Αναζήτηση στην Κοινότητα

Τους τελευταίους μήνες, για προσωπικούς επαγγελματικούς λόγους, ήρθα αντιμέτωπος με το ακανθώδες ζήτημα των πνευματικών δικαιωμάτων και των δικαιωμάτων αναπαραγωγής και χρήσης των έργων τέχνης. Και απελπίστηκα προσπαθώντας να βγάλω άκρη για το τι ισχύει σε κάθε ξεχωριστή περίπτωση. Εντέλει όχι άκρη δεν έβγαλα αλλά ούτε και κάποια στοιχειώδη συμπεράσματα. Είναι τόσες πολλές οι περιπτώσεις και τόσο διαφορετικές μεταξύ τους που είναι σχεδόν αδύνατον να εφαρμόσεις την ίδια πρακτική σε δύο διαφορετικά έργα αν θέλεις να είσαι τυπικός, ηθικός και να μην μπλέξεις σε νομικά περίπλοκα μονοπάτια. Αν ας πούμε ζεις στις ΗΠΑ ξεμπερδεύεις εύκολα με ένα «fair use», ενώ στην Ευρώπη αυτό δεν σε κατοχυρώνει. Αν ο καλλιτέχνης έχει πεθάνει πριν από τουλάχιστον 70 χρόνια, το έργο του γίνεται public domain εκτός κι αν χρησιμοποιήσεις κάποια μεταγενέστερη οπτικοποιημένη εκδοχή του η οποία προστατεύεται από τα πνευματικά δικαιώματα αυτού που την απαθανάτισε. Άλλη δύσκολη κατάσταση είναι όταν ο καλλιτέχνης δεν είναι πια ιδιοκτήτης του έργου του το οποίο έχει πωληθεί σε κάποιον ιδιώτη ή σε κάποιον θεσμό (μουσείο, γκαλερί κ.λ.π.) ή έχει μεταβιβάσει την εμπορική εκμετάλλευση των αναπαραγωγών του έργου σε τρίτους, σε κληρονόμους ή σε οργανισμούς συλλογικής διαχείρισης. Τα ίδια και χειρότερα στην περίπτωση που οι δημιουργοί του έργου είναι περισσότεροι του ενός (π.χ. σεναριογράφος, σχεδιαστής, κολορίστας) και σχεδόν τραγικά όταν το έργο έχει δημοσιευτεί από εκδοτικό οίκο ή έχει εκτεθεί κάπου και αναπαραχθεί σε κατάλογο χωρίς να είναι προσυμφωνημένοι οι όροι της πνευματικής ιδιοκτησίας. Κι έτσι καταλήγεις να θες λόγου χάριν να σχολιάσεις ένα έργο του Nταλί ή του Πικάσο και να μην μπορείς να το αναδημοσιεύσεις αν βρίσκεσαι στην Ευρώπη, ενώ το έργο φιλοξενείται παντού στο διαδίκτυο και μπορείς να το επισκεφθείς με μια απλή πληκτρολόγηση. Κι αυτό ισχύει ακόμα και για διαφημίσεις, κινηματογραφικές ταινίες, αφίσες, φωτογραφίες. Θα περίμενε κανείς ότι στα κόμικς τουλάχιστον θα επικρατεί η κοινή λογική της εύκολης παραχώρησης αδειών χρήσης για δημοσιευμένα προ πεντηκονταετίας έργα αν ο σκοπός είναι η θεωρητική και ιστορική έρευνα ή η κριτική επισκόπηση. Αμ δε… Όταν έχουν κάνει κτήμα τους τα έργα οι μεγάλες εταιρείες, σου ζητάνε το… δεξί σου νεφρό για να αναπαραγάγεις ένα απλό καρεδάκι και να τους στείλεις το κείμενο που θα το συνοδεύει για να το εγκρίνουν μόνο αν είναι εγκωμιαστικό. Ευτυχώς, οι Έλληνες δημιουργοί και οι ελληνικοί εκδοτικοί οίκοι είναι ακόμα ευγενείς, φιλικοί, λιγότερο απαιτητικοί και αρκετά έξυπνοι να επιτρέπουν τις αναπαραγωγές έργων από τα οποία δεν πρόκειται να κερδίσουν τίποτα πια σε οικονομικό επίπεδο. Αλλά μπορεί να κερδίσουν σε επίπεδο δημοσιότητας. Και έτσι ελπίζω να παραμείνουν. Και το σχετικό link...