Αναζήτηση στην Κοινότητα

«Μπορείς να την “ταΐσεις” με έργα ενός δημιουργού, να της δώσεις την οδηγία “φτιάξε κάτι σαν αυτό” και να πουλήσεις το αποτέλεσμα σαν δικό σου», λέει ο κομίστας Γιάννης Ρουμπούλιας. Tο εξώφυλλο του λευκώματος «Hallowitches» του Ηλία Χατζούδη. Δεξιά, παρόμοιο σχέδιο δημιουργημένο με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης. Άνοιξε την επαγγελματική του σελίδα στο Facebook για τον συνηθισμένο λόγο. Ένας κομίστας, εξάλλου, παρουσιάζει τη δουλειά του και δικτυώνεται μέσω της τεχνολογίας. Εκείνη την ημέρα ωστόσο, ο Ηλίας Χατζούδης «δικτυώθηκε» με κάτι άλλο: συνάδελφοί του στην Αμερική, όπου και ο ίδιος ζει και εργάζεται, του κοινοποιούσαν ένα σχέδιο – ένα pinup girl – το οποίο είχε δημιουργηθεί με τη βοήθεια της τεχνητής νοημοσύνης και έμοιαζε πολύ με ένα δικό του. Τον ρωτούσαν αν το γνώριζε· η απάντηση ήταν αρνητική. Ο Ηλίας έκανε μια ανάρτηση με τις δύο εικόνες, όπου σημείωνε: «Τι είναι τέχνη για μένα; Όταν σχεδιάζω, νιώθω χαρά, έχω μια δημιουργική ενέργεια και την ικανοποίηση ότι έφτιαξα κάτι από την αρχή μέχρι το τέλος». Του έχει ξανασυμβεί, λέει στην «Κ». Δεν τον φοβίζει ακόμη επαγγελματικά – έχει το κοινό του. «Ήθελα ωστόσο να απευθυνθώ στους νέους καλλιτέχνες που τώρα ξεκινούν, ώστε να καταλάβουν ότι η τεχνητή νοημοσύνη δεν είναι άλλο ένα εργαλείο, όπως το Photoshop. Δεν σχεδιάζει, αλλά κλέβει εκατομμύρια εικόνες που έχουν σχεδιαστεί ήδη και δημιουργεί μια νέα, ψεύτικη. Ο άνθρωπος που το κάνει αυτό θα μπορούσε να είναι και κάποιος που δεν ξέρει να σχεδιάζει. Δεν είναι όμως καλλιτέχνης». Πώς ακριβώς λειτουργεί; «Υπάρχουν διάφορα applications», εξηγεί ο κομίστας Γιάννης Ρουμπούλιας. «Το πρώτο ήταν το Midjourney, ενώ πλέον υπάρχει το Stable Diffusion και άλλα. Επειδή το νομοθετικό πλαίσιο είναι ανύπαρκτο, μια τέτοια εφαρμογή μπορεί να “ρουφάει” οτιδήποτε κυκλοφορεί ελεύθερα στο Ιντερνετ. Μπορείς να την “ταΐσεις” με έργα ενός δημιουργού, να της δώσεις την οδηγία “φτιάξε κάτι σαν αυτό” και να πουλήσεις το αποτέλεσμα σαν δικό σου. Το σχέδιο του συναδέλφου που αντιγράφηκε, αναπαράχθηκε με την ίδια θεματολογία και κίνηση, αλλά είχε απλώς διαφορετικό χρώμα. Και υπάρχουν εταιρείες που έχουν απολύσει εικονογράφους στα μισά μιας δουλειάς επειδή μπορούσαν να δώσουν στο πρόγραμμα AI τα χαρακτηριστικά τους και έτσι να έχουν μηδενικό κόστος εικονογράφησης». Το ζήτημα έχει θορυβήσει την εγχώρια κοινότητα. Το φεστιβάλ Comicdom CΟΝ που θα πραγματοποιηθεί στην Τεχνόπολη στις 17-19 Μαΐου, ανακοίνωσε ότι απαγορεύει στη διοργάνωσή του τη χρήση, αναπαραγωγή και πώληση έργων κόμικς που έχουν παραχθεί μέσω τεχνητής νοημοσύνης. «Πήραμε αυτή την απόφαση ώστε να στηρίξουμε τον κόπο των καλλιτεχνών και να μη συμβάλουμε στη δημιουργία μιας δυστοπικής αγοράς, στην οποία έργα που έχουν προκύψει από το πάτημα ενός κουμπιού θα πωλούνται δίπλα σε έργα επαγγελματιών που έχουν μοχθήσει για να κατακτήσουν τις δεξιότητές τους», λέει στην «Κ» ο Ηλίας Κατιρτζιγιανόγλου, διευθυντής προγράμματος του Comicdom CON. Ο Γιάννης Ρουμπούλιας υπογραμμίζει ότι ο κομίστας «έχει δουλέψει είκοσι χρόνια και βάλε για να κάνει το στυλ του χαρακτηριστικό», ενώ το μηχάνημα απλώς προσομοιάζει σε έναν καλλιτέχνη. Ο Ηλίας Κατιρτζιγιανόγλου εξηγεί ότι οι εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης βασίζονται και σε «μείξη προϋπαρχόντων έργων» από καλλιτέχνες που δεν έχουν συναινέσει απαραίτητα στη χρήση τους. «Τέτοια προγράμματα», προσθέτει ο Λεωκράτης Ανεμοδουράς, πρόεδρος της Ελληνικής Ακαδημίας Κόμικς και επικεφαλής των εκδόσεων Μικρός Ήρως, «σαρώνουν ολόκληρο το Διαδίκτυο, παίρνουν σκιτσογραφικά στοιχεία διαφόρων δημιουργών και μέσα σε δευτερόλεπτα παρουσιάζουν ένα καλλιτεχνικό συνονθύλευμα, που