Στον Λίβανο χρειαζόμαστε έναν σούπερ ήρωα [ Παπαϊωάννου Χρυσούλα, Ελευθεροτυπία, 13/02/2009 ]

[erma jaguar]

ΣΤΟΝ ΛΙΒΑΝΟ ΧΡΕΙΑΖΟΜΑΣΤΕ ΕΝΑΝ ΣΟΥΠΕΡ ΗΡΩΑ

 

Η 28χρονη Ζέινα Αμπιρασέντ ανήκει σε μια δραστήρια γενιά Λιβανέζων δημιουργών κόμικς. Αφιέρωμα στο έργο της είδαμε πριν από λίγες μέρες στο 13ο Διεθνές Φεστιβάλ Κόμικς της Βαβέλ. Το όνομά της άρχισε να συζητιέται όταν κυκλοφόρησε το 2007 το «Πεθαίνοντας, φεύγοντας, ξαναγυρνώντας: Το παιχνίδι των χελιδονιών», ένα βιογραφικό άλμπουμ με θέμα τις αναμνήσεις της από την ταραχώδη καθημερινότητα κατά τη διάρκεια του πολέμου στη Βηρυτό (1975-1991).

 

 

Είχαν προηγηθεί δύο βιβλία, τα «Beyrouth Catharsis» και «38 rue Youssef Semaani». Το θέμα ήταν το ίδιο. Ασπρόμαυρες ιστορίες κόμικς γύρω από τις μνήμες ενός κοριτσιού το οποίο, μέχρι τα 10 του χρόνια, τότε δηλαδή που τελείωσε ο πόλεμος, μεγάλωνε σε ένα σπίτι στα όρια της πράσινης γραμμής.

 

Οταν ξέσπασε ο εμφύλιος, οι γονείς της αποφάσισαν να παραμείνουν στη Βηρυτό. Η μητέρα σκαρφιζόταν ιστορίες και παραμύθια για να αποσπάει την προσοχή της μικρής Ζέινα από οτιδήποτε συνέβαινε έξω από την πόρτα τους: βομβαρδισμούς, ελεύθερους σκοπευτές κ.τ.λ.

 

Απόφοιτος της Σχολής Καλών Τεχνών του Λιβάνου, όπου έκανε γραφιστική, όταν αποφάσισε να πιάσει το πενάκι της ήταν αναπόφευκτο να ανατρέξει σε όλα αυτά που τη σημάδεψαν.

 

«Οι παιδικές μου μνήμες έχουν φόντο τον πόλεμο. Αυτό δεν σημαίνει ότι ως παιδί δεν είχα και άλλες ευχάριστες αναμνήσεις. Οταν τελείωσα τη σχολή, μου δημιουργήθηκε η ανάγκη να διηγηθώ αυτά που έχω ζήσει και τα οποία είναι δύσκολο να κουβαλώ καθημερινά. Κάπως έτσι άρχισα να ζωγραφίζω, για να απεικονίσω αυτή την πόλη, που άρχισε να αλλάζει με τρομακτική ταχύτητα», μας λέει. Μεγαλωμένη σε ένα σύμπαν περιοριστικό, με τα όριά του να προσδιορίζονται από μια διαχωριστική γραμμή, όταν τελείωσε ο πόλεμος ανακάλυψε έναν καινούργιο χώρο μπροστά της.

 

Πίσω από το δημοφιλές βιβλίο της «Πεθαίνοντας, φεύγοντας ξαναγυρνώντας: Το παιχνίδι των χελιδονιών», κρύβεται μια άλλη ιστορία, πιο προσωπική. Σε ένα σερφάρισμα στο Ιντερνετ το 2006, έπεσε τυχαία σε ένα ρεπορτάζ γυρισμένο στη Βηρυτό το 1984. Οι δημοσιογράφοι είχαν πάρει συνεντεύξεις σε ανθρώπους που έμεναν σε ένα δρόμο, δίπλα στη διαχωριστική γραμμή.

