλασης και της λογικής».

 

 

 

 

Στο Palestine (κυκλοφορεί στα ελληνικά από τις εκδόσεις ΚΨΜ) που ξεκίνησε να φιλοτεχνεί το 1992, ο Τζο Σάκο κατέγραψε με συγκλονιστικό τρόπο τις προσωπικές του μαρτυρίες από την παραμονή του στην Παλαιστίνη για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όπως ο ίδιος έχει επανειλημμένα δηλώσει, το κίνητρο για την επίσκεψή του ήταν αρχικά καθαρά προσωπικό, ήθελε να δει με τα μάτια του τι ακριβώς συμβαίνει εκεί. Στην πορεία ωστόσο, ένιωσε την υποχρέωση να μεταφέρει σε κόμικς αυτά που έβλεπε και να τα μεταδώσει σε όσους και όσες δεν αρκούνταν στη σκόπιμη παραπληροφόρηση των ΜΜΕ και της κυβέρνησης αναφορικά με το παλαιστινιακό ζήτημα. «Στον κόσμο του Τζο Σάκο δεν υπάρχουν εικόνες αποκομμένες από κάθε ιστορική ή κοινωνική πηγή, από κάθε ζώσα πραγματικότητα, δεν υπάρχουν γλυκομίλητοι εκφωνητές και παρουσιαστές ούτε γλοιώδεις αφηγήσεις ισραηλινών θριάμβων, δημοκρατίας και επιτευγμάτων ούτε υποκριτικές και εγκεκριμένες απεικονίσεις Παλαιστινίων που πετάνε πέτρες και απαρνούνται τα πάντα, καθώς και εικόνες κακών φονταμενταλιστών, των οποίων ο βασικός σκοπός είναι να κάνουν τη ζωή δύσκολη στους φιλειρηνικούς και κατατρεγμένους Ισραηλινούς […] Ο Σάκο πουθενά δεν πλησιάζει πιο κοντά στην πραγματικότητα της ύπαρξης ενός μέσου Παλαιστινίου από όταν απεικονίζει τη ζωή στη Γάζα, στην εθνική τους Κόλαση», έγραφε ο Έντουαρντ Σαΐντ στην εισαγωγή του στο Palestine.

 

 

 

 

Σε αυτή την κόλαση επέστρεψε ο Σάκο χρόνια αργότερα καθώς τα πράγματα στη Λωρίδα της Γάζας, αντί να βελτιώνονται, πήγαιναν ακόμη χειρότερα. «Οι Παλαιστίνιοι ποτέ δεν φαίνεται να έχουν την πολυτέλεια να αφομοιώσουν μια τραγωδία πριν τους χτυπήσει η επόμενη», έγραφε ο ίδιος προλογίζοντας το ογκώδες (418 σελίδες) Footnotes in Gaza, ένα σπαρακτικό οδοιπορικό στο παρελθόν και το (τότε) παρόν του πιο μεγάλου και πυκνοκατοικημένου γκέτο στην ιστορία της ανθρωπότητας. Με μαρτυρίες και αφηγήσεις Παλαιστινίων και με τη δική του αυτοψία, με επισκέψεις σε σπίτια χωρίς στέγες, ξερά χωράφια, λασπωμένους χωματόδρομους, κατεστραμμένα νοσοκομεία και γεμάτα νεκροταφεία, ο Σάκο, απαισιόδοξος και οργισμένος, με μια εξαντλητική τεκμηρίωση και πολλά αποδεικτικά στοιχεία, αποδίδει μια πραγματικότητα διαρκώς αποσιωπημένη στον δυτικό κόσμο. Τα χρόνια που προηγήθηκαν αλλά και αυτά που ακολούθησαν τη δεύτερη επίσκεψή του στην Παλαιστίνη, κάλυψε με τα δημοσιογραφικά του κόμικς τα γεγονότα σε πολλές ακόμα θερμές περιοχές του πλανήτη: τη Βοσνία κατά τον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας (Safe Area Gorazde, The Fixer), το κατεχόμενο από τους Αμερικανούς Ιράκ, την Ινδία, την Τσετσενία (Journalism), τη γενέτειρά του Μάλτα (The Unwanted), ακόμα και τις ΗΠΑ της ανεργίας, της φτώχειας και του ρατσισμού (Days of Destruction, Days of Revolt).

 

 

 

 

Περισσότερες από τρεις δεκαετίες ωστόσο, μετά την πρώτη του μεγάλη αποστολή στην Παλαιστίνη, φαίνεται ότι τίποτα από τότε δεν έχει αλλάξει. Γι’ αυτό και ο Τζο Σάκο επανέρχεται στη Γάζα, πιο σαρκαστικός, αγανακτισμένος και θυμωμένος από ποτέ. Θυμωμένος με την εγκληματική πολιτική του Ισραήλ, με το διαρκές χασμουρητό της Δύσης, με την αδιαφορία των πολιτών και περισσότερο απ’ όλα, με την υποκρισία της κυβέρνησης των ΗΠΑ. Στην πιο πρόσφατη από τις ιστορίες του της σειράς The War on Gaza αναφέρεται στη διγλωσσία του Τζο Μπάιντεν και στην προσπάθεια των Αμερικανών από τη μια να εξοπλίζουν και να στηρίζουν διαρκώς το Ισραήλ, αλλά από την άλλη να παρουσιάζονται ως ανθρωπιστές. Με αφορμή τα λόγια του εκπροσώπου Τύπου του Λευκού Οίκου John Kirby προς τους διαμαρτυρόμενους δημοσιογράφους («Δείξτε μου ακόμα ένα έθνος, οποιοδήποτε έθνος που κάνει τόσα πολλά όσα οι Ηνωμένες Πολιτείες για να ανακουφίσει τους ανθρώπους της Γάζας από τον πόνο και την οδύνη»), καταλήγει στο δικό του πικρό σχόλιο: «Η Αμερική είχε μόλις εφεύρει τη Γενοκτονία με πιο ανθρώπινο πρόσωπο. Η πατέντα εκκρεμεί».

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Που ειναι τα κόμικς; [ Αναφορές στα κόμικς στον καθημερινό δημόσιο λόγο. ]]

[Αστερίξ εναντίον θετικής σκέψης! [Κουλιφέτης Περικλής, efsyn.gr, 10/02/2024]]

Το νέο άλμπουμ του Αστερίξ, «Η Λευκή Ίριδα» των Fabcaro και Didier Conrad, κυκλοφορεί στα ελληνικά και αποτελεί μία από τις διασκεδαστικότερες περιπέτειες των Γαλατών των τελευταίων δεκαετιών.

 

 

 

 

Είναι δύσκολο να συνεχίζεις τον δρόμο που ξεκίνησαν γίγαντες. Στα κόμικς αυτή είναι η περίπτωση του Αστερίξ του Γαλάτη, τέκνου του ιδιοφυούς σεναριογράφου René Goscinny (Λούκυ Λουκ, Μικρός Νικόλας, Ιζνογκούντ) και του σπουδαίου σχεδιαστή Albert Uderzo. Με τον πρόωρο θάνατο του Goscinny το 1977, τη συνέχιση της σειράς ανέλαβε μόνος ο Uderzo, ώσπου το 2012 παρέδωσε τη σκυτάλη στο νέο δίδυμο, τον Jean-Yves Ferri στα σενάρια και τον Didier Conrad στα σχέδια. Η σκιά του Goscinny όμως, πάντα θα στέκει πάνω από το γαλατικό χωριό και όσο κι αν ο Ferri συνδύασε τα σωστά συστατικά, ο μαγικός του ζωμός δεν είχε την ίδια νοστιμιά με του θείου René.

 

 

 

 

Το 2022 ο Ferri ανακοίνωσε την αποχώρησή του από τη σειρά (χωρίς να αποκλείει ενδεχόμενη επιστροφή του). Νέος σεναριογράφος ανέλαβε ο Fabcaro (κατά κόσμον Fabrice Caro), δημιουργός κόμικς, συγγραφέας και μουσικός γνωστός για το παράλογο χιούμορ του. Έτσι, τον περασμένο Οκτώβριο κυκλοφόρησε σε σχέδιο Conrad το πρώτο τους άλμπουμ «Η Λευκή Ίριδα», απαντώντας στα ερωτήματα των αναγνωστών για την σωστή επιλογή του ως σεναριογράφου. Και οι απαντήσεις ήταν πολύ θετικές.

 

 

Μπούφλες ή «λευκές ίριδες»;

 

 

 

 

Στο νέο τεύχος, ο ρωμαϊκός στρατός πάσχει από λιποταξίες και ο Καίσαρας ψάχνει τρόπο να σταματήσει αυτή τη «μεγάλη παραίτηση». Την προσοχή του κερδίζει ο αρχίατρος Λαοπλάνους και η νέα του μέθοδος «Λευκή Ίριδα»: ενδυνάμωση των λεγεωνάριων με θετική σκέψη και υγιεινή διατροφή. Ο Καίσαρας τον στέλνει δοκιμαστικά στο οχυρό Μπαμπαόρουμ, έξω από το γαλατικό χωριό, με στόχο να κάνει τη φρουρά του ικανή να υποτάξει τους περίφημους ανυπότακτους. Και πράγματι, ο Λαοπλάνους όχι απλά εκπαιδεύει τους Ρωμαίους αλλά και οι τακτικές του επισκέψεις στο χωριό κάνουν τους Γαλάτες να αποστραφούν τη βία και τα αγριογούρουνα! Μόνο οι Αστερίξ, Οβελίξ, Μαζεστίξ και Πανοραμίξ μένουν να σταματήσουν τον Ρωμαίο, ο οποίος δεν διστάζει να καταφύγει στα πιο αθέμιτα μέσα.

 

Στις ιστορίες του Αστερίξ συνηθίζεται, μέσω αναχρονισμών, να σατιρίζονται πτυχές του σήμερα. Έτσι γίνεται και στη «Λευκή Ίριδα» με τους γκουρού της αυτοβελτίωσης και της «τοξικής θετικότητας». Σχεδιαστικά, ο Λαοπλάνους είναι μια καρικατούρα του Μπερνάρ-Ανρί Λεβί (δημοφιλούς Γάλλου διανοούμενου) και μιλά με τσιτάτα που θα έκαναν τον Πάολο Κοέλιο περήφανο. «Λέει πολλά χωρίς να λέει τίποτα» σχολιάζει ο Αστερίξ. Από τη μέση της ιστορίας μάλιστα, η σάτιρα στρέφεται στους εναλλακτικούς φιλότεχνους κύκλους της Λουτέτιας (αρχαίου Παρισίου) με αξέχαστο αποκορύφωμα τη συνάντηση του Οβελίξ με τη nouvelle cuisine.

 

Οι αναφορές του Fabcaro στη σύγχρονη Γαλλία είναι πολλές, όπως και τα γαλλικά λογοπαίγνια – τα οποία για άλλη μια φορά δεν μπορούν να μεταφερθούν στη διασκεδαστική τους ολότητα στα ελληνικά. Αυτό όμως ουδόλως εγκλωβίζει το σενάριο, που συνδυάζει κάθε στοιχείο της κλασικής συνταγής των «Αστερίξ» με αρκετές φρέσκες λεπτομέρειες. Σπουδαίο ρόλο στην ποιότητα της ιστορίας παίζουν φυσικά τα σκίτσα του Conrad. Ο σχεδιαστής έχει αποδείξει εδώ και χρόνια την αξία του, κρατώντας στοιχεία του σχεδίου του Uderzo από τη δεκαετία του 1960, χωρίς όμως να παγιδεύεται στη μίμηση και παραμένοντας αναγνωρίσιμος.

 

Και το ερώτημα είναι ένα: Μπορούν οι Γαλάτες να αλλάξουν; Μπορούν οι ανυπότακτοι να αποβάλουν τη βία, την κρεατοφαγία, την επιθετικότητα που τόσο καθορίζουν την ταυτότητα και την ανεξαρτησία τους, να γίνουν φιλειρηνικοί, ψυχικά και σωματικά «υγιείς»; Κι αν μπορούν, πρέπει; Το κόμικ απαντά κατηγορηματικά «όχι» – δεν θα έχει πλάκα αν το κάνουν. Και στα «Αστερίξ» η πλάκα είναι πάντα η προτεραιότητα. «Ίσως να λειτουργήσει καλύτερα στις επόμενες γενιές, ποιος ξέρει;» συλλογίζεται ο Πανοραμίξ. Ίσως…

 

 

Μια νέα (νέα) εποχή

 

Τα «Αστερίξ» των Goscinny – Uderzo ήταν, είναι και θα είναι αξεπέραστα. Οποιαδήποτε σύγκριση των νέων ιστοριών με αυτά θα είναι άδικη – αλλά πάντα αναπόφευκτη. Ο Fabcaro στο ντεμπούτο του στην ιστορική σειρά έδειξε όρεξη, ταλέντο και χιούμορ, κάνοντας κοινό και κριτικούς να ενθουσιαστούν, με τον κριτικό Rich Johnston να χαρακτηρίσει την ιστορία ως την καλύτερη μετά τον θάνατο του Goscinny. Ακόμα κι αν οι νέες ιστορίες μοιάζουν πάντα «λιγότερες» μπροστά στις κλασικές, δεν σημαίνει πως δεν θα διαβάσουμε νέα διαμαντάκια, και η «Λευκή Ίριδα» των Fabcaro – Conrad είναι σίγουρα ένα από αυτά.

 

 

 

 

♦ Το κόμικ «Η Λευκή Ίριδα» κυκλοφορεί στα βιβλιοπωλεία από τις εκδόσεις Μαμούθ Comix.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Ένας άγριος ύμνος στην ελευθερία [Αντωνόπουλος Γιάννης, efsyn.gr, 10/02/2024]]

Ο «Καπετάν Μιχάλης», ένα από τα πιο διαχρονικά έργα του Νίκου Καζαντζάκη, μεταφέρεται σε κόμικς από τον Παναγιώτη Πανταζή και τις εκδόσεις «Διόπτρα».

 

 

 

 

«Όταν άρχισα τώρα στα γεράματα να γράφω τον Καπετάν Μιχάλη, ο κρυφός μου σκοπός ήταν τούτος: να σώσω, ντύνοντάς το με λέξεις, τ’ όραμα του κόσμου όπως το πρωταντίκρισαν και το δημιούργησαν τα παιδικά μου μάτια. Κι όταν λέω τ’ όραμα του κόσμου, θέλω να πω το όραμα της Κρήτης». Με αυτά τα λόγια ξεκινάει να προλογίζει ο Νίκος Καζαντζάκης τον «Καπετάν Μιχάλη» του. Ένα από τα τελευταία έργα του, το οποίο κυκλοφόρησε το 1953, όταν εκείνος ήταν 70 χρόνων. Το πολυδιαβασμένο αυτό βιβλίο του, το οποίο από τη δεύτερη έκδοση έλαβε τον υπότιτλο «Ελευτερία ή θάνατος», επικεντρώνει στον κρητικό ξεσηκωμό του 1889 – μία από τις οκτώ επαναστάσεις που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια του οθωμανικού ζυγού. Ο Καζαντζάκης δεν το έγραψε αποστασιοποιημένα. Όντας γεννημένος στο Ηράκλειο (τότε Χάνδακα) της Κρήτης το 1883, βίωσε ως παιδί τα γεγονότα του ξεσηκωμού, στον απόηχο μιας σειράς επαναστάσεων που τροφοδοτούνταν από τη φλόγα που άναψε το 1821, οδήγησαν στην πολιτική αυτονόμηση του νησιού το 1896 και τελικά στην ενσωμάτωσή του το 1913 στο ελληνικό κράτος.

 

 

 

 

Ένας άνεμος ελευθερίας, λοιπόν, πνέει σε ολόκληρο τον «Καπετάν Μιχάλη». Μιας ελευθερίας που δεν εξαντλείται στην πολιτική, αλλά εστιάζει εξίσου στην εσωτερική. Η δίψα για αυτή την ελευθερία καθόρισε όλη τη ζωή του Καζαντζάκη, όλες τις – συχνά τρικυμιώδεις – φιλοσοφικές αναζητήσεις του. Και είναι αυτή ακριβώς η συνισταμένη που διαπερνάει το κόμικ που φιλοτέχνησε ο Παναγιώτης Πανταζής, βασισμένος στη διασκευή που έκανε ο ίδιος στο μυθιστόρημα. Ο «Καπετάν Μιχάλης» είναι το δεύτερο κόμικ που κυκλοφόρησαν οι εκδόσεις «Διόπτρα» (μετά τον «Ζορμπά» του Soloup) στο πλαίσιο του φετινού εκδοτικού προγράμματός τους για τον Νίκο Καζαντζάκη. Στις 168 σελίδες του, ο ταλαντούχος δημιουργός – γνωστός και ως μουσικός καλλιτέχνης με το όνομα Pan Pan – αφηγείται, αρκετά πιστά στο πρωτότυπο, την ιστορία του βλοσυρού Καπετάν Μιχάλη, του ορκισμένου να μη γελάσει αν δεν ελευθερωθεί η Κρήτη. Σε μια ατμόσφαιρα που μυρίζει μπαρούτι, με τις θρησκευτικές ηγεσίες να αδυνατούν να εμποδίσουν τις κλιμακούμενες συγκρούσεις μεταξύ Οθωμανών και χριστιανών, ο πρωταγωνιστής κυριεύεται από μια δαιμονική ορμή ενάντια στην τυραννία και την αδικία, αποφασισμένος ακόμα και να πεθάνει προκειμένου να κατακτήσει την ελευθερία.

 

 

 

 

Με μια σύγχρονη σκηνοθετική ματιά που δίνει προτεραιότητα στη χρονική ροή, με κοφτούς διαλόγους που διατηρούν την καζαντζακική ιδιόλεκτο και με υπέροχες παλέτες που καθιστούν την ανάγνωση απολαυστική εμπειρία, ο Πανταζής καταφέρνει να αποτυπώσει τον κόσμο του Καπετάν Μιχάλη όπως τον κατέγραψε ο Καζαντζάκης. Έναν κόσμο αντρικής «τιμής», όπου «ξηγιούνται» τα μαχαίρια και η ζωή παύει να λογιέται ως κάτι σημαντικό όταν χάνονται η δικαιοσύνη και η αξιοπρέπεια.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Mια εικόνα, 350 λέξεις [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 10/02/2024]]

Όταν το 2004 ξεκινούσε η έκθεση Εν Αιθρία με πρωτοβουλία του ζωγράφου, δημιουργού κόμικς και μεταφραστή Γαβριήλ Τομπαλίδη, στο κτίριο της Ένωσης Αποφοίτων της ΑΣΚΤ στην Πλάκα, κανείς δεν φανταζόταν ότι θα είχε μακρά συνέχεια και ότι είκοσι χρόνια αργότερα θα την περιμέναμε με ανυπομονησία. Όχι γιατί τότε δεν ήταν υψηλό το επίπεδο των συμμετοχών. Απλώς τα γεγονότα γύρω από τα κόμικς δεν ήταν και τόσο πολλά και το κοινό ήταν σαφώς μικρότερο. Εκθέσεις όπως η Εν Αιθρία, ωστόσο, βοήθησαν πολύ στην αποδοχή της ένατης τέχνης από όλο και μεγαλύτερο μέρος αναγνωστών και αναγνωστριών. Σήμερα η Εν Αιθρία είναι η μακροβιότερη έκθεση του είδους και θεωρείται πια θεσμός που, παρά τις αλλαγές στον τόπο διεξαγωγής της και ορισμένες χρονιές που δεν πραγματοποιήθηκε λόγω ποικίλων προβλημάτων, αποτελεί μια σταθερά για τα κόμικς και την εικονογράφηση, συγκεντρώνοντας σημαντικά ονόματα αλλά και πολλά νέα ταλέντα.

 

 

 

 

Η φετινή έκθεση είναι η 11η και διεξάγεται με ευθύνη της Comicdom Press και των Εκδόσεων Μικρός Ήρως, σε καλλιτεχνική διεύθυνση του Γαβριήλ Τομπαλίδη και επιμέλεια του Ηλία Κατιρτζιγιανόγλου, με τη συμμετοχή 56 δημιουργών κόμικς και εικονογράφων. Όπως πάντα οι δημιουργοί παρουσιάζουν έργα με ελεύθερο θέμα «εκπροσωπώντας ευρύ φάσμα τεχνοτροπιών και “σχολών”, στην προσπάθεια να αποτυπωθεί η δημιουργικότητα των Ελλήνων καλλιτεχνών και όσα τους κινητοποιούν στον παρόντα τόπο και χρόνο», σύμφωνα με τους διοργανωτές. Τα εγκαίνια θα πραγματοποιηθούν την Τετάρτη 14 Φεβρουαρίου στις 19.00 στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης (Πειραιώς 206, Ταύρος), ενώ η έκθεση θα διαρκέσει μέχρι τις 20 Φεβρουαρίου (καθημερινά 18.00-22.00, είσοδος ελεύθερη).

 

Ανάμεσα στα ονόματα των καλλιτεχνών και καλλιτέχνιδων βρίσκονται και οι συνεργάτες μας στο Καρέ Καρέ, Δημήτρης Καμένος, Περικλής Κουλιφέτης, Αλέξια Οθωναίου, Θανάσης Πέτρου, John Antono, ενώ συμμετέχουν μεταξύ άλλων και οι Βασίλης Γκογκτζιλάς, Σπύρος Δερβενιώτης, Γιώργος Δημητρίου, Πάνος Καμουλάκος, Βάλια Καπάδαη, Δημήτρης Κάσδαγλης, Κωνσταντίνος Κάτσος, Σταύρος Κιουτσιούκης, Θάνος Κόλλιας, Γιώργος Κομιώτης, Νίκος Κούτσης, Μάνος Λαγουβάρδος, Άρης Λάμπος, Γιώργος Μελισσαρόπουλος, Νίκος Μηλιώρης, Παναγιώτης Μητσομπόνος, Γιώργος Μικάλεφ, Κώστας Μοσχονάς, Γιώργος Μπότσος, Δήμητρα Νικολαΐδη, Κώστας Παντούλας, Αλέκος Παπαδάτος, Παύλος Παυλίδης, Θανάσης Πετρόπουλος, Γιάννης Ρουμπούλιας, Κωνσταντίνος Σκλαβενίτης, Νίκος Σταυριανός, Στέλλα Στεργίου, Στηβ Στιβακτής, Νικόλας Στεφαδούρος, Μαρία Τζαμπούρα, Παναγιώτης Τσαούσης, Κώστας Φραγκιαδάκης, Πέτρος Χριστούλιας, Malk, Tasmar, Tomek κ.ά.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Μιλήσαμε με τον Αντώνη Βαβαγιάννη για τα Κουραφέλκυθρα και το παλιό ίντερνετ [Δημητρόπουλος Θοδωρής, news247.gr, 11/02/2024]]

Η πετυχημένη σειρά κόμικς Κουραφέλκυθρα έγινε για πρώτη φορά animation μικρού μήκους από το Cinobo, φτάνοντας μέχρι και στη μεγάλη οθόνη. Μια ιδανική αφορμή για να μιλήσουμε για όλα με τον Αντώνη Βαβαγιάννη, τον άνθρωπο πίσω από το αστειότερο κόμικ του ελληνικού ίντερνετ.

