Μετάβαση στο περιεχόμενο

Γ. Μπότσος: «Ήθελα να μιλήσω στα παιδιά μέσα από τα κόμικ» [ Ναθαναηλίδου Άννα, Kαθημερινή, ? ]


Προτεινόμενες Καταχωρήσεις


  • Member ID:  131
  • Group:  Members
  • Topic Count:  29
  • Content Count:  1007
  • Reputation:   943
  • Achievement Points:  1007
  • Days Won:  0
  • With Us For:  6362 Days
  • Status:  Offline
  • Last Seen:  
  • Age:  42

Γ. Μπότσος: «Ήθελα να μιλήσω στα παιδιά μέσα από τα κόμικ»

 

 

Της Αννας Ναθαναηλίδου

anna3@kathimerini.gr

 

Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ Ημέρα Παιδικού Βιβλίου μας έδωσε το έναυσμα να συνομιλήσουμε με τον Γιώργο Μπότσο, κομίστα, ο οποίος πρόσφατα προσέγγισε τη Σύμβαση των δικαιωμάτων του παιδιού, με έναν ιδιαίτερα ευφάνταστο και πρωτότυπο τρόπο. Ουσιαστικά μεταμόρφωσε τα άρθρα της Σύμβασης σε πολύχρωμες ιστορίες παιδιών του κόσμου μέσα από το βιβλίο του «Πέτρα, Ψαλίδι, Χαρτί».

 

Ένας πιτσιρικάς, ο Λευτέρης ξεκινάει μια ποδηλατάδα και θα καταλήξει σε ένα πολυεθνικό πάρκο γεμάτο παιδιά και ιστορίες που μέχρι τότε αγνοούσε. Μικρές παιδικές εικονογραφημένες μαρτυρίες κατακλύζουν το βιβλίο, που μέσα από το παιχνίδι μιλάνε για ελπίδα, για φόβο, για δικαιώματα. Στο τέλος, δίνεται το κείμενο της Σύμβασης με τρόπο απλό και κατανοητό για τα παιδιά. Ο τρόπος της αφήγησης του Γ.Μπότσου εντυπωσιάζει, για το γεγονός ότι απουσιάζει το δασκαλίστικο ύφος και τελικά ίσως εκεί να βρίσκεται και το μυστικό της επικοινωνίας του με τα παιδιά.

 

Εάν επαναληφθούν τα εργαστήρια κόμικς για παιδιά 8-14 ετών στον Πολυχώρο Μεταίχμιο - τα οποία και συντόνισε ο συγγραφέας εικονογράφος - θα σας πρότεινα ανεπιφύλακτα να πάτε τα παιδιά σας. Έχοντας προσωπική πείρα - τα παρακολούθησε η κόρη μου - επιβεβαίωσα για μια ακόμη φορά ότι η γνώση μπορεί να μεταδίδεται στα παιδιά απλά, δημιουργικά, με άφθονη φαντασία, στη γλώσσα τους, στον κώδικα δηλαδή τον οποίο καταλαβαίνουν καλύτερα, χωρίς το δάχτυλο του δασκάλου να ανεβοκατεβαίνει στη μουρίτσα τους.

 

Διαβάζοντας πάλι τη σύμβαση των δικαιωμάτων του παιδιού, επιμένω στο άρθρο 31: Έχεις το δικαίωμα στον ελεύθερο χρόνο, στην ανάπαυση, στο παιχνίδι, στις ψυχαγωγικές δραστηριότητες. Και με θυμάμαι ως πιτσιρίκα να διαβάζω κόμικ κρυμμένα μέσα σε εγκυκλοπαίδεια. Η μάνα μου ακόμη και τώρα νομίζει ότι εκείνη η αγορά «εγκυκλοπαίδεια της γυναίκας» έπιασε τόπο.

 

Επιτρέψτε μου, σας παρακαλώ, μία μικρή εξομολόγηση για να πέσουνε και μερικές μάσκες: μαμά, δεν διάβασα ούτε μια σελίδα από εκείνη την εγκυκλοπαίδεια. Μέσα της χοροπήδαγε ο Αστερίξ, ο Οβελιξ - και είμαι ιδιαίτερα χαρούμενη που τα πιτσιρίκια μου σήμερα δεν έχουνε ενοχές για τα διαβάσματά τους.

 

Ακολουθεί η συνέντευξη

 

Κύριε Μπότσο, πείτε μας λίγα λόγια για τα κόμικ.

