Αναζήτηση στην Κοινότητα

Για τον Ρέι Μπράντμπερι, τους ανθρώπους-βιβλία και τα μυθιστορήματα που γίνονται κόμικς. Ξεφυλλίζω την κομίστικη εκδοχή, διά χειρός Τιμ Χάμιλτον, του κλασικού δυστοπικού έπους Φαρενάιτ 451 του Ρέι Μπράντμπερι (1920-2012). Την ιστορία του Γκάι Μόνταγκ, που η δουλειά του είναι να καίει βιβλία. Σας ακούω να το λέτε και ακούω και τον εαυτό μου να λέει το ίδιο: άλλη μία μεταφορά ενός διάσημου μυθιστορήματος σε κόμικ. Ναι, ίσως έχει παραγίνει, αλλά πρώτον, η συγκεκριμένη δεν είναι καινούργια (ο Μπράντμπερι ζούσε ακόμα όταν κυκλοφόρησε) και δεύτερον, είναι μία από τις καλύτερες που έχουν πέσει στα χέρια μου. Και μόνο αυτός ο απαλός χρωματισμός (που διακόπτεται κάθε τόσο από τις φλόγες) είναι σαν να μεταφέρει την ψυχή του βιβλίου, όλους τους φόβους του συγγραφέα, όλη την πίκρα. Ωστόσο ναι, είναι άλλη μία μεταφορά ενός λογοτεχνικού έργου σε κόμικ – τα τελευταία χρόνια έχουν κυκλοφορήσει στην Ελλάδα δεκάδες, προσφέροντας μια νέα εκδοχή σε κλασικά κείμενα, ελληνικά και μεταφρασμένα. Δεν είναι όλα καλά. Αλλά κυρίως δεν ισχύει, νομίζω, αυτό που ακούω συχνά και από κομίστες και από εκδότες, ότι δηλαδή αυτός είναι ένας τρόπος η νέα γενιά να έρθει κοντά στη λογοτεχνία. Αυτός είναι ένας θαυμάσιος τρόπος να έρθει οποιαδήποτε γενιά κοντά στα κόμικς. Η όμορφη έκδοση που κρατάω στα χέρια μου δεν υποκαθιστά το μυθιστόρημα του Μπράντμπερι (το ίδιο προφανώς ισχύει και με τις αμέτρητες κινηματογραφικές και τηλεοπτικές μεταφορές των λογοτεχνικών έργων) και θέλω να πιστεύω πως απευθύνεται σε όλους όσοι αγαπήσαμε κάποτε το βιβλίο. Επειδή θέλουμε να δούμε με τα μάτια μας τον Μόνταγκ να γνωρίζει την Κλάρις, πώς ξυπνάει μέσα του η ζωή και η αντίσταση, πώς ζωντανεύουν οι άνθρωποι-βιβλία. Οι οποίοι ζωντανεύουν εξαιρετικά, παρεμπιπτόντως, όταν εμφανίζονται στις τελευταίες σελίδες. Αυτοί οι νομάδες επαναστάτες που ζουν στα δάση έχοντας αποστηθίσει τόμους ολόκληρους («στο παρουσιαστικό είμαστε αλήτες, αλλά στο μυαλό βιβλιοθήκες»), για να κρατήσουν τον πολιτισμό ζωντανό από τη μανία του καθεστώτος. Είναι μία από τις πιο βαθιά βιβλιοφιλικές εμπνεύσεις στην ιστορία της λογοτεχνίας. «Και όταν μας ρωτήσουν τι ακριβώς κάνουμε», λέει ένας από τους ανθρώπους-βιβλία, «θα τους πούμε: “Θυμόμαστε”». Το ερώτημα, όπως το θέτει και ο ίδιος ο Μπράντμπερι στην εισαγωγή, είναι ποιο βιβλίο θα μαθαίνατε απ’ έξω για να το κρατήσετε για πάντα ζωντανό. Το κόμικ Φαρενάιτ 451 του Τιμ Χάμιλτον κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Μεταίχμιο, σε μετάφραση Αλέξη Καλοφωλιά. / Διαβάστε τα μυθιστορήματα του Ρέι Μπράντμπερι από τις εκδόσεις Άγρα. Και το σχετικό link...

