Αναζήτηση στην Κοινότητα

Και μια πρώτη ματιά στο νέο του κόμικς. Διασχίζω την πόρτα του διαμερίσματος που μένει ο κομίστας Vittorio Giardino με τη σύζυγό του Γκαμπριέλα στα προάστια της Μπολόνια. Είναι Τρίτη, τέλη Απρίλη, κάνει ασυνήθιστο κρύο για μένα, συνηθισμένο για την Μπολόνια. Γύρω στους 5 βαθμούς Κελσίου και βρέχει. Τρέμω λιγάκι, αλλά προσπαθώ να φαίνομαι κουλ. Συναντώ από κοντά ένα από τα είδωλά μου, έναν θρυλικό κομίστα, πολυβραβευμένο, πολυδημοσιευμένο, που οι αστυνομικές, κατασκοπευτικές και ερωτικές ιστορίες τις οποίες κατασκεύασε από τη δεκαετία του 1970 έως σήμερα συνεισέφεραν με τον δικό τους τρόπο σ’ αυτό που ορίζουμε ως καθαρή γραμμή (ligne claire) στα κόμικς. Υπάρχει μια κομψότητα στα κόμικς του Giardino, η οποία αντί να κάνει θόρυβο για την επιδεξιότητά της – αποτέλεσμα σκληρής εξάσκησης – βιώνεται ανεπιτήδευτα. Μια παράξενη ηρεμία, αταραξία διαπερνά τις σελίδες του. Η καθαρή γραμμή του σχεδίου παντρεύεται με την καθαρή γραμμή της αφήγησης. Οι ιστορίες είναι εντούτοις πολύπλοκες, γεμάτες δράση, οι ήρωες σχεδιασμένοι με προσοχή, οι εκφράσεις των προσώπων αδρές, η κινησιολογία των χαρακτήρων, ο περιβάλλων χώρος, τα κτίρια, οι λεπτομέρειες στα αντικείμενα: έπιπλα, ρούχα, παπούτσια, μεταφορικά μέσα, τα πάντα σχεδιασμένα ώστε να αποδίδουν μέχρι και την πιο μικρή λεπτομέρεια με ακρίβεια. Όλες, όμως, αυτές οι ποιότητες έχουν άλλη γεύση στις σελίδες του Giardino. Η καταβύθιση του αναγνώστη σε αυτές θυμίζει εκείνη τη μοναδική στιγμή της γευσιγνωσίας ενός εξαιρετικού ποτού, που πρέπει πρώτα να το μυρίσεις, να το ανακινήσεις και ύστερα να το γευτείς προσεκτικά, αφήνοντάς το να απελευθερώσει όλα τα αρώματα και τις ποιότητές του στο στόμα σου. Ο 78χρονος Vittorio Giardino μού χαμογελά και με καλωσορίζει. Αδύνατον να μην παρατηρήσω πόσο μοιάζει εξωτερικά με έναν από τους πιο αγαπητούς ήρωές του, τον γοητευτικό και εσωστρεφή κατάσκοπο Μαξ Φρίντμαν. Μόνο που τώρα το μούσι δεν είναι κόκκινο, αλλά άσπρο. Με συστήνει στη σύζυγό του Γκαμπριέλα, καθόμαστε στο καθιστικό με θέα τον βρεγμένο και καταπράσινο από τις κέλτιδες δρόμο. Φέρνει μπισκότα και χυμό. Τι γυρεύω εδώ; Τον Giardino τον μάθαμε στην Ελλάδα από το ιστορικό περιοδικό κόμικς Βαβέλ όπου δημοσιεύτηκαν αρκετές ιστορίες του, με το περιοδικό να εκδίδει το 1990 το επικό του κόμικς «Ουγγρική ραψωδία», μια περιπέτεια του κατασκόπου Μαξ Φρίντμαν, κι ένα πολύ σημαντικό άλμπουμ για την πορεία του Giardino. Το κόμικς αυτό απέσπασε πολλές διακρίσεις και αναγνωρισιμότητα, ενώ συγχρόνως σηματοδότησε και μια μεταστροφή τού δημιουργού από το αστυνομικό στο κατασκοπευτικό είδος, με εντατικές αλλαγές στη σκηνογραφία και στην ατμόσφαιρα των ιστοριών του. Το 2022 η Jemma Press ξεκίνησε να κυκλοφορεί στα ελληνικά σε έγχρωμες, πολύ όμορφα επιμελημένες εκδόσεις (σε μεταφράσεις του Γαβριήλ Τομπαλίδη και μεταφραστική επιμέλεια του Γιάννη Μιχαηλίδη) τις υπόλοιπες ιστορίες του Μαξ Φρίντμαν. Κάπου εκεί, τον Απρίλιο του 2022, του πήρα συνέντευξη και σχεδίασε και το εξώφυλλο του τεύχους 824 της ATHENS VOICE. Την ίδια χρονιά έγραψε ένα κείμενο για τις διακοπές του στη Χαλκιδική τη δεκαετία του 1970 για το καλοκαιρινό τεύχος της εφημερίδας. Διατηρήσαμε μια όμορφη επικοινωνία με ανταλλαγή καρτών και ευχών σε γιορτές, μέχρι που αποφάσισα να πάω στην Ιταλία για το Φεστιβάλ Κόμικς της Νάπολης συνδυάζοντάς το με ένα ταξίδι με τρένο στη βόρεια Ιταλία. Και να ’μαι τώρα να πίνω χυμό στο σπίτι ενός ζωντανού θρύλου των κόμικς συζητώντας μαζί του για κόμικς και ταξίδια ανακατεύοντας γαλλικά, αγγλικά και καμιά δεκαριά ιταλικές λέξεις. Μια και ο ίδιος δεν μιλά αγγλικά, η σύζυγός του αναλαμβάνει χρέη διερμηνέα. Vittorio Giardino: Εκλεπτυσμένη καθαρή γραμμή Ο Giardino, γεννημένος το 1945, μπήκε σε ώριμη ηλικία στα κόμικς εγκαταλείποντας μια σίγουρη καριέρα ως τεχνικός μηχανημάτων βιομηχανικής παραγωγής. Δεινός αφηγητής από τα πρώτα του βήματα, βρήκε το σχεδιαστικό του στιλ που τον έκανε αναγνωρίσιμο στα τέλη της δεκαετίας του 1970 με τις ιστορίες του ιδιωτικού ντετέκτιβ Σαμ Πέτζο. Η καθαρή του γραμμή απογειώνεται με την επιδέξια χρήση του μαύρου χρώματος και των σκιάσεων να μας δίνουν κάποια υπέροχα καρέ και το σενάριό του