Αναζήτηση στην Κοινότητα

Τα αμερικανικά κόμικς στα τέλη του δέκατου ένατου αιώνα με κεντρικό και πρωταγωνιστικό χαρακτήρα το Yellow Kid του Richard Outcault διαβάζονταν από εκατομμύρια αναγνώστες της εργατικής τάξης. Ένας πόλεμος, ωστόσο, που υποδαύλισαν και εκμεταλλεύτηκαν οι εφημερίδες των μεγιστάνων του Τύπου έμελλε να αποβεί μοιραίος. Πολλά Κίτρινα Παιδιά φιλοτεχνημένα από ανώνυμο δημιουργό που μιμείται το έργο του Richard Outcault Στα δύο προηγούμενα μέρη του αφιερώματος στο εμβληματικό Yellow Kid είδαμε πώς ξεκίνησε η «καριέρα» του Κίτρινου Παιδιού στις εφημερίδες των ορκισμένων ανταγωνιστών του Τύπου, Joseph Pulitzer και William Randolph Hearst και πώς οι βίαιες περιπέτειές του με πρωταγωνιστές τους προλετάριους και τους κοινωνικά και οικονομικά περιθωριοποιημένους Νεοϋορκέζους απέκτησαν εκατομμύρια αναγνώστες σε λίγους μόνο μήνες. Η απροσδόκητη αυτή επιτυχία και η αυξανόμενη ζήτηση για τον ιδιόρρυθμο χαρακτήρα οδήγησαν τον δημιουργό του, με τις ευλογίες του Hearst, σε ένα μεγάλο ταξίδι που είχε αποτέλεσμα μια σειρά γελοιογραφιών εν είδει χιουμοριστικών τουριστικών οδηγών με εκτενή σχόλια από διάφορες περιοχές του κόσμου (Γαλλία, Γερμανία, Ιταλία, Ισπανία, Αίγυπτος κ.ά.) υπό τον γενικό τίτλο «Around the World with the Yellow Kid». Ωστόσο, η δαπανηρή περιοδεία του Outcault δεν είχε το αποτέλεσμα που ονειρευόταν ο Hearst. Αν και οι γελοιογραφίες ήταν υψηλοτάτου επιπέδου και εντελώς πρωτότυπες και καινοτόμες για τα δεδομένα της εποχής, δεν απέφεραν τα αντίστοιχα οικονομικά οφέλη, καθώς δεν οδήγησαν σε αξιοσημείωτη αύξηση των πωλήσεων της New York Journal που τις φιλοξενούσε. Στις 30 Μαΐου του 1897 δημοσιεύτηκε η τελευταία γελοιογραφία αυτής της σειράς με το Yellow Kid να επιστρέφει θριαμβευτικά στη Νέα Υόρκη και να το υποδέχονται με τιμές επισήμου οι αρχές της πόλης. Οι ταξιδιωτικές γελοιογραφίες του Richard Outcault από τη Βενετία και την Αίγυπτο (1897) Για τους επόμενους τέσσερις μήνες, χωρίς καμιά εξήγηση της εφημερίδας, τα έργα του Outcault εξαφανίστηκαν από τις σελίδες της. Παραδόξως, το ίδιο συνέβη και με το δεύτερο Yellow Kid του George Luks που δημοσιευόταν παράλληλα στην ανταγωνιστική New York World του Pulitzer. Χωρίς κάποια προφανή αιτία, η Νέα Υόρκη έμεινε χωρίς τις περιπέτειες των Κίτρινων Παιδιών στις δύο μεγαλύτερες εφημερίδες της χώρας. Τα βαθύτερα αίτια, όμως, πρέπει να αναζητηθούν στην κόπωση του Outcault, στον συνεπακόλουθο κορεσμό του από τα ατέλειωτα σκίτσα που δημιουργούσε, στην απογοήτευση του εκδότη του, αλλά πάνω απ’ όλα στο πολεμικό κλίμα που επικρατούσε λόγω της επαπειλούμενης σύρραξης μεταξύ Ισπανίας και ΗΠΑ με επίκεντρο την Κούβα. Στη νήσο της Καραϊβικής, κάτω από τον κόλπο του Μεξικού, βρίσκονταν εν εξελίξει επαναστατικές κινήσεις υπέρ της ανεξαρτησίας και ενάντια στην ισπανική