 

Το κόμικ είναι μια γλώσσα η οποία συνδυάζει δύο τέχνες, δύο εκφράσεις. Εικόνα και λόγο. Ορίζω μια αφήγηση η οποία συνδυάζει λόγο και εικόνα με ένα διαδοχικό τρόπο. Δηλαδή, οι εικόνες κινούνται διαδοχικά - είναι μια ενότητα. Αυτή η έννοια της διαδοχής είναι που δημιουργεί το κόμικ. Αν δεν έχω διαδοχή, δεν έχω κόμικ. Αν έχω διαδοχή, μπορεί να λείπει ο λόγος και να ενυπάρχει μέσα στην εικόνα. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν υπάρχει λόγος. Μπορεί, για παράδειγμα, να δούμε ένα κόμικ και να είναι μόνο εικόνα. Ο λόγος είναι μέσα στην εικόνα.

 

Ένα θέμα λοιπόν είναι αυτό και ένα άλλο πολύ σημαντικό που πάντοτε γίνεται μεγάλη κουβέντα για το τι είναι κόμικ είναι ότι ουσιαστικά χρησιμοποιούμε τον όρο, καταχρηστικά. Στην πραγματικότητα, χρησιμοποιούμε τον όρο ιστορικά. Μάλιστα έναν από τους μεγαλύτερους δημιουργούς κόμικς και θεωρητικός ο Γουιλ Άισερ ο οποίος έκανε κόμικς μέχρι το τέλος της ζωής του, σε μια ομιλία του το 2002 είχε πει ότι τα λέμε κόμικ από συνήθεια όπως για παράδειγμα λέμε και κλινέξ.

 

Μας έχει μείνει η ονομασία, αλλά δεν πρέπει να τα λέμε έτσι, δεν είναι πια όλα αστεία, δεν είναι κωμικά. Και γι΄αυτό το λόγο βλέπουμε ότι οι άλλοι λαοί οι οποίοι χρησιμοποίησαν τρόπο για να ορίσουν αυτό που κάνουν, τα είπαν Bande Dessinee οι Γάλλοι, τα είπαν magga που σημαίνει αστείες ελαφριές ιστορίες, τα είπαν ιστοριέτες οι Ισπανοί. Αυτό σημαίνει ότι δίνουν ένα πιο ευρύ φάσμα σε αυτό που ορίζουν κόμικ για να περιγράψουν τα πράγματα. Ετσι κι αλλιώς σαν γλώσσα έχουν εξελιχθεί πολύ και στο εξωτερικό και στην Ελλάδα.

 

Υπάρχει πια αυτή η τάση ονομάζουν τα ολοκληρωμένα άλμπουμ - δηλ. πέρα από το να δεις μια ιστορία - grafic novel sections. Θα το αποδίδαμε σαν εικονογραφημένη νουβέλα, αφήγημα, που είναι πιο πιστό σε αυτό που γίνεται στη πράξη. Είναι όπως με τη τζαζ. Η τζαζ πέρασε από δέκα διαφορετικούς σταθμούς και περιόδους. Αυτό δε σημαίνει ότι δεν ακούς τα παλιά, όλα μέσα στο σώμα της Τέχνης είναι. Όπως ακριβώς και μέσα στο σώμα των κόμικς μπορείς να βρεις πάρα πολλά πράγματα και να γυρίσεις να ψάξεις μια άλλη φόρμα. Ακούγονται λίγο μπερδεμένα αλλά είναι απλά τα πράγματα. Εφόσον χρησιμοποιείς εικόνα και λόγο με μια διαδοχή και μια αίσθηση χρονικής αφήγησης κάνεις αυτό που λέμε κόμικ, grafic novel..

 

Μιλήστε μας λίγο για το παιδικό κόμικ και πώς σκεφτήκατε να μεταφέρετε στα παιδιά τη Σύμβαση για τα δικαιώματα του παιδιού.

 

Στην πραγματικότητα έχουμε ταυτίσει τα κόμικς με μια συγκεκριμένη υποκουλτούρα, με ένα συγκεκριμένο είδος. Η δικιά μου άποψη δεν είναι αυτή. Από την πρώτη στιγμή που έκανα κόμικς στόχος ήτανε ακριβώς να τα πούμε και αλλιώς τα πράγματα. Αισθάνθηκα ότι με ενδιέφερε πολύ περισσότερο να μιλήσω στα παιδιά από το να κάνω ένα ακόμη κόμικ γα ενήλικες ή ένα ακόμη που λέει μια ιστορία, άγρια, πικρή, στενάχωρη, θλιβερή ή αστεία.