να αποπνέει επιρροή από hard-boiled αμερικανικά μυθιστορήματα, όπως αυτά του Ντάσιελ Χάμετ και του Ρέιμοντ Τσάντλερ. Ο ίδιος δεν κατονομάζει ως επιρροές του τα ιερά τοτέμ της καθαρής γραμμής, τον Ερζέ και τον Έντγκαρ Τζέικομπς, αν και δεν παραλείπει να αποτίσει τιμή σε αυτούς τους μεγάλους κομίστες όταν μπορεί (στη σελίδα 20 του «No Pasarán!», η κόρη του Φρίντμαν διαβάζει τον «Μπλε λωτό» του Τεν Τεν φερ’ ειπείν). Επιρροές του κατά τον ίδιο, οι πρώιμες ιστορίες του «Μίκυ Μάους» που έφτιαξε ο Φλόυντ Γκόντφρεντσον και τα κόμικς του Ούγκο Πρατ. Σε ότι αφορά την ατμόσφαιρα και τη μυθιστορηματική υφή ίσως και να έχει δίκιο για τον Πρατ. Όσο στιλίστας είναι στο σχέδιο, άλλο τόσο είναι και στο σενάριο αφήνοντας να παρεισφρήσουν πράγματα που αγαπά ή τον διαμόρφωσαν, υπηρετώντας πάντα τη συνέχεια της πλοκής: έναν στίχο από το ποίημα «Bohémiens en voyage» του Μπωντλαίρ στην «Ουγγρική ραψωδία», μια αναφορά σε πολεμική φωτογραφία του Ρόμπερτ Κάπα από τον Ισπανικό εμφύλιο στο «No Pasarán!» ή στον Χέμινγουεϊ. Εκτός από τον Σαμ Πέτζο και τον Μαξ Φρίντμαν, δημιούργησε επίσης μεταξύ άλλων τις σειρές με πρωταγωνιστή τον Τζόνας Φινκ και τη «Little Ego». Η μεν πρώτη, που θεωρείται και αριστούργημα, αποτελεί το απαύγασμα της ικανότητας του Ιταλού δημιουργού να πλάθει αφηγήσεις ενταγμένες σε ιστορικό πλαίσιο. Η πλοκή εκτυλίσσεται στην Πράγα του σταλινισμού με τον Εβραίο Τζόνας Φινκ και την οικογένειά του να βιώνουν διώξεις και καταπίεση από το καθεστώς με την κατηγορία της «αντεπαναστατικής» δράσης. Η σειρά βραβεύτηκε τόσο με το βραβείο Alph Art στη Angoulême (1995) όσο και με το ζηλευτό βραβείο Harvey στο San Diego Comic Con (1998). Η δε «Little Ego», μια σειρά ερωτικών φαντασιώσεων – στην ουσία μια παρωδία του «Little Nemo» του Ουΐνσορ ΜακΚέι – αποτελεί μια δοξαστική προς τον έρωτα σειρά με τις ονειρικές περιπέτειες της πρωταγωνίστριας (όλα συμβαίνουν στον ύπνο της με την ίδια να ξυπνάει στο τελευταίο καρέ) να περιλαμβάνουν εκούσιες και ακούσιες αναφορές στην ερμηνεία των ονείρων και την ψυχανάλυση. Οι περιπέτειες του Μαξ Φρίντμαν του Vittorio Giardino Τον εσωστρεφή, γοητευτικό, συχνά αντιφατικό, ταλαιπωρημένο από ένα κουραστικό παρελθόν και πλέον αποσυρμένο στη Γενεύη, Γαλλοεβραίο κατάσκοπο Μαξ Φρίντμαν τον γνωρίζουμε στην αρχή της «Ουγγρικής ραψωδίας» (Βαβέλ 1990) τον Φλεβάρη του 1938, ενώ η Ευρώπη ζει στην αγωνία ενός φρικτού επερχόμενου πολέμου. Ο ίδιος αποζητά την ηρεμία του σπιτιού του στη Γενεύη και τη συντροφιά της μικρής κόρης του, εντούτοις πάντα κάπως μπλέκει σε μια περιπέτεια. Για τις υπηρεσίες αντικατασκοπίας οι εχθροπραξίες έχουν ξεκινήσει ήδη. Θύμα τους το γαλλικό δίκτυο «Ραψωδία» στη Βουδαπέστη της Ουγγαρίας. Ποιος έχει βάλει στόχο τα μέλη του; Οι Σοβιετικοί; Οι ναζί; Μετά από πολλές πιέσεις ο Μαξ Φρίντμαν ταξιδεύει στη Βουδαπέστη για να το ανακαλύψει. Ήδη από το τρένο της άφιξης γίνεται μάρτυρας μιας δολοφονίας, για να συνειδητοποιήσει με τον πιο άμεσο τρόπο ότι η πόλη στην οποία έφτασε μόλις έχει γίνει ένα υπόγειο πεδίο μάχης μεταξύ ναζί και Γάλλων κατασκόπων. Αρχές καλοκαιριού του 1938, και με την «Πύλη της Ανατολής» (Jemma Press, 2023) τον συναντάμε μετά την περιήγησή του στο Αιγαίο, όπου βρέθηκε στο τέλος της προηγούμενης ιστορίας, να φτάνει στην Ιστανμπούλ. «Πόλη» για τους Έλληνες, «Κατώφλι» για τους Πέρσες, «Πόρτα της ευτυχίας» για τους Αρμένιους και τους Κούρδους, στην κοσμοπολίτικη Κωνσταντινούπολη έχει βρει καταφύγιο ο κυνηγημένος από τον Στάλιν και τους κατασκόπους του μηχανικός Στερν. Ο Φρίντμαν θα μπλεχτεί και σ’ αυτήν την περιπέτεια προσπαθώντας να τον σώσει με τη βοήθεια της αινιγματικής Μάγδα Βίτνιτζ. Οι περιπέτειες του Φρίντμαν συνεχίζουν με μια saga τριών άλμπουμ που εκτυλίσσεται στον Ισπανικό Εμφύλιο, το «No Pasarán!» («Δεν θα περάσουν!», Jemma Press, 2022, 2023). Αρχικά σκόπευε να το ολοκληρώσει σε δύο μέρη, αλλά όπως μου λέει και ο ίδιος, ήταν τέτοια η πολυπλοκότητα του θέματος ώστε αναγκάστηκε να το επιμηκύνει ώστε να μη θυσιάσει την επάρκεια της ιστορικής αφήγησης. Παρ’ όλα αυτά αναγκάστηκε να περικόψει και πολλά πράγματα από το αρχικό του σενάριο. Στα τέλη Οκτωβρίου του 1938, ο Μαξ Φρίντμαν ξεκινά την αναζήτηση του