 

 

 

 

Είναι κάπως εκπληκτικό: Τα πράγματα που υπάρχουν για τόσο πολύ καιρό όσο τα Κουραφέλκυθρα δύσκολα συντηρούν τέτοιο επίπεδο ενθουσιασμού όσο το σύγχρονο κλασικό πια κόμικ του Αντώνη Βαβαγιάννη. Όμως αυτό το σουρεαλιστικό κόμικ είναι ακόμα εκεί, κάπου 17 χρόνια από όταν ξεκίνησε δειλά-δειλά, σε μια άλλη εποχή, σε ένα άλλο ίντερνετ. Στο ίντερνετ των blogs, χωρίς social media, όταν έψαχνες να βρεις κάτι επειδή το ήθελες κι όχι επειδή βρέθηκε τυχαία μπροστά σου. Μέχρι σήμερα, όπου το χιούμορ είναι διαφορετικό, και το ίντερνετ επίσης – όμως πολύ συχνά θα γίνει viral κάποιο από τα παράλογα σκετσάκια του Βαβαγιάννη, και δεν είναι λίγες οι φορές που διάφοροι φίλοι θα αναπαράγουμε μεταξύ μας.

 

Δείχνω στον Αντώνη ένα καρέ από ένα «Καλή Ιδέα Αφεντικό» (ένα από μοτίβα που επανέρχονται στη σειρά) όπου το αφεντικό φωνάζει σπαρακτικά «Γιατί Μισείς Τόσο Πολύ Την Ελλάδα Μας;;;» σε μια σύμβουλο που πιστεύει πως το να μαθαίνουμε Ιστορία είναι πιο ουσιαστικό από τις συμβολικές παρελάσεις. Του λέω πως το έχουμε σαν μόνιμο injoke με κάποιους φίλους, και βάζουμε κι οι δυο μας τα γέλια. «Είναι φτιαγμένο για αυτό», μου λέει γελώντας.

 

 

 

 

Το χιούμορ των Κουραφέλκυθρων μοιάζει όντως κομμένο και ραμμένο για μια διάδοση-αστραπή μέσω των social, καθώς πρόκειται για καταστάσεις του παραλόγου που δεν χρειάζονται ιδιαίτερο context για να τις πιάσεις. Μια ατάκα, μια παρατήρηση, μια σουρεαλιστική συνεπαγωγή. Αν και σίγουρα, στο πέρασμα των χρόνων το κοινό (είτε το παλιότερο, είτε το καινούριο που έρχεται αλλά μένει στην παρέα) οπωσδήποτε αναπτύσσει μια σχέση γνωριμίας και φυσικά αγάπης με κάποια στοιχεία που επανέρχονται – αλλά φυσικά και χαρακτήρες. Όπως ο θείος Αιμίλιος που διαρκώς αναπολεί τις Παλιές Καλές Εποχές μέσα σε κρεσέντα παραλογισμού, η μικρή Ζοζεφίνα που έχει πολλές απορίες, ο κύριος Κλιάφας, ο Λούθερ. Έχει υπάρξει μάλιστα μια επική στιγμή στα χρονικά, όπου αναγνώστης-φαν έχει γράψει κάποιο από τα παραληρήματα του Αιμίλιου και το έχει στείλει στην εκπομπή του Βασίλη Λεβέντη ως γράμμα τηλεθεατή, με εκείνον να το σχολιάζει σοβαρά.

 

 

«ΤΩΡΑ ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟΣ Ο ΤΥΠΟΣ; ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΑΥΤΟ ΠΟΥ ΕΙΠΕ;»

 

 

 

 

Ακόμα όμως και πριν ο Βαβαγιάννης δημιουργήσει τα Κουραφέλκυθρα, η αγάπη του βρισκόταν σε αυτού του είδους το χιούμορ, που συχνά μπορεί να μοιάζει με σχετικά ειδικού γούστου – ή τελοσπάντων, με κάτι που ομολογουμένως μπορεί να ενθουσιάσει πέντε ανθρώπους στους δέκα, και τους άλλους πέντε να τους αφήσει εμβρόντητους. Γελώντας παραδέχεται πως έχει υπάρξει αυτό σα συνθήκη και στη ζωή του: «Έχω βρεθεί σε παρέες που θα πω κάποιο αστείο και ξαφνικά με κοιτάνε σα να λένε… “τώρα τι είναι αυτός ο τύπος, τι είναι αυτό που είπε;”». «Πάντα μου άρεσαν τα αστεία που όταν τα λέει κάποιος θα πεις “μα πώς του ήρθε, πώς το σκέφτηκε;”. Πολλές φορές θα γελάσω με κάτι που μπορώ να ακολουθήσω το συλλογισμό, αλλά τα αγαπημένα μου είναι αυτά που αναρωτιέσαι από πού ήρθε, πώς προέκυψε», εξηγεί.

 

«Από μικρό με γοήτευε το χιούμορ το πιο εναλλακτικό, το πιο περίεργο. Αδελφοί Μαρξ, Monty Python, Black Books, Blackadder… ήθελα να βρω κάτι έξω από το συνηθισμένο, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι σνομπάρω το mainstream», διευκρινίζει. Οι επιρροές που διακρίνει πάνω του είναι από πράγματα σαν τους Monty Python και τους Simpsons. «Και νομίζω φαίνεται», λέει χαμογελώντας. «Σίγουρα σε ελάχιστα παιδιά της ηλικίας μου όταν ήμουν μικρός θα τους είχε δοθεί πρώτα απ’ όλα η ίδια η ευκαιρία να δουν ταινίες των Μαρξ. Ένα χιούμορ τόσο προχωρημένο που, παρότι το βρίσκουμε σε κάτι παλιό, στην ουσία είναι τόσο προχωρημένο που δεν προλαβαίνεις να το πιάσεις». «Είναι διαχρονικό. Πώς είναι η μουσική των Beatles, που πολλοί προσπάθησαν αλλά κανείς δε μπόρεσε να τους αντιγράψει, κανείς δε μπόρεσε να βρει αυτό που είχαν βρει. Έτσι και με τους Μαρξ. Κανείς δεν το έκανε αυτό ξανά. Επηρέασαν ένα σωρό κόσμο που πήρε πράγματα από αυτούς – αλλά κάποιος που να κάνει αυτό που κάνουν εκείνοι; Δε μπορεί, κανένας».

 

Μια άλλη τεράστια επιρροή; Η ίδια η καθημερινότητα. «Θεωρώ #1 εργαλείο μου σαν συγγραφέας πως είναι αυτό, ότι αν μου έρθει κάτι καλό ή το ακούσω, θα το σημειώσω. Στο κινητό, στο σημειωματάριο – ό,τι γίνεται το κρατάς εκείνη τη στιγμή και μετά το δουλεύεις», εξηγεί. «Με ιντριγκάρει πολύ να σκέφτομαι τις συμπεριφορές που έχουμε αναπτύξει και κάποια στιγμή να βγαίνει απ’ έξω και να αναρωτιέμαι “τώρα αυτό γιατί το κάνουμε έτσι;” Τα πράγματα που θεωρούμε δεδομένα… και σε κάποια φάση λες, κάτσε ρε συ, αφού το λεωφορείο μοιάζει με ακορντεόν, τότε γιατί το λέμε φυσαρμόνικα;», λέει και σκάμε στα γέλια. «Δεν μοιάζει ΚΑΘΟΛΟΥ με φυσαρμόνικα».

 

Δεν είναι Seinfeld τύπου παρατήρηση φυσικά το χιούμορ των Κουραφέλκυθρων. Αλλά έχει μέσα του σύμφωνα με τον Βαβαγιάννη «πολλή παρατήρηση του παραλογισμού της καθημερινότητας». Τον ρωτάω αν έχει ένα από αυτά τα περίφημα τα συρτάρια γεμάτα ιδέες. «Μακάρι…», λέει ξεφυσώντας και μετά γελάει. Εξηγεί ότι κάνοντας πλέον το κόμικ του, μιας ραδιοφωνική εκπομπή, έναν σχολιασμό της επικαιρότητας, και διάφορα άλλα που του αρέσει να δοκιμάζει κατά καιρούς, η αναζήτηση ιδεών είναι εκ των πραγμάτων μια συνεχής, ζωντανή διαδικασία. Αλλά είπαμε. Σημειωματάριο και καθημερινότητα. «Οι πιο ωραίες ιδέες είναι που έρχονται πάνω σε μια συζήτηση, ή ακολουθώντας μια σκέψη», λέει. Ναι – η σουρεαλιστική διάσταση της καθημερινότητας δεν εξαντλείται ποτέ.

 

 

«ΔΕΝ ΜΕ ΝΟΙΑΖΕΙ ΤΟ VIRAL, ΜΕ ΝΟΙΑΖΕΙ Η ΣΥΝΟΧΗ»

 

 

 

 

Το 2007 ο Αντώνης ανέβασε τα Κουραφέλκυθρα αρχικά σε ένα δικό του σάιτ, το vamvax, παρέα με διάφορα σουρεαλιστικά κείμενα. Με τι στόχο άραγε; Ήταν κάπως σαν Άγρια Δύση τότε το ίντερνετ, χωρίς συγκεντρωμένη πληροφορία των social, με τα blogs να ξεφυτρώνουν εδώ κι εκεί και τον κόσμο να ανακαλύπτει (πώς;;;) εκείνα που τον ενδιέφεραν, που τον εξέφραζαν. Γελάμε καθώς θυμόμαστε εκείνη την περίοδο που σήμερα μοιάζει κάπως αδιανόητη. «Το παρακολουθούσε το κόμικ κόσμος που για να δει έπρεπε να ξέρει τη διεύθυνση, να τη βάλει, να πει “θα μπω σήμερα να δω μπας κι έχει βάλει κάτι αυτός”. Ήταν πολύ πιο δύσκολο να το μάθει κάτι πολύς κόσμος, αλλά από την άλλη αυτοί που το ήξεραν είχαν μια αφοσίωση. Αλλά σήμερα φαίνεται τρελό». Εκεί έρχεται και μια φοβερή οικειότητα. «Όταν μου λέει κανείς ότι με διάβαζε από το vamvax μου φαίνεται σα να έχουμε πάει μαζί στον πόλεμο», λέει γελώντας. «Δεν του πέταξε το κόμικ ένας αλγόριθμος. Το έψαξε, το βρήκε, το ακολούθησε». Είναι μια εντελώς διαφορετική λογική σήμερα. Σημειώνει ο Βαβαγιάννης πόσο τεράστια διαφορά μπορεί να κάνει αν κάποιο κόμικ το πάρει ο αλγόριθμος – μπορεί κάτι μέσα από το TikTok να το δουν περισσότεροι άνθρωποι από ότι στο instagram όπου έχει πάνω από 70.000 followers.

 

 

 

 

«Το ξεκίνησα σε μια εποχή που στην Ελλάδα υπήρχαν πολύ λίγα ονλάιν κόμικς, οπότε όταν μπήκαν στο παιχνίδι τα social, ήταν από τα λίγα που ο κόσμος το γνώριζε ήδη», εξηγεί. «Δεν ξέρω αν ξεκινούσε σήμερα αν θα είχε την ίδια πορεία. Ευτυχώς είχε ήδη χτίσει κοινό. Μεγάλο μέρος του κοινού των Κουραφέλκυθρων ξέρει ατάκες, ξέρει χαρακτήρες, αγοράζουν μια έκδοση, έχουν δεθεί κάπως με αυτό το πράγμα». Αναρωτιέται εύλογα κανείς αν θα είχαν χτίσει εξίσου στιβαρά θεμέλια σήμερα τα Κουραφέλκυθρα, όπως το έκαναν το ‘07. «Ήταν παράγωγο εκείνου του καιρού. Σήμερα θα δεις ένα viral βιντεάκι με το οποίο γίνεται χαμός και δεν θα ξέρει ποτέ κανείς ποιος το έκανε, αύριο θα το έχουμε ξεχάσει. Δεν υπάρχει τόσο έντονη η σύνδεση του ότι παρακολουθώ αυτόν που μου αρέσει αυτό που κάνει». «Βέβαια… δε θα μάθουμε ποτέ, κιόλας», συμπληρώνει. Είναι μια εντελώς υποθετική συλλογιστική άσκηση, όμως έχει ενδιαφέρον να αναλογίζεται κανείς την διαχρονικότητα ενός κόμικ φτιαγμένου από τόσο εφήμερα υλικά και φόρμα.

 

Ακόμα κι η δημιουργική διαδικασία είναι συχνά διαφορετική. Είναι ας πούμε λογικό να επηρεάζεται πολύ περισσότερο ένας δημιουργός από την τόσο άμεση και τόσο εμφατική αντίδραση σε κάθε τι που βγάζει – αν κάτι γίνει viral και κάτι το καταπιεί ο αλγόριθμος, ας πούμε. Αν κάτι μαζέψει ένα σωρό από ενθουσιώδη σχόλια και κάτι άλλο, όχι. «Εννοείται πως επηρεάζει, είναι δύσκολο να μην σε επηρεάζει όταν κάτι μου λένε όπου πάω ότι το είδαν, ή όταν μπαίνω στα social και το βλέπω παντού ποσταρισμένο, και μετά κάνω κάτι άλλο και πάει άπατο. Προσπαθώ να το καταπολεμήσω. Δε με νοιάζει τόσο το viral, με νοιάζει η συνοχή, να είναι σταθερά καλό αυτό το πράγμα. Στοχεύω σε αυτούς που θα αγαπήσουν το σύνολο», λέει. «Το ότι αντιδράει ο κόσμος σε κάτι δε σημαίνει απαραίτητα ότι πραγματικά του μιλάει. Μπορεί να αντιδρούμε σε κάτι επειδή συμφωνούμε, επειδή διαφωνούμε, επειδή δημιουργείται ένα controversy. Εγώ προσπαθώ να έχω έναν εσωτερικό κριτή. Που αν πάω να κάνω κάτι για το viral θα μου πει: Αυτό εσένα σου αρέσει;». Δεν υπάρχει συνταγή σε αυτό ή σιγουριά, πέρα από την προσωπική πεποίθηση που έχει καθένας μέσα του. «Το ξέρω πως είναι κάτι που δεν θα αρέσει σε όλο τον κόσμο», μου λέει. «Είμαι πολύ εντάξει με αυτό».

 

 

Η ΠΡΩΤΗ ΤΑΙΝΙΑ ΚΟΥΡΑΦΕΛΚΥΘΡΑ ΞΕΚΙΝΗΣΕ ΑΠΟ ΜΙΑ ΦΑΡΣΑ

 

 

 

 

«Μου αρέσουν πολύ οι αλλαγές. Μου αρέσει να δοκιμάζω διαφορετικά πράγματα», λέει, εξηγώντας αυτή την πολύ κεντρική αντίφαση – του ότι δημιουργεί αυτό το κόμικ εδώ και τόσα χρόνια, όμως γύρω από αυτό διαρκώς κινείται. Μουσική, ραδιόφωνο, διδασκαλία, κόμικ πολιτικής επικαιρότητας. (Κάθε φορά που ένα σκίτσο του στο News24/7 έχει αναφορές σε θρησκεία ή εθνικά θέματα γίνεται χαμός. «Γιατί μισείς την ορθοδοξία μας, κλπ. Εντάξει, μέρος του παιχνιδιού κι αυτό», λέει.) Όλα διαφορετικές ανάγκες, όλα εξασκούν διαφορετικούς μύες. «Γι’ αυτό το συγκεκριμένο κόμικ μπόρεσε να διατηρηθεί, γιατί ακριβώς εμπεριέχει μέσα του πολύ διαφορετικά στοιχεία. Γι’ αυτό δεν το βαριέμαι. Αν όλα είχαν κοινούς χαρακτήρες ή έλεγαν μια κοινή ιστορία, δε θα μπορούσα να το έχω κρατήσει. Κάθε στριπ έχει μια δική του ζωή, είναι κάτι καινούριο. Ταυτόχρονα δοκιμάζω διαφορετικά πράγματα κι έχω κρατήσει αυτό σαν σταθερά – με βοηθάει».

 

Εδώ έρχεται και η σαν φάρσα (επειδή ήταν φάρσα) εξέλιξη με το Cinobo. Ο Αντώνης είχε προτείνει στους ανθρώπους της κινηματογραφικής πλατφόρμας να κάνουν κάτι μαζί γιατί του άρεσε το Cinobo. «Τους λέω, να πούμε για πρωταπριλιάτικη φάρσα ότι θα κάνουμε τα Κουραφέλκυθρα σειρά, όπου θα παίζει ο Τάσος Κωστής τον Λούθερ, η Ηρώ Μπέζου τη Ζοζεφίνα και η Χρύσα Ρώπα τον εαυτό της». Αρχίζουμε να γελάμε. Γέλασαν και στo Cinobo με την ιδέα προφανώς, γιατί έγινε όντως η φάρσα. Ήταν τόσο πετυχημένη μάλιστα, που επανήλθε – ως πραγματικότητα. Η πλατφόρμα επέστρεψε φέτος και πρότεινε στον Βαβαγιάννη να κάνουν μια κόντρα φάρσα. «Θα πούμε ότι είναι φάρσα, αλλά θα είναι αλήθεια. Κι έτσι βγήκε το ταινιάκι αυτό που είναι η πρώτη τους παραγωγή… και η πρώτη ταινία Κουραφέλκυθρα. Κι είναι κάτι που βασίστηκε απλώς σε μια φάρσα!», λέει. «Ότι θα κάναμε μια μικρή ταινία όπου η Γιάμαλη διαβάζει στις ειδήσεις για του Μανώλη την ταβέρνα που έπεσε μια τουφεκιά… δε μπορώ να το πιστέψω ακόμα!»

 

 

 

 

Το μικρού μήκους animation που προέκυψε ήταν μια ένωση αγαπητών αστείων και επεισοδίων από την ιστορία του κόμικ, δες το και σαν best of. «Ήθελα πάρα πολύ κάποια από αυτά που έχω κάνει να τα δω animated και ξέρω ότι το κοινό που παρακολουθεί το κόμικ για χρόνια θα χαρεί», λέει. «Οπότε φτιάξαμε μια μικρή ιστορία που περιλαμβάνει διάφορα γνωστά κι αγαπημένα στριπ των Κουραφέλκυθρων». Η ταινία παίχτηκε για κάποιες προβολές στο Cinobo Όπερα πριν από κάποιες προβολές μιας ταινίας μεγάλου μήκους. Και φυσικά έξω από την πρεμιέρα, στήθηκε κόκκινο χαλί. Ή μάλλον, όχι ακριβώς κόκκινο χαλί. «Επειδή είναι μικρή η ταινία δεν πατήσαμε κόκκινο χαλί, αλλά κόκκινο πατάκι», λέει ο Βαβαγιάννης και γελάμε δυνατά κοιτάζοντας το βίντεο. Συνεπές: Σαν σκετσάκι από το κόμικ του. Ίσως τελικά όλα να εξηγούνται με την παραδοχή πως, κάποιες φορές, είναι η ζωή που αντιγράφει τα Κουραφέλκυθρα.

 

 

 

 

Info: Φωτογραφίες: Φραντζέσκα Γιαϊτζόγλου-Watkinson // Ευχαριστούμε το ΤΙΓΡΕ (Μαυρομιχάλη 98, Αθήνα) για τη φιλοξενία.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Που ειναι τα κόμικς; [ Αναφορές στα κόμικς στον καθημερινό δημόσιο λόγο. ]]

Έχει βουλιάξει αυτή την ώρα η Αθήνα από τον όγκο και τον παλμό του μεγάλου πανελλαδικού συλλαλητηρίου των φοιτητών ενάντια στην ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. «Ακούστε καλά τι λένε οι φοιτητές, ποτέ δεν θα ιδρύσετε σχολές ιδιωτικές» το σύνθημα που δονεί την ατμόσφαιρα, «Αυτοί γράφουν νόμους, εμείς γράφουμε ιστορία» λένε τα πανό.

 

 

 

 

«Παρών» σ' αυτό το συλλαλητήριο είναι και ο Κυριάκος Μητσοτάκης, ή τουλάχιστον η φωτογραφία του σε πλήθος πλακάτ. Σαν τους αδελφούς Ντάλτον, με την κιτρινόμαυρη στολή της φυλακής, σιδερένια μπάλα στο πόδι και πιστόλι στο χέρι, εμφανίζεται ως «ληστής πανεπιστημίου». Αυτή είναι η πληρωμένη απάντηση που δίνουν οι φοιτητές στην πρωτοφανή του κίνηση να τους παρομοιάσει με ληστές.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Κόμικς με ... κόμικς [ Αναφορές σε άλλα κόμικς μέσα σε κόμικς. ]]

Σκίτσο του Δημήτρη Χαντζόπουλου στην εφημερίδα Καθημερινή στις 6/02/24.

 

 

 

[Πόλη των ονείρων και των κατασκόπων [Αντωνόπουλος Γιάννης, efsyn.gr, 3/02/2024]]

Οι εκδόσεις Jemma Press κυκλοφορούν στα ελληνικά τη νουάρ περιπέτεια κατασκοπικής δράσης «Η Πύλη της Ανατολής», διά χειρός του θρύλου των ιταλικών κόμικς Βιτόριο Τζαρντίνο.

 

 

 

 

Βυζάντιο, Κωνσταντινούπολη, Ιστανμπούλ. «Πόλη» για τους Ελληνες, αλλά και «Āsitāneh» (το Κατώφλι) για τους Πέρσες και «Der-I se’ Ādet» (η Πόρτα της Ευτυχίας) για τους Αρμένιους και τους Κούρδους. Οπως και να την αποκαλέσουμε, η θαυμαστή αυτή πόλη, που στο παρελθόν αποτέλεσε πρωτεύουσα τριών αυτοκρατοριών, δεν έπαψε να μαγεύει τους επισκέπτες της στο διάβα των αιώνων. Όπως μάγεψε τον διάσημο Ιταλό δημιουργό κόμικς Βιτόριο Τζαρντίνο (Vittorio Giardino), όταν την επισκέφθηκε, εμφυσώντας του την ιδέα για μια ιστορία κατασκοπικής περιπέτειας που θα την τοποθετούσε στο πρελούδιο του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.

 

«Πάντοτε τη φανταζόμουν διασταύρωση λαών και διάφορων γλωσσών», περιγράφει ο Τζαρντίνο, «μυστηριώδη και πολύβουη, ελεεινά ζάπλουτη πόλη που οι δρόμοι της μυρίζουν μπαχαρικά: η Πύλη της Ανατολής, για κάποιον που την Ανατολή δεν την είχε δει ποτέ του. Όταν επιτέλους αποφάσισα να την επισκεφθώ στ’ αλήθεια, φοβόμουν μήπως απογοητευτώ. Θυμάμαι πως, λίγο πριν από την αναχώρησή μου, μια φίλη μού είπε: “Ναι, έχω πάει, αλλά δεν ξέρω αν άξιζε τον κόπο. Κατά βάθος είναι μια πόλη σαν όλες τις άλλες”». Τελικά; «Ευτυχώς έκανε λάθος, και μάλιστα μεγάλο!».

