Αναζήτηση στην Κοινότητα

«…Και καθώς ζούμε σε έναν κόσμο κορεσμένο από τα ΜΜΕ, στον οποίο οι κυρίαρχες εικόνες των παγκόσμιων ειδήσεων ελέγχονται και διαδίδονται από μια χούφτα ανθρώπους που μένουν σε μέρη όπως το Λονδίνο και η Νέα Υόρκη, ένας χείμαρρος από λέξεις και εικόνες από βιβλία κόμικς, κατηγορηματικά εντυπωμένες και κάποιες φορές αλλόκοτα εμφατικές και παραφουσκωμένες, ώστε να ταιριάζουν με τις ακραίες καταστάσεις που απεικονίζουν, είναι ένα αξιόλογο αντίδοτο. Στον κόσμο του Τζο Σάκκο δεν υπάρχουν εικόνες αποκομμένες από κάθε ιστορική ή κοινωνική πηγή, από κάθε ζώσα πραγματικότητα· δεν υπάρχουν γλυκομίλητοι εκφωνητές και παρουσιαστές ούτε γλοιώδεις αφηγήσεις ισραηλινών θριάμβων, δημοκρατίας και επιτευγμάτων ούτε υποκριτικές και εγκεκριμένες απεικονίσεις Παλαιστινίων που πετάνε πέτρες και απαρνούνται τα πάντα, καθώς και εικόνες κακών φονταμενταλιστών των οποίων ο βασικός σκοπός είναι να κάνουν τη ζωή δύσκολη στους φιλειρηνικούς και κατατρεγμένους Ισραηλινούς. Αντίθετα, αυτό που παίρνουμε είναι ιδωμένο μέσα από τα μάτια και την προσωπικότητα ενός μετριοπαθούς Αμερικανού με κουρεμένο κοντό μαλλί που φαίνεται να έχει περιπλανηθεί σε έναν άγνωστο και αφιλόξενο κόσμο στρατιωτικής κατοχής, αυθαίρετων συλλήψεων, σπαραξικάρδιων ιστοριών για κατεδαφισμένα σπίτια και απαλλοτριωμένα χωράφια, βασανισμών (‘‘ήπιας φυσικής πίεσης’’) και ολοκληρωτικά κτηνώδους δύναμης γενναιόδωρα, αν όχι με σκληρότητα, επιβεβλημένης, στο έλεος της οποίας οι Παλαιστίνιοι ζούνε σε καθημερινή βάση κάθε ώρα και στιγμή (π.χ. σε ένα περιστατικό ένας Ισραηλινός στρατιώτης αρνείται να αφήσει τους ανθρώπους να περάσουν από ένα μπλόκο στη Δυτική Όχθη εξαιτίας, λέει, ‘‘ΑΥΤΟΥ’’ και κραδαίνει πάνω απ’ τα κεφάλια τους ένα Μ-16 αποκαλύπτοντας συγχρόνως μια πελώρια και απειλητική οδοντοστοιχία». ♦ Απόσπασμα από το προλογικό σημείωμα του Έντουαρντ Σαΐντ στο Palestine του Joe Sacco, εκδόσεις ΚΨΜ, μετάφραση Γιολάντα Τσιαμπόκαλου, 2006. Και το σχετικό link...