αγαπημένου του φίλου Γκουΐντο Τρέβες. Τα ίχνη του χάνονται στην κόλαση του Ισπανικού εμφυλίου. Ο ήρωάς μας φτάνει στη Βαρκελώνη μετά από πολλές περιπέτειες για να διαπιστώσει πως η εξαφάνιση του φίλου του μόνο συνηθισμένη δεν είναι. Η έρευνα και οι ερωτήσεις του Φρίντμαν σκοντάφτουν διαρκώς σε εμπόδια και στην καχυποψία των αρχών. Ο Vittorio Giardino απεικονίζει με μεγάλη φροντίδα τα μέρη που περιγράφει στα κόμικς του. Βουδαπέστη, Κωνσταντινούπολη, Ισπανία, Ελβετία, Ελλάδα. «Τα έχω επισκεφτεί όλα» μου λέει. «Στην Ελλάδα, που την αγαπώ πολύ, έχω πάει πολλές φορές: Ιόνιο, Κυκλάδες, Πελοπόννησο, Θράκη, Χαλκιδική, Κρήτη. Δυστυχώς έχω πολύ καιρό να την επισκεφτώ. Με είχε καλέσει και σε αρκετά φεστιβάλ τελευταία ο εκδότης μου, αλλά δεν προλάβαινα με τη δουλειά» προσθέτει. «Τι δουλεύατε;» άρπαξα την ευκαιρία να ρωτήσω. Χαμογέλασε πονηρά και είπε: «Περίμενε μια στιγμή». Πήγε στο μέσα δωμάτιο. Μια πρώτη ματιά στο νέο του κόμικς του Vittorio Giardino Ο Vittorio Giardino επιστρέφει με βήμα ζωηρό κρατώντας δύο μεγάλους, χοντρούς και δεμένους φακέλους. Τους ανοίγει και απλώνει στο τραπέζι του καθιστικού πολλές σελίδες χαρτί με χρώμα και χωρίς. «Το νέο μου κόμικς» λέει, «Μια νέα ιστορία του Φρίντμαν, 146 σελίδων». Δάκρυα στα μάτια μου. Μου επιτρέπω να πιάσω τα χαρτιά. Δεν ξέρω πώς να περιγράψω αυτό το συναίσθημα. Είναι ηδονιστικό. Και κάπως παιγνιώδες. Σαν να τρως κάποιο αγαπημένο φαγητό για πρώτη φορά. Ή καλύτερα, σαν να μυρίζεις μια ανθισμένη μάντρα την άνοιξη με αποτέλεσμα τα μηνίγγια σου να τινάζονται. Παρατηρώ τις σελίδες. Διακρίνω τα μολύβια, το μελάνωμα του σχεδίου, το μπλάνκο (όπου χρειάστηκε για να διορθώσει κάτι), το χειροποίητο λέτερινγκ, το χειροποίητο χρώμα. Πυροτεχνήματα. Θέλω να μάθω περισσότερα. Θα μάθετε κι εσείς μαζί μου. Η ιστορία λέγεται (με πρόχειρη, δική μου μετάφραση) «Τα ξαδέρφια Μέγιερ» και θα κυκλοφορήσει στην Ιταλία, εκτός απροόπτου, το 2024. Η πλοκή έχει ως εξής Το 1938, όταν η Αυστρία δέχτηκε εισβολή από Γερμανούς στρατιώτες (ή επιστράφηκε στη Μεγάλη Γερμανία, όπως ισχυρίστηκαν οι ναζί), η μοίρα του Αυστριακών Εβραίων έγινε ξαφνικά δραματική. Όπως και οι άλλες εβραϊκές οικογένειες, η οικογένεια Μέγιερ (Meyer) υπόκειτο σε περιορισμούς που επιβλήθηκαν από τους νόμους του Τρίτου Ράιχ. Οι Μέγιερ έζησε στη Βιέννη για περισσότερο από έναν αιώνα. Η ζωή τους έγινε τόσο δύσκολη που αποφάσισαν να εγκαταλείψουν τη χώρα. Αυτό αποδείχθηκε πιο δύσκολο από το αναμενόμενο, οπότε οι Μέγιερ ζήτησαν βοήθεια από έναν μακρινό Γάλλο ξάδελφό τους, τον Μαξ Φρίντμαν. Ευχαρίστως θα το απέφευγε, αλλά συνειδητοποίησε ότι ήταν ο μόνος που μπορούσε να τους βοηθήσει. Επομένως, χωρίς ενθουσιασμό, αλλά και χωρίς δισταγμό, ετοιμάστηκε να φύγει για τη Βιέννη. Δαπανούμε το υπόλοιπο απόγευμα στο σπίτι του, μιλάμε για τις ζωές μας, και κυρίως για τα κόμικς. Μιλάμε για το φεστιβάλ της Νάπολης που επρόκειτο να επισκεφτώ σε λίγες μέρες, για τους σύγχρονους αστέρες της ιταλικής σκηνής. Στα μάτια του Giardino το απόλυτο αστέρι των ιταλικών κόμικς αυτή τη στιγμή, ο Τζεροκαλκάρε, του θυμίζει τον αδικοχαμένο Αντρέα Πασιέντζα (1956-1988). «Δεν έχει υπάρξει ξανά η γραμμή του Αντρέα. Σαρωτική, ανανεωτική, πρωτοποριακή. Τα ναρκωτικά τα κατέστρεψαν όλα» (σ.σ. Ο Αντρέα Πασιέντζα πέθανε από υπερβολική δόση ηρωίνης σε ηλικία 32 ετών). «Αρκετά όμως με όλα αυτά. Δεν πεινάς; Λέω να πάμε για δείπνο σε ένα ωραίο ναπολιτάνικο εστιατόριο. Δεν είναι μακριά. Δέκα λεπτά περπάτημα από εδώ». Ο Vittorio Giardino φόρεσε την μπεζ καπαρντίνα του, κασκόλ, γάντια και το καπέλο του και βγήκε στον βρεγμένο δρόμο της Μπολόνια. Μπροστά στα μάτια μου, σαν σεκάνς από την «Ουγγρική Ραψωδία», ένας 78χρονος πια Μαξ Φρίντμαν περπατά γοργά. Τα κόμικς του Vittorio Giardino που κυκλοφορούν στα ελληνικά: ♦ Ουγγρική Ραψωδία Βαβέλ, Αθήνα 1990, μετάφραση Παυλίνα Καλλίδου. ♦ Η Πύλη της Ανατολής Jemma Press, Πειραιάς 2023, μετάφραση Γαβριήλ Τομπαλίδης. ♦ No Pasarán! Jemma Press, Πειραιάς 2022, μετάφραση Γαβριήλ Τομπαλίδης. ♦ No Pasarán! Rio de Sangre Jemma Press, Πειραιάς 2022, μετάφραση Γαβριήλ Τομπαλίδης. ♦ No Pasarán! Sin Ilusión Jemma Press, Πειραιάς, 2023, μετάφραση Γαβριήλ Τομπαλίδης. Και το σχετικό link...