 

 

 

 

Κατά την επίσκεψή του εκεί, ο δημιουργός άρχισε να φαντάζεται πώς θα ήταν άραγε η Ιστανμπούλ μερικές δεκαετίες πριν, στον Μεσοπόλεμο, όταν ο Κεμάλ Ατατούρκ θα βρισκόταν στη δύση της ζωής του. Και κάπως έτσι, «με τέτοιου είδους σκέψεις στο μυαλό μου, μπροστά από έναν τουρκικό καφενέ, άρχισε να γεννιέται η ιδέα για μια ιστορία που θα γινόταν “Η Πύλη της Ανατολής”». Πρόκειται για τη δεύτερη περιπέτεια με πρωταγωνιστή τον Μαξ Φρίντμαν, σχεδιασμένη το 1985 – το 1982 είχε προηγηθεί η «Ουγγρική Ραψωδία» με επίκεντρο τη Βουδαπέστη. H «Πύλη της Ανατολής» («La Porta d’ Oriente») κυκλοφόρησε πρόσφατα από την Jemma Press, σε μετάφραση Γαβριήλ Τομπαλίδη. Όπως στην πρώτη ιστορία, έτσι και σε αυτήν, ο Τζαρντίνο τοποθέτησε τον ήρωά του στην πιο σκοτεινή καμπή της ευρωπαϊκής ιστορίας.

 

Είναι τέλη καλοκαιριού του 1938, λίγους μήνες μετά τα τρομερά γεγονότα που βίωσε ο Φρίντμαν στη Βουδαπέστη. Στην πραγματική ζωή, τον Μάρτιο του ίδιου έτους ο Χίτλερ είχε προσαρτήσει την πατρίδα του την Αυστρία στη «Großdeutschland» και ήδη ορεγόταν την Τσεχοσλοβακία, παρά τις απέλπιδες προσπάθειες της Μεγάλης Βρετανίας και της Γαλλίας να τον κατευνάσουν. Σε αυτό το εκρηκτικό σκηνικό, η Κωνσταντινούπολη φαντάζει μια όαση ηρεμίας. Στο παρασκήνιο όμως, οι μυστικές υπηρεσίες των Μεγάλων Δυνάμεων αλωνίζουν, προκειμένου να εξασφαλίσουν μια καλύτερη θέση στη διεθνή σκακιέρα ενόψει του αναπόφευκτου επερχόμενου πολέμου.

 

 

 

 

Στη χειρότερη δυνατή χρονική συγκυρία, ο Φρίντμαν (πρώην μυστικός πράκτορας, αποσυρθείς από χρόνια στη Γενεύη) θα μπλεχτεί άθελά του σε ένα ανελέητο παιχνίδι κατασκόπων, σε μια υπόθεση που δεν γνωρίζει, αλλά και δεν τον αφορά: πρόκειται για την υπόθεση του Στερν, ενός μηχανικού αεροσκαφών από την ΕΣΣΔ, ο οποίος έχει αποδράσει στην Κωνσταντινούπολη. Οι Σοβιετικοί τον διεκδικούν πίσω, προτού προλάβει να αυτομολήσει στους Βρετανούς ή στους Γάλλους. Η ατυχία του Φρίντμαν είναι ότι επέλεξε να επισκεφθεί την Κωνσταντινούπολη ακριβώς τότε, με συνέπεια να γίνει στόχος όσων ήταν πεπεισμένοι ότι βρέθηκε εκεί για να συναντήσει τον μηχανικό. Πράκτορες της NKVD με φόντο τις σταλινικές εκκαθαρίσεις, μια ηλικιωμένη αυτοεξόριστη κόμισσα από την πάλαι ποτέ Αγία Πετρούπολη και η εντυπωσιακή μα αινιγματική Μάγδα Βίτνιτς συνιστούν τους βασικούς άξονες της πλοκής, σε ένα σκηνικό γεμάτο ανατολίτικα παζάρια, βυζαντινά και οθωμανικά μνημεία, μυρωδιές από μπαχαρικά και ναργιλέδες, φτωχογειτονιές και λιθόστρωτα στενοσόκακα.

 

 

 

 

Ενδιαφέρον είναι ότι στην «Πύλη της Ανατολής», ο 39χρονος (εν έτει 1985) Τζαρντίνο προαναγγέλλει για τον Φρίντμαν ένα πρίκουελ, αναφέροντας το ταξίδι του στην Ισπανία κατά τη διάρκεια του Εμφύλιου Πολέμου. Ένα ταξίδι το οποίο θα καταγραφεί αρκετά χρόνια αργότερα, στο τρίτομο (και πιο ώριμο σεναριακά και σχεδιαστικά) έργο του δημιουργού «No Pasaràn!», που κυκλοφόρησε μεταξύ 1999 και 2008 – την ελληνική έκδοση της τριλογίας από την Jemma Press την παρουσιάσαμε σε προηγούμενα φύλλα του «Καρέ Καρέ». Ένα κόμικς που θα ικανοποιήσει τους φαν τόσο των ιταλικών κόμικς όσο και της «καθαρής γραμμής» (ligne claire) στη σχεδίαση, που δίνει έμφαση στην άψογη απόδοση των κτιρίων και του περιβάλλοντος χώρου. Αλλά και μια απολαυστική περιπέτεια πάθους και κατασκοπίας για τους/τις λάτρεις του νουάρ.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Από τον Ντεκάρτ στον Καμί [Αντωνόπουλος Γιάννης, efsyn.gr, 3/02/2024]]

Στον 2ο τόμο του κόμικς «Ο Κόσμος της Σοφίας» περιπλανιόμαστε με την έφηβη Σοφία στη σύγχρονη Ιστορία της δυτικής σκέψης, με ανοιχτό μέτωπο απέναντι στον μισογυνισμό και με αγωνία για την κλιματική αλλαγή.

 

 

 

 

Πέρσι παρουσιάσαμε τον πρώτο τόμο του κόμικς «Ο Κόσμος της Σοφίας», σε εικονογράφηση Nicoby και Vincent Zabus (βλ. «Ο υπέροχος κόσμος της φιλοσοφίας», Καρέ Καρέ 14/1/2023). Πρόκειται για τη διασκευή του ομότιτλου φιλοσοφικού μυθιστορήματος του Jostein Gaarder, που από το 1991 μέχρι σήμερα έχει κατακτήσει δεκάδες εκατομμύρια αναγνώστες σε όλον τον κόσμο. Φέτος βρισκόμαστε στην ευχάριστη θέση να κρατάμε στα χέρια μας και τον δεύτερο τόμο, πάντα από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση Στέλλας Ζουμπουλάκη. Με τον τόμο αυτόν κλείνει, τουλάχιστον προσώρας, η συναρπαστική περιήγησή μας στην Ιστορία της δυτικής σκέψης.

 

Στο πρώτο μέρος («Η φιλοσοφία από τον Σωκράτη στον Γαλιλαίο»), το ταξίδι μας ξεκίνησε από τους Ίωνες φυσικούς φιλοσόφους, για να περάσει μέσα από την κλασική Αθήνα και τις ελληνιστικές σχολές στον μεσαιωνικό κόσμο, στην Αναγέννηση και στην Επιστημονική Επανάσταση. Στο δεύτερο μέρος, όπως προδίδει και ο υπότιτλος («Η φιλοσοφία από τον Ντεκάρτ ως τις μέρες μας») το ταξίδι μας συνεχίζεται στους αιώνες της νεωτερικότητας, μέσα από τα μάτια της έφηβης Σοφίας Αμούνδσεν και με οδηγό μας τον Αλμπέρτο. «Όταν θα καταλάβω λίγο περισσότερα, δεν θα διστάσω να δοκιμάσω τα όρια της φύσης μου», λέει η Σοφία. Και αυτό ακριβώς έκανε η νεότερη δυτική φιλοσοφία: έφτασε στα όρια της φύσης μας και της κατανόησής μας σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας, από την ηθική και την ιδέα περί Θεού μέχρι την οικονομία και τη βιολογία.

 

 

 

 

Μέσα από τους σπαρταριστούς διαλόγους, τον σουρεαλισμό και την παιγνιώδη αυτοαναφορικότητα, περιπλανιόμαστε με τους δύο πρωταγωνιστές μας στα κύρια ρεύματα του σύγχρονου στοχασμού. Μαθαίνουμε ότι ο Ντεκάρτ κατασκεύασε το πρώτο φιλοσοφικό σύστημα, εδραιώνοντας τη λογική ως το ασφαλέστερο θεμέλιο γνώσης. Γνωρίζουμε τον Σπινόζα, ο οποίος ισχυρίστηκε ότι ο κόσμος μας είναι ντετερμινιστικά υποταγμένος σε αδιάψευστους νόμους. Στη συνέχεια συναντούμε τους εμπειριστές Λοκ, Χιουμ και Μπάρκλεϊ, συναναστρεφόμαστε τον Χομπς και τον Ρουσό, οι οποίοι μας συστήνουν το Κοινωνικό τους Συμβόλαιο, και βυθιζόμαστε στη σκέψη του Καντ. Και αν ο Διαφωτισμός σάς έκατσε βαρύς, ένας περίπατος με τον Χέγκελ και τον Σέλινγκ στα ανθόσπαρτα λιβάδια του Ρομαντισμού δεν ακούγεται άσχημη ιδέα. Πάντα με ατομική σας ευθύνη, όπως επισημαίνει ο Κίρκεγκορ. Αν νομίζατε όμως πως ξεμπερδέψαμε με τα βαριά αυτά ονόματα, πάρτε μια βαθιά ανάσα γιατί ακόμα δεν φτάσαμε στον Μαρξ, τον Νίτσε, τον Δαρβίνο, τον Φρόιντ, τον Σαρτρ, τη Σιμόν ντε Μποβουάρ και τον Καμί.

 

 

 

 

«Ο Κόσμος της Σοφίας», σε μορφή δίτομου κόμικς, είναι η καλύτερη εισαγωγή σε αυτή την περιπέτεια δίχως τέλος, που ονομάζεται φιλοσοφία. Ας συλλογιστούμε μόνο ότι, μετά από χιλιάδες χρόνια κοπιώδους στοχασμού, μόλις διανύσαμε το πρώτο βήμα μας στην κατανόηση του Σύμπαντος και της θέσης μας ως είδους σε αυτό.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Mια εικόνα, 323 λέξεις [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 3/02/2024]]

Στη «Ζηνοβία» οι Morten Durr και Lars Horneman αφηγούνται την σπαρακτική ιστορία της μικρής Αμίνα από τη Συρία.

 

 

 

 

Αρκετά κόμικς έχουν φιλοτεχνηθεί τα τελευταία χρόνια με πρωταγωνιστές τα παιδιά-πρόσφυγες, τα μεγαλύτερα θύματα των πολέμων, των κρίσεων, των μεγάλων προβλημάτων σε χώρες της Αφρικής και της Ασίας. Άλλα αφορούν πραγματικές ιστορίες και άλλα είναι μυθοπλασίες, όλα όμως είναι συγκλονιστικά. Όπως και η σπαρακτική ιστορία της μικρής Αμίνα από τη Συρία που αφηγούνται οι Morten Durr και Lars Horneman στη «Ζηνοβία». Το βιβλίο που μόλις κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ηλίβατον (απόδοση στα ελληνικά: Γεωργία Τσάκωνα) απευθύνεται σε αναγνώστες άνω των 11 ετών και περιγράφει με λίγα λόγια και πολλές εικόνες, εκ των οποίων αρκετές είναι σιωπηλές, ολοσέλιδες, σκληρού περιεχομένου συνθέσεις, την περιπέτεια ενός μικρού κοριτσιού που χάνει τους γονείς του και αναγκάζεται μαζί με τον θείο του να περιπλανηθεί σε μια βομβαρδισμένη χώρα και να μπει σε μια βάρκα διαφυγής για να σωθεί από τον πόλεμο.

 

Η μικρή Αμίνα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού αναπολεί τη στοργή και τις αγκαλιές της μητέρας της, τις σπιτικές συνταγές με τα ευωδιαστά αμπελόφυλλα, το κρυφτό και τα άλλα παιχνίδια στις απίθανες κρυψώνες που επινοούσε. Τώρα όμως βρίσκεται σε ένα σαπιοκάικο χωρίς καμιά κρυψώνα και καμιά διέξοδο. Το μόνο που την κρατά αισιόδοξη και ζωντανή είναι η επιθυμία της να μοιάσει στη Ζηνοβία. «Η Ζηνοβία ήταν βασίλισσα της Συρίας στα αρχαία χρόνια. Ήταν η πιο δυνατή και η πιο γενναία γυναίκα του κόσμου. Και η πιο όμορφη. Η Ζηνοβία ήταν πολεμίστρια. Ίδρυσε ένα βασίλειο που απλωνόταν απ’ την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου μέχρι τη σημερινή Άγκυρα, στην Τουρκία. Η Ζηνοβία δεν έπαιρνε διαταγές από άνδρες. Δεν φοβόταν κανέναν. Ακόμα και εναντίον του αυτοκράτορα της Ρώμης πολέμησε. Η Ζηνοβία ίππευε σαν άνδρας, πολεμούσε σαν άνδρας και κυβερνούσε σαν άνδρας. Αν η Ζηνοβία κατάφερε όλα αυτά εκείνη την εποχή, τότε κι εσύ μπορείς να καταφέρεις τα πάντα, μου έλεγε η μαμά», σκέφτεται η Αμίνα την ώρα που η βάρκα, ασφυκτικά γεμάτη με ανθρώπινες ψυχές, αρχίζει να γέρνει επικίνδυνα. Και οι άνθρωποι να βυθίζονται στα αγριεμένα νερά της Μεσογείου.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Που ειναι τα κόμικς; [ Αναφορές στα κόμικς στον καθημερινό δημόσιο λόγο. ]]

https://specials.gazzetta.gr/football/alkis-kampanos-komik/

 

 

[Χαγιάο Μιγιαζάκι, κατασκευαστής ονείρων [Ρομπόλας Γιώργος, "K" kathimerini.gr, 28/01/2024]]

Το φαντασμαγορικό σύμπαν του ζωντανού θρύλου των άνιμε αποκτά νέο κεφάλαιο με την ταινία «Το αγόρι και ο ερωδιός». Τι είναι όμως εκείνο που τον κάνει τόσο διαφορετικό, τι ρόλο παίζουν οι αναμνήσεις του και πώς το γκρίζο, το πράσινο και το κόκκινο ορίζουν το έργο του;

 

 

Ο Ιάπωνας δημιουργός σε παλαιότερη συνέντευξή του,

το 1992, δίπλα στον ήρωα της ταινίας Porco Rosso.

 

 

Είναι χειμώνας του 2005, έξω κάνει κρύο και βρισκόμαστε σε μια όχι-και-τόσο-γεμάτη αίθουσα του κινηματογράφου Δαναός για την προβολή του Κινούμενου κάστρου. Ο Χαγιάο Μιγιαζάκι κουβαλά το Όσκαρ Καλύτερης Ταινίας Κινούμενων Σχεδίων για το Ταξίδι στη χώρα των θαυμάτων (Spirited Away, 2001), οπότε το σινεμά θα έπρεπε να είναι γεμάτο. Σωστά; Βέβαια, η σινεφίλ αύρα που εκπέμπει, κάτι φανερό ήδη από τις αφίσες της ταινίας, κρατάει σε απόσταση τους θιασώτες των μπλοκμπάστερ. Στην Ιαπωνία είναι ένας ζωντανός θρύλος, στην Ευρώπη και στις ΗΠΑ παραμένει ένας γοητευτικός γρίφος που – ακόμα τότε – δεν έχει αποκωδικοποιηθεί. Είναι μακρινός, εξωτικός, σχεδόν απόκρυφος.

 

Στο πανί του σινεμά, ένας πύργος στηριζόμενος πάνω σε δύο τεράστια πόδια από κοτόπουλο περπατά με γρήγορο βήμα. Η κίνηση είναι απόλυτα φυσική, τα χρώματα αιχμαλωτίζουν το βλέμμα, η ατμόσφαιρα θυμίζει παραμύθι, οι θεατές σαστίζουν – όπως ακριβώς σαστίζει και η νεαρή ηρωίδα στη θέα του κινούμενου κάστρου. Μια κατάρα την έχει γεράσει κατά πολλές δεκαετίες και ο μόνος που μπορεί να τη σώσει είναι ένας μάγος, ο οποίος μεταμορφώνεται σε πτηνό με εντυπωσιακό φτέρωμα. Όλα αυτά με φόντο έναν πόλεμο έτοιμο να κατασπαράξει τον κόσμο τους. Οι κινούμενες εικόνες του Χαγιάο Μιγιαζάκι λειτουργούν σαν όνειρο· όλα βγάζουν νόημα, παρότι τα πάντα μοιάζουν παράλογα.

 

 

 

 

Δεκαεννιά χρόνια μετά, ο Ιάπωνας δημιουργός βρίσκεται και πάλι στην πρώτη γραμμή της επικαιρότητας με το φιλμ Το αγόρι και ο ερωδιός. Η τελευταία του ταινία είναι προτεινόμενη για Όσκαρ Κινούμενων Σχεδίων, σπάζοντας τα ταμεία παγκοσμίως (στην Ελλάδα θα κάνει πρεμιέρα την 1η Φεβρουαρίου). Ο Μιγιαζάκι δεν είναι πια ένα κρυφό μυστικό των οπαδών των άνιμε, είναι ένας θεσμός, κάθε ταινία του αποτελεί κινηματογραφικό γεγονός. Άλλωστε, το ότι το Ταξίδι στη χώρα των θαυμάτων βρίσκεται πολύ συχνά στις λίστες με τις καλύτερες ταινίες του 21ου αιώνα λέει από μόνο του πολλά. Ήδη όμως, από το τρέιλερ της νέας του ταινίας καταλαβαίνεις την απόσταση που τον χωρίζει από εμάς. Για εκείνον, η περιπέτεια ενός εφήβου που ψάχνει τη μητέρα του σε μια παράλληλη διάσταση με τη βοήθεια ενός τερατώδους ερωδιού είναι κάτι το απολύτως φυσιολογικό, για εμάς σκέτη μαγεία.

 

 

Γνωριμία με το ελληνικό κοινό

 

«Είχα συμμετάσχει στη μεγάλη έκθεση στον Πολυχώρο της Αθηναΐδας για την πρεμιέρα της ταινίας Ταξίδι στη Χώρα των θαυμάτων, κάνοντας αναδρομή στην ιστορία των μάνγκα και των άνιμε από τη φεουδαρχική Ιαπωνία μέχρι σήμερα», αναφέρει ο συγγραφέας – μεταφραστής Ανδρέας Μιχαηλίδης, όταν του ζητώ να επαναφέρει στη μνήμη του στιγμές από την πρώτη, ουσιαστικά, γνωριμία του ελληνικού κοινού με τον Ιάπωνα δημιουργό. «Άλλοι είχαν φτιάξει κούκλες με βάση τους χαρακτήρες, άλλοι είχαν κάνει γκράφιτι. Γενικά το κλίμα θύμιζε γιορτή. Για τους γνώστες, ο Μιγιαζάκι είναι για τα άνιμε ότι ο Οσάμου Τεζούκα για τα μάνγκα, παρόλο που ο δεύτερος είναι πράγματι ο δημιουργός του σύγχρονου μάνγκα (ενώ ο πρώτος όχι των άνιμε). Ωστόσο, αμφότεροι έχουν αναχθεί σε “θεούς” του είδους. Ο Μιγιαζάκι αποτελεί, τρόπον τινά, την κορυφή για την οποία όλοι πασχίζουν και κανείς δεν μπορεί να φτάσει», συμπληρώνει.

 

 

Σκηνή από τη νέα ταινία του Χαγιάο Μιγιαζάκι. Το αγόρι είναι

ο Μάχιτο, ο πρωταγωνιστής, δίπλα στον φτερωτό του σύντροφο.

 

 

Η δική μου συνάντηση με τον Ιάπωνα δημιουργό έγινε εντελώς τυχαία, όταν η ιδιωτική τηλεόραση αποφάσισε να προβάλει σε άσχετη ώρα το Πριγκίπισσα Μονονόκε (1997) στα τέλη εκείνης της δεκαετίας. Ένιωθα σαν να έβλεπα ταινία του Ακίρα Κουροσάβα σε κινούμενα σχέδια με τρομερά θελκτικές προσθήκες στο μυαλό μου, όπως στοιχεία φαντασίας και πολύ πιο γρήγορη πλοκή. Αντίστοιχα τυχαία, όπως με ενημερώνει ο Ανδρέας Μιχαηλίδης, ήταν και η συνάντηση των Ελλήνων θεατών στα ’80s με τον Μιγιαζάκι μέσα από την τηλεοπτική προβολή του Η Ναυσικά της κοιλάδας των ανέμων (1984). Πρόκειται για τη δεύτερη ταινία που σκηνοθέτησε για το Studio Ghibli, το στούντιο που έστησε για να έχει πλήρη καλλιτεχνική ελευθερία δηλαδή, και εκείνη που έδωσε τον τόνο για τη συνέχεια: ηρωίδες που έρχονται αντιμέτωπες με σκληρά διλήμματα, ένα περιβάλλον βαριά πληγωμένο από τον άνθρωπο, ιπτάμενα σκάφη, μικροσκοπικά αλλά και πελώρια μυθικά πλάσματα, καταστροφικές μάχες αλλά και κοινότητες ανθρώπων που βρίσκουν δύναμη στην αλληλεγγύη.

 

«Ο Χάγιο Μιγιαζάκι είναι σίγουρα ένας δημιουργός ο οποίος άνοιξε τον κόσμο των άνιμε στο ευρύ κοινό στην Ευρώπη, και όχι μόνο. Άλλαξε λίγο τη νοοτροπία του κοινού: το κινούμενο σχέδιο δεν αφορά μόνο τα παιδιά και μπορεί να δώσει πράγματα με κινηματογραφικό επίπεδο και αξίες», λέει ο Φώτης Μιχαηλίδης, content manager της Digital Soul Entertainment, εταιρείας που ειδικεύεται στη διανομή ιαπωνικών άνιμε στην Ελλάδα. Εκείνο όμως που δεν περνά από το μυαλό κανενός – πέρα από τους γνώστες των βιντεοπαιχνιδιών –, είναι το γεγονός ότι μερικά από τα πιο θρυλικά βιντεοπαιχνίδια (Zelda, Final Fantasy) είναι εμπνευσμένα σε μεγάλο βαθμό από την ατμόσφαιρα και τους φανταστικούς κόσμους του 83χρονου δημιουργού.

 

 

Σκηνή από τη νέα ταινία του Χαγιάο Μιγιαζάκι.

 

 

Οι εικόνες και οι πλοκές του Μιγιαζάκι δεν είναι οικείες για εμάς τους Δυτικούς· ίσως επειδή αδιαφορούν για τη μανιχαϊστική λογική των μονοθεϊστικών θρησκειών, κουβαλώντας το πνεύμα του ιαπωνικού ανιμισμού. Προσωπικά, δεν θα ξεχάσω ποτέ το δέος που μου προκάλεσαν οι θεότητες του δάσους στο Πριγκίπισσα Μονονόκε. Μέχρι σήμερα, δεν γνωρίζω με σιγουριά γιατί ένιωσα ό,τι ένιωσα. Ίσως όμως το εξηγεί καλύτερα ο ίδιος ο Μιγιαζάκι με μια δήλωσή του στο περιοδικό T των New York Times: «Όταν συναντάς κάτι πολύ παράξενο που δεν έχεις συναντήσει παλιότερα, αντί να τρομάξεις, προσπάθησε να συνδεθείς μαζί του».

