Αναζήτηση στην Κοινότητα

Με το «1914-1922: Το Χρονικό της Μικρασιατικής Καταστροφής σε κόμιξ», οι δημιουργοί των Byzantine Tales αφηγούνται βήμα προς βήμα τα γεγονότα που οδήγησαν στην πιο τραυματική εμπειρία του νεότερου ελληνισμού. Σε περσινό μας αφιέρωμα, με αφορμή τη συμπλήρωση 100 χρόνων από τη Μικρασιατική Καταστροφή, είχαμε παρουσιάσει τα σημαντικότερα ελληνικά κόμικς τα οποία καταπιάνονται με τα ιστορικά γεγονότα του 1922 (Καρέ Καρέ 26/9/2022). Στο αφιέρωμά μας δεν είχε προλάβει να συμπεριληφθεί ένα κόμικς το οποίο κυκλοφόρησε λίγες εβδομάδες μετά τη δημοσίευση του άρθρου και συγκαταλέγεται στις περσινές επετειακές εκδόσεις για τη συμπλήρωση της εκατονταετίας. Πρόκειται για το «1914-1922: Το χρονικό της Μικρασιατικής Καταστροφής σε κόμιξ» των Σπύρου Θεοχάρη και Χρυσαυγής Σακελλαροπούλου, του δημιουργικού διδύμου πίσω από τις εκδόσεις Byzantine Tales. Με τους δημιουργούς των Byzantine Tales, οι οποίοι από το 2019 φιλοδοξούν να μας γνωρίσουν πτυχές της ελληνικής Ιστορίας με τη μορφή των κόμικς, είχαμε κάνει μια πλούσια συζήτηση (βλ. «Ποπ βυζαντινές ιστορίες», Καρέ Καρέ 15/8/2022). Μέσα από αυτήν, είχαμε βρει εξαιρετικά ενδιαφέρουσα τη διαδικασία με την οποία οι δύο δημιουργοί συνδυάζουν την αγάπη τους για την Ιστορία και την τέχνη και είχαμε επισημάνει την αυστηρή ερευνητική μεθοδολογία που χαρακτηρίζει τη δουλειά τους. Το «Χρονικό της Μικρασιατικής Καταστροφής» των Byzantine Tales προσπαθεί να δώσει σε ένα ευρύ κοινό μια όσο γίνεται μεγαλύτερη εικόνα για την περίοδο, ανοίγοντας το κάδρο τόσο χρονικά (με σημείο εκκίνησης το 1914 και τις απαρχές του Α’ Παγκόσμιου Πολέμου) όσο και χωρικά (εντάσσοντας το ελληνικό εθνικό ζήτημα στους διεθνείς συσχετισμούς). Βασισμένος σε έγκριτη βιβλιογραφία που παρουσιάζεται στο τέλος του βιβλίου, ο συγγραφέας Σπ. Θεοχάρης μας βοηθάει να κατανοήσουμε σε βάθος χρόνου όλο το διπλωματικό παρασκήνιο και το πολεμικό σκηνικό, τις αποφάσεις, τις ατυχείς συγκυρίες και τα δραματικά γεγονότα που οδήγησαν σε αυτό που σε εμάς αποκαλείται «η μεγαλύτερη καταστροφή στην Ιστορία του ελληνισμού» και στη γείτονα γιορτάζεται ως εθνικοαπελευθερωτική νίκη. Ενώ η σχεδιάστρια Χρ. Σακελλαροπούλου «επιστρατεύει» τη γραφίδα της για να ανασυνθέσει σε τόνους του γκρίζου το τότε πολιτικό και κοινωνικό τοπίο, χρησιμοποιώντας πρωτογενές οπτικό υλικό από φωτογραφίες της εποχής. Από τις 256 σελίδες του βιβλίου, οι πρώτες 70 είναι αφιερωμένες στα όσα προηγήθηκαν της απόβασης του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη: στην εμφάνιση των Νεότουρκων το 1908, στην αρχή των εθνοκαθάρσεων, στην πρώτη ρήξη του Ελευθέριου Βενιζέλου με τον βασιλιά, στη σφοδρότητα του Εθνικού Διχασμού που ακρωτηρίασε ανεπίσημα την Ελλάδα, στα τουρκικά «τάγματα εργασίας», στην αποστολή ελληνικού εκστρατευτικού σώματος στην Ουκρανία. Η αντίστροφη μέτρηση για την κατάρρευση του μικρασιατικού μετώπου και το χάος που επακολούθησε ξεκινάει μετά την ήττα του Βενιζέλου στις εκλογές του Νοεμβρίου 1920. Μια μαϊμού θα διαδραματίσει κι εκείνη τον δικό της καθοριστικό ρόλο στην ιστορία. Η αναδιοργάνωση των κεμαλικών, ο οπορτουνισμός των Μεγάλων Δυνάμεων και μια σειρά από τραγικά και ανίκανα πρόσωπα σε καίριες θέσεις θα συμβάλουν στην εξέλιξη ενός έργου που, ακόμα και αν το τέλος του είναι γνωστό, δεν παύει να διαβάζεται σαν θρίλερ. Το «Χρονικό» των Byzantine Tales δεν διαθέτει την κινηματογραφική οπτική του Θανάση Πέτρου, ούτε την αφηγηματική ματιά του Soloup στα δικά τους κόμικς για τη Μικρασιατική Καταστροφή. Μπορεί να διαβαστεί μάλλον υπό το πρίσμα ενός ιστορικού ντοκιμαντέρ, με την έννοια ότι αυτός ακριβώς είναι ο σκοπός του: να παρουσιάσει τη μεγάλη εικόνα και την αλληλουχία των γεγονότων όσο πιο πιστά γίνεται, με σεβασμό στις ιστορικές πηγές. Αυτό δεν σημαίνει ότι απουσιάζει η οπτική των «από κάτω», καθώς τέσσερις διαφορετικές ιστορίες μέσα από τα μάτια απλών ανθρώπων προσδίδουν μια μυθιστορηματική χροιά, παράλληλα με τις πολιτικοστρατιωτικές εξελίξεις. Το 1922 παραμένει μια εμβληματική και ταυτόχρονα κομβική χρονιά για τη νεότερη ελληνική Ιστορία, τόσο για τους λεγόμενους «παλαιοελλαδίτες» όσο και για τα εκατομμύρια των Ελλήνων με προσφυγική καταγωγή· παρ’ όλα αυτά, στην επίσημη εθνική ιστοριογραφία εξακολουθεί να επικρατεί μια αμηχανία ως προς την πλήρη αποτίμησή του. Όπως αναφέρεται και στον επίλογο του κόμικς, «θα περάσουν πολλές γενιές ακόμα ώστε να αντιληφθούμε πλήρως τις θετικές ή αρνητικές συνέπειες αυτής της καταστροφής. Η Ιστορία έως τώρα μας δίνει κάποιες ενδείξεις, ωστόσο κανένα μακροϊστορικό συμπέρασμα δεν γίνεται να γραφτεί σε μόλις 100 χρόνια». Και το σχετικό link...