Την Παρασκευή 12 Μαΐου 2023, στο πλαίσιο του φεστιβάλ κόμικς Comicdom Con Athens 2023, έγινε η απονομή των Ελληνικών Βραβείων Κόμικς στο αμφιθέατρο «Μιλτιάδης Έβερτ» της Τεχνόπολης Δήμου Αθηναίων. Ο θεσμός των Ελληνικών Βραβείων Κόμικς μετασχηματίζεται και εξελίσσεται διαρκώς αναδεικνύοντας μεταξύ άλλων τα οξυμένα αντανακλαστικά της Ελληνικής Ακαδημίας Κόμικς, η οποία έχει εμφανώς θέσει σε προτεραιότητα την εξωστρέφεια της ελληνικής παραγωγής κόμικς και την εγχώρια προώθηση της συγκεκριμένης μορφής τέχνης. Η βραδιά της απονομής, χορηγούμενη φέτος από το κατάστημα Comicstrip και παραδοσιακά τοποθετημένη στο πλαίσιο του μεγάλου φεστιβάλ Comicdom Con Athens, αποτέλεσε αδιαμφισβήτητα μία από τις πιο ενδιαφέρουσες εκδηλώσεις που έγιναν το προηγούμενο τριήμερο: φιλικός και κατάλληλα εξοπλισμένος χώρος με μαζική προσέλευση κόσμου, ζεστό και ευχάριστο κλίμα στο οποίο συνετέλεσε η ζωηρή παρουσίαση του κωμικού Δημήτρη Δούκογλου, οργάνωση και προετοιμασία των συμμετασχόντων, είναι μερικά από τα στοιχεία που έδωσαν στη βραδιά μια ξεχωριστή ποιότητα. Στον πυρήνα βρέθηκαν τα έργα που ξεχώρισαν σε μια ολοένα και αυξανόμενη ποσοτικά και ποιοτικά παραγωγή κόμικς στην Ελλάδα τη χρονιά που μας πέρασε. Νέο στοιχείο φέτος ήταν ο διαχωρισμός του βραβείου για το καλύτερο σενάριο στα δύο με τις νέες κατηγορίες να αφορούν διασκευασμένα και πρωτότυπα σενάρια – μια επιλογή η οποία αποτυπώνει πλέον την καθιερωμένη τάση δημιουργιών που εμπνέονται από κλασικά λογοτεχνικά έργα. Το βραβείο του καλύτερου κόμικς, αλλά και αυτό του πρωτότυπου σεναρίου, απέσπασε ο Θανάσης Πέτρου για το εξαιρετικό «1923: Εχθρική Πατρίδα» (Ίκαρος) με θέμα τη Μικρασιατική Καταστροφή και τις συνέπειές της. Καλύτερο διασκευασμένο σενάριο ψηφίστηκε η παραλλαγή του μύθου της γοργόνας, αδερφής του Μ. Αλεξάνδρου, που υπογράφει ο Δημήτρης Βανέλλης στη «Μοναξιά της Αβύσσου» (Jemma Press), με τον σχεδιαστή του έργου Νίκο Κούρτη να διακρίνεται για το καλύτερο εξώφυλλο. Καλύτερος σχεδιαστής για τη χρονιά που μας πέρασε αναδείχτηκε ο Αλέκος Παπαδάτος, ο οποίος επέστρεψε με το γκράφικ νόβελ «Αριστοτέλης» (Ίκαρος) σε κείμενα του Τάσου Αποστολίδη αποσπώντας και το βραβείο για την καλύτερη καλλιτεχνική επιμέλεια. Καλύτερη αυτοέκδοση ψηφίστηκε το «Kuro: Bakeneko» του Tasmar, στο οποίο πρωταγωνιστικό ρόλο ως «κακός» έχει ο Κυριάκος Μητσοτάκης, καλύτερη μεταφρασμένη έκδοση το «No Pasarán» (Jemma Press) του κορυφαίου Ιταλού δημιουργού Vittorio Giardino, όπως το απέδωσε στα ελληνικά ο Γαβριήλ Τομπαλίδης, και καλύτερο διαδικτυακό κόμικς – σε μια κατηγορία με δυστυχώς περιορισμένες συμμετοχές – οι «Μπαμπαδοϊστορίες» του Νικόλαου Στεφαδούρου. Το βραβείο κοινού απέσπασε το δημοφιλέστατο κατά τα φαινόμενα «Athens Dark» (Nerdula) των Ζήση Ρούμπου και Χρήστου Μαρτίνη, ενώ καλύτερος πρωτοεμφανιζόμενος ψηφίστηκε ο ταλαντούχος Γιώργος Γανίδης για την – υποψήφια και για καλύτερο εξώφυλλο – αυτοέκδοση «Θηρία». Για τελευταίο (και καλύτερο!) κρατήσαμε ένα βραβείο για το οποίο είμαστε ως μέσο περήφανοι, ενθουσιασμένοι και πλήρως υποκειμενικοί. Το «Λεξικό της Κρίσης», το οποίο διαβάζετε τα τελευταία οχτώ χρόνια στις σελίδες τού Καρέ Καρέ και φιλοτεχνούν διαδοχικά ανά εβδομάδα οι Γιάννης Αντωνόπουλος, Περικλής Κουλιφέτης, Γαβριήλ Παγώνης και Θανάσης Πέτρου, κέρδισε το βραβείο του καλύτερου ένθετου κόμικς για τη χρονιά που μας πέρασε. Στα επόμενα! Και το σχετικό link...