Από το «Palestine» του Joe Sacco καταλάβαμε, πολλοί από εμάς που θεωρούσαμε το «Μεσανατολικό» πέρα από τα ενδιαφέροντά μας, πώς μπορεί να είναι η καθημερινότητα στη Γάζα και στη Δυτική Όχθη. Συγκλονιστικά επίκαιρο παραμένει, τριάντα σχεδόν χρόνια από τότε που έκανε την εμφάνιση του το αριστουργηματικό κόμικ / graphic novel / βιβλίο (όπως θέλει ας το πει κανείς, δεν έχει σημασία, τέτοια κορυφαία δείγματα του είδους στέκονται άνετα πλάι στα πιο σημαντικά βιβλία) που είχε γράψει και σχεδιάσει ο Αμερικανός (μαλτέζικης καταγωγής) Joe Sacco με βάση την εμπειρία του από την παραμονή του στα κατεχόμενα κυρίως αλλά και στο Ισραήλ, ανάμεσα στο 1991 και το 1992, στα τελειώματα της δεύτερης Ιντιφάντα. Μάζεψε έναν σκασμό βραβεία το Palestine και εδραίωσε το πεπρωμένο του Sacco ως κορυφαίου εκπρόσωπου του εικονογραφημένου ρεπορτάζ μακράς πνοής (ακολούθως θα μετέδιδε καρέ-καρέ τον πόλεμο στη Βοσνία, όπως τον έζησε), και πάλι όμως είναι δύσκολο να αποδοθεί η σημασία του και η εντύπωση που έκανε όταν πρωτοβγήκε. Από εκεί μάθαμε, πολλοί από εμάς που θεωρούσαμε το «Μεσανατολικό» άλυτο και κυρίως πέρα από τα ενδιαφέροντά μας, ή μάλλον από εκεί καταλάβαμε πώς μπορεί να είναι η καθημερινή ζωή σε καθεστώς διαρκούς καταστροφής, κατοχής, καταπίεσης. Επειδή ακριβώς ο Joe Sacco ήταν σαν κι εμάς – με αντίστοιχες προκαταλήψεις, ιδέες, αγκυλώσεις – το Palestine σου άνοιγε τα μάτια. Όχι απαραίτητα προς τη μία ή την άλλη πλευρά. Σου έδινε εικόνα πλαίσιο και χαρακτήρες. Σου έδινε τον τόπο και τον χρόνο. Τα σπαράγματα της καθημερινότητας στη Γάζα και στη Δυτική Όχθη (αλλά και στο Τελ Αβίβ σε κάποιο σημείο, ένας άλλος κόσμος). Τους λασπωμένους καταυλισμούς και τα ατέλειωτα συντρίμμια. Σου έδινε αλήθεια, που ήταν η δική του αλήθεια, όπως την είδε και την έζησε προσπαθώντας να καταλάβει. Σου έδινε κάτι που δεν μπορεί να κάνει το ρεπορτάζ ή η σκέτη πρόζα. Μια αίσθηση καθημερινής ζωής που κάθε λίγο σπαράσσεται από πράξεις ανείπωτης βίας. Έλεγε αργότερα ο ίδιος: «Οι Παλαιστίνιοι παραδοσιακά απεικονίζονται με δύο τρόπους: είτε ως τρομοκράτες είτε ως θύματα. Σε κάποιες καταστάσεις μπορεί να υπάρχει αλήθεια και στις δύο περιγραφές, επίσης όμως οι Παλαιστίνιοι είναι άνθρωποι οι οποίοι σε προσκαλούν στο σπίτι τους, πάνε σχολείο, έχουν δουλειές, οικογένειες, ζωές». Το διττό υπαρξιακό ερώτημα στο οποίο προσπαθούσε να απαντήσει μέσα τις συναντήσεις του – που απεικονίζονται με μοναδικό τρόπο στο κόμικ – με μια πανσπερμία αληθινών χαρακτήρων ήταν το εξής: «Τι μπορεί να συμβεί σε κάποιον που νομίζει ότι έχει όλη τη δύναμη; Τι μπορεί να συμβεί σε κάποιον που πιστεύει ότι δεν έχει καμία;». Όπως σημείωνε ο αείμνηστος Έντουαρντ Σαΐντ (ο τελευταίος επιφανής Παλαιστίνιος διανοούμενος στην Αμερική) στην εισαγωγή της δεύτερης έκδοσης του Palestine: «Οι άνθρωποι με τους οποίους συναναστράφηκε είναι οι χαμένοι της ιστορίας – εξορισμένοι στις παρυφές, όπου μοιάζουν απελπισμένα να περιφέρονται… Με την εξαίρεση καναδυό πεζογράφων και ποιητών, κανείς δεν απέδωσε ποτέ καλύτερα αυτή την τραγική κατάσταση των πραγμάτων». Και το σχετικό link...