κατοχή. Οι Ισπανοί αντιμετώπιζαν προβλήματα από κινήματα ανεξαρτησίας σε διάφορα σημεία του Ειρηνικού που μέχρι τότε τελούσαν ως ισπανικές κτήσεις. Η αμερικανική κυβέρνηση αν και απέφυγε μέχρις ενός σημείου να εμπλακεί στα γεγονότα, από το 1897 και έπειτα και υπό το βάρος της λαϊκής πίεσης άρχισε να επεμβαίνει όλο και περισσότερο στην πολιτική κατάσταση της Κούβας υποστηρίζοντας ανοιχτά όλους όσοι αντιμάχονταν τους Ισπανούς. Οι ΗΠΑ είχαν, άλλωστε, μεγάλα συμφέροντα στα νότια σύνορά τους και μια κατάρρευση και αποχώρηση των Ισπανών θα άνοιγε τον δρόμο για νέες εμπορικές, οικονομικές και πολιτικές σχέσεις με τις γειτονικές χώρες. Ολοσέλιδη διαφημιστική καταχώριση για το ένθετο της New York Journal Οι εφημερίδες του Hearst και του Pulitzer εκμεταλλεύτηκαν την κατάσταση για να αυξήσουν τις πωλήσεις τους και πλειοδότησαν σε λαϊκισμό και υπερπατριωτισμό, είτε διασπείροντας ψευδείς ειδήσεις είτε διαστρεβλώνοντας και διογκώνοντας τα πραγματικά γεγονότα, διαμορφώνοντας και συντηρώντας το πολεμικό κλίμα, υποδαυλίζοντας έτσι τη λαϊκή οργή ενάντια στην Ισπανία. Μια τόσο φορτισμένη περίοδο και με τον πόλεμο να βρίσκεται επί θύρας, τα χιουμοριστικά σκίτσα του Outcault για τη σκληρή ζωή του προλεταριάτου δεν αποτελούσαν τη βασική προτεραιότητα των εκδοτών που ενδιαφέρονταν πρωτίστως να εκφράσουν το αντιισπανικό μένος. Με την κήρυξη του πολέμου, μάλιστα, στις 25 Απριλίου του 1898 αυτό έγινε ακόμη πιο έντονο. Επιπλέον, αν και λιγότερο σημαντικό, ήταν το γεγονός ότι το κίτρινο χρώμα που έκανε διάσημο το παιδί-πρωταγωνιστή του Outcault ήταν τώρα πια μισητό χρώμα για τους φιλοπόλεμους Αμερικανούς, καθώς ήταν ίδιο με αυτό της ισπανικής σημαίας και πιθανώς οι εκδότες να ένιωθαν άβολα να το χρησιμοποιούν εκτεταμένα στις σελίδες τους. Σε κάθε περίπτωση, η δημοφιλία των κόμικς και των γελοιογραφιών με το Yellow Kid ακολούθησε φθίνουσα πορεία. Υπήρξαν κάποιες σποραδικές επανεμφανίσεις το 1898 αλλά χωρίς τη δύναμη των δυο πρώτων ετών και χωρίς να συναρπάζουν στον ίδιο βαθμό το αμερικανικό κοινό. Κι ο ίδιος ο Outcault είναι βέβαιο ότι δεν δημιουργούσε πια το Yellow Kid με την ίδια ζέση. Μπορεί να είχε κατοχυρώσει τα πνευματικά δικαιώματα για το όνομα του χαρακτήρα του, αλλά υπήρχαν πλέον πολλοί συνάδελφοί του που μιμούνταν το χιούμορ του και την τεχνική του και πολλά ακόμη κίτρινα παιδιά με άλλα ονόματα σε παρόμοιες περιπέτειες. Η προϊούσα παρακμή του Yellow Kid αποδεικνύεται και από το γεγονός ότι επανεμφανίστηκε στη σειρά Buster Brown του Outcault, που εγκαινιάστηκε το 1902 και διήρκεσε ως τη δεκαετία του 1920. Ήταν όμως πια ένας «κομπάρσος», ένας δευτερεύων χαρακτήρας. Πρωταγωνιστής ήταν ένα όμορφο, κομψό και καλοντυμένο σκανταλιάρικο αγόρι από μεσοαστική οικογένεια, σε ανώδυνες ιστορίες φαρσικού περιεχομένου που δεν είχαν καμιά θεματική συνάφεια