Η ελληνική σκηνή των κόμικς έχει τα δικά της βραβεία. Κι όμως, η ελληνική σκηνή των κόμικς έχει τα δικά της βραβεία σε περίπτωση που δεν το γνωρίζατε. Κάθε χρόνο, στα πλαίσια του Comicdom Con Athens, της μακροβιότερης γιορτής των κόμικς στην Αθήνα, κομίστες, εκδότες, σεναριογράφοι, δημοσιογράφοι και κάθε σχετικός με το metier συγκεντρώνονται για την τελετή απονομής της σημαντικότερης διάκρισης για δουλειές κόμικς που εκδόθηκαν στη χώρα μας. Ο θεσμός ξεκίνησε το 2005 και συνεχίζει δυναμικά εξελισσόμενος υπό την αιγίδα της Ελληνικής Ακαδημίας Κόμικς, τα μέλη της οποία ψηφίζουν τα καλύτερα κόμικς κάθε χρονιάς για να αναδείξουν τους νικητές. Φέτος η τελετή έλαβε χώρα στο αμφιθέατρο Μιλτιάδης Έβερτ στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων την Παρασκευή 12 Μαΐου με οικοδεσπότη τον κωμικό Δημήτρη Δούκογλου (φήμες λένε ότι του χρόνου θα αντικατασταθεί από ΑΙ ολόγραμμα του ίδιου). Η τελετή είναι ευτυχώς σύντομη, συνεπώς κανένας κομίστας δεν έσπασε τα πενάκια του, κανένας σεναριογράφος δεν έσπασε το πληκτρολόγιό του, κανένας εκδότης δεν έκαψε το στοκ στην αποθήκη του από την αγωνία. Από την άλλη, όπως με πληροφορούν, νύχια φαγώθηκαν... Στις δώδεκα κατηγορίες υποψηφιοτήτων αναδείχθηκαν νικητές εννέα κόμικς, με δύο από αυτά να παίρνουν σπίτι από δύο βραβεία έκαστο. Τα βραβεία του Καλύτερου Κόμικ και του Καλύτερου Σεναρίου κέρδισε το ιστορικό – ηθογραφικό κόμικς του Θανάση Πέτρου «1923 – Εχθρική Πατρίδα» (Εκδόσεις Ίκαρος). Πέρυσι γράφαμε στην Athens Voice γι’ αυτό το κόμικς: «Νομίζω ότι είναι το καλύτερο δείγμα σεναρίου που έχουμε δει από τον Πέτρου. Ένα σενάριο ζωντανό, γρήγορο και γεμάτο δράση. (...) Ο Πέτρου ξέρει πολύ καλά τα κόμικς ως μέσο, χειρίζεται τις σελίδες και τα πάνελ του με αριστοτεχνικό τρόπο, σε μια αφήγηση ταυτόχρονα ακριβή και λιτή. Ξεφεύγει από τα καρέ, περνά στο περιθώριο της σελίδας επιστρέφοντας και πάλι σ’ αυτά, δείχνοντάς μας πως ξέρει να πει Ιστορία σε πολύχρωμες σελίδες με καρέ». Τα βραβεία του Καλύτερου Σχεδίου και της Καλλιτεχνικής Επιμέλειας κέρδισε ο «Αριστοτέλης» των Τάσου Αποστολίδη (σενάριο) και Αλέκου Παπαδάτου (σχέδιο) (Εκδόσεις Ίκαρος). Για τη μεταφορά της ζωής του μεγαλύτερου στοχαστή όλων των εποχών σε κόμικς, η οποία μεταφράζεται ήδη σε επτά γλώσσες, γράφαμε ότι: «Με εντυπωσιακά πάνελ, συνδυασμό πεζού κειμένου και εικόνων, στακάτες προτάσεις (όπου η αφήγηση είναι δραματοποιημένη), με καρέ που υπηρετούν άριστα το μέσο και τις σελίδες γεμάτες με κάθε λογής τεχνικές εικονογραφικής απεικόνισης, ο “Αριστοτέλης”, των Τάσου Αποστολίδη και Αλέκου Παπαδάτου, είναι μία από τις πιο εκλεκτικές και σίγουρα καλύτερες ελληνικές κυκλοφορίες κόμικς των τελευταίων ετών. Ο χρωματισμός του κόμικς κατόρθωσε να ξεφύγει από το να το κάνει απλά ομορφότερο, συνεισφέροντας ουσιαστικά, καθώς με τα χρώματα που επιλέχθηκαν έγινε ευδιάκριτη η χρονική εναλλαγή της αφήγησης από τριτοπρόσωπη σε δραματοποιημένη». Δύο ακόμη βραβεία, αυτά του Καλύτερου Εξωφύλλου και του Καλύτερου Διασκευασμένου Σεναρίου απέσπασε «Η μοναξιά της Αβύσσου» των Δημήτρη Βανέλλη (σενάριο) και Νικόλα Κούρτη (σχέδιο) (Εκδόσεις Jemma Press). Στη «Μοναξιά της Αβύσσου» οι δύο δημιουργοί αφηγούνται μια ιστορία τρόμου βασισμένη σ’ έναν από τους γνωστότερους θρύλους της ελληνικής λαογραφίας, αυτόν της γοργόνας αδελφής του βασιλιά Αλέξανδρου, που ρωτά τους ναυτικούς αν ζει ο αδελφός της. Με αφετηρία αυτόν τον θρύλο, ο Δημήτρης Βανέλλης διασκευάζει το διήγημά του «Γοργόνα» και με τον Νικόλα Κούρτη το μετατρέπει σε ένα κόμικς απόκοσμου τρόμου. Καλύτερη Μεταφρασμένη Έκδοση αναδείχθηκε το «No Pasarán» του ζωντανού θρύλου των ευρωπαϊκών κόμικς Ιταλού Vittorio Giardino (εκδόσεις Jemma Press). Η μετάφραση έγινε από τον Γαβριήλ Τομπαλίδη και η μεταφραστική επιμέλεια από τον Γιάννη Μιχαηλίδη. Εξ αφορμής της κυκλοφορίας, πέρυσι, του πρώτου μέρους της ομώνυμης τριλογίας με ήρωα τον κατάσκοπο Μαξ Φρίντμαν και τοποθετημένο στον Ισπανικό Εμφύλιο λίγο καιρό πριν το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο «μαέστρο» των ιταλικής σκηνής και ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της λεγόμενης καθαρής γραμμής (ligne claire) στα κόμικς μίλησε στην Athens Voice και σχεδίασε το εξώφυλλο του τεύχους 824. ● Καλύτερος Πρωτοεμφανιζόμενος αναδείχθηκε ο Γιώργος Γανίδης με τα «Θηρία» του ● Το βραβείο για την Καλύτερη Αυτοέκδοση κέρδισαν οι Tasmar – Kuro για το «Βakeneko» ● Καλύτερο Διαδικτυακό Κόμικ ο Νικόλας Στεφαδούρος με τις «Μπαμπαδοϊστορίες» του (κυκλοφορούν επίσης από τις εκδόσεις Μικρός Ήρως) ● Με το βραβείο για το Καλύτερο Ένθετο βραβεύθηκαν οι: Γιάννης Αντωνόπουλος (John Antono), Περικλής Κουλιφέτης, Γαβριήλ Παγώνης, Θανάσης Πέτρου για «Το Λεξικό της Κρίσης» που φιλοξενείται στο Καρέ-Καρέ της Εφημερίδας των Συντακτών ● Το Βραβείο Κοινού κέρδισαν οι Ζήσης Ρούμπος (ναι, ο ηθοποιός) και Χρήστος Μαρτίνης για το «Athens Dark» (Εκδόσεις Nerdula) Αυτά για φέτος και ανυπομονούμε ήδη για την απονομή του 2024. Αν κρίνω από τις δουλειές που έχουν κυκλοφορήσει ήδη φέτος, θα έχει μεγάλο ενδιαφέρον. Νικόλας Κούρτης, Δημήτρης Βανέλλης Θανάσης Πέτρου, Νίκος Αργύρης (εκδότης Ικάρου) και Αλέκος Παπαδάτος Και το σχετικό link...