 

 

Στην κορυφή του box office

 

Το Αγόρι και ο ερωδιός έχει σημειώσει ήδη εισπράξεις πάνω από 159 εκατ. δολάρια, με τις κριτικές να είναι διθυραμβικές – η βαθμολογία του στο Rotten Tomatoes είναι 97%. Μάλιστα, είναι προτεινόμενο για Όσκαρ καλύτερης ταινίας κινουμένων σχεδίων φέτος. Καθόλου άσχημα δηλαδή για μια «παράξενη ιστορία» ανάμεσα σε ένα αγόρι και ένα πτηνό με ανθρώπινα δόντια, γεμάτη αυτοβιογραφικά στοιχεία, αχαλίνωτη φαντασία, και ένα μυθικό ταξίδι σε μια διάσταση όπου οι ζωντανοί ζουν δίπλα δίπλα με τους νεκρούς.

 

 

«Εκεί που γεννιούνται οι ταινίες», δωμάτιο από το Μουσείο Ghibli στο Τόκιο.

 

 

Η αποδοχή εκτός των ιαπωνικών συνόρων δεν ήταν εξαρχής δεδομένη για τον Μιγιαζάκι. Από την άλλη, στη χώρα του απολάμβανε το στάτους του ζωντανού θρύλου ήδη από τη δεκαετία του 1990. Το Ταξίδι στη Χώρα των θαυμάτων, λίγο πριν κερδίσει το Όσκαρ, είχε ήδη γίνει η πιο κερδοφόρα ταινία όλων των εποχών για τη Χώρα του Ανατέλλοντος Ηλίου, διατηρώντας αυτό το ρεκόρ για πολλά χρόνια. Τέσσερα χρόνια πριν, το Πριγκίπισσα Μονονόκε ήταν η πρώτη ταινία κινούμενων σχεδίων η οποία κέρδισε το βραβείο καλύτερης ταινίας από την ιαπωνική Ακαδημία Κινηματογράφου, σπάζοντας παράλληλα τα ταμεία: απέφερε 148 εκατ. δολάρια από τα ιαπωνικά σινεμά και μπήκε και αυτή στις πιο εμπορικές ταινίες όλων των εποχών για τη χώρα. Η διαφορά όμως ανάμεσα σε Δύση και Ανατολή ήταν – ακόμη τότε – τεράστια. Το Πριγκίπισσα Μονονόκε είχε βρει αμερικανική διανομή, και μάλιστα είχε θεωρηθεί ότι πήγε καλά «εμπορικά», συγκεντρώνοντας 3 εκατ. δολάρια – δηλαδή 145 εκατ. λιγότερα από ότι στην πατρίδα του. Επιτέλεσε παρ’ όλα αυτά έναν πολύ πιο σημαντικό ρόλο: ήταν ο Δούρειος Ίππος για τις παγκόσμιες κινηματογραφικές αγορές. Μετά από αυτό, έπεσαν όπως η Τροία.

 

 

Με οδηγό τις αναμνήσεις

 

«Η έμπνευση ξεκλειδώνει το μέλλον», ακούμε σε μια σκηνή από το The Wind Rises (2013), ίσως την πιο «πραγματική» ταινία του Μιγιαζάκι, η οποία αφηγείται την ιστορία του Τζίρο Χορικόσι, μηχανικού πίσω από πολλά σχέδια για ιαπωνικά μαχητικά αεροσκάφη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι πτήσεις αποτελούν βασικό μοτίβο στο έργο του 83χρονου δημιουργού. Ο λόγος; Ο πατέρας του κατασκεύαζε φτερά για τα ιαπωνικά μαχητικά. Πολλές από τις εικόνες των παιδικών χρόνων του σκηνοθέτη τον συνοδεύουν και στο έργο του: βομβαρδισμένες πόλεις, ένας σινεφίλ πατέρας που του άρεσε να «κάνει τη ζωή του» και να παρακάμπτει τον νόμο μέσα από αμφιλεγόμενες επιχειρηματικές ιδέες, μια πολύ μορφωμένη μητέρα που έπασχε από σοβαρή ασθένεια για κάποια χρόνια της ζωή της· όπως, δηλαδή και η μητέρα των δύο μικρών κοριτσιών που πρωταγωνιστούν στο Η γειτονιά του δάσους: Οι περιπέτειες του Τότορο (1988). Στην πιο «γλυκιά» ταινία της φιλμογραφίας του, για δύο κοριτσάκια που πιάνουν φιλίες με ένα πλάσμα του δάσους, γεννήθηκε και η μασκότ του Studio Ghibli.

 

 

Ομοίωμα του No Face, χαρακτήρα από το Spirited Away,

στο θεματικό πάρκο Ghibli Park στην επαρχία Αϊκί.

 

 

O Χαγιάο Μιγιαζάκι μέχρι σήμερα δεν χρησιμοποιεί υπολογιστή. Την ίδια βέβαια στιγμή πάντα εμπνεόταν από τα θαύματα της τεχνολογίας και της μηχανικής, διατηρώντας όμως κριτική στάση για τον τρόπο με τον οποίο τα χρησιμοποιούν οι άνθρωποι. Οι ανησυχίες του πάντα τον οδηγούσαν να εμπνέεται φανταστικές ιστορίες από εντελώς πραγματικές αφορμές: το Η Ναυσικά της κοιλάδας των ανέμων γεννήθηκε από την τραγωδία στο ψαροχώρι Μιναμάτα, όπου τη δεκαετία του 1950 περισσότεροι από 1.500 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους εξαιτίας μιας βιομηχανίας που πετούσε υδράργυρο στη θάλασσα της περιοχής για πάνω από δέκα χρόνια. Ή όπως ακούμε στην ταινία: «Ο κίνδυνος δεν έρχεται πάντα από τον εχθρό».

 

 

Γκρι, πράσινο, κόκκινο

 

Αν βρεθεί κανείς σήμερα στο προσωπικό του ατελιέ, σε ένα πράσινο προάστιο του Τόκιο, θα δει στο παράθυρο μερικές κατσίκες∙ είναι ζωγραφισμένες από τον ίδιο τον Μιγιαζάκι ως φόρος τιμής στις πρώτες του δουλειές στον χώρο. Λέγεται μάλιστα ότι αρνήθηκε να παραχωρήσει μία από αυτές στην αμερικανική Ακαδημία Κινηματογράφου για το μουσείο της, διότι φοβήθηκε ότι ίσως λείψει από τους μικρούς μαθητές που περνούν κάθε πρωί και τη χαιρετούν. Ακούγεται σαν ένας μειλίχιος άνθρωπος που υπεραγαπά τα παιδιά (αν και οι συνεργάτες του ομολογούν ότι οι εκρήξεις θυμού του είναι τόσο μυθικές, όσο και τα μυθικά πλάσματα που σκιτσάρει στο χαρτί). Πίσω όμως από κάθε ιδιοφυΐα κρύβεται ένα τίμημα: ο μεγάλος του γιος, Γκόρο, έχει πει ότι ως πατέρας ήταν ανύπαρκτος, ως σκηνοθέτης όμως είναι σπουδαίος, αφού δεν σταματά ποτέ να δουλεύει.

 

Στο σύμπαν του Μιγιαζάκι δεν υπάρχουν απόλυτες αλήθειες∙ η ηθική δεν είναι ασπρόμαυρη. Η Ναυσικά, η πριγκίπισσα Μονονόκε, η Τσιχίρο του φιλμ Ταξίδι στη Χώρα των θαυμάτων, όλες βρίσκονται στην εφηβεία τους, όλες είναι δυναμικές και όλες έρχονται αντιμέτωπες με τρομερά διλήμματα. Γιατί πώς ακριβώς να παραμείνεις ειρηνικός σε έναν κόσμο που εκρήγνυται από τη βία; Οι ιστορίες του Ιάπωνα δημιουργού μπορεί να είναι πολύχρωμες και φαντασμαγορικές, το ηθικό τους δίδαγμα όμως έχει πάντοτε γκρίζο χρώμα, δίχως απλοϊκές λογικές και εύκολες λύσεις.

 

 

Η Τσιχίρο από Το ταξίδι στη χώρα των θαυμάτων.

 

 

Ναι, υπάρχει μια βαθιά «πράσινη» ανησυχία στο έργο του, ένας έντονος σκεπτικισμός για την ανεξέλεγκτη χρήση της τεχνολογίας, μια σαφής αντιπολεμική διάθεση. Την ίδια όμως στιγμή είναι φανερό πως τα θαύματα της μηχανικής τον γοητεύουν βαθιά, ενώ δεν φαίνεται να πιστεύει σε ουτοπικά πασιφιστικά σενάρια. Οι αντιθέσεις του συνθέτουν, με άλλα λόγια, έναν πολύ ιδιαίτερο καμβά. Τον οποίο, αν σκαλίσουμε, μπορούμε να βρούμε δεκάδες διαφορετικές επιρροές: από ιαπωνικούς μύθους και ευρωπαϊκά παραμύθια μέχρι έργα επιστημονικής φαντασίας, όπως το 1984 και το Dune. Αντίστοιχα, το γεγονός πως σε νεαρή ηλικία γοητεύτηκε από τη θεωρία του μαρξισμού κάνει και αυτό την εμφάνισή του στα έργα του. Μάλιστα, η θρυλική ατάκα του μεταμορφωμένου σε γουρούνι πρωταγωνιστή του Porco Rosso (1992), ο οποίος μάχεται με το ελικοφόρο αεροπλάνο του ενάντια σε ύποπτους ιδεολογικά πειρατές, είναι αρκετή για να μείνει το εν λόγω άνιμε για πάντα χαραγμένο στη μνήμη: «Καλύτερα γουρούνι παρά φασίστας».

 

 

Ένας διαφορετικός σούπερ σταρ

 

«Θυμήθηκα την Ντίσνεϊ Γουόρλντ, η οποία δημιουργήθηκε εις βάρος ολόκληρων οικοσυστημάτων – δεκάδες τετραγωνικά χιλιόμετρα αποψιλώθηκαν για την κατασκευή πολυτελών κόσμων από πλαστικό και μέταλλο. Αντίθετα, το Ghibli Park είναι σε μεγάλο βαθμό ένα απείραχτο δάσος», γράφει o Σαμ Άντερσον στους New York Times. Το θεματικό πάρκο που άνοιξε τις πύλες του το 2022 τηρεί με αυστηρότητα τις διδαχές του σκηνοθέτη, αποφεύγοντας με κάθε τρόπο την οικονομική εκμετάλλευση των επισκεπτών αλλά και τις λογικές τουριστικής ατραξιόν.

 

 

Η Σόφι και ο Χάουλ του Κινούμενου Κάστρου.

 

 

Ο 83χρονος Ιάπωνας δημιουργός δεν δίνει πια σχεδόν ποτέ συνεντεύξεις, αλλά κατά καιρούς έχει τοποθετηθεί για ζητήματα που θεώρησε σημαντικά: όπως η κριτική για το πυρηνικό πρόγραμμα της Ιαπωνίας, η υπενθύμιση των τεράστιων ευθυνών της χώρας του στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και το μποϊκοτάζ στην τελετή των Όσκαρ του 2003 εξαιτίας της αμερικανικής εισβολής στο Ιράκ την ίδια χρονιά. Σε γενικές γραμμές, δεν είναι ο διάσημος σκηνοθέτης που έχουμε συνηθίσει. Οι ιδέες, η στάση του, ακόμα και οι απόψεις του μας φαίνονται πολύ συχνά εντελώς ξένες: «Για μένα, τα απομακρυσμένα δάση είναι κατά κάποιον τρόπο συνδεδεμένα με το σκοτάδι στο βάθος της καρδιάς μου», έχει πει σε παλαιότερη συνέντευξή του, το 1988. «Νιώθω ότι αν αποψιλωθούν, θα χαθεί και το σκοτάδι της καρδιάς μου, και έτσι η ύπαρξή μου θα γίνει ρηχή». Είναι άραγε αυτή μια δήλωση που θα έκανε ποτέ ένας σούπερ σταρ του δυτικού σινεμά;

 

 

Μια βαριά κληρονομιά

 

Το 2013 παρακολουθήσαμε το The Wind Rises έχοντας στο μυαλό ότι αυτή είναι η τελευταία ταινία του ανθρώπου που άλλαξε τα κινούμενα σχέδια μια για πάντα. Τελικά, ο 83χρονος δημιουργός έκανε την έκπληξη και επανήλθε ξανά. Ίσως μάλιστα, να μην έχει πει την τελευταία του λέξη με την ταινία Το αγόρι και ο ερωδιός. «Δεν καταφέρνω να πείσω τον Μιγιαζάκι να συνταξιοδοτηθεί», έχει δηλώσει ο Τόσιο Σουζούκι, παραγωγός του Studio Ghibli και μόνιμος συνεργάτης του σκηνοθέτη.

 

«Ο κορυφαίος σκηνοθέτης έχει δημιουργήσει μερικές από τις πιο εμβληματικές και διαχρονικές άνιμε ταινίες μεγάλου μήκους στον κόσμο. Η πλούσια ιαπωνική πολιτιστική παράδοση, όπως αυτή παρουσιάζεται στις ταινίες του μέσα από τα μοτίβα της σχέσης του ανθρώπου με τη φύση και τις θεότητές της, της συνεχούς εξέλιξης και αλλαγής ως κυρίαρχης σταθεράς, της συνείδησης του εφήμερου της ομορφιάς και της ζωής, καθώς και της αέναης πάλης ανάμεσα στο παλιό και το νέο, εκφράζεται μέσα από την εντυπωσιακή σύγχρονη μορφή τέχνης που αποτελούν τα άνιμε», αναφέρει ο Κο Σιρατόρι, μορφωτικός ακόλουθος της πρεσβείας της Ιαπωνίας στην Ελλάδα, στην ερώτηση που του απευθύναμε σχετικά με την κληρονομιά που έχει ήδη αφήσει πίσω του ο 83χρονος σκηνοθέτης. «Με τον τρόπο αυτόν οι ταινίες του Μιγιαζάκι προσφέρουν χώρο στον σύγχρονο ιαπωνικό πολιτισμό να εξελιχθεί, εμπεριέχοντας τη μοναδική καλλιτεχνική του παράδοση. Αυτή η καλλιέργεια του σύγχρονου ιαπωνικού πολιτισμού είναι και η μεγάλη προσφορά του εμβληματικού σκηνοθέτη στη σύγχρονη Ιαπωνία».

 

 

H Πριγκίπισσα Μονονόκε από την ομώνυμη ταινία.

 

 

Ο Χαγιάο Μιγιαζάκι σύστησε τη χώρα με έναν εντελώς νέο τρόπο στο κοινό, έκανε εκατομμύρια παιδιά ανά τον πλανήτη να τον αγαπήσουν με πάθος και έβαλε ξανά λίγη μαγεία στη ζωή των ενηλίκων. Το ακατανόητο, το ανοίκειο και το ξένο έγινε κάτι πολύ «δικό μας» μέσα από ένα κινηματογραφικό σύμπαν που έγραψε ιστορία. Μπορεί λοιπόν, ο πατέρας του να κατασκεύαζε φτερά για να πετάξουν οι πιλότοι στον αέρα, εκείνος όμως το πήγε ένα βήμα παραπέρα: έγινε κατασκευαστής ονείρων.

 

Η καινούργια ταινία του Χαγιάο Μιγιαζάκι Το αγόρι και ο ερωδιός κάνει πρεμιέρα στα ελληνικά σινεμά την 1η Φεβρουαρίου σε διανομή της Feelgood Entertainment.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Τζαν Ντιουντάρ: «Η δημοσιογραφία θέλει θάρρος και γενναιότητα» [Ζαργάνη Ηλέκτρα, documentonews.gr, 28/01/2024]]

Ο αυτοεξόριστος στο Βερολίνο Τούρκος δημοσιογράφος που κυνηγήθηκε από τον Ερντογάν για τις αποκαλύψεις του και τόλμησε να κάνει graphic novel τον… σουλτάνο μιλάει για τις διώξεις και την ελευθερία του Τύπου.

 

 

 

 

Όταν διάβασα το graphic novel «Erdogan: Η άνοδος ενός σύγχρονου σουλτάνου» με κείμενα του βραβευμένου δημοσιογράφου Τζαν Ντιουντάρ, αυτοεξόριστου στο Βερολίνο (ο Ερντογάν τον έχει χαρακτηρίσει δημόσια «τρομοκράτη»), καθηλώθηκα από την αφήγηση και την πλούσια εικονογράφηση. Το βιβλίο αφηγείται την πορεία ανόδου του Ερντογάν και περιγράφει λεπτομερώς τα δύσκολα παιδικά του χρόνια, τις τεταμένες σχέσεις με τον πατέρα του, την αγάπη του για το ποδόσφαιρο, την εμπλοκή του με φανατικές οργανώσεις της ισλαμικής νεολαίας και την πολιτική μεταστροφή του για να καταλάβει την εξουσία. Με αφορμή την κυκλοφορία του graphic novel (προϊόν συνεργασίας του με τον Αιγυπτιοσουδανό καλλιτέχνη κόμικς Ανουάρ) μιλήσαμε τηλεφωνικά με τον Τζαν Ντιουντάρ. Συζητήσαμε αναλυτικά για το βιβλίο, την πολυσύνθετη κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα της Τουρκίας, την ανάγκη για ελευθερία του Τύπου. Είναι ο άνθρωπος που το 2015 αποκάλυψε με ρεπορτάζ ότι η υπηρεσία πληροφοριών της Τουρκίας τροφοδοτούσε παράνομα με βαρύ οπλισμό τζιχαντιστές που δρούσαν στη Συρία.

 

 

Στη φυλακή

 

«Έχω γράψει δεκάδες άρθρα και ρεπορτάζ που ασκούν κριτική στην κυβέρνηση και έχω αποκαλύψει πολλές υποθέσεις διαφθοράς. Τα γραπτά μου ήταν “ενοχλητικά” και ο Ερντογάν ζήτησε αρκετές φορές την απόλυσή μου. Όταν ήμουν αρχισυντάκτης της “Cumhuriyet” με συνέλαβαν, με έκλεισαν στη φυλακή και κατά τη διάρκεια της δίκης μου δέχτηκα ένοπλη επίθεση. Αποφάσισα να εγκατασταθώ στην Ευρώπη γιατί δεν υπήρχε κανένας τρόπος να παραμείνω στην Τουρκία και να είμαι ελεύθερος ή να έχω μια δίκαιη δίκη», μου λέει.

 

 

Αναβάθμιση ποινής

 

Η δίωξή του προκάλεσε πλήθος διαμαρτυριών από οργανώσεις στην Τουρκία και στο εξωτερικό. Ο δημοσιογράφος τελικά κρίθηκε ένοχος για διαρροή απόρρητων κρατικών πληροφοριών και καταδικάστηκε αρχικά σε πέντε χρόνια και δέκα μήνες φυλάκιση, ενώ η ποινή του τελικά αναβαθμίστηκε σε 27 χρόνια φυλάκιση για κατασκοπεία και παροχή βοήθειας σε τρομοκράτες. Tο καλοκαίρι του 2016 αποφάσισε να αυτοεξοριστεί στο Βερολίνο. Πήρε μαζί του μόνο κάποια βιβλία και μια οδοντόβουρτσα.

 

 

Η ζωή στο Βερολίνο

 

Σήμερα ο Τούρκος δημοσιογράφος και ντοκιμαντερίστας συνεργάζεται με τη «Washington Post», διευθύνει την online δημοσιογραφική πλατφόρμα Özgürüz και ζει στη γερμανική πρωτεύουσα – με διακριτική αστυνομική προστασία – υπό τον φόβο νέας επίθεσης υποστηρικτών του Ερντογάν. Βιβλία του έχουν μεταφερθεί στο θέατρο από τη Royal Shakespeare Company στην Αγγλία, ενώ έχει κάνει μια καλλιτεχνική δράση στο Θέατρο Μαξίμ Γκόρκι του Βερολίνου με θέμα το κελί του στην Τουρκία. Έχει λάβει βραβεία από τους Δημοσιογράφους Χωρίς Σύνορα και την Επιτροπή για την Προστασία των Δημοσιογράφων CPJ.

 

 

 

 

«Το θάρρος και η γενναιότητα είναι τα βασικά προαπαιτούμενα για να κάνει ένας νέος δημοσιογράφος αυτήν τη δουλειά», είναι ένα από τα πρώτα πράγματα που σχολιάζει. Ο Τζαν Ντιουντάρ δέχτηκε επιθέσεις από ακροδεξιούς υποστηρικτές τού Ερντογάν και στη Γερμανία. Θυμάται ακόμη τον ήχο των πυροβολισμών και τις φωνές των ανθρώπων δίπλα του τη μέρα που δέχτηκε την επίθεση στην Κωνσταντινούπολη. Τον ρωτάω για την καθημερινότητά του στη Γερμανία όπου βρίσκεται τα τελευταία χρόνια. «Η ζωή μου είναι εντελώς διαφορετική. Κάνω όμως τα ίδια πράγματα. Γράφω μανιωδώς άρθρα, ρεπορτάζ και βιβλία, γυρίζω ντοκιμαντέρ. Ο σκοπός μου είναι να προσεγγίσω ξανά το αναγνωστικό μου κοινό στην Τουρκία, αλλά κυρίως να δείξω στον κόσμο τι συμβαίνει στη χώρα μου. Έχασα το σπίτι μου, τους φίλους μου και τη δουλειά μου. Καλύτερη όμως η εξορία από τη φυλακή».

 

 

Πιο εθνικιστική από ποτέ

 

Η έρευνα για να ολοκληρωθεί το graphic novel διήρκεσε αρκετά χρόνια, με ενδελεχή μελέτη, διασταύρωση υλικού, συλλογή εκατοντάδων φωτογραφιών. «Έπρεπε να επιβεβαιώσουμε κάθε λεπτομέρεια, να μελετήσουμε κάθε επίσημη βιογραφία του Ερντογάν και να διαβάσουμε όλα τα δημοσιεύματα στον Τύπο. Πήραμε συνεντεύξεις από ανθρώπους και συνεργάτες που φοβήθηκαν να μας μιλήσουν επώνυμα. Παρά την προσωπική μου δίωξη από τον Ερντογάν, προσπάθησα να παρουσιάσω ένα αληθινό και πολύπλευρο πορτρέτο για το πώς κατάφερε να ανέβει τα σκαλοπάτια της εξουσίας και να εγκαθιδρύσει ένα πανίσχυρο καθεστώς» λέει. Και προσθέτει: «Είναι σημαντικό να καταλάβουμε τη διαδρομή που ακολούθησε και τι είδους άνθρωπος είναι, όχι μόνο για το κοινό της Τουρκίας αλλά για να φτάσει αυτή η πληροφορία σε ολόκληρο τον κόσμο. Πάντοτε στη χώρα μου διεξαγόταν μια σημαντική μάχη με αίτημα να υπάρξει περισσότερη και πραγματική δημοκρατία. Ο Ερντογάν χρησιμοποίησε τη θρησκεία για να αποκτήσει δύναμη και τη δύναμη της θρησκείας για να καταλάβει την εξουσία. Η εκτίμησή μου είναι ότι η χώρα είναι πιο εθνικιστική, συντηρητική και ισλαμιστική από ποτέ».