με τις ιστορίες του Yellow Kid και καμιά αναφορά στα προβλήματα και τη σκληρή ζωή των ανθρώπων της εργατικής τάξης. Παρ’ όλα αυτά, 121 χρόνια μετά την πρώτη εμφάνιση του αλλόκοτου χαρακτήρα που έμεινε στην ιστορία ως Yellow Kid, είναι αδιαμφισβήτητη η επίδραση που άσκησε στην εξέλιξη και τη διαμόρφωση της τέχνης των κόμικς. Όπως είναι αδιαμφισβήτητη η επίδραση που είχε δεχτεί ο δημιουργός του από τον φωτογράφο Jacob Riis όταν απαθανάτιζε τις απάνθρωπες συνθήκες ζωής των προλετάριων στη Νέα Υόρκη. Όσο σπουδαίο ήταν το κοινωνικό έργο του Riis, άλλο τόσο σπουδαίο ήταν και το συνακόλουθο ενημερωτικό, ψυχαγωγικό και καλλιτεχνικό έργο του Outcault με πρωταγωνιστή ένα ορφανό μικρό αγόρι με κίτρινη νυχτικιά. Κι ας κράτησε λίγο. Για τα τρία μέρη του αφιερώματος στο Yellow Kid χρησιμοποιήθηκαν στοιχεία και πληροφορίες από τα βιβλία: ● Blackbeard Bill, R. F. Outcault’s The Yellow Kid – A Centennial Celebration of the Kid who Started the Comics (Νορθάμπτον: Kitchen Sink Press, 1995) ● Zurier Rebecca, Picturing the City: Urban Vision and the Ashcan School (Μπέρκλεϊ: University of California Press, 2006) ● Walker Brian, The Comics Before 1945 (Νέα Υόρκη: Harry N. Abrams, Inc. Publishers, 2004) ● Sabin Roger, Comics, Comix and Graphic Novels: A History of Comic Art (Λονδίνο: Phaidon Press, 1996) ● Couch Christopher N. C., «The Yellow Kid and the Comic Page» στο Varnum Robin, Gibbons Christina (επιμ.), The Language of Comics, Word and Image (Μισισίπι: University Press of Mississippi, 2001) Και το σχετικό link...

Το Yellow Kid του Richard Outcault θεωρείται ένα από τα πρώτα και πιο επιδραστικά κόμικς της Ιστορίας. Ο Αμερικανός δημιουργός επί σειρά ετών κατέγραφε με οδυνηρό χιούμορ τις σκληρές συνθήκες ζωής του νεοϋορκέζικου προλεταριάτου, επηρεασμένος από τις αποκαλυπτικές φωτογραφίες ενός πρωτοπόρου ρεπόρτερ. Μετά την τεράστια επιτυχία των γελοιογραφιών με το Yellow Kid ο Richard Outcault προχώρησε στη δημιουργία μιας σειράς κόμικ στριπ Σε όλες τις ιστορικές καταγραφές και τις απόπειρες ερμηνείας της εξέλιξης των κόμικς, περίοπτη θέση έχει το Yellow Kid του Richard Outcault. Η πλειονότητα των Αμερικανών ιστορικών αλλά και πολλοί διεθνείς αναλυτές και ερευνητές θεωρούν ότι το μικρό ξυπόλυτο αγόρι με την κίτρινη νυχτικιά και την ανορθόγραφη αργκό αποτελεί τον πρώτο σταθερό χαρακτήρα της Ιστορίας των κόμικς. Έναν χαρακτήρα, επίσης, που δάνεισε τη μορφή του σε πληθώρα καταναλωτικών προϊόντων όπως μπλουζάκια, κουκλάκια, παιχνίδια, πιτζάμες, παζλ κ.ά. Κι όλα αυτά το μακρινό 1895. Πώς όμως ένα κυνικό και πάμφτωχο χαμίνι χωρίς γονείς, με βίαιη και τραχιά συμπεριφορά, που ξυλοφορτώνει τους φίλους του στα βρόμικα σοκάκια και τις κακόφημες γειτονιές της Νέας Υόρκης, έφτασε στο απόγειο της δόξας; Οι φωτογραφίες του Jacob Riis (αριστερά) με πρωταγωνιστές τους απόκληρους της Νέας Υόρκης ενέπνευσαν τον Richard Outcault (δεξιά) Όλα ξεκίνησαν από την ευαισθησία ενός νεαρού Δανού ξυλουργού, του Jacob Riis, που το 1870, σε ηλικία μόλις είκοσι ενός ετών, μετανάστευσε στη Νέα Υόρκη. Ήταν τα χρόνια που η οικονομική ανασυγκρότηση των ΗΠΑ μετά τον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο και η βίαιη αστικοποίηση λόγω της βιομηχανοποίησης άλλαζαν απότομα και ανεξέλεγκτα τον δημογραφικό χάρτη. Μεγάλα πλήθη μεταναστών, από το εσωτερικό και το εξωτερικό, συνέρρεαν στις μεγάλες πόλεις, που εξ ανάγκης τους υποδέχονταν, χωρίς ωστόσο να διαθέτουν καμιά υποδομή για να τους φιλοξενήσουν. Ο Riis, μετά από διάφορες περιστασιακές δουλειές, μακρά διαστήματα ανεργίας κατά τα οποία ήταν άστεγος και διαδοχικά ταξίδια σε άλλες πόλεις των ανατολικών ΗΠΑ προς ανεύρεση εργασίας, κατόρθωσε κάποια στιγμή να πιάσει δουλειά ως δημοσιογράφος με ειδίκευση στο αστυνομικό ρεπορτάζ. Κινούμενος στη Νέα Υόρκη και ζώντας στην πιο υποβαθμισμένη τότε περιοχή της, το Lower East Side του Μανχάταν, αποφάσισε να καταγράψει και να καταδείξει το τεράστιο κοινωνικό πρόβλημα των μεταναστών που ζούσαν σε άθλια και ετοιμόρροπα καταλύματα ή απλώς στον δρόμο, συνωστίζονταν σε σκοτεινά, υγρά, παγωμένα και βρώμικα δωμάτια, εργάζονταν από το πρωί ως το βράδυ χωρίς καμιά πρόσβαση σε υγεία, εκπαίδευση και ψυχαγωγία. Με τις πενιχρές οικονομίες του κατόρθωσε να αγοράσει μια φωτογραφική μηχανή και ένα από τα πρωτόγονα φωτογραφικά φλας της εποχής, εξασκήθηκε στη λήψη φωτογραφιών και προς τα τέλη της δεκαετίας του 1880 ξεκίνησε να φωτογραφίζει τις γειτονιές των απόκληρων, τα πλημμυρισμένα από απελπισία σοκάκια, τα ορφανά παιδιά, τους άστεγους, τη φτώχεια και τη δυστυχία που απλώνονταν λίγα χιλιόμετρα πιο πέρα από τη χλιδή της μητρόπολης. Οι φωτογραφίες με τα ορφανά και άστεγα παιδιά αποτέλεσαν ισχυρό σοκ για την αστική τάξη της Νέας Υόρκης Στα τέλη του 1889, μια σειρά από αυτές τις φωτογραφίες μαζί με αρκετά σχέδια του Riis δημοσιεύτηκαν σε ένα πολυσέλιδο αφιέρωμα του περιοδικού Scribner’s Magazine και λίγους μήνες αργότερα, το 1890, αυτές οι φωτογραφίες-ντοκουμέντα μαζί με αρκετές νέες, αλλά και ανάλογα κείμενα περιγραφών της κατάστασης, αποτέλεσαν τον κορμό μιας πρωτόγνωρης για την εποχή έκδοσης με τον ιδιαιτέρως «ενοχλητικό» τίτλο «Πώς ζει το άλλο μισό – Σχεδιάσματα ανάμεσα στις παράγκες της Νέας Υόρκης» (How the Other Half Lives – Studies Among the Tenements of New York). Το «άλλο μισό» φυσικά αναφερόταν στους κοινωνικά και οικονομικά αποκλεισμένους, τους μετανάστες, τους προλετάριους, που με την εξοντωτική εργασία τους ανοικοδόμησαν τις τραυματισμένες ΗΠΑ μετά τον πόλεμο. Και απευθυνόταν στο άλλο μισό που ευημερούσε και προόδευε, κλείνοντας τα μάτια στο δράμα που παιζόταν στις φτωχογειτονιές. Το βιβλίο