Υπάρχουν ελληνικά LGBT κόμικς; [Κουκουλάς Γιάννης, efsyn.gr, 14/06/2014]

**DJO** · Ιουνίου 16, 2014

14/06/14

Eπιμέλεια: Λουίζα Καραγεωργίου, Γιάννης Κουκουλάς

Κείμενα: Γιάννης Κουκουλάς

Υπάρχουν ελληνικά LGBT κόμικς;

Σήμερα το Καρέ-Καρέ, το τετρασέλιδο της «Εφ.Συν» για τα κόμικς, τιμά το Athens Pride 2014 και είναι αφιερωμένο στα δικαιώματα της LGBT κοινότητας. Γελοιογραφίες του Πέτρου Ζερβού και του Τάσου Μαραγκού, κόμικς και στριπ του Σπύρου Δερβενιώτη και κείμενα για την ιστορία των LGBT κόμικς σε Ελλάδα και εξωτερικό.

Λιγοστά αλλά σπουδαία είναι τα κόμικς Ελλήνων δημιουργών με LGBT χαρακτήρες. Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, ο Ηλίας Κυριαζής, ο Σπύρος Δερβενιώτης και η Σμαρ είναι ορισμένοι από τους καλλιτέχνες που έχουν σκιαγραφήσει πρόσωπα με σεξουαλικότητα διαφορετική από την καθιερωμένη.

Ερωτας και χιούμορ στα LGBT κόμικς

Η επέκταση της θεματολογίας των κόμικς πέρα από το ηρωικό και υπερηρωικό είδος και τα αμιγώς χιουμοριστικά κόμικ-στριπς ξεκίνησε από τα τέλη της δεκαετίας του 1960, με το ξέσπασμα του underground κινήματος στις ΗΠΑ. Αυτή η σεναριακή διεύρυνση βασίστηκε εν πολλοίς στα κοινωνικά κινήματα που ήρθαν στο προσκήνιο και διεκδίκησαν αλλαγές προς όφελος των καταπιεσμένων μειονοτήτων. Τότε ήταν που προέκυψαν και μια σειρά από τίτλοι, άλλοι θνησιγενείς και άλλοι μακροβιότεροι, με χαρακτήρες gay και λεσβίες. Η θεματική επέκταση σύντομα πέρασε και στην άλλη όχθη του Ατλαντικού και, με κάποια έστω καθυστέρηση, στην Ελλάδα.

Από τη δεκαετία του 1980 και την άνθηση των ενήλικων κόμικς μέσω των περιοδικών «Βαβέλ» και «Παρά Πέντε» μέχρι σήμερα, ωστόσο, οι gay και οι λεσβίες σε πρωταγωνιστικούς ρόλους παρέμειναν στο περιθώριο των επιλογών των δημιουργών κόμικς.

Ο Δημήτρης Παπαϊωάννου, γνωστότερος ως σκηνοθέτης και χορογράφος πλέον, ήταν από τους πρώτους που επέλεξαν να περιλάβουν gay χαρακτήρες στις ιστορίες τους. Με έντονη ποιητική γραφή και δίνοντας ιδιαίτερη βαρύτητα στο εικαστικό μέρος, ο Παπαϊωάννου δημιούργησε μια σειρά από ιστορίες, κυρίως στο περιοδικό «Παρά Πέντε», που συζητήθηκαν πολύ για τις τολμηρές τους σεξουαλικές σκηνές και σε ορισμένες περιπτώσεις έφεραν σε αμηχανία ακόμα και το, κάθε άλλο παρά συντηρητικό, κοινό των ενήλικων κόμικς. Οι επόμενες δεκαετίες, ευτυχώς, συνοδεύτηκαν από όλο και μεγαλύτερα και πιο τολμηρά βήματα από καλλιτέχνες, εκδότες και κοινό.

