Search the Community

Ένας ταξιδιώτης στην Αργεντινή μιλούσε με ενθουσιασμό -και απορία- λίγα χρόνια πριν, για ένα εντυπωσιακό γκραφίτι που απεικόνιζε έναν «παράξενο αυτοδύτη-αστροναύτη». Υπήρχε σε τοίχους της χώρας, υπήρχε στο μετρό. Λίγες μέρες μετά τη συμπλήρωση 40 χρόνων από την επιβολή στρατιωτικής δικτατορίας στην Αργεντινή, ο Χουάν Σάλβο, ο «κοσμοναύτης του απείρου», παραμένει πιο ζωντανός παρά ποτέ. Αυτή είναι η ιστορία του, και η συγκλονιστική ιστορία της οικογένειας, και του ίδιου του δημιουργού του. Του Έκτορ Έστερχελντ. Η «εισβολή» στο Μπουένος Άιρες Τοξικό χιόνι πέφτει στην πρωτεύουσα της Αργεντινής. Το στέλνουν οι εισβολείς-εξωγήινοι. Ο Χουάν είναι ένας απλός κατασκευαστής ηλεκτρικών συσκευών. Μέχρι αυτή τη στιγμή, περνά τις νύχτες παίζοντας χαρτιά με τους φίλους του. Αλλά όταν έρχεται το «χιόνι», όλα αλλάζουν. «Η ιστορία του Ετερνάουτα είναι η ιστορία του ανθρώπου που έρχεται αντιμέτωπος με τη μοίρα. Ή, καλύτερα, με την εξουσία. Του ανθρώπου που βλέπει να αλλάζει η ζωή του σε ένα λεπτό. Που φοβάται, που νιώθει αδύναμος να αντιδράσει, που πρέπει να παλέψει για να επιβιώσει αλλά δεν ξέρει πώς. Τα καταφέρνει, όμως, επειδή έχει αρχές, επειδή έχει ευθύνη απέναντι στο είδος του, στην οικογένειά του, στους φίλους του, στον εαυτό του. Επειδή το ένστικτο τον οδηγεί άνευ όρων να περισώσει όπως μπορεί το ύψιστο αγαθό της ανθρώπινης ύπαρξης: την ελευθερία.» Αυτά γράφει στον πρόλογο της ελληνικής έκδοσης του Eternauta, από τις εκδόσεις Jemma, ο ιστορικός Τέχνης και συνεργάτης της Εφημερίδας των Συντακτών, Γιάννης Κουκουλάς. Οι εξωγήινοι που εισβάλλουν στο Μπουένος Άιρες, παραμένουν κρυμμένοι. Στόχος τους είναι να κατακτήσουν τη σκέψη των ανθρώπων. «Μα κάθε “μοντέρνα” και μεταμοντέρνα εξουσία αυτό δεν επιδιώκει; Με ένα πλέγμα επάλληλων και αυστηρά καθορισμένων, πλήρως ελεγχόμενων και ιεραρχημένων εξουσιαστικών δομών σκοπεύει στη συναίνεση, την παραίτηση, τη συνθηκολόγηση. Δεν της αρκεί να νικήσει αλλά να επιβληθεί επεμβαίνοντας όχι στο σώμα αλλά στο πνεύμα. Στην απόπειρά της θα βρει πολλούς συμπαραστάτες, πάντα έβρισκε. Προδότες, δειλούς, λιπόψυχους, Εφιάλτες. Αυτούς που θα εξοντώσει πρώτους όταν πια δεν τους χρειάζεται. Θα βρει όμως πάντα απέναντί της και κάποιους ανυπότακτους, τους Προμηθείς και Σπάρτακους, τους Τσε Γκεβάρα και Ζαπάτα, τους Έστερχελντ και Ετερνάουτα κάθε εποχής. Αυτούς που θα οργανωθούν και θα πολεμήσουν. Αυτούς που θα αντισταθούν ομαδικά και μέχρι τέλους.» Ο Hector Oesterheld, και η ιστορία της οικογένειάς του Ο Έκτορ Έστερχελντ 20 σχεδόν χρόνια μετά τη δημοσίευση του κόμικ, στρατιωτική δικτατορία πήρε την εξουσία στην Αργεντινή. Ο Έστερχελντ, όπως και ο ήρωας που είχε δημιουργήσει, έγινε μέλος αριστερής αντιστασιακής οργάνωσης. «Ο Hector Oesterheld ήταν ένας συνεπής αγωνιστής για την ελευθερία και τη δημοκρατία που πλήρωσε με τη ζωή του το θάρρος του… Και η χούντα της Αργεντινής το 1977 – 1978, με την επικουρία ακροδεξιών παραστρατιωτικών οργανώσεων, δεν εκδικήθηκε μόνο τον Oesterheld αλλά τον χρησιμοποίησε για παραδειγματισμό. Ο Oesterheld απήχθη από αγνώστους, “εξαφανίστηκε” και ακολούθησαν και οι τέσσερις κόρες του αλλά και οι τέσσερις σύζυγοί τους, ως συμπαθούντες ή μέλη ακροαριστερών οργανώσεων, κατά βάση όμως, ως συγγενικά πρόσωπα ενός “ενοχλητικού” καλλιτέχνη. Κανείς δεν έμαθε τίποτε πια για αυτούς. Ούτε τα πτώματά τους δεν εντοπίστηκαν.» Ρωτάμε τον Γιάννη Κουκουλά για τις ομοιότητες της ιστορίας του Eternauta με όσα ακολούθησαν -στη χώρα, αλλά και στη ζωή του δημιουργού του. Και φαίνεται ότι ο Έκτορ Έστερχελντ βρισκόταν ήδη στη «μαύρη λίστα» της χούντας. «Δεν είναι τυχαίο ότι λίγα χρόνια πριν ο Hector Oesterheld είχε συγγράψει μια εκπληκτική βιογραφία του Τσε Γκεβάρα, σε σχέδια του Alberto Breccia. Λέγεται ότι αξιωματούχοι της χούντας απέδιδαν σε αυτό το έργο και φυσικά στο Eternauta την “προγραφή” του και το τέλος του.» «Ωστόσο στο Eternauta δεν «προέβλεψε» τίποτε. Μιλούσε για το παρόν της χώρας του και της νότιας και λατινικής Αμερικής εν γένει που τελούσε υπό την ασφυκτική πίεση των ΗΠΑ. Και μιλούσε, επίσης, για την αντίσταση απέναντι στην εξουσία. Για τον μεμονωμένο άνθρωπο που αποφασίζει να ρισκάρει τη ζωή του διεκδικώντας την ελευθερία του. Αλλά δε μπορεί να μετατραπεί σε Ήρωα όσο είναι μόνος. Ως εκ τούτου σχηματίζει ομάδα, αναζητά συντρόφους, δημιουργεί κοινότητες. Και αντεπιτίθεται.» Οι «εξαφανισμένοι» της στρατιωτικής δικτατορίας Η χήρα του Έκτορ Έστερχελντ, Έλσα, με την τότε πρόεδρο της Αργεντινής Κριστίνα Φερνάντες, σε έκθεση βιβλίου στη Γερμανία, το 2010 Ο Έστερχελντ και οι κόρες του έγιναν πέντε από τους 30.000 «desaparecidos», τους ανθρώπους που «εξαφανίστηκαν» στη διάρκεια της χούντας. «Η τελευταία φορά που κάποιος τον είδε ζωντανό ήταν στα τέλη του 1977, βασανισμένο και ετοιμοθάνατο, στο μυστικό στρατόπεδο συγκέντρωσης πολιτικών κρατουμένων El Vesubio. Το ίδιο έτος συνελήφθησαν από το στρατό της Αργεντινής οι τέσσερις κόρες του. Από τότε κανείς ποτέ δεν έμαθε τίποτα για τον Έκτορ Έστερχελντ, την Ντιάνα, την Μπεατρίς, την Εστέλα και τη Μαρίνα. Ο Ιταλός δημοσιογράφος Alberto Ongaro αναζητώντας την τύχη του Έστερχελντ, έχει αναφέρει ότι από κυβερνητικές ανώνυμες πηγές πήρε την απάντηση «Τον ξεφορτωθήκαμε γιατί έγραψε την πιο όμορφη ιστορία για τον Τσε Γκεβάρα που γράφτηκε ποτέ». Η εξουσία είχε κατορθώσει να του κλείσει το στόμα. Όχι, όμως και του ήρωά του, του αιώνιου ταξιδευτή Eternauta. Ο Eternauta καταλήγει εκτοπισμένος στο διάστημα. Μόνος, αιώνιος ταξιδιώτης, «κοσμοναύτης του απείρου». Αλλά, η αίσθηση ελπίδας που διατρέχει υπόγεια την ιστορία, δε χάνεται. Ο άνθρωπος γίνεται ενεργό υποκείμενο και αντιστέκεται. Έκθεση με φωτογραφίες «εξαφανισμένων» ανθρώπων Γιατί ο Eternauta εμπνέει ακόμα «Το μήνυμα του Eternauta, αν μπορούμε να μιλήσουμε με τέτοιους απλοποιημένους όρους για ένα τόσο πολυδιάστατο έργο τέχνης, είναι διαχρονικό και παγκόσμιο», μας λέει ο Γιάννης Κουκουλάς. «Το υποτιθέμενο Τέλος της Ιστορίας που επικαλούνται οι απολογητές και θιασώτες της ασυδοσίας και αυθαιρεσίας της εξουσίας για να προπαγανδίσουν μια -τάχα- ουδέτερη κοινωνική ειρήνη υποκρύπτει την άνευ όρων συνθηκολόγηση με το υπάρχον. Ο Eternauta δεν συνθηκολόγησε. Πολέμησε με νύχια και δόντια απέναντι στον απάνθρωπο εισβολέα. Όπως και ο Oesterheld. Που ως καλλιτέχνης και δημιουργός δεν αρκέστηκε σε δακρύβρεχτες ιερεμιάδες. Και ως άνθρωπος έκανε πράξη τις πολιτικές του πεποιθήσεις. Στην πλειονότητα των έργων εσχατολογικής θεματολογίας της επιστημονικής φαντασίας της σύγχρονης εποχής απουσιάζει επιδεικτικά το πολιτικό στοιχείο. Αντιθέτως, παρουσιάζεται ως αρετή o μοναχικός αγώνας για επιβίωση με κάθε μέσο. Στο Eternauta, ο αγώνας είναι υπό την ευρεία έννοια πολιτικός και επ’ ουδενί ατομικός. Γι΄ αυτό και εξακολουθεί να εμπνέει. Είτε στην Αργεντινή, είτε στην Ελλάδα.» Τα σχέδια στην ιστορία του Eternauta είναι του Francisco Solano Lopez. Στο στόχαστρο της δικτατορίας και ο ίδιος, μετακόμισε με την οικογένειά του στην Ισπανία. Αυτές τις μέρες, στη Στουτγκάρδη της Γερμανίας γίνεται έκθεση κόμικ, με τίτλο «Ο μύθος του Eternauta - Héctor Germán Oesterheld». Και το σχετικό link...