θορύβησε την αστική και μεγαλοαστική τάξη, που έβλεπε μαζικά τυπωμένες στο χαρτί τις εικόνες ντροπής και απανθρωπιάς που είχε απαθανατίσει ο φακός του Riis. Και σαν να μην έφτανε αυτό, δυο χρόνια αργότερα, ο Riis επανήλθε με το δεύτερο μέρος της έρευνάς του υπό τον τίτλο «Τα παιδιά των φτωχών» (Children of the Poor), όπου εστίαζε το ενδιαφέρον του στα παιδιά, στις τραγικές συνθήκες διαβίωσής τους, στα ορφανοτροφεία, στην έλλειψη πρόνοιας κ.λ.π. Τα επόμενα χρόνια ο Jacob Riis προχώρησε και σε άλλου τύπου δημοσιογραφικές έρευνες που τον κατέστησαν διάσημο, όπως αυτή που διεξήγαγε σε συνεργασία με τον μετέπειτα εμβληματικό πρόεδρο των ΗΠΑ, Θίοντορ Ρούσβελτ, για τη δυσλειτουργία της αστυνομίας και την πλημμελή άσκηση των καθηκόντων των οργάνων της τάξης, αλλά και αυτήν για την κακή ποιότητα του συστήματος ύδρευσης και τον κίνδυνο χολέρας από τα μολυσμένα ύδατα. Η φωτογραφία με τίτλο Tenement Baby του Riis πιθανολογείται ότι επηρέασε καθοριστικά τον Outcault Επηρεασμένος από τις φωτογραφίες αυτές και τη δημοσιοποίηση των συνθηκών ζωής ενός τεράστιου μέρους του πληθυσμού, ο Richard Outcault, ένας άσημος έως τότε σκιτσογράφος και γελοιογράφος, ξεκίνησε το 1895 να δημιουργεί μια σειρά πολυπληθών συνθέσεων με τον γενικό τίτλο Hogan’s Alley. Σε αυτές πρωταγωνιστούσαν οι φτωχοί που είχε καταγράψει με τη φωτογραφική μηχανή του ο Riis, αλλά σε πιο χιουμοριστικούς τόνους, παρά την αβάσταχτη σκληρότητα που είναι διάχυτη σε κάθε γελοιογραφία. Ανάμεσά τους και ένα μικρό φαλακρό αγόρι με μόνο ένδυμα ένα ολόσωμο νυχτικό σαν σακί και χαρακτηριστικά Κινέζου. Ο πιτσιρίκος Mickey Dugan αντλεί την εικόνα του από μια φωτογραφία του Riis με τίτλο Tenement Baby και οι γελοιογραφίες στις οποίες συμμετέχει πλημμυρίζουν από βία και επιθετικότητα. Τα γεγονότα που φιλοτεχνεί ο Outcault, όπως ακριβώς και τα συγκλονιστικά φωτογραφικά τεκμήρια του Riis, λαμβάνουν χώρα στους ακάλυπτους των λαϊκών πολυκατοικιών και στα σοκάκια όπου συγκεντρώνονται τα παιδιά για να παίξουν πόλεμο, να βασανίσουν ζώα, να αλληλοχτυπηθούν. Οι «περιπέτειες» του Yellow Kid ήταν πάντα πλημμυρισμένες από βία και σκληρότητα Παρά την ωμή βία και το τραχύ χιούμορ, οι γελοιογραφίες του Outcault έγιναν πολύ γρήγορα ιδιαίτερα δημοφιλείς. Δημοσιεύονταν άλλωστε στην εφημερίδα New York World του μεγιστάνα του Τύπου, Joseph Pulitzer, και διαβάζονταν κατά κύριο λόγο από τους ανθρώπους που συμμετείχαν σε αυτές. Αυτή η δημοσιότητα του Outcault είχε ως αποτέλεσμα να δεχτεί πολύ σύντομα μια ελκυστικότατη πρόταση συνεργασίας με πολλαπλάσια αμοιβή από τον μεγάλο ανταγωνιστή του Pulitzer, τον ανερχόμενο εκδότη William Randolph Hearst (αυτόν που εν πολλοίς ενέπνευσε τον Όρσον Γουέλς στον «Πολίτη Κέιν»). Στην οποία, φυσικά, ενέδωσε. Στο μεθεπόμενο φύλλο θα δούμε τη συνέχεια. Και το σχετικό link...