 

«Μια γυναίκα, εγκλωβισμένη από τους βομβαρδισμούς στην είσοδο της πολυκατοικίας της, είπε μια φράση που με κινητοποίησε: "Νομίζω ότι τελικά ίσως και να είμαστε λίγο-πολύ ασφαλείς εδώ πέρα". Ηταν η γιαγιά μου. Αυτό ακριβώς προσπάθησα να κάνω στο βιβλίο. Να ξαναβρώ τη ματιά του παιδιού που ήμουν κάποτε και να διηγηθώ τον πόλεμο μέσα από τα μάτια του. Καθώς δεν είχε γνωρίσει άλλες καταστάσεις, ίσως και να τον θεωρούσε φυσιολογικό. Δεν με ενδιέφερε να ακολουθήσω τα ιστορικά γεγονότα, αλλά να πω την ιστορία μου κοιτώντας από την είσοδο μιας πολυκατοικίας, πάνω στη διαχωριστική γραμμή», εξηγεί.

 

Αυτό πιστεύει ότι τη διαφοροποιεί από άλλους κομίστες που πραγματεύονται παρόμοια θέματα, με διασημότερη ανάμεσά τους τη Μαριάν Σατραπί, η οποία στη σειρά «Περσέπολις» εικονογραφεί αντίστοιχες διηγήσεις από το ιρανικό καθεστώς. Ακόμα κι αν θεωρούσαμε ότι αυτή η τάση πολιτικών κόμικς έχει γίνει μόδα, η Αμπιρασέντ πιστεύει ότι είναι θέμα που δεν εξαντλείται εύκολα. Και η ίδια, παρά το τρίτομο έργο της, θεωρεί ότι υπάρχουν ακόμα πράγματα για τα οποία δεν έχει μιλήσει. «Υπάρχουν ιστορίες που δεν έχουν βγει στην επιφάνεια. Με ενδιαφέρει πολύ αυτό το οποίο ξεχνάμε, που δεν θυμόμαστε ακριβώς. Εχτισα τις αφηγήσεις μου γύρω και από αναμνήσεις για τις οποίες δεν μιλάω, γύρω από πράγματα που δεν έχουν ειπωθεί, γι' αυτά που δεν δηλώνονται στο κείμενο, γι' αυτά που δεν φαίνονται στις εικόνες», λέει.

 

Πώς ξεκίνησε το ενδιαφέρον της για τα κόμικς, αφού η χώρα της δεν έχει τέτοια παράδοση;

 

«Μεγάλωσα με τα γαλλοβελγικά κόμικς. Εμαθα να διαβάζω αποκρυπτογραφώντας τα κείμενα που υπήρχαν στα συννεφάκια του Τεντέν, του Αστερίξ και του Γκαστόν, που είχαν οι γονείς μου», θυμάται. Αργότερα άρχισε να ψάχνεται και να βρίσκει και άλλους κομίστες. Τους Γκοτλίμπ, Μπρετεσέ, Φλουίντ Γκλασιάλ και ακολούθησαν κι άλλοι με τους οποίους «έπαθε πλάκα». «Αυτοί που πραγματικά με ενέπνευσαν στις δικές μου ιστορίες ήταν χωρίς αμφιβολία οι Μάρκ Αντουάν Ματιέ, Ταρντί και Ντέιβιντ Μπι», λέει. «Οι αναγνώστες στον Λίβανο μυούνται στα κόμικς από Ευρωπαίους δημιουργούς. Για πολλούς, τα κόμικς παραμένουν μια ιστορία με χρώματα, με καρτούν στο εξώφυλλο, που διηγούνται τις ιστορίες μιας προσωπικότητας. Νομίζω όμως ότι τα πράγματα εξελίσσονται. Κυκλοφορούν περισσότερα μάνγκα, εικονογραφημένα διηγήματα και κόμικς στις βιβλιοθήκες».

 

Σήμερα ζει μεταξύ Βηρυτού και Παρισιού. Οσο για το ποια είναι η άποψή της για τη σημερινή κατάσταση στον Λίβανο... «Υποθέτω ότι πραγματικά χρειαζόμαστε έναν... σούπερ ήρωα!».

 

 

ΕΛΕΥΘΕΡΟΤΥΠΙΑ - 13/02/2009