 

Ήθελα να πω αυτά τα πράγματα, είχα ένα αίτημα τα τελευταία τέσσερα χρόνια, επιστροφής στη παιδικότητα, το οποίο ξεκίνησε μέσα από μια προσωπική διαδρομή με τα δικά μου παιδιά, με τη φάση της δικής μου ζωής.

 

Κάποια στιγμή πριν από τέσσερα χρόνια έκανα μια έκθεση που λεγότανε «απαλά νυχάκια». Είχα βγάλει παιδικά βιβλία εικονογραφημένα από μένα, αλλά κάποια στιγμή μπήκα σε μια ατμόσφαιρα και γενικότερη αίσθηση - στην έννοια της παιδικότητας. Η χώρα της παιδικής ηλικίας που φεύγουμε και θέλουμε πάντα να επιστρέψουμε. Και η καταδίωξη της παιδικότητας στην εποχή μας. Το ότι χάνεται η παιδικότητα. Τα παιδιά απειλούνται να είναι ενήλικες από τα οκτώ και από τα εννιά τους και από πολύ νωρίτερα.

 

Πέρα από τα τελευταία αυτά χρόνια, παρακολουθώ πάντα ειδήσεις. Είχα ενδιαφερθεί για την παιδική εργασία, διάβαζα, ενημερωνόμουνα, είχα κάνει παλαιότερα κάποιο κόμικ στο φεστιβάλ της Βαβέλ που μίλαγε για το συγκεκριμένο θέμα. Επίσης είχα κάνει ένα κόμικ χωρίς λόγια για ένα παιδί που οι γονείς του τσακώνονται και σπάνε μια κούπα. Και όταν έκανα ένα κοίταγμα πίσω έβλεπα ότι όλη μου η δουλειά και όλοι μου οι ήρωες γυρνάγανε στην παιδική ηλικία, γινόντουσαν ξανά παιδιά. Κάπου υπήρχε το παιδί που είχε πληγωθεί.

 

Συζητώντας κάποια στιγμή με το Μεταίχμιο, σκεφτήκαμε τι μπορούμε να κάνουμε με τη Σύμβαση. Ξεκίνησε μια διαδικασία που κράτησε κάποιους μήνες που δούλευα τη Σύμβαση πριν γράψω. Σκέφτηκα αν ήθελα να μιλήσω στα παιδιά, τι θα έκανα; Πώς θα μίλαγα;

 

Υπήρξανε περιορισμοί στο πώς θα μεταδώσετε στα παιδιά τη Σύμβαση; Στη φαντασία σας υπήρξαν όρια;

 

Από τον εκδοτικό οίκο δεν υπήρξε κανένας περιορισμός. Από κει και πέρα υπήρξε μία απίστευτη πάλη ανάμεσα σε μένα και σε μένα. Πέρασα ένα τρίμηνο στο οποίο δεν έκανα τίποτα, δεν έγραφα, δε ζωγράφιζα. Δούλευα όμως πάρα πολύ. Έσκισα τη σύμβαση, την έκανα κομμάτια, την έκοψα και μετά άρχισα να δουλεύω πάρα πολύ θεωρητικά και εσωτερικά και με κριτική διάθεση στο τι δεν πρέπει να κάνω. Τι πρέπει να αποφύγω. Υπήρχαν πάρα πολύ περιορισμοί που έβαλα εγώ. Σε βαθμό που κινδύνευσε το σχέδιο να μη γίνει.

 

Και έγινε επειδή επέμεινα εγώ ο μισός πάνω στον άλλο μου μισό μου. Και έτσι μπήκα στη διαδικασία της δομής του. Δεν ήθελα να μπει η σύμβαση μέσα στο κείμενο, δεν ήθελα να είναι μια εικονογράφηση της σύμβασης. Και έτσι έφτιαξα ευρήματα. Το ένα εύρημα ήταν ότι θα μοιράσω τη σύμβαση σε άρθρα και ανά 6 άρθρα θα φτιάξω μια ιστορία πάνω σε αυτά.

 

Η ιστορία δεν θα φαίνεται αλλά θα είναι μέσα στη ροή, λίγο μαγικά συμβαίνουν όλα, είναι και δεν είναι, είναι και λίγο όνειρο. Έτσι οι τρισέλιδες, τετρασέλιδες ιστορίες θα περιγράφουν το πρόβλημα τη ζωή του παιδιού σα μαρτυρία σε πρώτο πρόσωπο και στο τέλος πια του βιβλίου θα υπάρχει η σύμβαση όπου ανα 6-7 άρθρα θα υπάρχει η φωτογραφία του παιδιού που θα μας παραπέμπει στην αντίστοιχη ιστορία.