Επανέκδοση μετά 15 χρόνια του επιδραστικού «Φαρενάιτ 451». Καλιφόρνια 1953. Ένας ταλαντούχος νέος συγγραφέας του φανταστικού, ο Ρέι Μπράντμπερι, γράφει το δεύτερο μυθιστόρημά του με τίτλο «Φαρενάιτ 451» – θερμοκρασία κατά την οποία, όπως σημειώνει στην αρχή του κειμένου του, καίγεται το χαρτί ενός βιβλίου. Στο δυστοπικό, φουτουριστικό του σενάριο πρωταγωνιστεί ο Γκάι Μόνταγκ, ένας «πυροσβέστης» που αντί να σβήνει φωτιές τις ανάβει καίγοντας βιβλία, εφόσον αυτά θεωρούνται «κακή επιρροή» που εμπνέει στους αναγνώστες ανατρεπτική, κριτική σκέψη. Εντέλει όμως αφυπνίζεται και καταλήγει να γίνει ένας από αυτούς που κρύβονται από τις φωτιές, παρά από αυτούς που τις πυροδοτούν. Πρόκειται για μια ιστορία που γίνεται κατανοητή μόνο μέσα στο ζοφερό κοινωνικό της πλαίσιο, ελάχιστα μόνο χρόνια από τις αληθινές πυρές των βιβλίων που έστηναν οι ναζί και κατά τη διάρκεια της μεταπολεμικής περιόδου της Αμερικής του μακαρθισμού, που είχε βαλθεί σε ένα παρανοϊκό «κυνήγι μαγισσών» βάζοντας στο στόχαστρο συγγραφείς και καλλιτέχνες που είχαν χαρακτηριστεί «κομμουνιστές». Το «Φαρενάιτ 451» χαρακτηρίστηκε «αμερικανική απάντηση» στο μνημειώδες «1984» του Τζορτζ Όργουελ και σύντομα απέκτησε τεράστια δημοφιλία και έγινε βαθιά επιδραστικό, μπαίνοντας έως και σε λίστες υποχρεωτικής ανάγνωσης στα σχολεία. Το 2009, ακολουθώντας την τότε ακόμη ανερχόμενη τάση μεταφοράς γνωστών λογοτεχνικών έργων σε μορφή κόμικς, μεταφέρθηκε σε γκράφικ νόβελ και μάλιστα με τις ευλογίες (και με νέα εισαγωγή) του ίδιου του συγγραφέα, για λογαριασμό του μεγάλου αμερικανικού οίκου Hill & Wang. Τότε είχε κυκλοφορήσει η πρώτη έκδοσή του από το Μεταίχμιο και πριν από λίγες ημέρες, 15 χρόνια μετά, επανεκδόθηκε με νέο εξώφυλλο σε μετάφραση του Αλέξη Καλοφωλιά για να συναντήσει ένα νέο κοινό. Εικονογράφος της έκδοσης είναι ένας 57χρονος Νεοϋορκέζος με χαμαιλεοντικό στυλ και καυστικό χιούμορ, ο Τιμ Χάμιλτον, που από το στούντιό του στο Μπρούκλιν έχει στήσει από τη δεκαετία του ’80 μόνιμες συνεργασίες με κορυφαία έντυπα όπως το New Yorker, εκδότες παιδικού βιβλίου αλλά και πρωτοπόρους οίκους της εναλλακτικής εκδοτικής σκηνής, όπως η καλιφορνέζικη Malibu Comics για την οποία σχεδίασε τους πρώτους τόμους της εμβληματικής σειράς «The Trouble with Girls». Το εικονογραφικό του στυλ στη σειρά εκείνη είχε κάτι από τη στερεοτυπική τεχνοτροπία των «σούπερ ηρώων», αλλά και την αισθητική και τη θεματολογία του ακραία φετιχιστικού κόσμου του Ιταλού μάστορα