Κόμικς από την ύλη των ονείρων του [ Μπάρκα Φωτεινή, Ελευθεροτυπία, 30/10/2010 ]

[erma jaguar]

Ζωγραφική, σχέδιο, γλυπτική, βίντεο, εγκαταστάσεις, μερικές φορές και μουσικές περφόρμανς, είναι τα μέσα που χρησιμοποιεί με άνεση ο Αμερικανός εικαστικός Τζιμ Σο ήδη από τα τέλη της δεκαετίας του '70. Ανάλογα με το τι εξυπηρετεί τις ασυνήθιστες αφηγήσεις του.

 

 

Στην γκαλερί «Bernier/Eliades» παρουσιάζει περισσότερα από 30 νέα έργα, βασισμένα όλα σε ένα όνειρο που είδε πριν από δύο χρόνια. Στους ασύμμετρους καμβάδες, στα γλυπτά και στα ασπρόμαυρα μελάνια του «μπλέκονται» σούπερ ήρωες από τα κόμικς της παιδικής του ηλικίας με τον κόσμο του αγαπημένου του Γουίλιαμ Μπλέικ, εικόνες από τη Βίβλο με προσωπικότητες της δημόσιας σφαίρας, ο Μαξ Ερνστ με τον Μπέικον! Κι αν οι πληροφορίες πάνω στα έργα είναι χαοτικές ή απίστευτα εγκυκλοπαιδικές, το αποτέλεσμα είναι πολύ γοητευτικό. Το μάτι δεν σταματά να ψάχνει πάνω στις επιφάνειες των έργων.

 

«Η αισθητική των μορφών είναι σχετική με το εξώφυλλο του δίσκου "Presence" των Λεντ Ζέπελιν», εξηγεί ο 58χρονος δημιουργός. «Όταν έμπαινα στον χώρο της τέχνης ήταν η εποχή που παρατηρήθηκε ο δεύτερος θρίαμβος της καθαρά αφηρημένης τέχνης και η ήττα της παραστατικής. Κατά βάθος πιστεύω πως αυτά τα έργα ενσωματώνουν κάποιου είδους διάλογο μεταξύ της παραστατικής και της αφηρημένης τέχνης».

 

Κι όχι μόνο. Ο Σο υπονομεύει με πολύ χιούμορ την υπεροπτική αβαν-γκαρντ, τον πουριτανισμό της αμερικανικής κουλτούρας και την αυθεντικότητα στην τέχνη. Αντιπαραθέτοντας τη μεταφυσική της αφαιρετικής ζωγραφικής σε έναν φτηνό εμπορικό νατουραλισμό και φιλτράροντας τα μέσα από ένα κατασκεύασμα μοντέρνας πνευματικότητας, επιτυγχάνει να σχολιάσει και να ασκήσει κριτική στην εμμονή αναζήτησης της αγνότητας, που χαρακτηρίζει τη ζωγραφική του μοντερνισμού.

 

Όλα προέρχονται από όνειρα που βλέπει. Ανασυνθέτει κομμάτια τους, εικόνες του υποσυνείδητου, και τις παρουσιάζει λες και πρόκειται για το δικό του εν εξελίξει κόμικς. Καθώς μας ξεναγούσε στην έκθεσή του καταλάβαμε γιατί χρησιμοποιεί τη μνήμη του και όχι «έτοιμα» πολιτιστικά προϊόντα, όπως έχουν κάνει άλλοι Αμερικανοί καλλιτέχνες. Διότι τον ενδιαφέρει ακριβώς να δείξει πώς οι «έτοιμες» εικόνες της ποπ κουλτούρας μεταγράφονται στο υποσυνείδητό μας και στη συνέχεια εξατομικεύονται.

 

- Τι είναι αυτό που σας ελκύει περισσότερο στα κόμικς;

 

«Όταν είσαι 8 ετών, όπως ήμουν εγώ όταν τα πρωτοαντίκρισα, είναι ακαταμάχητα. Αργότερα, αναρωτήθηκα μήπως ο κόσμος τους είναι προϊόν εσκεμμένης διαστρέβλωσης. Ήξερα ότι ο δημιουργός της Wonder woman πίστευε ακράδαντα ότι ο κόσμος μας θα ήταν καλύτερος αν επικρατούσε η μητριαρχία. Έτσι δημιούργησε τη σούπερ ηρωίδα του. Την ίδια στιγμή είχε δύο παιδιά με τη γυναίκα του και δύο με τη γραμματέα του και όλοι ζούσαν κάτω από την ίδια στέγη. Αναρωτήθηκα μήπως και οι δημιουργοί των αντρών σούπερ-ηρώων είχαν ανάλογα βιώματα, που οδήγησαν τη φαντασία τους. Στην περίπτωσή τους, όμως, δεν ίσχυσε κάτι τέτοιο. Εκείνο που τους καθοδηγούσε ήταν τι θα έσπρωχνε τα 8χρονα και 10χρονα αγόρια να αγοράσουν τα περιοδικά».