 

Αυτό ήταν το τεχνικό πρόβλημα, όμως υπήρξαν και τα πραγματικά προβλήματα. Πώς να πεις για παράδειγμα για το χωρισμό χωρίς να γίνεις καταθλιπτικός - το συγκεκριμένο επεισόδιο στο βιβλίο το έσκισα τέσσερις φορές. Με έπιανε εμένα κατάθλιψη και το ξαναδούλευα γι΄ αυτό και δόθηκε ένα αισιόδοξο τέλος. Μιλάμε για πράγματα, τα οποία από μόνα τους έχουν πόνο, δεν είναι εύκολα. Δεν πάμε να περιγράψουμε ροδοζάχαρη την κατάσταση. Πώς θα βρεθεί λοιπόν μια ισορροπία έτσι ώστε και να τους πεις, και να μην τα βαρύνεις, αλλά και να έχει ένα αισιόδοξο τέλος; Στην περίπτωση του κοριτσιού με ειδικές ανάγκες που έχει πατήσει την νάρκη, η λύση που βρήκα ήταν να κρατάει το δεκανίκι, αλλά να έχει και πόδι. Δηλαδή μέχρι ένα σημείο κρατάω μία σύμβαση.

 

Αρα βάλατε όρια...

 

Έβαλα και μπορεί κάποιος αν θέλει να με κατακρίνει γι ΄αυτό. Είχα εγώ την ανάγκη να το κάνω. Ένα άλλο θέμα που με ταλαιπώρησε ήταν η παιδική πορνεία. Πώς θα το πεις αυτό στο παιδί. Όταν με ρωτάει το δικό μου παιδί του το εξηγώ. Στο γονιό όμως τι απαντάς όταν σου λέει.. περίμενε γιατί με βιάζεις εμένα να το πω νωρίτερα ή να το πω με τον δικό σου τον τρόπο. Γιατί το βιβλίο είναι ένα όργανο που απευθύνεται πρώτιστα στα παιδιά αλλά και σε ένα δευτερεύον κοινό που είναι οι γονείς. Δηλαδή αν θέλει ο γονέας κάποια στιγμή να του δώσουμε ένα βοήθημα για να πει κάποια πράγματα μέσα από ένα δραματοποιημένο τρόπο, το βιβλίο μπορεί να παίξει αυτό το ρόλο. Όποιος είναι γονιός ξέρει ότι κάθε παιδί θέλει και το δικό του τρόπο.

 

Εκεί λοιπόν βρήκα το εύρημα, έκανα μια μεταμφίεση. Μιλάει ο ήρωας για τους φόβους του και τους παρουσιάζει σαν ίσκιους. Σε πρώτο πλάνο είναι τρεις φιγούρες που θα μπορούσαν να είναι από ένα video game, από ένα παιχνίδι, από ένα καρτούν που με αυτό εξοικειώνεσαι όπως για παράδειγμα βλέπεις τα θηρία και δεν τα φοβάσαι Με ένα τρόπο λοιπόν εικαστικό βγαίνει μια σκιά ενός ανθρώπου στο βάθος. Είναι αυτός που κλέβει, που εκμεταλλεύεται τα παιδιά είναι ο πολέμαρχος. Έτσι το παιδί θα καταλάβει ότι κάτι υπάρχει, ένας ίσκιος στη γωνία …μην πας εκεί, πρόσεχε…κι αν θέλει να ρωτήσει να ρωτήσει κι αν θέλει ο άλλος να του πει να του πει, αλλά να μην αναγκαστώ να μπω κι εγώ σε λεπτομέρειες. Από κει και πέρα το βιβλίο αλλάζει και θα ήταν ένα βιβλίο για ενήλικες.

 

Θα μπορούσανε τα κόμικ να μπούνε στα σχολεία και να λειτουργήσουνε εκπαιδευτικά;

 

Κατά κάποιο τρόπο είναι τα κόμικς με μια έννοια στα σχολεία. Είναι σα γλώσσα των παιδιών. Είναι μία γλώσσα που τη γνωρίζουν και την καταλαβαίνουν. Θα πρέπει για να τους μιλήσουμε κι εμείς και να μας ακούσουν να μη γίνει με τον δικό μας τρόπο. Να βρούμε ένα τρόπο για να γίνει εκπαιδευτικό το κόμικ χωρίς να εκπαιδεύσει. Πρέπει να βρούμε τον τρόπο. Διαφορετικά θα είναι σαν ο μπάρμπα Γιάννης να παίζει rock and roll. Μπάρμπα Γιάννη καλή η προσπάθεια, αλλά τι να μας πεις;

 