Η καθιέρωση του Φεστιβάλ της «Βαβέλ» και η πρόσβαση των αναγνωστών σε αμερικανικά και ευρωπαϊκά κόμικς, σε συνδυασμό με την ενδυνάμωση και χειραφέτηση του LGBT κινήματος και τις αλλαγές στο κοινωνικό πεδίο, επέτρεψαν στους LGBT χαρακτήρες, τουλάχιστον να μην απεικονίζονται με στερεοτυπικούς τρόπους ή με διάθεση διακωμώδησης και λοιδορίας.

Σε αυτό συνέβαλαν σε μεγάλο βαθμό και τα κόμικς του Ηλία Κυριαζή Στη Μέση ο Μανώλης (σε σενάρια του Λύο Καλοβυρνά, στο περιοδικό 10%) και Girl on Girl σε σενάρια και σχέδια δικά του (στο περιοδικό City Uncovered). Στο πρώτο, ο Μανώλης είναι ένα Κρητικόπουλο που έρχεται στην Αθήνα για να σπουδάσει Αρχιτεκτονική και ανακαλύπτει τη σεξουαλικότητά του και την προτίμησή του για τους ομόφυλούς του με σπαρταριστό τρόπο, μέχρι να γίνει αποδεκτός από τον εαυτό του και τους άλλους, ενώ στο δεύτερο πρωταγωνιστούν δύο λεσβίες, η έμπειρη Τόνια και η newbie Χρύσα, που ζουν τον έρωτά τους (και τις απιστίες τους…) κόντρα στα αδιάκριτα και επιτιμητικά βλέμματα.

Με το ίδιο θάρρος αντιμετωπίζει και ο Σπύρος Δερβενιώτης τη λεσβία συμπρωταγωνίστρια των κροκοδείλων της επιτυχημένης σειράς «Κροκό» (στην ιστοσελίδα www.socomic.gr) που βρίσκει στα τρία συμπαθή πλάσματα των υπονόμων (!) την ιδανική συντροφιά, ελλείψει άλλης.

Τέλος, πρόσφατα κυκλοφόρησε το fanzine της Σμαρ με εξυπνότατο, σαρκαστικό και αυτοσαρκαστικό χιούμορ και με τίτλο που παραπέμπει στην ανδρική έκπληξη – φαντασίωση μπρος στο θέαμα δυο λεσβιών που φιλιούνται.

Αν και λιγοστά, λοιπόν, μέχρι σήμερα τα ελληνικά κόμικς με gay και λεσβίες σε πρωταγωνιστικούς ρόλους, δεν είναι αμελητέα. Η διαφορετικότητα είναι που κάνει τη ζωή ενδιαφέρουσα και τα κόμικς, με την αμεσότητά τους, μπορούν να ανταποκριθούν στην καλλιτεχνική καταγραφή αυτής της διαφορετικότητας ακολουθώντας τις κοινωνικές αλλαγές και επεκτείνοντας τα θεματικά τους πεδία ώστε να περιλάβουν όλους τους ανθρώπους και όλες τις σεξουαλικές επιλογές τους.

Δεν είναι μόνο θέμα επέκτασης του target group αλλά κυρίως είναι ένδειξη σεβασμού και υπεράσπισης των ατομικών και κοινωνικών δικαιωμάτων.

…………………………………………….

Gay και lesbian κόμικς υπήρξαν και υπάρχουν πολλά, τα περισσότερα με τη μορφή ανθολογιών με συμμετοχές αρκετών δημιουργών. Από τα πιο εμβληματικά και πρωτοπόρα ήταν το Gay Comix, σατιρικό και έντονα πολιτικό, που πρωτοκυκλοφόρησε το 1980 υπό τη διεύθυνση του Howard Cruse (δημιουργού του εξαιρετικού Stuck Rubber Baby, το 1995) και διήρκεσε μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του 1990. Ορισμένοι από τους καλλιτέχνες που συμμετείχαν ήταν η Mary Wings (που το 1972 είχε εκδώσει το πρώτο λεσβιακό κόμικς με τίτλο Come Out Comix και το 1976 το Dyke Shorts), η Roberta Gregory (δημιουργός του Dynamite Damsels, του πρώτου λεσβιακού περιοδικού, το 1976), ο Robert Triptow, η Jennifer Camper, η Trina Robbins κ.ά.