 

 

«Graphic journalism»

 

Πολλοί γελοιογράφοι και σκιτσογράφοι στην Τουρκία έχουν συλληφθεί και καταδικαστεί επειδή δημοσίευσαν σκίτσα του Ερντογάν. Αυτό το βιβλίο – σύμφωνα με τους δημιουργούς – είναι και ένα μήνυμα αλληλεγγύης. «Το κόμικς είναι ένας σύγχρονος τρόπος για να δημοσιεύει κανείς ιστορίες, ο οποίος αποκαλείται “graphic journalism”. Έχω δημοσιεύσει ήδη αρκετά βιβλία και τώρα ήθελα να κάνω κάτι καινούργιο με σκοπό να προσελκύσω το νεανικό κοινό. Ήταν εξαιρετική η συνεργασία μου με τον Ανουάρ και παρόλο που το βιβλίο δεν επιτρέπεται να βρίσκεται στα ράφια των βιβλιοπωλείων της Τουρκίας, έχει εκδοθεί σε πολλές γλώσσες και έχει διαβαστεί από χιλιάδες ανθρώπους».

 

 

«Ο μεγάλος αδερφός»

 

Τα Χριστούγεννα έτυχε να ταξιδέψω στην Κωνσταντινούπολη – μια πόλη απόλυτα συνδεδεμένη με τις μεταρρυθμίσεις, την πολιτική πορεία και το αποτύπωμα των παρεμβάσεων του Ερντογάν – και έτσι ρώτησα τον Ντιουντάρ για την κατάσταση που επικρατεί σήμερα ενόψει και των εκλογών. Είναι γνωστό πως πολλοί ακτιβιστές, διανοούμενοι και καλλιτέχνες έχουν αναγκαστεί να εγκαταλείψουν την πόλη και ότι ακόμη και το κοσμοπολίτικο Πέρα (Beyoğlu) σταδιακά έχει αλλάξει χαρακτήρα. «Η Ινσταμπούλ έχει χάσει ένα κομμάτι της γοητείας της και δεν θυμίζει μια δημοκρατική και λειτουργική πόλη. Πολλοί επιλέγουν να φύγουν από το κέντρο και να μετακινηθούν σε περιοχές που αισθάνονται πιο μακριά από τον έλεγχο του καθεστώτος. Τα πράγματα όμως δεν είναι καθόλου καλά γιατί ο “μεγάλος αδερφός” είναι παντού».

 

Του ζητάω να σχολιάσει κάτι που μου έκανε εντύπωση, ότι η αστυνομική παρουσία δεν ήταν εμφανής στο κέντρο της πόλης. «Όντως δεν υπάρχει αστυνομία στους δρόμους γιατί δεν έχουν απομείνει πολλοί άνθρωποι που αντιστέκονται. Μετά τις μεγάλες διαδηλώσεις στην πλατεία Ταξίμ το 2013, οι διαμαρτυρίες είναι περιορισμένες και απόλυτα ελεγχόμενες. Οι αντιφρονούντες που βρίσκονται στη φυλακή είναι λιγότεροι σε σχέση με πέντε χρόνια πριν, όχι γιατί υπάρχει περισσότερη δημοκρατία αλλά γιατί ελάχιστοι παίρνουν το ρίσκο να διαμαρτυρηθούν. Πιστέψτε το όμως, αν κάποιος φωνάξει δυνατά εναντίον της κυβέρνησης, οι αστυνομικές δυνάμεις θα κάνουν την εμφάνισή τους σε χρόνο-ρεκόρ».

 

 

Ο Ερντογάν και οι γυναίκες

 

Ένα κομμάτι του graphic novel εστιάζει στον τρόπο με τον οποίο ο Ερντογάν εργαλειοποίησε τις γυναίκες προκειμένου να εξασφαλίσει πολιτική υποστήριξη. Ο Ντιουντάρ περιγράφει στο βιβλίο τους χειρισμούς του, από την εποχή που έστελνε γυναίκες χωρίς μαντίλες στις πιο προοδευτικές συνοικίες και γυναίκες με μαντίλες στις πιο συντηρητικές. «Είναι πραγματιστής σε αυτά τα θέματα. Η ιδεολογική του ταυτότητα ήρθε πολλές φορές σε σύγκρουση με την πολιτική που ακολούθησε, όμως η κατάκτηση της εξουσίας ήταν ο πιο σημαντικός στόχος. Τα πρώτα χρόνια δεν δεχόταν ούτε να σφίξει το χέρι μιας γυναίκας, στην πορεία όμως κατάλαβε ότι το γυναικείο κοινό αποτελούσε δεξαμενή ψήφων και προσπάθησε να τις εκμεταλλευτεί. Στην Τουρκία οι περισσότερες γυναίκες βρίσκονται υπό τον έλεγχο του πατέρα, του αδερφού ή του συζύγου. Ο Ερντογάν τους έδωσε μια φαινομενική ελευθερία και τη δυνατότητα να εργαστούν για το κόμμα».

 

 

«Ισλάμ με γραβάτες»

 

Η φυσιογνωμία της Τουρκίας θεωρεί ότι κατευθύνεται ολοένα και σε πιο συντηρητική και θρησκευτική κατεύθυνση και στο βιβλίο του αναφέρει αρκετές φορές την έκφραση «ισλάμ με γραβάτες και κοστούμια». Ο Ντιουντάρ εξηγεί τι εννοεί όταν χρησιμοποιεί τον συγκεκριμένο όρο: «Ο Ερντογάν ξέρει πολύ καλά να παίζει παιχνίδια με τον τουρκικό λαό, με τον Τύπο, με την Ευρώπη, αλλά και να αναπροσαρμόζεται σε σχέση με το πολιτικό προφίλ που τον συμφέρει να καλλιεργεί κάθε φορά. Είναι φανατικός ισλαμιστής, γνωρίζει όμως ότι αν προωθήσει μια ακραία προσέγγιση γύρω από αυτό το θέμα θα αποτύχει και έτσι προσπαθεί να στρογγυλεύει τις απόψεις του απέναντι στους κοσμικούς και τους ελίτ κύκλους της Ευρώπης και της Αμερικής. Έχει αντιληφθεί ότι χρειάζονται ένα πιο “ήπιο” ισλάμ και αυτή την εκδοχή προσπάθησε να εξυπηρετήσει. Σήμερα εκφράζεται με πιο φανατικό τρόπο και εκτιμώ ότι αυτή η στροφή θα συνεχιστεί και τα επόμενα χρόνια».

 

 

Τζαμί, σύμβολο εξουσίας

 

Η κουβέντα πηγαίνει στον ρόλο της θρησκείας στην καθημερινή ζωή των πολιτών. Υπάρχει όντως φανατισμός; «Εξαρτάται. Θεωρώ ότι ένα μεγάλο ποσοστό επιζητά μέσω της θρησκείας υποστήριξη, εργασία, κοινωνικότητα. Δεν είναι λίγοι αυτοί που πηγαίνουν καθημερινά να προσευχηθούν όχι από τυφλή πίστη αλλά για να γίνουν κομμάτι μιας γραφειοκρατίας». «Οι μιναρέδες ξιφολόγχες, οι θολωτές στέγες (των τζαμιών) κράνη, τα τζαμιά ο στρατώνας μας, οι πιστοί στρατιώτες» αναφέρουν οι στίχοι ενός ποιήματος που απήγγειλε ο Ερντογάν για πρώτη φορά το 1999 σε μεγάλη πολιτική εκδήλωση. Από τότε έχει χρησιμοποιήσει τα ίδια λόγια αρκετές φορές σε δημόσιες ομιλίες του. Οι παρεμβάσεις του στους δημόσιους χώρους έχουν προκαλέσει έντονες συζητήσεις.

 

 

 

 

Το τζαμί που δεσπόζει στον λόφο Camlica της Κωνσταντινούπολης θεωρήθηκε επίδειξη ισχύος και μεγαλοϊδεατισμού. Το επιβλητικό τζαμί στην πλατεία Ταξίμ – ακριβώς δίπλα βρίσκεται το πάρκο Γκεζί, όπου είχε λάβει χώρα η εξέγερση το 2013 – άλλαξε αρκετά τη φυσιογνωμία της περιοχής, ενώ το καλοκαίρι του 2020 με μια απόφαση που ήγειρε πολλές αντιδράσεις στην Ελλάδα ο Τούρκος πρόεδρος μετέτρεψε το μνημείο της Αγια-Σοφιάς σε λειτουργικό ισλαμικό τέμενος. Ρώτησα τον Ντιουντάρ για όλα τα παραπάνω. «Το τζαμί χρησιμοποιείται σαν σύμβολο εξουσίας από τον Ερντογάν, γιατί θέλει να μετατρέψει για λόγους γοήτρου την Ινσταμπούλ σε πρωτεύουσα του ισλάμ» μου λέει και στο τέλος προσθέτει για τις σχέσεις της Τουρκίας με την Ελλάδα: «Ο τρόπος που παρουσιάζονται οι ελληνοτουρκικές σχέσεις διαπερνάται από την οπτική του εθνικισμού, αλλά κυρίως καθορίζεται από τις σχέσεις με την Αμερική, τις οποίες ο Ερντογάν χρησιμοποιεί με διαφορετικό τρόπο προκειμένου να στείλει το μήνυμα που επιδιώκει κάθε φορά», καταλήγει.

 

INFO
Το graphic novel «Erdogan: Η άνοδος ενός σύγχρονου σουλτάνου» σε κείμενο του Τζαν Ντιουντάρ και εικονογράφηση του Ανουάρ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Anubis (μτφρ. Ορέστης Μανούσος).

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Όταν έκανα τον καρκίνο μου κόμικς [Τριανταφύλλου Δήμητρα, kathimerini.gr, 28/01/2024]]

Για τη λυτρωτική πλευρά της τέχνης μιλούν στην «Κ» η ιδρύτρια της οργάνωσης «Eyes of Light» Δήμητρα Ερμείδου αλλά και άνθρωποι που νόσησαν.

 

 

 

 

«Νόσησα τον Μάρτιο του 2022. Ημουν 45 χρονών. Έμαθα τα αποτελέσματα της βιοψίας ενώ ήμουν σε εφημερία. Με έπιασαν τα κλάματα πάνω στη δουλειά». Η Ανθή Δρίτσα, γενική γιατρός – επιμελήτρια στα επείγοντα στο Γενικό Νοσοκομείο Νίκαιας, έχει ακόμα πολύ νωπές αναμνήσεις από την εμπειρία της με τον καρκίνο του μαστού. Και όπως τονίζει, το πρώτο σοκ δεν θα το ξεχάσει ποτέ. Ο επιθετικός καρκίνος και στους δύο μαστούς ήταν κάτι που δεν περίμενε καθόλου, και ας είχε «βαρύ» ιστορικό στην οικογένεια – τη μητέρα, τη γιαγιά και τη θεία της, όλες με καρκίνο του μαστού. «Είχα κάνει γονιδιακές εξετάσεις κληρονομικότητας σε εξειδικευμένο κέντρο στην Αμερική. Είχαν βγει αρνητικές ενώ όλες οι γυναίκες της οικογένειας είχαν νοσήσει γύρω στα 60. Είχα επαναπαυτεί», εξηγεί. Μέχρι να αποκλειστεί το ενδεχόμενο των μεταστάσεων, βίωσε πολύ μεγάλο άγχος. Μετά την ολική μαστεκτομή, ακολούθησαν δύσκολα σχήματα χημειοθεραπείας, ορμονοθεραπεία και ανοσοθεραπεία για έξι μήνες.

 

 

Η Ανθή Δρίτσα πριν νοσήσει με επιθετικό καρκίνο του μαστού.

 

 

Κάπου εκεί και ενώ, όπως περιγράφει, βρισκόταν «μέσα στο σύστημα του καρκίνου» έμαθε για τα προγράμματα της ΜΚΟ «Eyes of Light» για άτομα με εμπειρία της νόσου, που τη βοήθησαν, όπως λέει, να ξαναβρεί τον βηματισμό της.

 

 

Η λυτρωτική πλευρά της τέχνης

 

Η αντιμετώπιση απαιτητικών ασθενειών, όπως ο καρκίνος, μέσα από θεραπευτικά προγράμματα τέχνης είναι ένα σχετικά νέο πεδίο στην Ελλάδα, σύμφωνα με τη Δήμητρα Ερμείδου, ιδρύτρια της ΜΚΟ. Πρόκειται για ένα διεθνώς αναπτυσσόμενο πεδίο το οποίο υποστηρίζεται από σημαντικές έρευνες, ενώ τα οφέλη της ενασχόλησης με την τέχνη για ανθρώπους που αντιμετωπίζουν δύσκολες νόσους, είναι αναγνωρισμένα από τον ΠΟΥ. Στην «Eyes of Light», το βασικό θεραπευτικό εργαλείο είναι η φωτογραφία. «Είναι ένα μέσο εύκολα προσβάσιμο και βοηθά τους ανθρώπους να εκτονώσουν σκέψεις και συναισθήματα», εξηγεί η κ. Ερμείδου.

 

Στόχος της οργάνωσης είναι να συμβάλει σε μια πιο ανθρώπινη και ολιστική αντιμετώπιση του καρκίνου. Η ΜΚΟ διοργανώνει επίσης ξεναγήσεις σε εκθέσεις και μουσεία. «Θέλουμε οι ωφελούμενοι των προγραμμάτων να παραμένουν εξωστρεφείς. Η κοινωνικοποίηση και η αλληλοϋποστήριξη είναι πολύ σημαντικά στοιχεία για την ψυχολογία τους», σημειώνει η κ. Ερμείδου. Η δημιουργία δύο βιβλίων κόμικς με θέμα την καθημερινότητα των γυναικών που ήρθαν αντιμέτωπες με τον καρκίνο ήταν μία από τις δράσεις της οργάνωσης και έδωσε μεγάλη χαρά στις συμμετέχουσες.

 

 

Καρέ από το συλλογικό κόμικ που δημιούργησαν γυναίκες με εμπειρία καρκίνου.

 

 

Η κ. Δρίτσα ήταν μία από τα 25 γυναίκες σε όλη την Ελλάδα που επέλεξε η οργάνωση για να «πρωταγωνιστήσουν» στο πρώτο κόμικ. «Θέλαμε να έχουμε πολλά διαφορετικά προφίλ: μικρές γυναίκες, μεγαλύτερες, ελεύθερες, παντρεμένες, από την Αθήνα, από την περιφέρεια» περιγράφει η κ. Ερμείδου. «Ήμουν χαρούμενη γιατί μόλις είχα τελειώσει τις χημειοθεραπείες. Δεν με ένοιαζαν ούτε τα κιλά που είχα πάρει λόγω της χρήσης κορτιζόνης, ούτε η απώλεια των μαλλιών. Είχα ανάγκη να εξωτερικεύσω την εμπειρία μου», λέει με τη σειρά της η κ. Δρίτσα. Οι γυναίκες αφηγούνταν την ιστορία τους παρουσία μιας κοινωνικής λειτουργού από τον Σύλλογο Καρκινοπαθών ΚΕΦΙ, ενώ την ίδια στιγμή η σκιτσογράφος Γεωργία Ζάχαρη κρατούσε σημειώσεις και σχεδίαζε τα καρέ των ιστοριών.

 

 

 

 

«Επικεντρώθηκα στα ανάμεικτα βιώματα που μου προκαλούσε η διπλή μου ιδιότητα – ασθενής και γιατρός την ίδια στιγμή. Μίλησα όμως και για άλλες στιγμές της καθημερινότητάς μου. Όπως την ημέρα που κάλεσα τους δύο κολλητούς μου φίλους σπίτι για να ξυρίσω τα μακριά κόκκινα, σγουρά μαλλιά μου πριν πέσουν από τις χημειοθεραπείες. Το περιέγραψα στη σκιτσογράφο σαν μια στιγμή απελευθέρωσης. Έχανα τα μαλλιά μου, αλλά ήμουν μαζί με τους φίλους μου και γελούσαμε», περιγράφει η κ. Δρίτσα.

 

 

 

 

Τελικά, όταν η κ. Δρίτσα είδε το κόμικ ολοκληρωμένο – τυπώθηκαν 100 αντίτυπα και στη συνέχεια δημοσιεύτηκε και διαδικτυακά – η ίδια ένιωσε πως είχε πετύχει τον στόχο της. «Το να μοιραστώ την εμπειρία μου και κάποιος να νιώσει θετικά από όλο αυτό, ήταν κάτι που μου έδωσε ευχαρίστηση», μας λέει.

 

 

Η μάχη ενάντια στο στίγμα και στον φόβο

 

Τα ταμπού, ο φόβος και το στίγμα γύρω από τον καρκίνο, είναι ισχυρά ακόμα και το 2024 όπου η πρόοδος γύρω από τη νόσο είναι εντυπωσιακή, ενώ η επιστημονική κοινότητα έχει φτάσει στο σημείο να συζητάει για τα εμβόλια κατά του καρκίνου. «Υπάρχουν ακόμα γιατροί που φοβούνται να ψελλίσουν τη λέξη. Βλέπω πώς αντιδρούν κάποιοι συνάδελφοί μου ακόμα και έναν χρόνο μετά την επιστροφή μου στη δουλειά. Με κοιτάζουν με σοκ».

 

 

 

 

«Ο καρκίνος δεν φεύγει απειλώντας τον με σφεντόνες»

 

Για τον φόβο της κοινωνίας απέναντι στην ασθένεια αλλά και για το στίγμα, μας μίλησε και ο Βαγγέλης Ευαγγελίου, φωτογράφος και ποιητής, ο οποίος νόσησε και ο ίδιος από καρκίνο πριν από τρία χρόνια. Στις 4 Φεβρουαρίου, Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καρκίνου, ο κ. Ευαγγελίου θα είναι εισηγητής στην επόμενη μεγάλη δράση της Eyes of Light, έναν φωτομαραθώνιο ανοιχτό στο κοινό. Ο ίδιος ανακαλεί μια ημέρα πριν από δύο χρόνια, όταν επέστρεφε σπίτι του ύστερα από χημειοθεραπεία. Είχε ήδη χάσει όλα του τα μαλλιά. «Ένας γείτονας με είδε και χαμογελώντας με ρώτησε γιατί ξύρισα τα μαλλιά μου αφού με ήξερε 15 χρόνια με πολύ μακριά. “Ο καρκίνος είναι η αιτία”, του είπα και με το που άκουσε τη λέξη, άνοιξε την εξώπορτα αστραπιαία και χάθηκε μέσα σαν να φοβόταν ότι θα τον κολλήσω».

 

 

Η κ. Δρίτσα κατά τη διάρκεια της εντατικής θεραπείας που ακολούθησε για έξι μήνες.

 

 

Κάνοντας μια αναδρομή στη δική του εμπειρία αλλά και στην ευεργετική επίδραση της τέχνης στη μάχη με τη νόσο, σημειώνει τα εξής: «Με το που σηκώθηκα όρθιος από τις χημειοθεραπείες κατάλαβα πως ο καρκίνος δεν φεύγει απειλώντας τον με σφεντόνες. Θέλει η ψυχολογία σου να βρίσκεται “ψηλά” και αυτό το πετυχαίνεις όταν παραμένεις δημιουργικός. Δημιούργησα ενδιαφέρουσες συνθήκες μέσω της τέχνης, οι οποίες μου επέτρεψαν να βλέπω κανονικές τις ημέρες εκείνες, παρέα με τον καρκίνο, για να είμαι λειτουργικός και να αντέχω τη νέα καθημερινότητα που απλωνόταν μπροστά μου».

 

 

Φωτογραφία του Βαγγέλη Ευαγγελίου, ο οποίος θα συντονίσει

μία ομάδα συμμετεχόντων στον φωτομαραθώνιο της «Eyes of Light».

 

 

Στον φωτομαραθώνιο που θα γίνει στις 4 Φεβρουαρίου μπορεί να δηλώσει συμμετοχή όποιος επιθυμεί. Την ίδια ημέρα, θα ανακοινωθούν πέντε θεματικές που θα εστιάζουν στη δημιουργικότητα, στη συμπερίληψη, στην αισιοδοξία και στην ελπίδα. Η έναρξη θα γίνει στην Αθήνα, με τα μέλη της κοινότητας της «Eyes of Light» να συμμετέχουν σε αυτόν μέσα από ομάδες που θα συντονίζουν στους δρόμους της πόλης πέντε φωτογράφοι: ο Ανδρέας Κατσικούδης, ο Θοδωρής Νικολάου, ο Βαγγέλης Ευαγγελίου, ο Άγγελος Μπαράι και ο Βασίλης Καρκατσέλης.

 

* Το πρώτο κόμικ χρηματοδοτήθηκε από το πρόγραμμα «Σημεία Στήριξης», μία σύμπραξη ελληνικών ιδρυμάτων με διαχειριστή το Ίδρυμα Μποδοσάκη και το δεύτερο από το υπουργείο Πολιτισμού. Ο φωτομαραθώνιος διοργανώνεται με την υποστήριξη του κοινωφελούς Ιδρύματος Ιωάννη Σ. Λάτση.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Η νεανική αντίσταση στον ναζισμό [Αντωνόπουλος Γιάννης, efsyn.gr, 27/01/2024]]

Το κόμικς «ΚΑΤΩ Ο ΧΙΤΛΕΡ! ή γιατί ο Καρλ δεν ήθελε να γίνει ποδηλάτης» αναδεικνύει μια άγνωστη ιστορία αντίστασης από μια παρέα αγοριών στα χρόνια της ναζιστικής Γερμανίας.

 

 

 

 

Ποια ήταν η στάση της γερμανικής νεολαίας στην περίοδο του ναζισμού; Αν προσπεράσουμε το άκρως προβληματικό στερεότυπο ότι η νεολαία είναι a priori το πιο προοδευτικό κομμάτι κάθε κοινωνίας και εγγενώς αλλεργική σε κάθε είδους ολοκληρωτισμό, θα θυμηθούμε τον φανατισμό με τον οποίο ακόμα και δωδεκάχρονα παιδιά υπερασπίστηκαν τον Χίτλερ στις στερνές του ώρες. Αλλά και πολλούς μήνες μετά τη συνθηκολόγηση του Ράιχ, ανήλικοι από 10 έως 18 χρόνων πραγματοποιούσαν επιθέσεις αυτοκτονίας μέσα από τις τάξεις του «Λυκανθρώπου».

 

Ας πάρουμε όμως τα πράγματα από την αρχή. Όταν στις 30 Ιανουαρίου 1933 το NSDAP ανέλαβε την εξουσία, η Χιτλερική Νεολαία επρόκειτο να κυριαρχήσει ως η μοναδική νεολαιίστικη οργάνωση στη Γερμανία. Όλες οι άλλες οργανώσεις νέων (συμπεριλαμβανομένων των πολιτικών, των προσκοπικών, των πεζοπορικών και των εκκλησιαστικών) απαγορεύτηκαν, εξαναγκάστηκαν σε διάλυση ή ενσωματώθηκαν στη νεολαία των ναζί. Κάθε προσπάθεια σχηματισμού ανεξάρτητων ομάδων εκτός Χιτλερικής Νεολαίας διώχθηκε από τους ναζί ως αντικαθεστωτική.