ενώ ως αποτέλεσμα είναι άρτιο, στο έμπειρο μάτι φαίνεται ότι είναι ΑΙ». Ο κομίστας Στιβ Στιβακτής δεν αρνείται την ηθική χρήση της τεχνητής νοημοσύνης: «Αν υπήρχε μια βάση δεδομένων με έργα καλλιτεχνών που θα είχαν συναινέσει και πληρωθεί για κάτι τέτοιο, θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν από τον μέσο χρήστη», εξηγεί. Ο κ. Ανεμοδουράς θυμίζει ότι και το Photoshop είχε προκαλέσει παρόμοιες συζητήσεις, όμως καθιερώθηκε, κυρίως γιατί απαιτεί δουλειά. «Θα μπορούσε να οριστεί ένα πλαίσιο όπου η τεχνητή νοημοσύνη θα χρησιμοποιείται ελάχιστα για να εξυπηρετήσει ή να βελτιώσει κάποιες διαδικασίες, χωρίς να πλήττει το κομμάτι της δημιουργίας και να χάνονται δουλειές», σημειώνει. Και ο Ηλίας Κατιρτζιγιανόγλου εκτιμά ότι η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να καταστεί «βοηθητικό εργαλείο», θεωρεί όμως επιτακτική την ανάγκη για νομοθετικές ρυθμίσεις που θα προστατεύουν την πνευματική ιδιοκτησία και την πρωτογενή δημιουργία. «Κι επειδή», καταλήγει, «οι εφαρμογές ΑΙ θα βρίσκουν πιθανότατα τρόπους να προσαρμόζονται “στο γράμμα του νόμου”, θα πρέπει το ζήτημα να παρακολουθείται στενά». Και το σχετικό link...

Αν δεν γνωρίζεις ότι τα σχέδια έχουν παραχθεί από φωνητικές εντολές, είναι αδύνατο να το φανταστείς. Η σειρά κόμικς «The Bestiary Chronicles» της εταιρείας Campfire Comics διαφημίζεται εδώ και μερικούς μήνες ως η πρώτη που είναι αποκλειστικά σχεδιασμένη από πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης. Το σενάριο υπογράφει ο Steve Coulson ενώ τα σχέδια έγιναν από την εφαρμογή τεχνητής νοημοσύνης Midjourney με την καθοδήγηση του Coulson. Το αποτέλεσμα είναι πράγματι ενδιαφέρον. Αν δεν γνωρίζεις ότι τα σχέδια έχουν παραχθεί από φωνητικές εντολές, είναι αδύνατο να το φανταστείς. Αποτελεί όμως κάτι τέτοιο αφορμή για πανηγυρισμούς περί των θαυμάτων της τεχνολογικής προόδου και της δυνητικής μετατροπής του καθενός μας σε καλλιτέχνη ή καμπανάκι κινδύνου για την απώλεια της καλλιτεχνικής αυτονομίας, της έμπνευσης, του ταλέντου; Τίποτα από τα δύο. Πρόκειται για ερωτήματα σε λάθος κατεύθυνση. Τα ουσιώδη ερωτήματα που θέτει η εισβολή της τεχνητής νοημοσύνης στη διαδικασία της καλλιτεχνικής παραγωγής είναι παρόμοια με αυτά της εισαγωγής του ChatGPT στις ζωές μας, όπως και λίγο παλαιότερα με την «ευκολία» εύρεσης πηγών και πληροφοριών μέσω μηχανών αναζήτησης κ.ο.κ. Και είναι δύο ερωτήματα τα οποία, αν και διατυπώνονται από διαφορετική αφετηρία, πρέπει να βρουν απαντήσεις. Το πρώτο είναι το ερώτημα του σκεπτικιστή και καχύποπτου και αφορά τον έλεγχο της, προς το παρόν ψευδώς αποκαλούμενης, τεχνητής νοημοσύνης. Ποιος την προγραμματίζει, με ποιες πληροφορίες μάς εφοδιάζει, πώς επιλέγει τι θα μας προωθήσει και τι θα αποκρύψει, σε ποιες γνώσεις, τεχνοτροπίες, ειδήσεις και απόψεις μάς επιτρέπεται η πρόσβαση; Και το δεύτερο είναι το ερώτημα του αντιναρκισσιστή. Αν τα προγράμματα τεχνητής νοημοσύνης είναι (ή γίνουν) εντέλει τόσο έξυπνα, μήπως κινδυνεύουμε από το να μας πλημμυρίσουν με ό,τι ακριβώς μας ικανοποιεί στερώντας μας ό,τι μας είναι δυσάρεστο αλλά απαραίτητο; Μήπως απλώς θα παίζουν τον ρόλο της αυτοεπιβεβαίωσής μας, τονίζοντας τη φιλαυτία μας χωρίς να το καταλαβαίνουμε και παρουσιάζοντάς μας έναν κόσμο βολικό και ταιριαστό μόνο στις δικές μας προσλαμβάνουσες και ερμηνείες; Μήπως έτσι οδηγούμαστε σε έναν αντιδιαλεκτικό κόσμο διαρκών και φιλάρεσκων αυταπατών όπου όσοι ελέγχουν την τεχνητή νοημοσύνη θα μας προωθούν ό,τι εξυπηρετεί τα συμφέροντά τους με τρόπο που θα μας κάνει όλο και πιο βέβαιους για την ορθότητα των περί του κόσμου ερμηνειών μας; Το παιχνίδι έχει ήδη ξεκινήσει χωρίς κανείς από τους παίκτες να γνωρίζει τους κανόνες. Και το σχετικό link...