Δεν είναι απλά να έχουμε καλές προθέσεις πρέπει να είναι και το αποτέλεσμα καλό, το πείραμά μας να πετύχει. Από αυτό υποφέρουν και τα κόμικς στην Ελλάδα Πρέπει να είναι πολύ πετυχημένο, να γίνει και να δουλέψει. Επιμένω στο όχι απλά να κάνουμε κόμικς αλλά να είναι καλή εκπαίδευση. Αυτό σημαίνει να μην το δει κανείς εύκολα. Προσπάθειες γίνονται και ιδέες υπάρχουν. Σαφέστατα μπορούν να λειτουργήσουν τα κόμικ στην εκπαίδευση φρέσκα και στη δικιά τους γλώσσα.

 

Μια τελευταία ερώτηση: γιατί δε μας αφήνανε να διαβάσουμε κόμικ όταν ήμασταν πιτσιρίκια;

 

Όπου υπάρχει ευχαρίστηση, πρέπει να μας την αφαιρέσουν κι αυτό είναι που κάνει μεγαλύτερη την ευχαρίστηση!

 

www.kathimerini.gr

Σύνδεσμος για σχολιασμό
Μοιραστείτε με άλλους ιστότοπους


  • Member ID:  832
  • Group:  Veterans
  • Topic Count:  197
  • Content Count:  4141
  • Reputation:   15795
  • Achievement Points:  4141
  • Days Won:  12
  • With Us For:  6287 Days
  • Status:  Offline
  • Last Seen:  
  • Age:  42

Πολύ ενδιαφέρουσα συνέντευξη! Προσωπικά μου έβγαλε μια νωχελική διάθεση - δεν ξέρω γιατί...

[...]Κατά κάποιο τρόπο είναι τα κόμικς με μια έννοια στα σχολεία. Είναι σα γλώσσα των παιδιών. Είναι μία γλώσσα που τη γνωρίζουν και την καταλαβαίνουν. Θα πρέπει για να τους μιλήσουμε κι εμείς και να μας ακούσουν να μη γίνει με τον δικό μας τρόπο. Να βρούμε ένα τρόπο για να γίνει εκπαιδευτικό το κόμικ χωρίς να εκπαιδεύσει.[...]

Λέτε να το ζήσουμε αυτό...? Μακάρι τα παιδιά μου (όταν θα) κάποτε έχουν τη Γλώσσα Μου και το BD Μου :) (για εκμάθηση γαλλικών - άσχημα θα ήταν?)

:thanks: που μας τη μετέφερες! :)

Σύνδεσμος για σχολιασμό
Μοιραστείτε με άλλους ιστότοπους

  • 9 months later...

  • Member ID:  1600
  • Group:  Νέα Μέλη
  • Topic Count:  0
  • Content Count:  10
  • Reputation:   15
  • Achievement Points:  10
  • Days Won:  0
  • With Us For:  6228 Days
  • Status:  Offline
  • Last Seen:  
  • Age:  42

Γειά σου ρε δάσκαλε... Αν και διαφωνούμε σε αρκετά πράγματα όσον αφορά την τέχνη που αγαπάμε, πρέπει να πώ -και για όσους από εδώ δεν το ξέρετε- ότι είσαι φοβερός στο stand up comedy και μερικά από τα ανεκδοτά σου θα τα θυμάμαι για πολύ καιρό...

Επεξεργασία από miket
Σύνδεσμος για σχολιασμό
Μοιραστείτε με άλλους ιστότοπους

  • Valtasar changed the title to Γ. Μπότσος: «Ήθελα να μιλήσω στα παιδιά μέσα από τα κόμικ» [ Ναθαναηλίδου Άννα, Kαθημερινή, ? ]

Join the conversation

You can post now and register later. If you have an account, sign in now to post with your account.

Επισκέπτης
Απάντηση σε αυτό το θέμα ...

×   Έχετε επικολλήσει περιεχόμενο με μορφοποίηση.   Κατάργηση μορφοποίησης

  Επιτρέπονται μόνο 75 emoticons maximum.

×   Ο σύνδεσμός σας έχει ενσωματωθεί αυτόματα.   Εμφάνιση ως σύνδεσμος

×   Το προηγούμενο περιεχόμενό σας έχει αποκατασταθεί.   Διαγραφή εκδότη

×   Δεν μπορείτε να επικολλήσετε εικόνες απευθείας. Ανεβάστε ή εισάγετε εικόνες από URL

×
×
  • Δημιουργία νέου...

Σημαντικές πληροφορίες

Χρησιμοποιώντας αυτή τη σελίδα, αποδέχεστε τις Όρους χρήσης μας.