 

 

 

 

Μέσα σε αυτό το ασφυκτικό περιβάλλον, η νεανική αντίσταση στον ναζισμό ήταν ότι και η αντίσταση της υπόλοιπης γερμανικής κοινωνίας: περιθωριακή και θλιβερά μειοψηφική. Εντούτοις υπήρξε. Η πιο γνωστή περίπτωση (μη βίαιης) νεανικής αντίστασης στον ναζισμό ήταν αυτή των χριστιανών φοιτητών του «Λευκού Ρόδου» από το Μόναχο. Άλλη περίπτωση ήταν εκείνη των «Πειρατών του Εντελβάις», εφήβων από τη δυτική Γερμανία που στη διάρκεια του πολέμου προπαγάνδιζαν υπέρ των Συμμάχων, βοηθούσαν Εβραίους φυγάδες και πραγματοποιούσαν σαμποτάζ. Εκτός από τους παραπάνω, η Γκεστάπο δίωξε αμείλικτα και κάθε άλλη έκφανση νεανικής ανυπακοής: από έφηβα παιδιά που διοργάνωναν πάρτι με «αμερικανόφερτη» τζαζ και σουίνγκ, μέχρι και την τελευταία «συμμορία μικρών αλητών», οι οποίοι αρνούνταν να ενταχθούν στη Χιτλερική Νεολαία και δεν έχαναν ευκαιρία να ξυλοφορτώνουν μέλη της.

 

 

 

 

Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η παντελώς άγνωστη, μέχρι σήμερα, ιστορία της αντιστασιακής ομάδας γύρω από τον Γιόχεν Μποκ. Μιας πενταμελούς ομάδας μαθητών 15 και 16 ετών από την Ερφούρτη, που το 1943 ξεκίνησαν να ακούνε απαγορευμένους ραδιοφωνικούς σταθμούς από το εξωτερικό και να μαθαίνουν τα ναζιστικά εγκλήματα πολέμου. Παρότι μέλη της Χιτλερικής Νεολαίας (όπως και εκατομμύρια άλλοι συνομήλικοί τους), στράφηκαν κατά του εθνικοσοσιαλισμού και άρχισαν να γράφουν σε τοίχους και σε φέιγ βολάν συνθήματα όπως «Τέλος στον πόλεμο!» και «Κάτω ο Χίτλερ!». Καταδόθηκαν από συμμαθητές τους, συνελήφθησαν από τη Γκεστάπο, φυλακίστηκαν επί μήνες, αλλά γλίτωσαν τη θανατική ποινή έπειτα από θετικές γνωμοδοτήσεις που έγραψε ο δάσκαλός τους (και μέλος του NSDAP) Άλμπρεχτ Σουλτς. Η ιστορία των πέντε αντιναζιστών πιτσιρικάδων παρέμεινε άγνωστη επί 70 χρόνια, μέχρι που φοιτητές του Πανεπιστημίου της Ερφούρτης άρχισαν να διερευνούν και να καταγράφουν τα γεγονότα.

 

 

 

 

Το κόμικς των Γιόχεν Βόιτ (συγγραφέα και κατόχου Διδακτορικού στην Ιστορία) και Χάμετ Έσρατ (Βερολινέζου σκιτσογράφου ιρανικής καταγωγής) με τίτλο «Nieder mit Hitler!», αναδεικνύει αυτή τη σπάνια ιστορία εφηβικού θάρρους απέναντι στη βαρβαρότητα. Εκδόθηκε στο Βερολίνο το 2017, ενώ πρόσφατα κυκλοφόρησε και στα ελληνικά από τις εκδόσεις Ποταμός σε μετάφραση Χλόης Παπαδοπούλου. Το βιβλίο εστιάζει σε ένα από εκείνα τα παιδιά, τον Καρλ Μέτσνερ (1927-2018), ο οποίος στα τέλη του πολέμου στράφηκε στη χριστιανική πίστη και αργότερα έγινε ευαγγελικός πάστορας στην Ανατολική Γερμανία. Στις αρχές των 1960s η αντιφασιστική του δράση αμφισβητείται, καθώς το μόνο είδος αντιφασισμού που θεωρούνταν αξιομνημόνευτο στη Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας ήταν αυτό των μελών του KPD. Σε εκείνη τη φάση η Στάζι προσπαθεί να τον στρατολογήσει ως χαφιέ, ζητώντας του αναφορές για εκκλησιαστικούς κύκλους. Θα τον κάνει να υποκύψει; Συνοπτικά, το «Κάτω ο Χίτλερ!» είναι πάνω απ’ όλα μια ιστορία ανθρώπων με διαχρονική αίσθηση της ηθικής τους ευθύνης απέναντι στους Άλλους.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Ήταν φάρσα και έγινε πράξη [Αντωνόπουλος Γιάννης, efsyn.gr, 27/01/2024]]

Τα «Κουραφέλκυθρα» του Αντώνη Βαβαγιάννη έγιναν πεντάλεπτη ταινία animation σε συνεργασία με το Cinobo και εμείς δεν μπορούμε παρά να αναφωνήσουμε: «Καλή ιδέα, αφεντικό!».

 

 

 

 

Ήταν Πρωταπριλιά του 2022, όταν o δημιουργός των «Κουραφέλκυθρων» Αντώνης Βαβαγιάννης ανέβασε στο facebook το εξής: «Τα Κουραφέλκυθρα θα γίνουν η πρώτη animated σειρά παραγωγής του Cinobo! Η πρώτη σεζόν θα αποτελείται από 6 επεισόδια των 18 λεπτών και θα περιλαμβάνουν γνωστές και άγνωστες ιστορίες από το αγαπημένο κόμικς. Οι χαρακτήρες των Κουραφέλκυθρων αποκτούν επιτέλους φωνή! Ακούστε τις αγαπημένες σας ατάκες από τους: Σπύρο Μπιμπίλα, Τάσο Κωστή, Ελένη Ράντου, Ηρώ Μπέζου, Χρύσα Ρώπα στον ρόλο της Χρύσας Ρώπα και πολλoύς άλλους νέους, ταλαντούχους ηθοποιούς». Τα περισσότερα σχόλια που ακολούθησαν κάτω από το ποστ ήταν του στιλ «πολύ καλό για να είναι αληθινό...», ενώ δεν έλειψαν και αυτά των απογοητευμένων τρου φανς: «ρε, για λίγο το πίστεψα και τώρα έχω νεύρα, άντε χέσου», «0.67 δευτερόλεπτα πηγαίας χαράς αυτή τη μουντή σκονισμένη μέρα πανάθεμά σε», «ωχ, αντε ρε, και χάρηκα και μετά είδα το ημερολόγιο... Δεν κάνουν πλάκα με αυτά...».

 

Όμως η φάρσα είχε plot twist. Γιατί ότι ξεκίνησε ως ένα πρωταπριλιάτικο αστείο, τελικά έγινε πραγματικότητα. Έτσι, έναν χρόνο μετά, η ίδια είδηση αναγγέλθηκε εκ νέου, μόνο που αυτή τη φορά θα ήταν πέρα για πέρα αληθινή: η ταινία «Κουραφέλκυθρα: The Movie» βρισκόταν ήδη στο στάδιο παραγωγής σε συνεργασία με το Cinobo! Η δημοφιλέστερη και μακροβιότερη διαδικτυακή ελληνική σειρά κόμικς με τους δεκάδες χιλιάδες ακολούθους έμελλε να γίνει animation. Επιτέλους, θα βλέπαμε ήρωες αγαπημένων στριπ, όπως ο Λούθερ, ο κύριος Κλιάφας, η Ζοζεφίνα, ο Σπόιλερ Τζακ και η Οικογένεια Δαπόντε, να πρωταγωνιστούν στη μεγάλη οθόνη.

 

 

 

 

Σύμφωνα με τον Βαβαγιάννη: «Το σενάριο είχε ήδη γραφτεί. Η λογική του ήταν λίγο πειραματική. Ήθελα να δω τα σκίτσα μου να παίρνουν φωνή και κίνηση. Οπότε η ιδέα του σεναρίου ήταν, μέσα στα 5 λεπτά χρόνου που είχαμε, να στριμώξω όσο το δυνατόν περισσότερα αγαπημένα στριπ, ένα μικρό ερωτικό γράμμα σε όλους τους φίλους που ακολουθούν φανατικά τη σελίδα και τα βιβλία των Κουραφέλκυθρων τόσα χρόνια». Το σπαρταριστό φιλμ έμελλε να αποτελέσει την πρώτη παραγωγή του Cinobo. Τη δημιουργία του ανέλαβε η γνωστή animator Δάφνη Ξουράφη («Mine»). Σε μουσική και ήχο συνέβαλαν οι Rabbeats και ο Στέφανος Δουβίτσας. Τις φωνές τους «δάνεισαν» οι: Άννη Θεοχάρη, Μιχάλης Μαθιουδάκης, Θανάσης Πετρόπουλος, Νατάσα Γιάμαλη, Μάκης Παπασημακόπουλος, Αντώνης Βαβαγιάννης και Λία Χατζηγιάννη. Το «Κουραφέλκυθρα: The Movie» έκανε πρεμιέρα στις 18/1/24 στο Cinobo Όπερα, ενώ από τις 24/1 είναι αποκλειστικά διαθέσιμο στη συνδρομητική πλατφόρμα του Cinobo.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Urban Art στον Νέο Κόσμο [Αντωνόπουλος Γιάννης, efsyn.gr, 27/01/2024]]

Ένας κόσμος γεμάτος κόμικς, σκίτσα και εικονογραφήσεις αποκαλύπτεται στον Νέο Κόσμο! Στην Delirium Athens, τη μόνη γκαλερί η οποία προσεγγίζει και προβάλλει είδη σύγχρονης ελληνικής street art, pop-surreal, dark art και ό,τι ευρύτερα περιλαμβάνεται στην αστική σκηνή τέχνης (Urban Art), εκθέτουν τα έργα τους σημαντικές καλλιτέχνιδες και καλλιτέχνες. Αντικείμενο της συγκεκριμένης έκθεσης, η οποία εγκαινιάστηκε στις 19/1, είναι η σύνδεση της ζωγραφικής με δημοφιλείς υποκουλτούρες που αποτυπώνονται εικαστικά σε χαρτί, καμβά και τρισδιάστατη μορφή. Συμμετέχουν οι: Vang, Φώτης Κολοκυθάς, Yeti, Ιάκωβος Βάης, Rayve, Γιάννης Τσιλίκας, Heri, Δημήτρης Αβραμόπουλος, Daniel Tale, Junkart, Sergios, Γρηγορία Βρύττια, M.Aναστασοπούλου, Βασίλης Νικολόπουλος, Διονύσης Διγώνης.

 

 

Έργο του Ιάκωβου Βάη

 

 

♦ Cartoons, Comics & illustrations

Πού: Delirium Athens Gallery, Ευστράτιου Πισσά 49, Ν. Κόσμος (πλησίον Μετρό Ν. Κόσμου)
Πότε: Μέχρι τις 10 Φεβρουαρίου 2024
Μέρες και ώρες λειτουργίας: Δεύτερα, Παρασκευή, Σάββατο: 11.00-14.00, Τρίτη-Πέμπτη:18.00-21.00, Κυριακές: κλειστά.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Mια εικόνα, 329 λέξεις [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 27/01/2024]]

Κατάφερνε να αποδώσει με ξεχωριστό τρόπο τις εκφράσεις των χαρακτήρων του σε σκηνές περιπέτειας, καταδίωξης, αγωνίας, φρίκης.

 

 

 

 

Αν ζούσε θα έκλεινε σε λίγες ημέρες τα 98 του χρόνια και, πιθανώς, θα ήταν ένας θρύλος των κόμικς. Πέθανε όμως το 1958 σε ένα τραγικό αυτοκινητικό δυστύχημα, σε ηλικία μόλις 32 ετών, χωρίς να προλάβει να κάνει την καριέρα που όλοι προέβλεπαν, ούτε να δει την εξέλιξη της Atlas Comics, μιας μικρής εταιρείας της δεκαετίας του 1950, σε έναν εκδοτικό κολοσσό, τη Marvel. Ο Joe Maneely ήταν ένας σχεδιαστής-φαινόμενο για τον οποίο οι συνεργάτες του πίστευαν πως είναι ικανός να μεταφέρει στο χαρτί κάθε ιδέα, όσο απαιτητική κι αν ήταν.

 

Σύμφωνα με τον Stan Lee, «ο Joe Maneely θα μπορούσε να είναι ο επόμενος Jack Kirby. Μπορούσε να ζωγραφίσει τα πάντα, να κάνει τα πάντα να φαίνονται συναρπαστικά και, για να είμαι ειλικρινής, νομίζω πως ήταν ταχύτερος από τον Jack». Οι πιο γνωστές δημιουργίες του ήταν οι χαρακτήρες του Black Knight, του Ringo Kid, του Yellow Claw και του Jimmy Woo, ενώ ήταν φίλος και συνεργάτης του Steve Ditko, του John Romita, Sr, του George Ward και του John Severin. Παρά το νεαρό της ηλικίας του, θεωρούνταν δεξιοτέχνης στις ιστορίες τρόμου και επιστημονικής φαντασίας. Κι αυτό γιατί κατάφερνε να αποδώσει με ξεχωριστό τρόπο τις εκφράσεις των χαρακτήρων του σε σκηνές περιπέτειας, καταδίωξης, αγωνίας, φρίκης. Το τεράστιο ταλέντο του που δυστυχώς δεν ξεδιπλώθηκε ποτέ, ήταν η αιτία για να του αφιερώσει η Fantagraphics Books τον πρώτο τόμο της νέας της σειράς η οποία θα παρουσιάσει όλα τα μεγάλα ονόματα της εταιρείας-πρόδρομου της Marvel.

 

Το «Τhe Atlas Artist Edition Vol. 1: Joe Maneely» (256 σελίδες) που κυκλοφόρησε πριν από λίγες μέρες σε επιμέλεια του Michael Vassalo, περιγράφει τη σύντομη ζωή και το μεγάλο έργο του Joe Maneely με πολλά βιογραφικά στοιχεία, ιστορικές πληροφορίες, κείμενα φίλων και συνεργατών του κ.ά. και αναδεικνύει τις λεπτομέρειες των σχεδίων του, τις καινοτομίες του, τις επινοήσεις του σε διαφορετικών απαιτήσεων αφηγήσεις και καθετί που τον κατέστησε ξεχωριστό και πρωτοπόρο. Και πιο ξεχωριστό ήταν σίγουρα το βλέμμα των προσώπων του λίγο πριν από το τέλος.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Που ειναι τα κόμικς; [ Αναφορές στα κόμικς στον καθημερινό δημόσιο λόγο. ]]

National League 2: Τα μπλουζάκια Μπάτμαν για τον Αντώνη Φώτση

έκλεψαν την παράσταση στο Ηλυσιακός – Πανναξιακός

 

 

 

 

Το παρατσούκλι του Αντώνη Φώτση ως Μπάτμαν είναι ευρέως γνωστό στον μπασκετικό κόσμο και ορισμένοι μικροί φίλοι του Ηλυσιακού βρήκαν τρόπο να τον τιμήσουν με έναν ιδιαίτερα ευφάνταστο τρόπο στην αναμέτρηση της ομάδας τους με αντίπαλο τον Ηλυσιακό για τη National League 2. Συγκεκριμένα, τα μπλουζάκια που απεικόνιζαν τον Αντώνη Φώτση ως άνθρωπο-νυχτερίδα έκαναν την εμφάνισή τους στο κλειστό, με την αναφορά να είναι σαφής για τον έμπειρο φόργουορντ που συνεχίζει την μακρά του διαδρομή στα παρκέ.

 

 

 

 

Ο Φώτσης είναι πλέον 42 ετών και αγωνίζεται με τη φανέλα του Ηλυσιακού από το 2017, όταν και επέστρεψε στον πρώτο σταθμό της επαγγελματικής του καριέρας μετά το 1997.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Κουραφέλκυθρος: «Αν δεν σε μισήσουν οι φασίστες, τι κάνεις σε αυτήν τη ζωή;» [Παρασίδη Ζωή, lifo.gr, 25/01/2024]]

Ο Αντώνης Βαβαγιάννης, ο κομίστας πίσω από τα «Κουραφέλκυθρα», που κάποτε τα είχαν απορρίψει όλα τα έντυπα ενώ τώρα έγιναν ταινία στο Cinobo, λαμβάνει για τα πολιτικά του σκίτσα μηνύματα σύμφωνα με τα οποία κάθε εβδομάδα τα παίρνει από άλλο κόμμα.

 

 

 

 

Γεννήθηκα στα ‘80s στην Κυψέλη, στην οδό Σπετσών, σε μία από τις ελάχιστες μονοκατοικίες με κήπο, που δεν υπάρχει πια και σήμερα ακούγεται σαν κάτι το σπάνιο. Είχα χαρούμενα παιδικά χρόνια σε αυτό το σπίτι, θα ήθελα πολύ δηλαδή να υπήρχε μια χρονομηχανή ώστε να μπορέσω να ξαναμπώ σε αυτό, να το ξαναδώ. Στα ‘90s μετακομίσαμε στην Πλατεία Αμερικής. Πιο ζόρικη η περιοχή, πιο ζόρικα και τα χρόνια αυτά για μένα, αφού ήμουν στην εφηβεία που έχει σκαμπανεβάσματα και οι αναμνήσεις μου έχουν τα δικά τους.

 

• Οι γονείς μου ήταν πανεπιστημιακοί, χημικοί και οι δύο. Ο πατέρας μου προερχόταν από καλλιτεχνική οικογένεια – η γιαγιά μου ήταν χορεύτρια και ο παππούς βιολοντσελίστας στην Κρατική Ορχήστρα – που όμως του είχε απαγορεύσει να ασχοληθεί με οποιονδήποτε τρόπο με τη μουσική, θεωρούσαν πως οι καλλιτέχνες έχουν δύσκολη ζωή. Και παρόλο που ο πατέρας μου είχε κλίση στη μουσική, ποτέ δεν καταπιάστηκε με αυτή, μόνο έπαιζε κρυφά ντραμς σε κάτι ροκ συγκροτήματα της εποχής και αγόραζε πάρα πολλούς δίσκους. Βρισκόμουν λοιπόν σε ένα σπίτι στο οποίο ακουγόταν πολλή μουσική, από τον πατέρα μου rock ‘n’ roll και soul, από τον αδελφό μου punk και ψυχεδελική ροκ, αλλά έπρεπε να μεγαλώσω για να καταλάβω ότι αυτά που ακούγαμε εμείς δεν ήταν αυτά που άκουγε ο υπόλοιπος κόσμος, είχα πάρα πολλά ερεθίσματα, αλλά υπήρχε ένα κενό μεταξύ της πραγματικής ζωής και όσων ήξερα εγώ.

 

• Αν με έβαζαν μπροστά στο αρμόνιο, θα έπαιζα όλη μέρα. Και όταν έβγαιναν οι γονείς μου με τους φίλους τους για φαγητό μού έφερναν ένα μπλοκ, μαρκαδόρους και περνούσα τέλεια. Οτιδήποτε δημιουργικό μού τραβούσε την προσοχή. Πήγαινα ωδείο, έκανα πιάνο, από πιτσιρικάς μπήκα σε μπάντες, το πρώτο μου λάιβ σε μπαρ το έκανα στα δεκαπέντε, θεωρούσα δεδομένο ότι στη ζωή μου θα ασχοληθώ με τη μουσική, ένιωθα ότι αυτό ήταν το μεγάλο μου κόλλημα. Όταν ήρθε η ώρα των Πανελληνίων, ειπώθηκε αυτό το κλασικό «να κάνεις και τη μουσική σου, και ό,τι σου αρέσει, αλλά να βγάλεις και μια σχολή». Κάπως έτσι οδηγήθηκα στο Παιδαγωγικό Τμήμα Αθήνας, δεν ήταν ακριβώς η πρώτη μου επιλογή, αλλά δεν ήταν κάτι το τελείως άσχετο για μένα, έβλεπα αυτήν τη δουλειά με καλό μάτι.

 

• Είχα αρχίσει να κάνω κομιξάκια με έναν φίλο μου ήδη από το δημοτικό, τραβούσαμε ο ένας τον άλλον σε αυτό, όμως δυστυχώς η κινητήρια δύναμη που μας έσπρωχνε ήταν ότι κοροϊδεύαμε έναν άλλον φίλο μας σε αυτά, όχι πολύ ευγενικά κιόλας. Ευτυχώς τα είχαμε δείξει σε λίγους. Και μας έχουν συγχωρήσει όλοι αυτοί που σατιρίζαμε από την τάξη μας σε εκείνη την ηλικία.

 

 

 

 

• Με το που τελειώνω τη σχολή, ξεκινάω να δουλεύω στη Σχολή Χιλλ. Από τη μία, είναι απίστευτο συναίσθημα να ξέρεις ότι έχεις δώσει κάτι στα παιδιά, να συναντάς μαθητές σου μετά από χρόνια και να σε χαιρετάνε. Από την άλλη, είναι μια δουλειά φοβερά αγχωτική και πιεστική, έχεις τεράστια ευθύνη, δεν είναι ότι έκανες ένα λάθος και δεν τρέχει τίποτα. Ταυτόχρονα με τη δουλειά στο σχολείο παίζω στους Empty Frame, που ήταν η μπάντα μου για πολλά χρόνια και μια πολύ όμορφη ιστορία για μένα, σε μια περίοδο που υπήρχε ως σκηνή το alternative ελληνικό ροκ. Παράλληλα, ξεκινάω δειλά-δειλά και το κόμικ. Πρώτα ασχολούμαι με αυτό ως σεναριογράφος σε συνεργασία με τον Σπύρο Δερβενιώτη και το 2007 αποφασίζω ότι πρέπει να κάνω κάτι πιο προσωπικό, κάτι εντελώς δικό μου. Τότε δεν είχαμε social media, όμως υπήρχαν ακόμα περιοδικά, η πρώτη μου σκέψη λοιπόν ήταν να φτιάξω ένα demo με δέκα στριπάκια και να τα στείλω σε ό,τι περιοδικό υπήρχε. Κανείς δεν ενδιαφέρθηκε, και δεν το λέω με πικρία, ήταν πολύ πρωτόλεια τα σχέδιά μου, σε μια εποχή που για να σε βάλουν σε έντυπο θα έπρεπε να έχεις ένα σχεδιαστικό επίπεδο.

 

• Ανεβάζω ό,τι κάνω σε ένα δικό μου site και τα «Κουραφέλκυθρα» αρχίζουν να αποκτούν κοινό, που εκείνη την εποχή σήμαινε ότι κάποιος έπρεπε να σκέφτεται «ανέβασε κάτι αυτός ο τύπος;» και να μπαίνει κάθε εβδομάδα να δει αν όντως το έκανα. Να τα διάβαζαν εκατό άτομα; Αλλά φανατικά, σταθερά, κάτι τους είπε αυτό το πράγμα. Στην αρχή είχαν συγκεκριμένους χαρακτήρες, ενώ όσο περνάει ο καιρός είναι πιο ανεξάρτητα, κάτι που δείχνει πόσο έχει αλλάξει ο κόσμος, πόσο δύσκολα επενδύει σήμερα σε κάτι που έχει συνέχεια.