Vittorio Giardino: Ο ιταλός κομίστας, με αφορμή την κυκλοφορία του νέου του κόμικ «No Pasarán» (Jemma Press), μιλάει στην ATHENS VOICE εφ' όλης της ύλης. Στην περίπτωση του Vittorio Giardino δεν χρειάζεται καν να αναφερθούν τα πολλά και διαφορετικά βραβεία που έχει κερδίσει, στην Ιταλία, στη Γαλλία ή στις ΗΠΑ, ούτε το γεγονός πως είναι ένας από τους πιο πολυδημοσιευμένους Ιταλούς κομίστες. Και αυτό γιατί ο Ιταλός δημιουργός, γεννημένος στην Μπολόνια, είναι ακόμα και τώρα, στα 75 του χρόνια, ένας ζωντανός θρύλος των ευρωπαϊκών κόμικς. Με σπουδές σε εντελώς άσχετο με τα κόμικς αντικείμενο, εγκατέλειψε σε αρκετά μεγάλη ηλικία την καριέρα του τεχνικού ηλεκτρονικών υπολογιστών και αφοσιώθηκε στο σχέδιο και στα καρέ. Με πολλή δουλειά και συστηματική έρευνα έγινε σύντομα ένας από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της λεγόμενης «καθαρής γραμμής». Με επιρροές από τους Hergé και Jacobs, αλλά συγχρόνως με ένα εντελώς προσωπικό στιλ, ο Giardino αποδίδει τεράστια σημασία στην ακρίβεια και στη λεπτομέρεια ενώ τον διακρίνει και μια σχεδόν εμμονική προσκόλληση στην ιστορική τεκμηρίωση και στην απόλυτα οργανωμένη κατασκευή της πλοκής. Επηρεασμένος λογοτεχνικά από συγγραφείς όπως ο Τζον Λε Καρέ ή ο Ντάσιελ Χάμετ στα πιο hard boiled στοιχεία του, δημιούργησε από αστυνομικά και κατασκοπευτικά μέχρι κόμικς ακραίου ερωτισμού – στην Ελλάδα τον μάθαμε από το κορυφαίο κόμικ του «Ουγγρική Ραψωδία» (εκδόσεις Βαβέλ, 1990, μετάφραση Παυλίνα Καλλίδου). Είχαμε τη χαρά να μιλήσουμε μαζί του με αφορμή την κυκλοφορία του «No Pasarán» (Jemma Press, 2022, μετάφραση Γαβριήλ Τομπαλίδης), πρώτο μέρος της ομώνυμης τριλογίας με ήρωα τον κατάσκοπο Μαξ Φρίντμαν και τοποθετημένο στον Ισπανικό εμφύλιο, λίγο καιρό πριν το ξέσπασμα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου. Οι ερωτήσεις μας έγιναν στα γαλλικά, οι απαντήσεις δόθηκαν στα ιταλικά και η ακρίβεια των απαντήσεών του αποδεικνύει γιατί ο Vittorio Giardino είναι ένας από τους πιο εκλεπτυσμένους Ιταλούς κομίστες. Το εξώφυλλο του «No Pasarán» (Jemma Press, 2022, μετάφραση Γαβριήλ Τομπαλίδης) Πώς θέλετε να αποκαλείστε ως καλλιτέχνης; Στην Ιταλία τα τελευταία χρόνια με ονομάζουν συχνά «μαέστρο». Συνήθιζα να λέω πως δεν είμαι «μαέστρος», αλλά ένας αναγνώστης με ρώτησε: «Και τότε πώς να σας αποκαλώ;». Ξανασκέφτηκα την περίοδο που ήμουν μηχανικός και οι άλλοι με φώναζαν «μηχανικέ μου» και αντιλήφθηκα πως εκείνος ο αναγνώστης είχε δίκιο. Από τότε, ό,τι τίτλο και να μου δίνουν είναι εντάξει. Γιατί επιλέξατε τα κόμικς ως μέσο για να εκφραστείτε; Ειλικρινά δεν ξέρω. Ίσως γιατί από μικρός αγαπούσα το να σχεδιάζω και να σκαρφίζομαι ιστορίες. Ή ίσως να είναι σωστό ένα ρητό που λέει: «Αν σου αρέσει να σχεδιάζεις αλλά δεν είσαι και πολύ καλός, κι αν σου αρέσει να γράφεις αλλά δεν είσαι και τόσο καλός, τότε είσαι ιδανικός για να κάνεις κόμικς». Πώς δημιουργείτε τους χαρακτήρες σας; Ποια είναι η μέθοδός σας; Ο Σαμ Πέτζο ήταν ο πρώτος μου χαρακτήρας και προέρχεται από την αγάπη μου για τις ταινίες και ειδικά για τα αμερικανικά αστυνομικά φιλμ του ’30 και του ’40. Προσθέτοντας λίγη ειρωνεία και τοποθετώντας τον στην ιταλική πραγματικότητα όλα γίνονται αυτομάτως πιο αυθεντικά. Η ιταλική χωροθέτηση είναι εξαιρετικά πρωτότυπη. Ο Μαξ Φρίντμαν είναι ένας πιο ώριμος χαρακτήρας, που τον φαντάστηκα ως πρωταγωνιστή και παρατηρητή σημαντικών ιστορικών γεγονότων στο τέλος του ’30. Ο Τζόνας Φινκ είναι από ένα κόμικς που αφηγείται το πολιτικό και πολιτιστικό κλίμα των σοσιαλιστικών χωρών σε φάσμα σχεδόν 50 ετών, όπου οι χαρακτήρες γερνούν με το πέρασμα του χρόνου. Η Λιτλ Έγκο γεννήθηκε από την ανάγκη αφηγήσεων λιγότερο απαιτητικών και πιο διασκεδαστικών, και από την επιθυμία μου να αποτίσω φόρο τιμής στον Γουίνσορ Μακ Κέι και τον Λιτλ Νέμο του. Πώς αποφασίσατε να εγκαταλείψετε την καριέρα σας ως μηχανικός υπολογιστών σε μια – όχι και τόσο – νεαρή ηλικία και να κυνηγήσετε μια καριέρα στη βιομηχανία των κόμικς; Οι αιτίες ήταν πολλές. Η κυριότερη πως το σχέδιο για μένα δεν είναι μόνο ένα αληθινό πάθος αλλά περισσότερο ένα βίτσιο το οποίο δεν μπορώ να στερηθώ. Ακόμα και όταν δούλευα ως μηχανικός, τον ελεύθερο χρόνο μου σχεδίαζα. Αλλά