 

- Βλέπετε κάθε νύχτα όνειρα;

 

«Ναι. Θυμάμαι όμως μόνο το 10% απ' όσα βλέπω. Πρέπει να γεμίσω το υπόλοιπο 90% κι από αυτή ακριβώς τη διαδικασία γεννιέται και η έμπνευση. Εσχάτως έχω αρχίσει να επιδίδομαι σε υπερβατικό διαλογισμό, που μοιάζει πολύ με την κατάστασή μας όταν ονειρευόμαστε, αλλά είναι καθοδηγούμενος. Ετσι λύνω διάφορα προβλήματα, όπως το να θυμηθώ το τάδε σχήμα ή το τάδε σχέδιο, να καταλήξω πώς θα γεμίσω το συγκεκριμένο κομμάτι του έργου. Και συγκεντρώνομαι σ' αυτό, ολομόναχος».

 

- Μετά κρατάτε σημειώσεις;

 

«Μαγνητοφωνώ τις περιγραφές των ονείρων μου και τις καταγράφω. Έμαθα πια να μην ασχολούμαι καθόλου με τα όνειρα που δεν θεωρώ σημαντικά. Όλα ξεκίνησαν στα μέσα της δεκαετίας του '80, όταν στα όνειρά μου έβλεπα πολύ ενδιαφέροντα έργα τέχνης. Η αρχική ιδέα μου ήταν να δημιουργήσω τα έργα που ονειρευόμουν ακριβώς όπως τα ονειρευόμουν. Ήταν αντικείμενα από μόνα τους, όχι αντικείμενα ενταγμένα σε μια ονειρική ατμόσφαιρα. Πρόθεσή μου ήταν να αναπαραγάγω κάτι τόσο φαιό και γκριζωπό όπως είναι τα όνειρα. Εξ ου και τα σχέδια».

 

Αν και ο Τζιμ Σο αρνείται κατηγορηματικά να κατηγοριοποιηθεί, παραδέχεται ότι είναι το σχέδιο που του αρέσει περισσότερο. Στα έργα της αθηναϊκής γκαλερί θαυμάζει κανείς τις εργατοώρες που απαιτήθηκαν για να τα σχεδιάσει με μελάνι ή μολύβι. Είναι όντως αξιοσημείωτο το σθένος της δημιουργικής του παραγωγής.

 

Γεννημένος το 1952 στο Μίσιγκαν, σπούδασε στο Ινστιτούτο Τεχνών της Καλιφόρνια όπου συνδέθηκε με διάσημους καλλιτέχνες όπως ο Μάικ Κέλι (με τον οποίο διατηρούσαν τότε συγκρότημα μουσικής), ο Πολ Μακάρθι, ο Τόνι Αουρσλερ. Είναι μανιώδης συλλέκτης. Το 2000 εξέθεσε τη συλλογή του (περιόδευσε στην Αμερική και την Ευρώπη) με τα εκατοντάδες έργα τέχνης άγνωστων Αμερικανών καλλιτεχνών που αγόρασε πάμφθηνα σε παζάρια και παλιατζίδικα σε όλη την Αμερική. Ο Εντ και η Ντάνα Ρούσα είδαν την έκθεση και αποφάσισαν να φτιάξουν τον κατάλογό της. Η τεράστια, όμως, επιτυχία της έκθεσης τον έκανε να μετανιώσει που δέχτηκε να δείξει τη συλλογή του. Η αξία της ήταν μεγαλύτερη, για εκείνον, πριν εμπλακεί στους νόμους της αγοράς... *

 

info:«Bernier/Eliades» Επταχάλκου 11, Θησείο, τηλ.: 210- 3413935. Εως 12 Νοεμβρίου.

[big vaggos]

Να και το άρθρο σκαναρισμένο :