 

• Αργότερα τα «Κουραφέλκυθρα» μπήκαν στο Comicdom Press και στο So Comic, στο σάιτ από όπου πέρασαν σχεδόν όλοι οι Έλληνες κομιξάδες εκείνης της εποχής, το οποίο σε πλήρωνε μάλιστα για να κάνεις κόμικ, κάτι που ήταν αδιανόητο. Στην παρουσίαση του πρώτου μου βιβλίου σε κομιξάδικο της Αθήνας πρέπει να έδωσα δέκα τεύχη, εκ των οποίων τα πέντε πρέπει να τα πήρε η μάνα μου. Μετά μπήκα στο Facebook. Κακά τα ψέματα, αυτό βοήθησε να φτάσει η δουλειά μου και σε εκείνους που δεν είχαν ακούσει για τα «Κουραφέλκυθρα» από κάποιον φίλο τους. Σήμερα θεωρώ πως έχουν γίνει κάπως γνωστά σε έναν συγκεκριμένο κόσμο, όμως παραμένουν ακόμα ένα underground κόμικ.

 

 

 

 

• Έρχεται το μεγάλο break down για μένα όταν έχω μια δουλειά στην οποία πρέπει να πηγαίνω κάθε μέρα προετοιμασμένος, είμαι σε μια μπάντα που έχει πρόβες, ηχογραφήσεις, περιοδείες, και από εκεί που έκανα ένα στριπάκι μία φορά την εβδομάδα, ξαφνικά διαχειρίζομαι τα social media για το κόμικ μου, τρέχω σε όλα τα φεστιβάλ για να δείξω τα βιβλία μου, φτιάχνω μπλουζάκια και κούπες, συνεργάζομαι με site. Ωραία αυτή η ιστορία του πολυπράγμονα και του πολυτάλαντου, αλλά έπρεπε να επιβιώσω κιόλας. Οπότε αποφασίζω ότι κάτι θα σταματήσω. Έφυγα από τους Empty Frame, τα παιδιά συνεχίζουν ακόμα και είναι πολύ φίλοι μου, ήταν μία από τις πιο δύσκολες αποφάσεις που πήρα, αλλά δεν έβγαιναν οι χρόνοι και κάπως είχε χαθεί η μαγεία για μένα στη μουσική. Ξεκινάω να ασχολούμαι και με τη γελοιογραφία και μετά ήρθε η ώρα του σχολείου, από το οποίο είμαι τρία χρόνια τώρα σε άδεια άνευ αποδοχών. Μετά προέκυψε και το ραδιόφωνο από το πουθενά, δεν είναι κάτι που το κυνήγησα. Είχα πάει να δώσω μια συνέντευξη στο Nostos 100.6, κάπως τους έκανα και την επόμενη χρονιά μού πρότειναν να έχω τη δική μου εκπομπή. Σε κάθε τι καινούργιο και δημιουργικό λέω «πάμε». Οπότε και πάλι δεν έχω ζωή, γιατί στην Ελλάδα, αν θες να επιβιώσεις από αυτά που σου αρέσουν, πρέπει να δουλεύεις άπειρες ώρες.

 

• Κανείς από τους χαρακτήρες με τους οποίους ξεκίνησαν τα «Κουραφέλκυθρα» δεν βασίζεται σε κάποιο συγκεκριμένο πρόσωπο. Ο θείος Αιμίλιος εμφανισιακά μοιάζει με έναν αδελφό του παππού μου, τον θείο Νάκο, που τον αγαπούσα πολύ και έζησε μέχρι τα εκατό. Μόνο που ο θείος Νάκος είχε απίστευτο χιούμορ και οι ιστορίες που έλεγε είχαν πάντα ενδιαφέρον, ήταν ένας συναρπαστικός αφηγητής, σε αντίθεση με τον θείο Αιμίλιο που βασίζεται στη μορφή του Έλληνα θείου ο οποίος ξεκινάει να μιλάει στο τραπέζι, πάει από το ένα θέμα στο άλλο και εσύ αναρωτιέσαι πότε θα τελειώσει αυτό το μαρτύριο. Όσο για το ότι μοιάζει ο τρόπος που μιλάει με τον Λευτέρη Παπαδόπουλο, στην αρχή δεν το είχα σκεφτεί, αργότερα όμως όταν μου το επισήμαναν, εννοείται ότι πήρα και εγώ στοιχεία από αυτόν, αλλά κυρίως άνοιγα βιβλία του Καρκαβίτσα, του Καραγάτση, του Βενέζη, του Μυριβήλη, μάζευα ωραίες λέξεις που έχουν χαθεί και τις έβαζα όλες στον θείο Αιμίλιο.

 

• Στο κόμικ – στο δικό μου τουλάχιστον – το μεγαλύτερο κομμάτι της δουλειάς και το πιο δύσκολο είναι το σενάριο, όταν με ρωτάνε δηλαδή πόση ώρα μου παίρνει να το φτιάξω, δεν έχω ιδέα τι να απαντήσω. Μπορεί να μου έρθει τώρα μια ιδέα και να μη μου πάρει χρόνο, να πάω σπίτι και να κάτσω να τη φτιάξω, και είναι και άλλα στριπάκια που κάθομαι και ζυγίζω την κάθε λέξη τους, που κοιτάω να δω πώς θα βάλω και στο background κανένα αστειάκι. Το χειρότερο είναι να μη σου έρχεται τίποτα, αυτό είναι βασανιστικό μέχρι αηδίας.

 

• Έχω διατηρήσει το στυλ μου μέσα στα χρόνια, είναι κάπως… αφαιρετικό να το πω; Παιδικό; Αλλά δεν μπορώ και καλύτερα. Πάντως νομίζω πως έχει εξελιχθεί, αν πάρεις το πρώτο στριπάκι που έκανα και το τελευταίο, δεν είναι το ίδιο πράγμα, σε καμία περίπτωση, ωστόσο υπάρχει μια συνέχεια.

 

• Πώς προέκυψε η λέξη «Κουραφέλκυθρα»: Υπάρχει η εκδοχή ότι είναι απλώς μια λέξη που εκφράζει απόλυτα το συγκεκριμένο κόμικ, δεν σημαίνει τίποτα, δεν θέλει να σου περάσει κάποιο μήνυμα, θέλει απλώς να γελάσεις. Υπάρχει και μια άλλη θεωρία, αφορά ένα όραμα που είχα δει με τον Αδαμάντιο Κοραή, ο οποίος εμφανίστηκε μπροστά μου και μου είπε «σε παρακολουθώ από ψηλά, παιδί μου, και με αυτό το όνομα θα πας μπροστά, θα διαπρέψεις στα γράμματα αν το χρησιμοποιήσεις», και από τότε το χρησιμοποιώ. Μόνο την τοποθεσία στην οποία μου εμφανίστηκε δεν έχω βρει ακόμα, το δουλεύω όμως.

 

• Δεν θεωρώ ότι πρέπει να υπάρχει λογοκρισία, όμως δεν θα κάνω ένα στριπ το οποίο να είναι ενάντια σε ομάδες που διεκδικούν δικαιώματα, δεν θέλω, δεν μου βγαίνει. Έχει να κάνει με τον τρόπο που βλέπω τον κόσμο, με κάποια εσωτερικά όρια, δεν θα το έκανα ακόμα και σε εποχές που δεν ήμασταν τόσο προσεκτικοί. Κάποια λίγα παλιότερα σκίτσα μου που τα βλέπω τώρα δεν θα τα αφαιρέσω από τα παλιά βιβλία γιατί είναι κομμάτι της ιστορίας των «Κουραφέλκυθρων», αλλά μπορεί να βάλω πια ένα σχόλιο από κάτω ότι δεν πέτυχαν τον σκοπό τους γιατί σήμερα μπορεί να ερμηνευτούν διαφορετικά. Επίσης ξέρω ότι πια θα υπάρξουν κάποιες αντιδράσεις που είναι υπερβολικές και του ίντερνετ, όχι της πραγματικής ζωής, όπως αυτές που είδα σε ένα στριπάκι που χρησιμοποιούσε το τραγούδι «Είσαι Κινεζάκι; Τρως πολύ ρυζάκι;». Αν θες να βρεις κάτι για να παραπονεθείς, θα το βρεις. Για τα πολιτικά μου σκίτσα μού στέλνουν μηνύματα σύμφωνα με τα οποία κάθε εβδομάδα τα παίρνω από άλλο κόμμα. Δεν γίνεται να έχεις άποψη, κάποιο κόμμα θα σε πληρώνει.

 

 

 

 

• Είμαστε σε μια εποχή στην οποία είναι πολύ εύκολο να κριθείς για το έργο σου. Ο καθένας θα έπρεπε να εκφράζεται και να κάνει αυτό που θέλει και να κρίνεται γι’ αυτό. Το κακό είναι ότι είμαστε άσπρο ή μαύρο, δεν υπάρχουν πια αποχρώσεις ώστε αν κάποιος κάνει ένα λάθος να μπορείς να πεις «εντάξει, έκανε μια μαλακία». Παρ’ όλα αυτά, δεν είναι ότι προσέχω κάθε λέξη μου, ακολουθώ το ένστικτό μου, οι άνθρωποι που με παρακολουθούν ξέρουν και τις προθέσεις μου. Εννοείται πως θα υπάρξει κοινό που θα σε μισήσει, ειδικά όσον αφορά το πολιτικό σκίτσο. Αν δεν σε μισήσουν οι φασίστες, τι κάνεις σε αυτήν τη ζωή; Και τα «Κουραφέλκυθρα» όμως υπάρχει κόσμος που τα μισεί, που δεν τα πιάνει με τίποτα. Όταν ανέβαιναν στο Luben, υπήρχαν και εκείνοι που έλεγαν «πότε θα τον διώξετε αυτόν;». Έτσι είναι τα social media.

 

• Τελευταία γελάω πάρα πολύ με ένα αυτοσχεδιαστικό κωμικό podcast, το «Comedy Bang! Bang!».

 

• Είναι περίεργο πράγμα η έμπνευση. Το πιο σύνηθες για μένα είναι να μου έρθει κάτι πάνω σε συζήτηση ή παρατηρώντας πράγματα της καθημερινότητας. Θα σου πω πώς σκέφτηκα δυο αστεία αυτή την εβδομάδα: Το ένα προέκυψε μιλώντας με κάποιους φίλους μου από το δημοτικό· λέγαμε ότι όταν ήμασταν μικροί και παίζαμε μπάλα συνηθίζαμε να φωνάζουμε ο ένας στον άλλον «είσαι ατομιστής», που για εμάς σήμαινε «δεν δίνεις πάσες», αν και ο ατομισμός είναι μια σοβαρή φιλοσοφική έννοια, άρα θα μπορούσαμε να λέμε και «είσαι υπαρξιστής/ μανιχαϊστής/ γιατί δίνεις τόσες πάσες, είσαι αλτρουιστής;». Μετά, είχα ένα θέμα με τον αυχένα μου, πονούσα και έτυχε να πετύχω σε ένα μαγαζί μια αφίσα με το «Φιλί» του Κλιμτ. Βλέποντας λοιπόν τη σκυφτή φιγούρα του πίνακα, έκανα τη σύνδεση με το δικό μου πρόβλημα, σκέφτηκα ότι και αυτός ο τύπος θα μπορούσε να έχει αυχενικό. Και μετά είπα «ποιον πας να φιλήσεις και πρέπει να σκύψεις κατά αυτόν τον τρόπο; Τις γάτες σου που δεν γουστάρουν», και έτσι βγήκε ένα στριπάκι. Συνήθως αυτά που έρχονται φυσικά είναι και τα πιο αστεία. Όταν μου έρθει μια καλή ιδέα, είναι φοβερό το συναίσθημα, θα ξυπνήσω την επόμενη μέρα και θα φτιάξω ένα «Κουραφέλκυθρο» με μια τεράστια χαρά που για καμία άλλη δουλειά δεν θα είχα.

 

• Ο καλλιτέχνης Λαχταριστός Σαβαγιάρ έχει προκύψει από όταν είχα πάει σε μια Μπιενάλε και είχα δει ένα έργο που ήταν ένας κενός χώρος και είχε για τίτλο κάτι του στυλ «Η αγάπη». Με τον χαρακτήρα της Ζοζεφίνας ταυτίζονται πάρα πολλοί – και κρύβει και την πιο ωραία ιστορία. Όλοι λίγο-πολύ στο σχολείο ήμασταν σαν εκείνη ή ξέραμε κάποιον που ήταν έτσι. Όταν δούλευα σε τάξη, ήταν πάρα πολύ συνηθισμένο το να προσπαθώ να εξηγήσω κάτι, να λέω «έχετε απορίες;», και να σηκώνει ένα παιδάκι το χέρι για να ρωτήσει κάτι τελείως άσχετο. Θυμάμαι χαρακτηριστικά πως όταν τη σχεδίαζα είχα στο μυαλό μου μια μέρα εκδρομής σε ένα μουσείο, που πάλευε η ξεναγός να μιλήσει στα παιδιά για μια επιτύμβια στήλη η οποία αποτύπωνε ένα άθλημα. Ρωτούσε τα παιδιά «τι σας θυμίζει αυτό, μήπως κάτι από το σήμερα;». Και σηκώνει ένα πιτσιρίκι το χέρι του και λέει «κυρία-κυρία, αυτό το λαμπατέρ που έχετε εκεί το έχουμε και στο σπίτι μας». Αυτή η παιδικότητα τού «πρέπει να πω αυτό που έχω στο μυαλό μου και χέστηκα για το τι μου λες εσύ» οδήγησε στον χαρακτήρα της Ζοζεφίνας.

 

• Κάνω μεγάλο αγώνα προκειμένου να μη με απασχολεί ποιο «Κουραφέλκυθρο» πήρε like και πιο όχι τόσα, δυστυχώς δεν τα καταφέρνω, μου είναι πολύ δύσκολο. Αλλά προσπαθώ, γιατί αυτό που θέλω στ’ αλήθεια δεν είναι το να γίνει κάτι viral σήμερα και αύριο να μην ασχολείται κανείς μαζί του. Ήθελα τα «Κουραφέλκυθρα» του 2007 να διαβάζονται και σήμερα, να έχουν μια συνοχή, και ο μόνος τρόπος για να την εξασφαλίσω είναι να κάνω πράγματα που πιστεύω, ακόμα και αν κάποια δεν πάνε καλά στα like. Υπάρχει κόσμος που έρχεται σε όλα τα φεστιβάλ, που με στηρίζει στο Patreon, που αγοράζει τα βιβλία ενώ μπορεί να βρει όλα σχεδόν τα «Κουραφέλκυθρα» δωρεάν στο ίντερνετ πια. Θεωρώ ότι αυτό είναι το κοινό που έχτισα ακολουθώντας πάντα αυτό που εμένα μου φαίνεται true και αστείο.

 

• Αν με έχει απογοητεύσει κάποιος σκιτσογράφος που παρακολουθούσα; Σίγουρα πάρα πολύς κόσμος έχει απογοητευτεί από τον Αρκά. Ήταν μια επιρροή μου και προσωπικά με έχει βοηθήσει, έχουμε μιλήσει τηλεφωνικά σε μια φάση που ήμουνα έτοιμος να τα παρατήσω, και εκείνος με είχε ενθαρρύνει να συνεχίσω. Προφανώς με έχουν στεναχωρήσει σκίτσα του, θα ήθελα να μην τα είχα δει, να μην τα ήξερα, μου έχουν δημιουργήσει φοβερό εσωτερικό conflict. Αλλά δεν θεωρώ ούτε ότι σβήνουν το έργο του ούτε ότι τον κάνουν απαραίτητα κακό άνθρωπο. Είναι μέρος της ζωής μου πολύ μεγάλο η δουλειά του, γι’ αυτό και πάντα σε σχέση με άλλους δείχνω μια επιείκεια.  

 

• Tα Κουραφέλκυθρα: The Movie προέκυψαν από μια φάρσα. Δυο Πρωταπριλιές πίσω, στέλνω στο Cinobo – χωρίς να ξέρω κάποιον εκεί – και τους προτείνω να κάνουμε μαζί ένα post και να πούμε ότι θα γυρίσουμε μια σειρά βασισμένη στο κόμικ, στην οποία θα παίζουν ο Τάσος Κωστής, η Ηρώ Μπέζου και η Χρύσα Ρώπα, που θα κάνει τον εαυτό της. Ποστάρουμε όντως ένα αφισάκι και γίνεται χαμός, το «έφαγαν» πολλοί και ενθουσιάστηκαν. Την επόμενη χρονιά μού είπαν από το Cinobo «θες αυτή την Πρωταπριλιά να ξανακάνουμε την ίδια φάρσα, αλλά αυτήν τη φορά να είναι αλήθεια;». Αντί για μια σειρά animation, που θέλει τρελό budget και δύσκολα μπορεί να τη στηρίξει κάποιος στην Ελλάδα, κάναμε τελικά μια μικρού μήκους που το σενάριό της είναι ουσιαστικά όσο πιο πολλά αστεία από στριπάκια μπορούσα να μπλέξω σε ένα πεντάλεπτο, γιατί μπορεί να είναι η μόνη μου ευκαιρία να δω τα «Κουραφέλκυθρα» να ζωντανεύουν.

 

• Υπάρχει μια πολύ μεγάλη τάση στην Ελλάδα που θέλει οτιδήποτε κωμικό να έχει κάποιο νόημα. Δεν μπορεί κάτι απλώς να είναι αστείο, έτσι είναι χαμηλότερου επιπέδου, αν όμως θέλει κάποιο μήνυμα να περάσει, το δεχόμαστε. Μπήκα στο TikTok τελευταία, που δεν το πολυκαταλαβαίνω, ούτε μου πολυαρέσει ως πλατφόρμα, το οποίο έχει την ιδιαιτερότητα να στέλνει τη δουλειά σου σε πολύ κόσμο που δεν έχει ιδέα τι και ποιος είσαι. Ανεβάζω ένα στριπάκι που μας δείχνει το σχολείο της Μοντεσόρι στη Ρώμη του 1910 και όλο το αστείο είναι στο τελευταίο καρέ και στην ατάκα «Μοντεσόρι νοτ σόρι», είχα χτίσει δηλαδή μια ιστορία για να γραφτεί αυτή η ηλιθιότητα στο τέλος. Και ξεκινάει στα σχόλια μια συζήτηση ότι «επιτέλους, κάποιος τα είπε για τα μοντεσοριανά σχολεία, είναι άθεοι, είναι μασόνοι» από τη μία, και από την άλλη μου λένε ότι προσπαθώ να υποβαθμίσω και αδικώ τη μέθοδο, ο καθένας το δικό του. Απλώς δεν έβρισκα άλλη λέξη να μου κάνει ομοιοκαταληξία με το «σόρι», αναρωτήθηκα δηλαδή αν το διάβασαν όλο. Μπορεί κάτι απλώς να είναι αστείο, ίσως και χαζό, και αν σε κάνει να γελάσεις έχει πετύχει τον σκοπό του. Αυτό που με απωθεί γύρω μας είναι ότι βλέπω μια φοβερή άνοδο του συντηρητισμού, ως αντίδραση σε καθετί καινούργιο, προοδευτικό, σε οτιδήποτε πρόκειται να βελτιώσει τη ζωή ανθρώπων που έχουν αδικηθεί και διεκδικούν ίσα δικαιώματα. Όσο βλέπω ότι από τη μία προχωράνε τα πράγματα τόσο υπάρχει μια αντίθετη δύναμη που τα τραβάει στα άκρα και αυτή μου χαλάει τη διάθεση και τη μέρα.

 

• Το πιο ριψοκίνδυνο πράγμα που κάνω είναι να περπατάω στην Αθήνα, όπου μπορεί ακόμα και στο πεζοδρόμιο να σε πατήσει μηχανάκι που πηγαίνει ανάποδα. Και έχω κάνει και σκίτσα με τα οποία τα έχω χώσει σε ανθρώπους οι οποίοι ευχαρίστως θα μου άνοιγαν το κεφάλι, αν είχαν την ευκαιρία. Έχω πάρει μηνύματα απειλητικά, και δημόσια και ιδιωτικά, κάτι το οποίο δεν είναι καθόλου ευχάριστο.

 

• Δυστυχώς τον τελευταίο καιρό δεν μου δίνει τίποτα ελπίδα ότι τα πράγματα θα πάνε καλύτερα. Είμαι σίγουρος ότι μέσα στη νέα γενιά θα υπάρχουν κάποιοι μικροί πυρήνες διαφορετικότητας που θα φέρουν κάποιες θετικές αλλαγές, γιατί πάντα από εκεί τις περιμένεις αυτές, από τους νέους και τους «περίεργους», αλλά σε ένα επίπεδο πιο γενικό και παγκόσμιο, η πορεία που παίρνει ο κόσμος δεν μου δίνει καμία αίσθηση ότι θα γίνουν καλύτερα τα πράγματα.

 

• Είμαι 42 τώρα. Νομίζω πως η μεγαλύτερη δυσκολία της γενιάς μου είναι να καταλάβει το τραπ και το γιατί αρέσει στον κόσμο.

 

Μπορείτε να βρείτε τα Κουραφέλκυθρα και τις γελοιογραφίες που κάνει ο Αντώνης Βαβαγιάννης για το News 24/7 στο Facebook και στο Instagram (@kourafelkythros) ενώ μπορείτε να τον ακούσετε καθημερινά 11.00 π.μ.-12.00 μ.μ. στον Nostos 100.6.  Τα Κουραφέλκυθρα: The Movie μπορείτε να τα παρακολουθήσετε αποκλειστικά στο cinobo.com.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Το Μεγάλο Βραβείο Κόμικς για πρώτη φορά σε Βρετανή [Χατζηαντωνίου Ναταλί, efsyn.gr, 26/01/2024]]

Πρωτοπόρος ή ίσως και εφευρέτρια των γκράφικ νόβελ, η «Πόσι» ή Rosemary Elizabeth «Posy» Simmonds, που διείσδυσε στο κλειστό ανδροκρατούμενο κλαμπ του σκίτσου τη δεκαετία του ‘70, είναι μια γυναίκα με το μοναδικό ταλέντο να εμπνέεται τις ηρωίδες της από κλασικά αριστουργήματα της λογοτεχνίας. Πρόκειται για την 4η γυναίκα που παίρνει το Grand Prix.

 

 

 

 

Εκτεταμένα και θριαμβευτικά (και από τις δύο πλευρές της Μάγχης) δημοσιεύματα ακολούθησαν προχθές την είδηση ότι για πρώτη φορά στα 51 χρόνια της ιστορίας του το περίφημο Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς της Ανγκουλέμ στη Γαλλία (το δεύτερο μεγαλύτερο στην Ευρώπη και διάσημο σε όλο τον κόσμο) επέλεξε έναν Βρετανό δημιουργό για το Μεγάλο Βραβείο του. Βρετανό; Για την ακρίβεια Βρετανή και μόλις την 4η γυναίκα που παίρνει το Grand Prix της Ανγκουλέμ για το σύνολο της καριέρας της. Την 78χρονη «Posy» Simmonds, διάσημη σκιτσογράφο και εικονογράφο, συνεργάτιδα της εφημερίδας «Γκάρντιαν» από τη δεκαετία του ‘70 έως και το 2008 και πρωτοπόρο (ίσως και εφευρέτρια κατά κάποιους) των «γκράφικ νόβελ». Η διάκρισή της σημαίνει, εκτός των άλλων, ότι η δουλειά της θα αποτελέσει το αντικείμενο μεγάλης αναδρομικής έκθεσης στην επόμενη διοργάνωση του φεστιβάλ το 2025.