ο ελεύθερος χρόνος ήταν ελάχιστος και δεν μου έφτανε. Στο τέλος αποφάσισα πως ήθελα να αφιερωθώ στο σχέδιο ολοκληρωτικά. Έφτασα σ’ αυτή την απόφαση στα 31 μου. Δεν παρακολούθησα ποτέ σχολές σχεδίου και δεν είχα καθόλου υπόψη μου το επαγγελματικό περιβάλλον των καλλιτεχνών. Αυτό ήταν μεγάλη τύχη, γιατί αν ήξερα πόσο δύσκολο είναι να κερδίσεις τα προς το ζην με τα κόμικς πιθανότατα θα είχα εγκαταλείψει αμέσως την ιδέα. Χάρη στην άγνοιά μου και με πολλή τύχη, μετά από 45 χρόνια μπορώ ακόμα να κάνω τη δουλειά που αγαπώ. Έχετε δημιουργήσει τόσο αστυνομικά και πιο περίπλοκα κατασκοπικά κόμικς όσο ερωτικές ιστορίες ενηλίκων. Ποια είναι η μεγαλύτερη πρόκληση στο να σχεδιάζετε τόσο διαφορετικά είδη; Η πιο απλή απάντηση είναι ότι μ’ αρέσει πολύ να σχεδιάζω γυναικείες φιγούρες. Το κάνω και στις αστυνομικές ιστορίες και στις κατασκοπευτικές, αλλά στο «Λιτλ Έγκο» υπάρχουν γυναίκες σε όλες τις σελίδες. Έπειτα, να προσθέσω πως οι ιστορίες της Λιτλ Έγκο είναι πιο «ελαφριές». Άλλωστε και στη ζωή όπως και στην τέχνη χρειάζεται και κάτι ανάλαφρο, πρέπει να δίνεις χώρο και στην ελαφρότητα, όπως έλεγε περίπου και ο Ίταλο Καλβίνο. Αποδίδετε μεγάλη σημασία στην ακρίβεια της απεικόνισης της χρονικής περιόδου στην οποία εκτυλίσσεται η πλοκή: στην αρχιτεκτονική, στο κλίμα, στα αντικείμενα στα ρούχα. Ερευνάτε απλώς την περίοδο ή ταξιδεύετε κιόλας στα μέρη που απεικονίζετε στο χαρτί; Έχω ταξιδέψει σ’ όλα τα μέρη που εκτυλίσσονται οι ιστορίες μου. Τα μέρη που επέλεξα μού είχαν προσφέρει δυνατές συγκινήσεις, και μόνο μετά από χρόνια μετουσιώθηκαν σε κόμικς. Φυσικά για τα κόμικς που αναφέρονται στο παρελθόν, όπως ο Τζόνας Φινκ ή ο Μαξ Φρίντμαν, έκανα έρευνες για να σεβαστώ την εποχή που διαδραματίζονται, έρευνες στους χώρους και το αστικό περιβάλλον, σε ρούχα, αντικείμενα κ.λ.π. Οι έρευνες αυτές είχαν πολύ ενδιαφέρον για εμένα αλλά συχνά είναι πολύ απαιτητικές και χρονοβόρες. Ακόμα και αυτή ωστόσο, είναι μια παράμετρος της δουλειάς που με παθιάζει. Στον πρόλογο του «No Pasarán» λέτε ότι δεν υπάρχει ευρωπαϊκή χώρα που να μην έχει κάνει κάτι στην ιστορία της για το οποίο να ντρέπεται. Ιστορικές στιγμές τις οποίες τα κράτη θα προτιμούσαν να ξεχάσουμε. Κατά πόσο πιστεύετε η ιστορία διδάσκεται επαρκώς σήμερα, ότι γνωρίζουμε το παρελθόν ώστε να πορευόμαστε στο μέλλον με μεγαλύτερη σιγουριά; Σκέφτομαι πως μπορούμε να γνωρίζουμε καλύτερα το παρελθόν απ’ ότι το παρόν χάρη στις έρευνες των ιστορικών. Οι ιστορικοί μπορούν να συμβουλεύονται αρχεία που για τους σύγχρονους είναι απόρρητα, οπότε γι’ αυτούς που θέλουν να ξέρουν υπάρχουν πολλές δυνατότητες και προοπτικές. Πιστεύω πως η γνώση της Ιστορίας, αν και συχνά πολύ ελλιπής, είναι πολύ σημαντική για να κατανοήσουμε αυτό που συμβαίνει σήμερα. Δυστυχώς, όπως αποδεικνύεται και στις μέρες μας, η ιστορία δεν φαίνεται να διδάσκει πολύ. Από πού αντλείτε έμπνευση για τα θέματά σας; Οι ιδέες που γεννούν τα βιβλία μου πηγάζουν πάντα από δυνατές συγκινήσεις. Συχνά αυτές οι συγκινήσεις γεννιούνται από τα ιστορικά γεγονότα. Για παράδειγμα από την πτώση του τείχους στο Βερολίνο εμπνεύστηκα τον Τζόνας Φινκ, ενώ ο πόλεμος στη Βοσνία με οδήγησε στο «No Pasarán» και τον εμφύλιο της Ισπανίας. Φυσικά οι ιδέες πηγάζουν και από συγκινήσεις της ιδιωτικής μου ζωής που όμως δεν μετασχηματίστηκαν ποτέ σε αυτοβιογραφικό αφήγημα. Πώς νιώθετε όταν εκφράζετε προσωπικές σας ιδέες ή πολιτικές απόψεις στο χαρτί και με τη συνακόλουθη επιτυχία τους; Όταν δουλεύω ένα βιβλίο δεν σκέφτομαι ποτέ τους αναγνώστες, ή μάλλον σκέφτομαι έναν μοναδικό αναγνώστη που δεν είναι άλλος από τον εαυτό μου. Κανονικά δημιουργώ ένα βιβλίο που θα μου άρεσε να διαβάσω. Αν αυτό το βιβλίο το είχε κάνει κάποιος άλλος θα ήμουν το ίδιο ευχαριστημένος και θα γλίτωνα και τον κόπο. Για κάθε βιβλίο ξέρω πως με περιμένουν τουλάχιστον δύο με τρία χρόνια δουλειάς. Γι’ αυτό θέλω να επιλέγω προσεκτικά τα θέματά μου. Όσο για τους αναγνώστες, μπορώ μόνο να ελπίζω ότι αυτά τα θέματα ενδιαφέρουν και άλλους εκτός από εμένα. Ποτέ δεν έκανα ωστόσο ένα βιβλίο για να έχω επιτυχία, ίσως και γιατί δεν θα ήξερα πώς να το κάνω, αλλά πάντα έκανα βιβλία που προσφέρονται για ανάγνωση. Ποιες είναι οι μεγαλύτερες