Φράνκο Σαουντέλι, ενός κόσμου όπου το χιούμορ, ο ερωτισμός και η σχεδιαστική δεινότητα παντρεύονται με τον πιο εκρηκτικό τρόπο σε μια κοινωνία που άρχιζε να βλέπει τον σαρωτικό ανεμοστρόβιλο της πολιτικής ορθότητας να επελαύνει στον ορίζοντα. Σημαντικό έργο στο πορτφόλιο του αποτελεί και η μεταφορά που έκανε το 2006 σε γκράφικ νόβελ του «Νησιού των θησαυρών» του Ρόμπερτ Λούις Στίβενσον, κλασικού έργου του τέλους του 19ου αιώνα, που ο Χάμιλτον έφερε στη νέα χιλιετία με άφθονα μαύρα μελάνια και μια απολύτως κινηματογραφική ατμόσφαιρα γεμάτη ανορθόδοξα κάδρα, ασυνήθιστες γωνίες και ένα απολύτως «ενήλικο» σκοτάδι, παρά το γεγονός ότι απευθυνόταν σε παιδικό κοινό. Η εικαστική μαεστρία και η αβίαστη άνεσή του να μιλάει το ιδίωμα της ένατης τέχνης λάμπει και στο «Φαρενάιτ 451», όπου επιστρατεύει μια «σιωπηλή», άτονη χρωματική παλέτα που αποτυπώνει επιτυχημένα μια δυστοπική αίσθηση, ενώ συχνά μεταβαίνει σε θερμά χρώματα που θεριεύουν στις εφιαλτικές σκηνές της καύσης των βιβλίων. Υπάρχουν καρέ που νομίζει κανείς πως η φωτιά θα ξεπηδήσει μέσα από τις σελίδες, λες και ο εικονογράφος ήθελε να μας δώσει την αίσθηση πως το έντυπο που κρατάμε στα χέρια μας θα καεί και αυτό μαζί με τα «καταδικασμένα» βιβλία της ίδιας της ιστορίας που διηγείται. Πριν όμως το θρυλικό μυθιστόρημα αποδοθεί σε μορφή κόμικς, είχε έρθει στον κόσμο του σινεμά από τον Φρανσουά Τριφό. Στην ιδιοσυγκρασιακή διασκευή που πρόσφερε ο Γάλλος σκηνοθέτης το 1966, η συνδρομή του μεγάλου κινηματογραφικού συνθέτη Μπέρναρντ Χέρμαν έκλεψε την παράσταση, προσφέροντας ένα σάουντρακ που οι υφές και οι εντάσεις του ήταν λες και έντυσαν ηχητικά ακόμη και το ίδιο το πρωτότυπο κείμενο. Το «πύρινο» έργο του Μπράντμπερι όμως έγινε «μούσα» και για τους δημιουργούς του χώρου των γραφικών τεχνών, εμπνέοντας μέσα στα χρόνια μια μεγάλη σειρά από καταπληκτικά εξώφυλλα φιλοτεχνημένα από έξοχους εικονογράφους της «τέχνης του φανταστικού» όπως ο Βρετανός Μπρους Πένινγκτον, ο επίσης Βρετανός Ραλφ Στέντμαν (γνωστός για τις εικονογραφήσεις του για τα έργα του Χάντερ Σ. Τόμσον) και ο Ιταλοαμερικανός Τζόσεφ Μουγκνάινι. Από το 1953 το «Φαρενάιτ 451», το πιο διάσημο έργο του Μπράντμπερι, έχει πουλήσει περισσότερα από 10 εκατομμύρια αντίτυπα. Και ενώ η ιστορία που διηγείται διαδραματίζεται σε έναν δυστοπικό, μελλοντικό κόσμο δίχως βιβλία, εκείνο δεν έπαψε ποτέ να τυπώνεται ξανά και ξανά, καταφέρνοντας πάντοτε να ξεφεύγει από τη φωτιά. Και το σχετικό link...