 

Στην πραγματικότητα η Σίμοντς είναι μια «θεότητα» για τους ομοτέχνους της, πολλοί εκ των οποίων επιμένουν ότι ακόμα κι αν δεν ήταν η ίδια που εφηύρε τα «γκράφικ νόβελ», τα δικά της πάντως είναι μοναδικά τόσο λόγω του αισθητικά ιδιαίτερου και όμορφου σκιτσογραφικού της «χεριού», όσο και – όχι πάντα αυτονόητο στην τέχνη της – του λογοτεχνικού ταλέντου και του χιούμορ που διακρίνει τις αφηγήσεις της. Αυτή μάλιστα είναι η ιδιαιτερότητά της: «Οι σατιρικές παρατηρήσεις που κάνει πάνω στη σύγχρονη βρετανική κοινωνία και η λεπτομερής εικονογράφηση που πετυχαίνει, σε συνδυασμό με τις επιρροές της από κλασικά λογοτεχνικά κείμενα θεωρείται ότι έχουν επαναπροσδιορίσει το είδος του graphic novel» επισήμανε ο «Γκάρντιαν», που έχει διπλό λόγο βέβαια να χαίρεται για τη σημαντική διάκρισή της αφού στις σελίδες του γεννήθηκαν μερικά από τα διασημότερα comic strip τής «πάντα αφοσιωμένα αριστερής» Σίμοντς.

 

«Ανέκαθεν θεωρούσα ότι σε έναν τέλειο κόσμο το φύλο του νικητή ενός βραβείου δεν οφείλει να είναι αξιοσημείωτο. Αλλά αυτός είναι ένας ατελής κόσμος και ο κόσμος τού bande désinée (σ.σ. τα κόμικς στα γαλλικά) ήταν εξ αρχής ένα ανδροκρατούμενο περιβάλλον, κάπως σαν λέσχη μόνο για αγόρια. Αλλά λίγο λίγο, ειδικά την τελευταία δεκαετία, οι γυναίκες έχουν διεισδύσει σε αυτή τη “λέσχη” κι εγώ είμαι ευτυχής φυσικά που είμαι μία από αυτές» δήλωσε παραλαμβάνοντας το βραβείο της. Λίγο πριν είχε εξομολογηθεί πώς αντέδρασε όταν έμαθε ότι είχε επιλεγεί για το Μεγάλο Βραβείο της Ανγκουλέμ: «Έμεινα έκπληκτη, συνεπαρμένη – époustouflée όπως λέτε στα γαλλικά… Όταν γράφεις ή ζωγραφίζεις, δουλεύεις μόνος σου σε ένα δωμάτιο και μένεις άφωνος όταν μαθαίνεις ότι το βιβλίο σου ή το εικαστικό σου έργο ή εσύ ο ίδιος τυγχάνεις μιας τέτοιας προβολής και μιας τόσο μεγάλης διάκρισης».

 

Γεννημένη το 1945, η «Πόσι», που το πραγματικό της όνομα είναι Ρόζμαρι, μεγάλωσε μαζί με τα τέσσερα αδέλφια της σε μια φάρμα στο Μπέρκσαϊρ. Αδελφός της είναι κι ο Ρίτσαρντ Σίμοντς, πολιτικός, πρώην βουλευτής των Συντηρητικών (ιδεολογικά καμία σχέση με την αδελφή του). Η Γαλλία είχε πάντα ιδιαίτερη θέση στην καρδιά της, όχι μόνο διότι η οικογένεια της μητέρας της είχε καταγωγή από τους Ουγενότους, αλλά κυρίως γιατί η ίδια σπούδασε στη Σορβόνη από το 1962. «Έτσι ανακάλυψε το Παρίσι των υπαρξιστών και του Σαρτρ» κι αυτό επηρέασε τα διαβάσματα, την ιδεολογία, «ακόμα και τον τρόπο που ντυνόταν στα μαύρα από την κορυφή μέχρι τα νύχια», όπως επισημαίνει το γαλλικό περιοδικό «Νουβέλ Ομπζερβατέρ». Στη συνέχεια σπούδασε στο Τμήμα Γραφιστικής του Central School of Arts & Design στο Λονδίνο, όπου μεταξύ άλλων διδάχτηκε τυπογραφία και καλλιγραφία.

 

Συνεργάστηκε πρώτα με την εφημερίδα «Sun» δημοσιεύοντας καθημερινά της περιπέτειες ενός καρτούν αρκούδου («Bear») κι αργότερα με τους «Times». Το 1972 άρχισε να συνεργάζεται με τον «Guardian» σχεδιάζοντας μια σειρά από βινιέτες. Η πραγματική ευκαιρία ήρθε όμως για εκείνη πέντε χρόνια αργότερα, όταν της προτάθηκε ν’ αντικαταστήσει τον σκιτσογράφο Τζον Κεντ όσο εκείνος θα έλειπε σε διακοπές. Έτσι σκίτσα της κατέλαβαν μισή σελίδα στην ενότητα «Γυναίκες» της καθημερινής έκδοσης της εφημερίδας. Κι εκείνη έδραξε την ευκαιρία να αναδείξει γυναικεία θέματα και πρώτα πρώτα το πρόβλημα του σεξισμού. Ένα χαρακτηριστικό τέτοιο σκίτσο της το ‘80 παρουσίαζε π.χ. διαβάτες να κοιτούν από επικριτικά έως επιθετικά μια μητέρα που θηλάζει, αλλά να θαυμάζουν την ίδια ως πορτρέτο σε μουσείο.

 

 

 

 

Η ενασχόλησή της Σίμοντς την οδήγησε και στην ανακάλυψη της «γλώσσας» των γκράφικ νόβελ, αφού ιστορίες της που ξεκίνησαν ως σειρές κόμικς στον «Γκάρντιαν» απαίτησαν περισσότερο χώρο για να ξεδιπλώσουν την αφήγηση. Το κείμενο δεν εμφανιζόταν πια σε συννεφάκια ομιλίας, αλλά ανάμεσα στα σχέδια καταλήγοντας σε αυτό το υβρίδιο αφηγηματικού σκίτσου. Τρία δικά της γκράφικ νόβελ τής χάρισαν μεγάλη διασημότητα και τα τρία με γυναίκες ηρωίδες εμπνευσμένες από κλασικά αριστουργήματα της λογοτεχνίας του 19ου αιώνα: η «Gemma Bovery» (1999), σέξι νεαρή Βρετανή που εγκαθίσταται στην ύπαιθρο της Νορμανδίας και γρήγορα απογοητεύεται από τη συμπεριφορά των γειτόνων της, είναι μια απόπειρα της Σίμοντς να κάνει σατιρικές και οξείες παρατηρήσεις για τη σύγχρονη βρετανική κοινωνία, εμπνευσμένη όμως από την περίφημη «Μαντάμ Μποβαρί» του Φλομπέρ.

 

Ακολουθεί η «Tamara Drewe» (2007) που με αναφορές στον Τόμας Χάρντι και το «Μακριά από το αγριεμένο πλήθος» έχει ηρωίδα μια νεαρή γυναίκα, η οποία επιστρέφει για να ζήσει στο χωριό της και ό,τι ακολουθεί δίνει στη δαιμόνια σκιτσογράφο ευκαιρία να ασκήσει και πάλι κριτική στη βρετανική κοινωνία. Και τα δύο αυτά έργα της γυρίζονται σε ταινίες: το 2010 η Τζέμα Άρτερτον ενσαρκώνει την «Tamara Drewe» στην ταινία «Η επεισοδιακή επιστροφή της Ταμάρα Ντρου» του Στίβεν Φρίαρς, στενού φίλου τής «Πόσι». Η ίδια ηθοποιός το 2014 δανείζει τη γοητεία της στην Τζέμα Μπόβερι στην κινηματογραφική μεταφορά τής Αν Φοντέν. Το 2018 ακολουθεί το – εμπνευσμένο από τον χαρακτήρα του Σκρουτζ στη «Χριστουγεννιάτικη Ιστορία» του Ντίκενς – γκράφικ νόβελ «Cassandra Darke», με αντιηρωίδα μια «ξινή» και κακιασμένη έμπορο έργων τέχνης που ζει σε ένα αρχοντικό στο Τσέλσι, χωρίς να ενοχλείται από τις απόψεις των άλλων για εκείνη.

 

Οι τρεις ηρωίδες της αλλά και όσα άλλα έχει κάνει της χάρισαν τώρα το Grand Prix της Ανγκουλέμ, ενώ την ίδια στιγμή το Κέντρο Πομπιντού στο Παρίσι διοργανώνει μια σημαντική αναδρομική έκθεση στο έργο της συμπεριλαμβάνοντας αδημοσίευτα σχέδια, σκίτσα και εικονογραφήσεις βιβλίων. Η ίδια, που ζει μόνιμα στο Λονδίνο, εργάζεται ήδη σ’ ένα νέο γκράφικ νόβελ με τον τρόπο που το κάνει πάντα: σκιτσάροντας ή σημειώνοντας μικρές σκηνές καθώς μαγειρεύει.

 

 

 

 

Και το σχετικό link...

 

[Μιχάλης Μιχαήλ: Στηβ Μπρίζα, χτύπα μας σαν ρεύμα στην πίστα [Τσιτσόπουλος Στέφανος, athensvoice.gr, 24/01/2024]]

Ένα αφιέρωμα στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης ξαναφέρνει στην επικαιρότητα τα έργα και τις ημέρες του υπερήρωα Στηβ Μπρίζα και του «πατέρα» του Μιχάλη Μιχαήλ.

 

 

 

 

Ο Μιχάλης Μιχαήλ δεν μένει πια εδώ. Έζησε γρήγορα, πέθανε νέος κι ένα αφιέρωμα στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης ξαναφέρνει στην επικαιρότητα τα έργα και τις ημέρες του ήρωά του Στηβ Μπρίζα. Ο σούπερ ήρωας Στηβ Μπρίζας μπορεί και πετάει πάνω από την πόλη. Σαρκαστικός, κυνικός αλλά και βαθιά ρομαντικός, το ηλεκτροφόρο και διπολικό παιδί του Μιχάλη Μιχαήλ, που παρουσιάζεται αυτές τις μέρες στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης, προικίστηκε από τον «μπαμπά του» με υπερφυσικά χαρακτηριστικά. Με αποθέματα αδρεναλίνης αλλά και ευαισθησίας, χρησιμοποιώντας τα καλώδια της ΔΕΗ που ταΐζουν το είναι του με ισχύ και την Αθήνα με ενέργεια, ο Στηβ Μπρίζας έδρασε τη δεκαετία του ’80, αλλάζοντας γειτονιές και πίστες και παρατηρώντας την επέκταση και την εξέλιξη της Αθήνας, που ξεδιπλωνόταν κάτω από το πέταγμά του.

 

 

 

 

 

 

 

Εκφράζοντας τη σκληρή κοινωνική πραγματικότητα της μεταπολιτευτικής περιόδου – ΕΟΚ και ΝΑΤΟ το ίδιο συνδικάτο, αλλά και… ΠΑΣΟΚ ωραία χρόνια(;) – κατά τη διάρκεια της άγριας δεκαετίας του 1980, ο Μιχάλης Μιχαήλ με την τέχνη του, συμπίλημα ζωγραφικής και κόμιξ, διαφήμισης, σινεμά, κινουμένων σχεδίων, ποπ κουλτούρας, ποίησης και λογοτεχνίας, έγινε ο ευαίσθητος δέκτης αλλά και ο ισχυρός πομπός. Το συναπάντημά του με τον αναγνώστη μέσα από τα τεύχη του περιοδικού Βαβέλ, με το οποίο συνεργαζόταν ακόμα και σήμερα, προκαλεί ρίγη αναμνήσεων.

 

 

Από τη δεκαετία του ’80 ως σήμερα, μερικές μπρίζες δρόμος

 

Λειτουργώντας σαν το ημερολόγιο μιας ολόκληρης γενιάς που κινούνταν στην Αθήνα του τότε, πολύ διαφορετική αλλά και με πολλά κοινά με τη σημερινή, ο Μιχαήλ κατέγραψε τις μέρες και τις νύχτες της, τις νίκες και τις ήττες της. Τριάντα πέντε χρόνια μετά την αποχώρησή του (έσβησε πολύ νέος στα τριάντα του, το 1987), το Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη επανασυστήνει στο κοινό τον καλλιτέχνη που ακούσια, όπως λέει η μία εκ των δύο επιμελητριών της έκθεσης, Ντόρα Βυζοβίτη, έγινε ένας από τους καθοδηγητές της γενιάς της.

 

 

 

 

 

«Ή, καλύτερα, της ομάδας εκείνης της γενιάς του ’80 στην οποία ανήκα. Μιας γενιάς που έψαχνε τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις της μέσα από την ποπ κουλτούρα, την εναλλακτική ποίηση, τον πρωτοποριακό κινηματογράφο, την επιστημονική φαντασία, την punk και τη new wave μουσική. Μιας γενιάς που σύχναζε στην Αρετούσα, στο Mad, στο Point, στο Snowball και στο Wittowski. Μιας γενιάς που συναντιόταν στις συναυλίες στο ΡΟΔΟΝ, και στριμωχνόταν στις εκθέσεις, στα φεστιβάλ, στα βιβλιοπωλεία και στις μεταμεσονύκτιες προβολές στο Άλφαβιλ. Μιας μαυρόασπρης γενιάς που έψαχνε την ιδεολογία και τη θέση της με έναν περιθωριακό-μοναχικό τρόπο. Της γενιάς της ΚΟΛΟΥΜΠΡΑ, του ΠΑΡΑ ΠΕΝΤΕ και πάνω από όλα της ΒΑΒΕΛ. Μιας γενιάς που έκανε το δικό της “Υπαρξηκόπημα”, για να κλέψω ένα σύνθημα από graffiti που διάβασα πρόσφατα σε κάποιον τοίχο στα Εξάρχεια».

 

 

Ποιος ήταν ο Μιχάλης Μιχαήλ και πόσα έκανε μέχρι να «σβήσει»…

Γεννημένος το 1957 στο Ζαΐρ, μεγάλωσε στην Αθήνα. Έμενε στην οδό Κλεομένους στο Κολωνάκι και το διάστημα 1979-1981 σπούδασε γραφικές τέχνες (Institut St. Luc – Ecole Supérieure des Arts Plastiques), οπτική επικοινωνία και διαφήμιση (Academie Royale des Beaux Arts – Βρυξέλλες), φωτογραφία (I.N.R.C.I.), τεχνική προσχεδίων Layout (C.A.D.) και χαρακτική (Atelier Somvile). Υπήρξε μέλος της καλλιτεχνικής ομάδας Moi et les Autres, εργάσθηκε ως art director στις διαφημιστικές εταιρίες Ikon και First και συνεργάσθηκε με τα περιοδικά Ένα, Ταχυδρόμος και Playboy. Το 1979, βαθιά επηρεασμένος από το αμερικανικό και, κυρίως, το ευρωπαϊκό κόμικς, δημοσίευσε το πρώτο του έργο στο τελευταίο τεύχος του ελληνικού περιοδικού κόμικς Κολούμπρα. Από το 1985 έως το 1987 δημοσίευσε στο κορυφαίο περιοδικό κόμικς Βαβέλ με τεράστια επιτυχία. Το 1986 συμμετείχε στον τομέα των κόμικς στην Εικαστική δράση ΙΙ Καλλιδρόμιο στο πλαίσιο της Biennale νέων Μεσογείου. Συμμετείχε σε πολλές εκθέσεις σκίτσου και αφίσας και παρουσίασε τα ζωγραφικά του έργα στη γκαλερί «Συν». Το 1987 (29 Οκτωβρίου-13 Νοεμβρίου) η Βαβέλ οργάνωσε στον πολυχώρο τέχνης «Εύμαρος» την πρώτη Διεθνή Έκθεση Κόμικς με τίτλο «Ο κόσμος των κόμικς και όχι μόνο». Συμμετείχαν σημαντικοί ξένοι δημιουργοί και οι περισσότεροι από τους Έλληνες.

 

 

 

 

Το 1988 στον Εύμαρο, μετά τον θάνατό του, με την άοκνη φροντίδα της μητέρας του Στέλλας και του στενού φίλου και συνεργάτη του, σεναριογράφου Σταύρου Βιδάλη, πραγματοποιήθηκε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση στην οποία παρουσιάσθηκε όλο το φάσμα της εικαστικής έκφρασης του δημιουργού. Το 1992 κυκλοφόρησε η ολοκληρωμένη μονογραφία με σχεδόν ολόκληρη την καλλιτεχνική παραγωγή του από τη διαφήμιση, την εικονογραφία, τη ζωγραφική και τα κόμικς, και κείμενα των εγκυρότερων Ελλήνων ιστορικών και κριτικών τέχνης, της Αθηνάς Σχινά, της Ντόρας Ηλιοπούλου-Ρογκάν και του Χάρη Καμπουρίδη. Η παρουσίαση του αφιερωματικού τόμου συνοδεία έκθεσης έγινε στο Κέντρο Σύγχρονης Τέχνης Ιλεάνα Τούντα, ενώ την ίδια χρονιά η ελληνική συμμετοχή στην Biennale νέων καλλιτεχνών στην Μπολόνια ήταν αφιερωμένη σε εκείνον.

 

 

Στην μπρίζα με τον Στηβ Μπρίζα

 

Εκτός από τον Spider-Man, που τον μπρίφαρε περί της ζωής («Στηβ, η ζωή δεν είναι πάντα χαρούμενη»), ακόμη ένας μεγάλος, μελαγχολικός και ρομαντικός, ο Ρίλκε, καθόρισε την αισθηματική αγωγή του Μιχάλη Μιχαήλ και κατ’ επέκταση του παιδιού του, Στηβ. Στο αρχείο του υπάρχει το χειρόγραφο κατατοπιστικό σημείωμα-drive για την τέχνη του: «Κάποιος, μου φαίνεται ο Ρίλκε, είπε πως τέχνη σημαίνει αναζήτηση της αλήθειας. Πώς γίνεται αυτή; Απάντηση: καταναλώνοντας ενέργεια. Ενέργεια=Δράσις=Ζωή. Δράση υπάρχει μόνο στη ζωή. Άρα τέχνη είναι η ζωή, η ζωή μας, ό,τι ζει τριγύρω μας και ό,τι ζει μαζί μας».

 

«Την τελευταία στιγμή, μωρό μου, θα υπάρχει πάντα ένας ήρωας» είναι άλλο ένα από τα μότο του Στηβ Μπρίζα, καθώς σώζει την καλή του και πετούν ελεύθεροι πάνω από την ασπρόμαυρη Αθήνα. Γιατί «μπαμπάς» και «γιος» αυτό κάνουν: Πετούν πάνω από τη φωτεινή λεωφόρο Συγγρού ή τα αφώτιστα και επικίνδυνα μονοπάτια στα πέριξ του Μενιδίου και του Ταύρου, μια και ίδια με σήμερα, η Αθήνα της δεκαετίας του 1980 αλλού είναι φωτεινή κι αλλού υποφωτισμένη.

 

 

 

 

 

Παρατηρήστε τους πίνακές του και δείτε πώς ο Μιχαήλ χρησιμοποιεί το κοντράστ ανάμεσα στο άσπρο και το μαύρο, όπως φυσικά και το χρώμα όπου χρειάζεται, για να αναδείξει τα σκοτάδια και τις αντιφάσεις της. Παρά και πέρα από την κατά τόπους λαμπρότητα των γυαλιστερών επιγραφών, από το Κολωνάκι ως την Κυψέλη και από το Παγκράτι μέχρι τη Βικτώρια, μέσα από αντιθέσεις, τα αστικά δίπολα σε εύθραυστη ισορροπία (φαντασμαγορία και παρακμή, εγκατάλειψη και τρυφερότητα, βία και φως, θόρυβος και σιωπή) συνοδοιπορούν σε όλες τις περιπέτειες του Στηβ Μπρίζα. Συστήνοντάς μας ήρωες και αντιήρωες των δρόμων, θύτες και θύματα, ο Μιχαήλ τους σεβόταν όλους το ίδιο και τους αντιμετώπιζε με το ίδιο αξιακό μέτρο. Εξ ου και ο «διπολικός» Στηβ, παιδί προέκταση της πόλης, κινείται με ψυχισμούς που διαπερνούν και τη φωτεινή και τη μαύρη πλευρά της αθηναϊκής Σελήνης, ένα χάρτινο αγόρι που χρησιμοποιεί ως ιστό του την ηλεκτρική καλωδίωση της Αθήνας, ένας μοναχικός και μόνος Greek Spider-Man – περιπλανώνενος καουμπόι που θέλει να συνδεθεί με όλους, μπαίνοντας στην μπρίζα!

 

«Στη φαρέτρα του Μιχαήλ, εκτός από το σπάνιο ταλέντο, συνυπήρχαν η επιστημονική γνώση και η διαφήμιση, η επικοινωνία και η γνώση της ποπ κουλτούρας. Τα εκφραστικά του μέσα, κυρίως τα εικονοφραστικά, μπορούσαν να αποδώσουν αλλά και να αποδομήσουν, να αντιπολιτευθούν την πλαστή, πλαστική, γυαλιστερή αναπαράσταση μιας καταναλωτικής ευφορίας που στοίχειωνε τη γενιά του και τον ίδιο, ως αυτοεκπληρούμενη προφητεία». Η εκ των επιμελητριών της έκθεσης Ντόρα Βυζοβίτη πιστεύει πως «ο Μιχάλης Μιχαήλ έδωσε σάρκα και οστά στα φαντάσματα της τεχνοκρατούμενης, της αποστερημένης ιδεολογίας της εποχής του, κατέγραψε τα μυστήριά της επιλέγοντας να αφήσει όλα τα ερωτήματα αναπάντητα. Και κάνοντας το δικό του “υπαρξηκόπημα” (λέξη-δάνειο από τα graffiti που τόσο αγαπούσε) μας άφησε μόνους με το έργο του, αναχωρώντας στα 30 του χρόνια. Υπαρξισμός, ηλεκτρισμός, δράση, πτήση, έφοδος στον ουρανό: η έκθεσή του, στον δεύτερο όροφο στο φουαγιέ του Ιδρύματος Μιχάλης Κακογιάννης, είναι μια υπέρτατη ευκαιρία για να συνδεθείτε με τον Στηβ Μπρίζα και να πετάξετε άφοβα μαζί του, από καλώδιο σε καλώδιο, παντού πάνω από την πόλη».

 

Περισσότερα για την έκθεση του Μιχάλη Μιχαήλ στο City Guide της Athens Voice.

 

 

 

 

 

 

 

 

Και το σχετικό link...