επιρροές σας στα κόμικς; Οι δημιουργοί κόμικς που με επηρέασαν είναι πάρα πολλοί και η λίστα θα ήταν μακροσκελής. Οπότε θα αναφέρω μόνο τους βασικούς. Στην παιδική μου ηλικία έμαθα να διαβάζω με τις ιστορίες του Ντόναλντ Ντακ (Carl Barks) και με εκείνες του Floyd Gottfredson (Μίκυ Μάους) και δεν τις ξέχασα ποτέ. Στα νιάτα μου (τα χρόνια του πανεπιστημίου) ανακάλυψα τον Κόρτο Μαλτέζε του Hugo Pratt. Δεν ισχυρίζομαι πως αυτοί οι δημιουργοί είναι οι πιο σημαντικοί στην ιστορία των κόμικς, αλλά είναι αυτοί που άφησαν το πιο βαθύ και ανεξίτηλο σημάδι σε μένα. Ποια είναι τα πιο αστεία, χαρούμενα, δύσκολα και λυπηρά περιστατικά που σας έχουν συμβεί στην καριέρα σας μέχρι σήμερα; Θα χρειαζόταν ένα ολόκληρο βιβλίο για να διηγηθώ τα σημαντικότερα επεισόδια που συνδέονται με τη δουλειά μου όλα αυτά τα χρόνια. Θα αναφέρω όμως ένα. Το πρώτο σημαντικό βραβείο που πήρα ήταν το Yellow Kid το 1982 στο Φεστιβάλ της Λούκα για το καλύτερο κόμικς της χρονιάς, την «Ουγγρική Ραψωδία» (σ.σ. εκδ. Βαβέλ, 1990, μτφ. Παυλίνα Καλλίδου). Εκείνη την εποχή είχα συμπληρώσει μόλις 3 χρόνια δημοσιεύσεων και αυτό ήταν το πρώτο μου έγχρωμο βιβλίο. Η τελετή απονομής των βραβείων έγινε στο θέατρο του Τζίλιο, ένα θέατρο όπερας με πάλκα, θεωρεία και εξώστες. Η επιτροπή, που αποτελείτο μεταξύ άλλων από τον Hugo Pratt και τον Alberto Breccia, καθόταν στη σκηνή. Εγώ ήμουν τόσο σίγουρος πως δεν θα ήμουν μεταξύ των βραβευθέντων που είχα κάτσει στις τελευταίες θέσεις του τελευταίου εξώστη, στο πιο μακρινό σημείο από τη σκηνή τρία πατώματα πιο ψηλά. Όταν λοιπόν άκουσα να βραβεύουν το βιβλίο μου κατέβηκα τρέχοντας τις σκάλες και διέσχισα όλη την πλατεία μέχρι να ανέβω στη σκηνή. Μου έδωσε το βραβείο ο Ούγκο Πρατ και όλα τα μέλη της επιτροπής μού έσφιξαν το χέρι. Το κοινό (επαγγελματίες του χώρου των κόμικς) χειροκροτούσε. Όλο αυτό μου το διηγήθηκαν και υπάρχουν και τα φωτογραφικά ντοκουμέντα, όμως η τελευταία ανάμνηση που έχω από εκείνη τη βραδιά ήταν η στιγμή που άκουσα «Το καλύτερο βιβλίο για το 1982 είναι η “Ουγγρική Ραψωδία”». Τα υπόλοιπα συνέβησαν σ’ ένα είδος υπνοβασίας και στη μνήμη μου δεν άφησαν κανένα ίχνος. Αφήνω στην κρίση σας αν αυτό είναι ένα επεισόδιο αστείο, χαρούμενο, δύσκολο ή λυπηρό… Ποιες είναι οι σκέψεις σας αναφορικά με την κατάσταση στην ήπειρό μας σήμερα, με αυτόν τον φρικτό πόλεμο στην Ουκρανία; Δεν ξέρω ακριβώς τι συμβαίνει στην Ουκρανία, ούτε γιατί. Μπορώ μονάχα να το φανταστώ. Ανέκαθεν προσπαθώ να μπω στη θέση των άλλων, όλων των άλλων, συμπεριλαμβάνοντας ακόμα και αυτούς με τους οποίους δεν συμφωνώ: ακόμα και αυτό αποτελεί μέρος της δουλειάς μου. Έτσι, φαντάζομαι πως ανάμεσα στους Ρώσους στρατιώτες υπάρχουν πολλοί νέοι, ίσως 20χρονοι, που ίσως περίμεναν να τους υποδεχθούν σαν απελευθερωτές. Πόσο πρέπει να έμειναν έκπληκτοι από την αντίδραση των Ουκρανών συνομηλίκων τους;! Το ’68 μια άλλη εισβολή ρωσική, εκείνη της Πράγας, δεν τελείωσε με ένα λουτρό αίματος μόνο γιατί η κυβέρνηση της Τσεχοσλοβακίας διέταξε να μην υπάρξει αντίσταση. Αλλά οι πολίτες, σκαρφαλωμένοι πάνω στα εχθρικά τανκς ρωτούσαν τους Ρώσους στρατιώτες «Pochemu», που σημαίνει «Γιατί;» Σήμερα, όπως τότε, η ερώτηση παραμένει ίδια: «Γιατί;». Έχετε ταξιδέψει στην Ελλάδα; Έχετε αναμνήσεις; Έχω έρθει στην Ελλάδα πολλές φορές στο παρελθόν, δυστυχώς δεν ξαναγύρισα εδώ και πάρα πολλά χρόνια. Έχω πάει όμως στις ακτές του Ιονίου, στην Πελοπόννησο, στις Κυκλάδες, στη Θράκη, στη Χαλκιδική και στην Αθήνα, Πάτρα, Θεσσαλονίκη, Κόρινθο, Καβάλα, Μυκήνες, Ολυμπία, Δελφοί, Δήλος… Αγαπώ την Ελλάδα και κυρίως τους κατοίκους της. Πάντα με συγκινούν οι ιταλικές λέξεις που λέτε ελληνοποιημένα εσείς οι Έλληνες: «ούνα φάτσα ούνα ράτσα», που εμείς οι Ιταλοί δεν τις αξίζουμε αν σκεφτώ τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Δεν θα υπήρχε η Δύση χωρίς την Ελλάδα, δεν θα υπήρχε λογοτεχνία χωρίς τον Όμηρο. Είναι μεγάλη μας τιμή που σχεδιάσατε το σημερινό μας εξώφυλλο. Πείτε μας δυο λόγια για το εξώφυλλο που σχεδιάσατε για την Athens Voice. Η εικόνα του εξωφύλλου γεννήθηκε από την ανάμνηση ενός καλοκαιριού στην Τορώνη της Χαλκιδικής, όπου το ντους ήταν υπαίθριο ακριβώς όπως στο σχέδιο. Και το σχετικό link...